Η ΦΥΣΗ ΚΑΙ Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΓΙΟΥΝΓΚ (JUNG)

Η ψυχή δεν είναι λιγότερο πραγματική από το σώμα. Αν και δεν μπορεί να ψηλαφηθεί, μπορεί όμως να γίνει άμεσα και πλήρως αισθητή καθώς και να παρατηρηθεί. Είναι ένας κόσμος αφ' εαυτού που διέπεται από νόμους, συγκρότηση και διαθέτει τα δικά του εκφραστικά μέσα. Όσα γνωρίζουμε για την ύπαρξή μας ή για τον κόσμο φθάνουν σε μας μέσω της ψυχής.

Με τον όρο «Ψυχή» ο Γιουνγκ εννοεί το σύνολο όλο των ψυχικών διαδικασιών συνειδητών και ασυνείδητων. Από ανθρωπολογικά ευρήματα γνωρίζουμε πως η συνείδηση αποτελεί προϊόν μεταγενέστερης χρονικά διαφοροποίησης. Επιπλέει σαν νησί στον απέραντο ωκεανό του ασυνείδητου, ο οποίος πραγματικά περιβάλλει ολόκληρο τον κόσμο. Η ψυχή ιδιαίτερα στον δυτικό πολιτισμό είναι κυρίως προσανατολισμένη να προσαρμόζεται στην εξωτερική πραγματικότητα. Η σφαίρα της συνείδησής μας περιβάλλεται από περιεχόμενα του ασυνείδητου. Περιεχόμενα που παραμερίζουμε ή που καταπνίγουμε, γιατί μας είναι δυσάρεστα απωθημένα ή καταπιεσμένα. 

ΤΟ "ΕΛΛΗΝΙΚΟ" ΚΑΛΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΕΡΩΣ - ΤΟ ΥΠΕΡΤΑΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΩΣ (ΒΙΝΤΕΟ)

Το κάλλος είναι συνάρτηση της συμμετρίας και της αλήθειας στην ελληνική κοσμοθέαση. Η απαράμιλλη ομορφιά του συναρπάζει την νοητική ψυχή και διεγείρει στον νου τον θαυμασμό και την γέννηση της σκέψης εγκαινιάζοντας το πρώτο ερωτικό, διαλεκτικό και φιλοσοφικό σκίρτημα προς το αιώνιο, το άφθαρτο, το υπερούσιο του ΕΝΟΣ (ΕΝΑΔΩΝ).

Αποσπάσματα από κείμενα του Χρήστου Γιανναρά:

[..........Καταλαβαίνουμε τι θα πει έρωτας, αυτό δεν σημαίνει ότι γνωρίζουμε τον έρωτα. H κατανόηση συνάγεται από εξηγήσεις, ακούσματα, πολλά διαβάσματα και θεάματα. Tη γνώση τη γεννάει η εμπειρία. Γνωρίζουμε τον έρωτα μόνο με την εμπειρία μετοχής στον «τρόπο» του έρωτα.

H λέξη «τρόπος» σημαίνει ένα «πώς», όχι ένα «τι». Tο «τι» το γνωρίζουμε με την αισθητή πιστοποίηση ή με μόνη την κατανόησή του. Tο «πώς» το γνωρίζουμε μόνο μετέχοντας στην πραγμάτωσή του. Oχι με τον νου μόνο, αλλά με την εμπειρία της πραγμάτωσης.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΙΩΝΗΣ - ΤΟ ΤΑΠΕΙΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

                "Οι τρεις Χάριτες", Δημήτρης Πικιώνης

Στην  λαϊκή αρχιτεκτονική  το άτομο υποχωρεί έναντι της ολότητας. Μπορεί τα έργα της να μην είναι ιδιαίτερα σπουδαία, αλλά διακρίνονται για την απλότητα, την αυθεντικότητα και την εναρμόνιση με την φύση. Ο Πικιώνης φέρνει τα παραδείγματα μιάς σκάλας στην Αίγινα, ενός χωριατόσπιτου και ενός μαρμάρινου φεγγίτη στην Τήνο. Το συμπέρασμά του είναι πως «τέχνη σπουδαία δε θα βρείς ποτέ στο βουνό ή στο χωριό, ούτε εξαιρετικά ωραία θα τη βρείς πάντοτε. Μα φυσική, δηλαδή αληθινή, θα’ ναι πέρα και πέρα πάντοτε, και δοσμένη να πούμε από το Θεό –έτσι όπως η φύση δεν είναι πάντα γεμάτη ομορφάδες, ούτε η φυσική ζωή είναι όλο ευλογία. Αυτή είναι, κι έχεις να συμμορφωθείς μ’ αυτή, κι αν δεν μπορείς, αιτία είναι ότι ή το σώμα σου ή το πνεύμα σου είναι άρρωστο». Ο ανθρώπινος τύπος που αντιστοιχεί στην λαϊκή τέχνη, έχει ασκηθεί στον καθημερινό αγώνα με την ζωή καθώς «η λιτή ζωή του τον εδίδαξε από  νωρίς την εγκράτεια, κι έτσι, τη σκέψη του, ήρεμη, όπως η ήρεμη ζωή γύρώ του, δε θα την ταράξουν άμετροι πόθοι και άπρεπες  φιλοδοξίες». Βεβαίως η κράση του έχει περισσότερο μια περισσότερο ενστικτώδη, παρά εκλογικευμένη  θεμελίωση. Για αυτό, ο Πικιώνης, πρόβλεψε ορθά, όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκε, ότι η επαφή του με την «ψευτιά της πολιτισμένης ζωής» θα τον εκμηδένιζε. 

