Ο Αρίστιππος ο πρεσβύτερος ήταν φιλόσοφος, μαθητής του Σωκράτη και ιδρυτής της Κυρηναϊκής Σχολής ή Ηδονιστικής Σχολής (435 – 355 π.Χ.). Σε νεαρή ηλικία γνώρισε τη διδασκαλία του Πρωταγόρα. Αργότερα γοητεύτηκε από τη διδασκαλία του Σωκράτη, ήλθε στην Αθήνα και συνδέθηκε στενά μαζί του, χωρίς όμως να εγκαταλείψει τις συνήθειες τις ζωής του και τις αντιλήψεις του. Ο Ξενοφών(Απομνημονεύματα Α,1 και Γ,8) τον παρουσιάζει να συνομιλεί με τον Σωκράτη και να αναπτύσσει τις ηδονιστικές του θεωρίες. Η φιλοσοφία όμως του Σωκράτη δεν είχε αποφασιστική σημασία για τη ζωή του. Είναι ο πρώτος μαθητής του Σωκράτη ο οποίος μετά τον θάνατο του δασκάλου εμφανίστηκε ως σοφιστής, δηλαδή επαγγελματίας και αμειβόμενος δάσκαλος, αρχικά στην Αθήνα και αργότερα σε άλλες πόλεις, όπου φιλοξενήθηκε από τυράννους, όπως ο Διονύσιος των Συρακουσών, τους οποίους κολάκευε και ζούσε με πολυτέλεια στις αυλές τους. Δίδαξε ως σοφιστής και έπαιρνε υψηλά δίδακτρα.
Επιστρέφοντας στην πατρίδα του ίδρυσε τη φιλοσοφική του σχολή, όπου δίδασκε ότι η γνώση έχει αξία, όταν αυτή συνοδεύεται με πρακτική χρησιμότητα. Περιφρονούσε τα μαθηματικά, διότι δεν εξετάζουν τι είναι ωφέλιμο και τι βλαβερό. Τις φυσιογνωστικές έρευνες τις θεωρούσε άσκοπες και ανωφελείς. Ακολουθώντας τον Πρωταγόρα, υποστήριζε ότι μπορούμε να γνωρίζουμε μόνο τα δικά μας αισθήματα και όχι το ποιόν των όντων και τα αισθήματα των άλλων, επειδή αυτά είναι δημιουργήματα της στιγμής. Τα αισθήματα τα διέκρινε σε εκείνα που προκαλούν ηδονή και σε εκείνα που προκαλούν πόνο. Η ηδονή από τη φύση της είναι ευάρεστη και αποτελεί αγαθό, ενώ ο πόνος, ως δυσάρεστος από τη φύση του επίσης, αποτελεί κακό. Ύψιστος λοιπόν σκοπός του ανθρώπου είναι η ηδονή και προς αυτόν το σκοπό πρέπει να κατατείνουν όλες οι πράξεις του. Αυτός ο σκοπός εξάλλου κατά τον Αρίστιππο, αποτελεί την έκφραση της ανώτατης ηθικής. Γι' αυτό είναι εντελώς αδιάφορη η πηγή προέλευσης των ηδονών. Υπάρχει όμως διαφορά βαθμού μεταξύ των απολαύσεων. Τα σωματικά αισθήματα ηδονής κατέχουν την πρώτη θέση, ως τα πιο πηγαία και ισχυρότερα. Δε στερούνται όμως τελείως σημασίας και οι ψυχικές και πνευματικές ηδονές. Έργο της φρόνησης είναι να κρίνει, ανάλογα με την αξία τους, τα διάφορα αγαθά και τις αντίστοιχες απολαύσεις. Οποιαδήποτε και αν είναι η επιλογή, απαράβατος πρέπει να θεωρείται ένας όρος, η εγκράτεια. Δεν πρέπει δηλαδή κατά την πραγματοποίηση του μοναδικού σκοπού, που είναι η απόλαυση της ζωής κατά τον καλύτερο δυνατόν τρόπο, να υποταχθεί κανείς στις ηδονές , αλλά να παραμένει κύριος του εαυτού του και των περιστάσεων. Στον διάλογό του Περί του Λαΐδος κατόπτρου (είναι ένας από τους 6 και κατ' άλλους 25 διαλόγους που έγραψε) τον κανόνα αυτό ζωής τον περιγράφει ως εξής: «Έχω Λαΐδα, ουκ έχομαι. επεί το κρατείν και μη ηττάσθαι ηδονών άριστον».