ΕΜΜΑΝΟΥΕΛ ΚΑΝΤ - ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΩΝ ΗΘΩΝ (ΒΙΒΛΙΟ)

Εισαγωγή

Ο Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητα του για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος. Η διάσημη φράση του Καντ θα λέγαμε πως στην ηθική του μεταφράζεται στην έξοδο του ανθρώπου από την ανωριμότητα της φυσικής ορμής και την υποταγή στην κατηγορική προσταγή. 

Κορυφαία φυσιογνωμία της εποχής του Διαφωτισμού και «υπεύθυνος» για τον γερμανικό ιδεαλισμό, ο Καντ (Πρωσία, 1724-1804) είναι γνωστός για τις τρεις περίφημες κριτικές του: Η κριτική του Καθαρού Λόγου (1781), Η Κριτική του Πρακτικού Λόγου (1788), Η κριτική της Κριτικής Δύναμης (1790). 

Ένθερμος θιασώτης του Νεύτωνα, θεωρείται ότι εισάγει την «κοπερνίκεια στροφή» στη φιλοσοφία. Όσον αφορά την επιστημολογία του ενδιαφέρεται να γνωρίσει τον κόσμο των φαινομένων. Δηλαδή τα πράγματα που διέπουν τον κόσμο, ακριβώς όπως φαίνονται στον άνθρωπο και σχετίζονται με αιτιακές σχέσεις: αυτός είναι ο «καθαρός Λόγος» όπου μπορεί να βασιστεί η επιστήμη. Δεν τον ενδιαφέρουν τα πράγματα όπως είναι «καθαυτά». Δεν υπάρχει χώρος για τη μεταφυσική των πραγμάτων. Η καινοτομία του αφορά την υπέρβαση του δίπολου εμπειρισμός / ορθολογισμός, εισάγοντας την υπερβατoλογική Λογική και την υπερβατολογική Αισθητότητα. Η Λογική χρειάζεται εμπειρικά δεδομένα (το αδιαμόρφωτο πολλαπλό υλικό της εμπειρίας) και η Αισθητότητα χρειάζεται προεμπειρικούς όρους (τις a priori μορφές εποπτείας και κατηγορίες). Δε μπορεί να αποκτηθεί επιστημονική γνώση με βάση μόνο τη νοησιαρχία ή την αισθησιοκρατία. 

Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Όσοι μιλούν γενικά για άμεση δημοκρατία και θεωρούν ότι οποιοδήποτε ζήτημα μπορεί να τεθεί σε ένα δημοψήφισμα, δεν γνωρίζουν καν τη φιλοσοφία της άμεσης δημοκρατίας. Πολίτευμα στο οποίο υποχωρεί ο ανθρωπισμός και μια πλειοψηφία λαμβάνει χαρακτηριστικά φυλετικού ή θρησκευτικού εγωτισμού ούτε δημοκρατικό είναι αλλά, παράλληλα, χάνει και τον ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό του. Ένα πολίτευμα στο οποίο διεξάγονται δημοψηφίσματα που θέτουν ζητήματα τα οποία αφορούν, για παράδειγμα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την εθνικότητα ή τη θρησκεία, προάγοντας διακρίσεις, καταρρακώνουν κάθε έννοια ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΙΣΟΤΗΤΑΣ και ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ. Τέτοιου είδους ζητήματα δεν κρίνονται σε δημοψηφίσματα αλλά καθορίζονται από το ίδιο το σύνταγμα του οποίου τα άρθρα γράφονται από τους πολίτες με ευρεία πλειοψηφία (άνω του 80%). Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της δημοκρατίας έχει την προέλευσή του στην αρχαιοελληνική αθηναϊκή δημοκρατία. 

Παρακάτω παρατίθεται η οικουμενική διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία συνάδουν με τις αληθινές δημοκρατικές αρχές και αποτελούν τη βάση για τον πραγματικό ανθρωπισμό και τον δημοκρατικό κοινοτισμό. 

Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΙΕΡΟΣ ΓΑΜΟΣ ΔΙΟΣ ΚΑΙ ΗΡΑΣ - Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ

Είναι ελάχιστοι εκείνοι που γνωρίζουν τα σημαίνοντα στην ελληνική μυθολογία, γιατί είτε δεν τα διδάχτηκαν ποτέ είτε γιατί δε φιλοσόφησαν, προκειμένου να μάθουν την ΑΛΗΘΕΙΑ για τον κόσμο, τον άνθρωπο και τη θεότητα. Όσοι αγνοούν τις αλήθειες που κρύβει η ελληνική μυθολογία ας γνωρίζουν ότι μέσω της φιλοσοφίας και της έρευνας αποκαλύπτεται μπροστά στα μάτια τους μια εκπληκτικά και ορθολογικά δομημένη αφήγηση για τα όντα και τον κόσμο (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΑΣΗ). Η ελληνική μυθολογία είναι κατά τέτοιο τρόπο διαρθρωμένη, ώστε να την κατανοούν μόνο όσοι αρχίζουν να σκέφτονται, να φιλοσοφούν και να βλέπουν πίσω από το πέπλο των μύθων....

ΟΙ 10 ΩΡΑΙΟΤΕΡΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ, ΙΤΑΛΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΥΗ

Ο Παρθενώνας όπως ήταν με τα χρώματά του

Ο ναός στην ελληνική αρχαιότητα ήταν η κατοικία του θεού, το κτήριο που στέγαζε το λατρευτικό άγαλμα μιας ή περισσότερων θεοτήτων, και όχι ο χώρος συνάθροισης των πιστών, όπως στο χριστιανικό κόσμο. Αυτό φανερώνει και το ουσιαστικό «ναός», που προέρχεται από το ρήμα «ναίω» (=κατοικώ). Το λατρευτικό άγαλμα τοποθετούνταν στο βάθος του ναού, πάνω στον κατά μήκος άξονα του κτηρίου. Οι πιστοί συγκεντρώνονταν στον περιβάλλοντα χώρο έξω από το κτήριο του ναού, όπου βρισκόταν και ο βωμός για την προσφορά θυσιών και την άσκηση της λατρείας.   Η βασική αυτή λειτουργική ιδιομορφία του ελληνικού ναού είναι σημαντική για την κατανόηση της αρχιτεκτονικής του, καθώς υπάρχουν μαρτυρίες ότι οι ναοί σχεδιάζονταν με βάση και το άγαλμα που επρόκειτο να στεγάσουν.   

ΚΟΝΔΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

              Παναγιώτης Κονδύλης
                     (1943-1998)

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Θεμέλιο ένα δοκίμιο του Π. Κονδύλη με τίτλο οι αιτίες της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδας. Το εν λόγω δοκίμιο πρωτοδημοσιεύτηκε το 1991 ως εισαγωγή με τίτλο: Η καχεξία του αστικού στοιχείου στην νεοελληνική κοινωνία και ιδεολογία στην ελληνική έκδοση του βιβλίου του: Η παρακμή του αστικού πολιτισμού. Εάν επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στο σύντομο αυτό δοκίμιο, θα διαπιστώσουμε ότι η ανίχνευση των αιτίων της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδας από τον Π. Κονδύλη ηχεί προφητικά για τη σημερινή κατάρρευση της Ελλάδας. Συγχρόνως, η όλη ανάλυση –περιεκτική και στοχευμένη–  δεν αφήνει περιθώρια για περαιτέρω αυταπάτες, όσο και αν οι κύριοι υπεύθυνοι της καταστροφής της Ελλάδας αυτοπαρουσιάζονται ως οι εξ ουρανού θεόσταλτοι σωτήρες μας. Ας παρακολουθήσουμε όμως τη συλλογιστική της ίδιας της σκέψης του Κονδύλη.

IRVIN D. YALOM - Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΣΟΠΕΝΑΟΥΕΡ

Μια πρόταση ψυχοθεραπείας της ανθρωπιστικής σχολής, σύμφωνη με την αρχαιοελληνική αντίληψη για την ελευθερία της βούλησης

Έκπληξη προκαλεί ο τίτλος του εν λόγω βιβλίου η Θεραπεία του Σοπενάουερ, διότι  δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς, τι είδους σχέση μπορεί να έχει ο Γερμανός φιλόσοφος Σοπενάουερ (1788-1860) με την ψυχοθεραπεία και γιατί αυτός ο μισάνθρωπος φιλόσοφος, εκφραστής του πεσιμισμού, επελέγη από τον συγγραφέα Γιάλομ (1931- ), καθηγητή της Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ των Η.Π.Α, για να δείξει, πως μπορούν να θεραπευτούν τα πάθη της ψυχής. Ο τίτλος του έργου είναι δίσημος: ο Σοπενάουερ είναι υποκείμενο ή αντικείμενο της θεραπείας;