Η αντίληψη αυτή περί αυτοκυριαρχίας και ο έρωτας της ανεξαρτησίας τον οδηγούν μακρύτερα, στο αγαθό της ελευθερίας του ατόμου, προς το οποίο τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση. Ο ίδιος προσωπικά, για να μη θυσιάσει την ελευθερία του, όχι μόνο μακριά από την πολιτική κρατήθηκε, αλλά και δεν δέχθηκε να ανήκει ως πολίτης σε κάποιο συγκεκριμένο κράτος, γι' αυτό και ζούσε παντού ως μέτοικος. Η φιλοσοφική του σχολή στην Κυρήνη άνθησε και άκμασε ως την εποχή των Πτολεμαίων. Η φιλοσοφία του είναι αισθησιοκρατική. Η μόνη πραγματική γνώση μας, λέει, που αποτελεί και κριτήριο για τις πράξεις μας, είναι η ηδονή και ο πόνος που νιώθουμε. Το σημαντικό, λέει, είναι να μην μας ελέγχουν οι ηδονές, αλλά να τις ελέγχουμε εμείς. Να μην γινόμαστε σκλάβοι τους με άλλα λόγια, αλλά ανά πάσα στιγμή να έχουμε την ικανότητα να απομακρυνθούμε χωρίς να νοιώθουμε έλλειψη. «Κατηγορούσε τους ανθρώπους πως εξετάζουν με προσοχή όσα πρόκειται να αγοράσουν, ενώ τη ζωή τους τη δέχονται όπως έρχεται ».
Αποφθέγματα του Αρίστιππου:
Ακόμη και μια ηδονή είναι αρετή για την ευτυχία.
Είναι καλύτερα να ζητιανεύει κάποιος παρά να είναι αμόρφωτος, γιατί οι ζητιάνοι χρειάζονται χρήματα,ενώ οι αμόρφωτοι εξανθρωπισμό.
Δεν αγωνιούμε όλοι για την ίδια ψυχή
Αυτοί που τρώνε και γυμνάζονται πολύ δεν είναι πιο υγιείς από εκείνους που κάνουν όσα πρέπει . Έτσι , όχι όσοι ξέρουν πολλά , αλλά όσοι ξέρουν χρήσιμα είναι σημαντικοί
Η σωματική άσκηση βοηθά στην απόκτηση αρετής.
Η επιμέρους ηδονή είναι από μόνη της επιθυμητή, η ευδαιμονία όχι από μόνη της, αλλά για τις επιμέρους ηδονές.
Η ηδονή είναι μια λεία κίνηση, ο πόνος μια τραχεία κίνηση.
Το δυσκολότερο πράγμα είναι η συγκέντρωση ηδονών που προκαλούν ευδαιμονία.
Ακόμη και αν καταργηθούν όλοι οι νόμοι, θα ζούμε με τον ίδιο τρόπο.
Μερικές αρετές υπάρχουν και στους ανόητους.
Η σωματική άσκηση βοηθά στην απόκτηση αρετής.
Ο σοφός ούτε θα φθονήσει, ούτε θα ερωτευτεί, ούτε θα έχει δεισιδαιμονίες, γιατί όλα αυτά τα προκαλεί κενοδοξία.
Ο πλούτος μπορεί να συντελέσει στη δημιουργία ηδονής, από μόνος όμως δεν είναι επιθυμητός.
Τα συναισθήματα μπορούν να γίνουν αντιληπτά , όχι όμως και οι αιτίες που τα προκαλούν.
πηγές: art-hellas - βικιπαίδεια