Ο ΠΛΑΤΩΝ ΣΤΟΝ "ΤΙΜΑΙΟ" ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι κάθε άνθρωπος αποτελείται από το Νοητό (θεϊκό στοιχείο) και από την Ύλη. Το πρώτο, για λόγους που δεν είναι απαραίτητο να αναφερθούν εδώ, έπρεπε να αφυπνισθεί Η διαδικασία αυτή, αφύπνισης του εσωτερικού θείου, συμβολιζόταν μέσα από τα μυστήρια και τις τελετές της ανάστασης. Η αναγέννηση του Θείου ήταν πρωτίστως μία εσωτερική νίκη του ανθρώπου η οποία εξελισσόταν στην οδό που στο τέλος τον ένωνε με το Θείον. Ο κοσμικός άνθρωπος για να το πετύχει αυτό, πρέπει να εναρμονιστεί (Νοητό – Ύλη) με τρόπο ανάλογο του σύμπαντος. [Ο δρόμος της φιλοσοφίας ενεργοποιούσε την φρόνηση (σωστή φορά νου) και οδηγούσε στην αλήθεια (θεία άλη ή απομάκρυνση από την λήθη)....]

WERNER JAEGER - Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΓΙΝΕ ΠΛΑΣΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

                 Werner Jaeger

Ο Βέρνερ Γαίγκερ (Werner Jaeger), (1888-1961), ήταν Γερμανός κλασσικός φιλόλογος, φιλόσοφος της ιστορίας και της παιδείας, αρχηγός της κίνησης του τρίτου ανθρωπισμού. 

Τι ήταν ο τρίτος ανθρωπισμός του  Jaeger; 

Ως αντίδραση στον θετικισμό και τον ιστορισμό που κυριαρχούσε στην εποχή του στο χώρο των κλασικών σπουδών, ο Γαίγκερ αντιπαραθέτει μια μπολιασμένη με τον ανθρωπισμό των ποιητών και φιλοσόφων φιλολογία. Ταυτόχρονα τηρεί αποστάσεις από την νιτσεϊκή επιστήμη την στερημένη κριτικής. Η απλή αρχαιογνωσία πρέπει να αντικατασταθεί από σύλληψη του κλασικού ως καλλιτεχνικού αλλά και ηθικού προτύπου. Διακρίνοντας τον φιλόλογο από τον ιστορικό, ο πρώτος εξηγεί τις συνθήκες όπου παρήχθησαν τα έργα της κλασικής γραμματείας, ενώ ο δεύτερος κατανοεί τις ιστορικές συνάφειες αυτών.

ΤΟ ΔΕΛΦΙΚΟ ΕΨΙΛΟΝ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ

Το Γράμμα Έψιλον ως σύμβολο σχετίζεται άμεσα με την Δελφική Ηλιακή μυσταγωγία, την μύηση του ανθρώπου στο ΦΩΣ. Η τοποθέτησiς του στο αέτωμα του Δελφικού Ναού του ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ δηλώνει την αέναη σχέση του με το Φως, την τελείωση και ως εκ τούτου σαν Έψιλον υποδηλώνεται ο Φωτεινός.

Το γράμμα Ε ως αριθμός συμβολίζεται με τον αριθμό 5. Τα 4 κοσμογονικά στοιχεία της Γής, του Αέρα, του Νερού και του Πυρός με την πεμπτουσία του Ουράνιου Αιθέρα. Όλα τα παραπάνω συνθέτουν τον Άνθρωπο.

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ - Ο ΛΟΓΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ

Η άχρονη κοσμοθέαση του Ηράκλειτου

και το «αναποδογύρισμά» της στο Ευαγγέλιο

Η κοσμολογία του Ηράκλειτου είναι στην ουσία μια συνοπτική περιγραφή της σύγχρονης κοσμολογίας και συνάδει με το πνεύμα της σύγχρονης φυσικής επιστήμης. Αφήνει κατάπληκτους όλους εκείνους τους μελετητές που εντρυφούν και αναλύουν την ηρακλείτεια φιλοσοφία για τον τρόπο που περιγράφει την ύπαρξη και τη λειτουργία του κόσμου. Μάλιστα ο ίδιος θα συλλάβει με απίστευτη επιστημονική αριστοτεχνική δόμηση στη φιλοσοφία του ευφυώς τον Λόγο που ενυπάρχει μέσα στον κόσμο και αποτελεί την αιτία της τάξης και της αρμονίας του.

ΠΕΡΙ ΕΛΕΥΣΙΝΙΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ (ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟ)

Ένα από τα μεγαλύτερα και ευρέως γνωστά μυστήρια της ελληνικής θρησκείας είναι αυτά που οι Έλληνες καθιέρωσαν προς τιμήν της Θεάς της μαύρης γης και της γονιμότητας της, Δήμητρας. Τα μυστήρια πήραν το όνομα τους από την περιοχή της Ελευσίνας και περιείχαν δυο βασικά στοιχεία. Από το ένα μέρος ήταν το αγροτικό στοιχείο, το οποίο αποτελεί και την βασικότερη δικαιοδοσία της Θεάς, ως Θεάς της γεωργίας και δότειρας όλων των αγαθών που βγαίνουν για τους ανθρώπους από τα σπλάχνα της μητέρας Γης. Από το άλλο μέρος, βρισκόταν το εσχατολογικό στοιχείο, με την ίδια την Δήμητρα να εγγυάται στους μύστες μια ευτυχισμένη μεταθανάτιο ζωή. Το δεύτερο αυτό στοιχείο θεωρείται νεώτερο και από μια δεδομένη χρονική περίοδο είχε καταλάβει σημαντική θέση στις πνευματικές αναζητήσεις των Ελλήνων.

ΑΠΟΛΛΩΝ, ΑΡΤΕΜΙΣ - ΟΙ ΘΗΡΕΥΤΕΣ ΤΩΝ ΑΓΝΩΝ ΨΥΧΩΝ

Και ενδεχομένως θα σκεφθείτε: Τι σχέση έχει η Μυθολογία με τον Ελληνικό Διαλογισμό;

Θα έλεγα τότε ότι οι αποτυπώσεις της ψυχής μας είναι η Μυθολογία μας. Διότι μέσω του Διός/Νου, της Λητούς/λήθης, της Αρτέμιδος/αρτεμούς του ήθους και τουΑπόλλωνος/του πάλλοντος, βάλλοντος και λαβόντος, έχουμε την δυνατότητα να κατανοήσουμε, δια των εικόνων της Μυθολογίας, το «γνώθι σαυτόν» κατά την διάρκεια του Ελληνικού Διαλογισμού, διότι ο Απόλλων είναι ο:...

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ)

Μπορούμε να διασαφηνίσουμε περαιτέρω τη στενή σχέση ανάμεσα στην πολιτισμική δημιουργία και στον κοινωνικό προβληματισμό του καιρού μας. Μπορούμε να το κάνουμε με τη βοήθεια ορισμένων ερωτημάτων, των προϋποθέσεων τους, των συνεπειών τους και των επιπτώσεών τους ως διαπιστώσεων γεγονότων, ακόμα και αν είναι συζητήσιμες, ή ως διασυνδέσεις νοήματος;

– Μήπως το πρόταγμα μας κοινωνίας αυτόνομης (όσο και η απλή ιδέα ενός αυτόνομου ατόμου) παραμένει, κατά μία έννοια, «τυπικό» ή «καντιανό», καθόσον φαίνεται να μην αποδέχεται άλλη αξία από την ίδια την αυτονομία; Πιο συγκεκριμένα: μια κοινωνία μπορεί να «θέλει» να είναι αυτόνομη για να είναι αυτόνομη; Ή, ακόμη: αυτοκυβέρνηση – βεβαίως, αλλά για ποιόν σκοπό; Η παραδοσιακή απάντηση είναι συνήθως: για να ικανοποιηθούν καλύτερα οι ανάγκες. Η απάντηση στην απάντηση είναι: Ποιές ανάγκες; Όταν κινδυνεύει πια κανείς να πεθάνει από πείνα, τί σημαίνει να ζει;

ΤΑ 147 ΔΕΛΦΙΚΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥΣ

Τα Δελφικά Παραγγέλματα είναι οι εντολές που άφησαν στους Έλληνες οι σοφοί της Αρχαίας Ελλάδας.
 Μια πολύτιμη κληρονομιά γνώσης και σοφίας για τις επερχόμενες γενεές.

 Οι αρχαίοι Έλληνες ιερείς δεν έδιναν συμβουλές ούτε άκουγαν τις εξομολογήσεις των πιστών, αλλά ασχολούνταν μόνο με την τέλεση των θυσιών και των άλλων ιεροτελεστιών.

Η ηθική εκπαίδευση και καθοδήγηση των πολιτών ξεκινούσε μεν από τους παιδαγωγούς και παιδοτρίβες της νεαρής ηλικίας, αλλά συνεχιζόταν αργότερα στα μαντεία, τα οποία, εκτός από τις χρησμοδοτήσεις τους για τα μελλούμενα και τις θελήσεις των θεών, έδιναν και ένα πλήθος ηθικών παραγγελμάτων και προτροπών συμβουλευτικού χαρακτήρα για τα προβλήματα της καθημερινής ζωής.

ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΗΔΕΙΑΣ

Κάθε Μήδεια είναι διαφορετική. Σε αντίθεση με τον γενικό κανόνα η Μήδεια απέφυγε να μετατραπεί σε πετρωμένο μύθο και διατήρησε αναλλοίωτο τον δυϊσμό των ιδιοτήτων της. Η διπλή της φύση – να έλκει και ταυτόχρονα να απωθεί – κέντρισε το ενδιαφέρον της κάθε εποχής και καθώς ο χρόνος επενέβαινε στην οπτική του μύθου το πέρασμα του ανανέωνε το πρόσωπο της Μήδειας. Έτσι κάθε γενιά ποιητών ανακάλυψε μια ξεχωριστή Μήδεια, όπως του Οβίδιου που είναι venefica και malefica, του Πίνδαρου παμφάρμακη ξείνα και του Jean Anouilh ματαιόδοξη. Σήμερα αντλούμε το υλικό μας μέσα από ένα πλήθος από ξεχωριστές Μήδειες. Την προ-Ευριπίδεια του μύθου της αργοναυτικής εκστρατείας και των Κορινθιακών ιερουργιών, την Μήδεια της αττικής και ρωμαϊκής τραγωδίας, της κεραμικής, της αναγεννησιακής ζωγραφικής, της λογοτεχνίας, της χορογραφίας, της όπερας, των comics και του κινηματογράφου[1].

ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΔΙΔΑΧΘΕΙ Η ΑΡΕΤΗ;

Διδάσκοντας την πολιτική τέχνη, οι σοφιστές ισχυρίζονται ότι διδάσκουν την αρετή: δηλώνουν ότι γνωρίζουν πώς να διαμορφώσουν καλύτερους και ικανότερους πολίτες. Η αξίωση αυτή δεν ήταν κάτι το συνηθισμένο. Κανείς ως τότε δεν είχε διεκδικήσει τον ρόλο του δασκάλου της αρετής. Δικαιολογημένα λοιπόν προκλήθηκε έντονη αντίδραση. Πολλοί θεώρησαν ότι η αρετή δεν είναι κάτι που διδάσκεται, αλλά κάτι που κληρονομείται ή δίνεται από τη φύση. Άλλοι πάλι, όπως ο Σωκράτης και ο Πλάτων, δεν αμφισβήτησαν ότι η αρετή είναι μια μορφή γνώσης, αλλά θέλησαν να δείξουν ότι οι σοφιστές είναι ανίκανοι να διδάξουν αυτή τη γνώση. Το βέβαιο είναι ότι η έννοια της αρετής βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της φιλοσοφικής διαμάχης.

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - Η ΦΙΛΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΛΕΟΣ

Οι αρχαιοελληνικές έννοιες και η διαστρέβλωσή τους 
από την υποκριτική χριστιανική ηθική

Το κείμενο του άρθρου αποτελεί  απόσπασμα σεμιναρίου (1983) του Κορνήλιου Καστοριάδη, το οποίο έχει συμπεριληφθεί στο εξαιρετικό βιβλίο «Η Ελληνική ιδιαιτερότητα, Τόμος Β΄, Η Πόλις και οι νόμοι» (εκδ. «Κριτική. Επιστημονική Βιβλιοθήκη», Αθήνα, 2008, μετάφραση: Ζωή Καστοριάδη.)

Θα έβλεπα δύο πολύ σημαντικά στοιχεία, που χαρακτηρίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις στην Ελλάδα και εκφράζονται με τις λέξεις φιλία και έλεος. Ας αρχίσουμε από την πρώτη. Ο Αριστοτέλης, ο οποίος είναι παραδόξως ο κατ’ εξοχήν φιλόσοφος της κλασικής πόλης, θα τη συζητήσει δια μακρών. Έχουμε συνηθίσει, μετά από τους Ρωμαίους, να μεταφράζουμε αυτή τη λέξη ως «amitié» («φιλική σχέση»), καθόλου δόκιμη απόδοση. Η φιλία προέρχεται από το ρήμαφιλώ, που σημαίνει αγαπώ. Όχι αγαπώ ερωτικά, αν και αυτό το νόημα είναι επίσης δυνατό. Η φιλία είναι το γένος, που σαν επιμέρους είδη του έχει τις διάφορες μορφές συναισθημάτων, που μπορούν να συνδέσουν τα άτομα. Και στην ελληνική πόλη, η φιλία έχει πολύ σημαντικές θεσμικές πτυχές. Βεβαίως, πρόκειται κυρίως για τη φιλική σχέση μεταξύ ανδρών, συχνά βάσει άτυπων πολιτικών συνδέσμων που ονομάζονται εταιρείαι, ενώ ο Πλάτων, όπως και ο Αριστοτέλης, θα πουν δικαίως, ότι η φιλία είναι κατ’ εξοχήν ο τύπος σχέσης, που μπορεί να ευδοκιμήσει και να αναπτυχθεί σε μια ελεύθερη κοινότητα και ότι μια τέτοια κοινότητα την προϋποθέτει.

Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΑΡΥΑΤΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου (που τώρα στεγάζονται στο Μουσείο της Ακρόπολης) εντάσσονται σε ένα ιερό κτίσμα, στη νότια πρόσταση του Ερεχθείου, πάνω από τον τάφο του Κέκροπα, του πανάρχαιου χθόνιου ήρωα των Αθηνών

Από τις Κόρες που κοσμούν τον Θησαυρό των Σιφνίων στους Δελφούς ως τις Αθηναίες του Ερεχθείου και τα ευρήματα της Αμφίπολης

ΠΛΑΤΩΝ - ΠΟΤΕ Η ΨΥΧΗ ΑΓΓΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ;

Πότε λοιπόν η ψυχή αγγίζει την αλήθεια; Διότι όταν επιχειρεί να ερμηνεύσει κάτι τι με την συνεργασία του σώματος, φανερά εξαπατάται από αυτό. Συνεπώς εάν κάπου αλλού είναι δυνατόν να συμβεί αυτό, μόνο όταν συλλογίζεται δεν θα αποκαλύπτεται πλήρως σε αυτή η πραγματική ουσία του όντος ; 

ΔΑΜΑΣΚΙΟΣ - ΚΑΘΑΡΣΗ, Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΘΕΙΟ

"Όποιος θέλει να καθαρθεί και να ενωθεί με το καθαρό, 

πρώτον πρέπει να αποβάλλει ηδονές καi λύπες, 

δεύτερον, το φαγητό να είναι απλό και σύμφωνα με τους νόμους της δικαιοσύνης και σωφροσύνης, δηλαδή αναίμακτο και ακηλίδωτο και με την θεία εντολή και πατρώα παράδοση (Διότι η ασεβής και αδικούσα τα ζώα και παχύνουσα το πνεύμα, κάνει το σώμα δύσχρηστο προς την ψυχή και ακατάλληλο να έλθει σε επαφή με τον θεό) 

Η ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΚΛΟΥ – Η ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΩΝ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΩΝ-ΥΠΕΡΒΑΣΕΩΝ ΤΟΥΣ

Αφορμώμενος ο Πρόκλος από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί ο Πλάτων κείμενα από την αρχαιοελληνική γραμματειακή παράδοση, έρχεται να αναδείξει λεπτομέρειες και σχετικά με το πώς πρέπει να προσεγγίζουμε ερευνητικά το περιεχόμενο των μύθων, εκλαμβάνοντάς τους ως ένα καλλιτεχνικό προϊόν το οποίο χρησιμοποιεί συμβολισμούς και αλληγορίες. Η συμπερασματική εκτίμησή του είναι ότι δεν πρέπει να αναφερόμεθα- παραπέμπουμε στο περιεχόμενό τους με τρόπους τυπικής εκφραστικής δηλωτικότητας, η οποία σαφέστατα και θα απολυτοποιεί το ιστορικογραμματικό παράδειγμα και θα αποκλείει τις εκ βαθέων αναγνώσεις. Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στις διαδρομές του. 

ΠΟΥ ΤΕΛΙΚΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΕΣΤΙΑ ΚΑΙ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ;

Θα κάνουμε τώρα ένα τόλμημα. Θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε πού μπορεί να είναι η πηγή των ψυχών και συνεπώς από πού ήλθαμε και ποιος είναι ο τελικός προορισμός μας.

Θα αναφερθούμε σε θέματα αστρονομικά και κοσμολογικά, τα οποία δεν μπορούν να αναπτυχθούν εδώ, ο μελετητής όμως πρέπει να συμβουλευτεί σχετικά επιστημονικά βοηθήματα για να επιβεβαιώσει αλλά και για να εμβαθύνει στα θέματα αυτά.

Είδαμε λοιπόν ότι οι ψυχές τελειοποιούμενες κατευθύνονται έξω από τον κόσμο, μέσω του ανοίγματος μεταξύ Σκορπιού και Τοξότη.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Ένα πολύ περίεργο απόσπασμα του Σέρβιου, από τα Σχόλια του στα Γεωργικά του Βιργιλίου, μας προσθέτει νέα δεδομένα και μας προβληματίζει :

“Varro tamen ait se legisse Empedotimo cuidam Syracusano a quadam potestate divina mortalem aspectum detersum, eumque inter cetera tres portas vidisse tresque vias, unam ad signum scorpionis, qua Hercules ad deos isse dicetereur, alteramper limitem qui est inter leomen et cancrum, tertiam esse inter aquatium etpisces”

“Αλλά ο Βάρρων αναφέρει ότι έχει διαβάσει ότι ένας Εμπεδότιμος από τις Συρακούσες, αφού απέκτησε εξαιρετικές δυνάμεις οράσεως από κάποια θεία δύναμη, είδε καταμεσήμερα, μεταξύ άλλων, τρεις πύλες και τρεις δρόμους, μια κοντά στον αστερισμό του Σκορπιού, όπου ο Ηρακλής αναφέρθηκε ότι αποθεώθηκε. Μια δεύτερη ανάμεσα στον Λέοντα και τον Καρκίνο και η τρίτη ανάμεσα στονΥδροχόο και στους Ιχθείς.”
Servius, In Vergilii Georgica 1.34

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ - ΤΙ ΓΙΝΟΤΑΝ ΣΤΑ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Πρόλογος του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Ο φιλόσοφος του μέσου πλατωνισμού Πλούταρχος αναπτύσσει τον μύθο της κυκλικής πορείας της ψυχής που ξεκινά ένα ταξίδι από τον Ήλιο στη Σελήνη και τη Γη και μετά ακολουθεί την αντίστροφη πορεία επιστροφής προς τον Ήλιο. Είναι η μεγάλη πορεία της ψυχής από το θείο ή νοητό κόσμο προς τον αισθητό και αντίστροφα, με την επιστροφή της σε αυτόν. Αυτό το ταξίδι της ψυχής μαρτυρά την κυκλικώς σπειροειδή διαλεκτική πορεία του Όντος, τα τρία στάδια που διανύει το Παν στην αέναη πορεία του μέσα στο Άπειρο. Η ανθρώπινη ψυχή δεν κάνει τίποτα άλλο παρά ακολουθεί την ίδια πορεία και εξέλιξη που ακολουθεί και το Πνεύμα του Όντος. Μονή, Πρόοδος, Επιστροφή είναι οι τρεις εξελικτικές καταστάσεις του Όντος, κατά τον Πρόκλο, ίδιοι σταθμοί με την πορεία που διανύει το Πνεύμα του Χέγκελ (Θέση, Άρνηση, Άρνηση αρνήσεως), το Απόλυτο του Σέλινγκ (Από τη Φύση στο Πνεύμα και από το Πνεύμα στη Φύση) και το Εγώ του Φίχτε με το τρίπτυχο εμπνευσμένο από τον Ιάμβλιχο (Θέση, Αντίθεση, Σύνθεση). Πολλοί βέβαια, ταυτίζουν μια τέτοια θεώρηση μόνο με την πλατωνική/νεοπλατωνική/εγελιανή φιλοσοφία, όμως την βρίσκουμε και σε άλλους αρχαίους φιλοσόφους, αφού τον διαλεκτικό της χαρακτήρα τον συλλαμβάνουμε στην πρακτική διάσταση που λάμβανε χώρα στα ελευσίνια μυστήρια. Την διαλεκτική αυτή πορεία του κόσμου την βρίσκουμε αρχικά στον Ηράκλειτο, τον μεγάλο φιλόσοφο του "γίγνεσθαι", ο οποίος μας γράφει:

<<Οδός άνω κάτω μια και αυτή. (δηλαδή ο ανήφορος και ο κατήφορος είναι ένας και ο ίδιος δρόμος). Αθάνατοι θνητοί, θνητοί αθάνατοι, ζώντες τον εκείνων θάνατον, τον δε εκείνων βίον τεθνεώτες (δηλαδή οι αθάνατοι είναι θνητοί και οι θνητοί αθάνατοι, γιατί η ζωή των πρώτων είναι ο θάνατος των δεύτερων και η ζωή των δεύτερων ο θάνατος των πρώτων). Ταυτό τ' ένι ζων και τεθνηκός και το εγρηγορός και το καθεύδον και το νέον και γηραιόν. Τάδε γαρ μεταπεσόντα εκείνα έστι, κακείνα πάλιν μεταπεσόντα ταύτα (δηλαδή το ίδιο είναι ο ζωντανός και ο πεθαμένος, ο κοιμισμένος και ο ξύπνιος, γιατί ο ένας όταν αλλάζει γίνεται ο άλλος) Ξυνόν γαρ αρχή και πέρας επί κύκλου περιφερείας (δηλαδή η αρχή και το τέλος της περιφέρειας του κύκλου είναι το ίδιο πράγμα)>>

Η ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΗΣ, ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ, ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΑΛΑΞΙΑ (ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

Α. Οι πύλες του Ηλίου και οι πύλες του Ηρακλή

Όπως ήδη αναφέραμε, ο Ηλιος φαίνεται ότι διατρέχει τον ζωδιακό κάνοντας έναν πλήρη κύκλο μέσα σε ένα έτος. Κάνοντας λοιπόν τον κύκλο, σε δύο σημεία φαίνεται ότι αναστρέφεται η πορεία του. Τα σημεία αυτά είναι τα σημεία των δυο ηλιοστασίων, που ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ θεωρούμε ότι είναι ο Καρκίνος και ο Αιγόκερω.

Ο Πορφύριος στο Περί του Αντρου των Νυμφών 28 μας αναφέρει ότι :

“λέγει δε που και Ηλίου πύλας, σημαίνων Καρκίνον τε και Αιγόκερων»

όπως επίσης και ο Μακρόβιος που αναφέρει ότι :

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΩΝ ΟΡΑΜΑΤΑ

      
     του Mario Vegetti
    Kaθηγητή της Iστορίaς της Aρχaίaς Φιλοσοφίas  στο Πανεπιστήμιο της Παβias (Ιταλία)

                       Πως ο γαλαξίας των «πρώτων φιλοσόφων» αποκρυπτογραφεί

τον κόσμο και ανοίγει τον δρόμο για το πέρασμα από το ζοφερό σύμπαν της δεισιδαιμονίας στη λογοκρατούμενη κοινωνία των πολιτών