ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΤΟ ΜΑΓΜΑ ΣΗΜΑΣΙΩΝ ΩΣ ΠΗΓΗ ΘΕΣΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Οι περισσότεροι γνωρίζουν τον Κορνήλιο Καστοριάδη για την πολιτική του φιλοσοφία, ενώ μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η οντολογία του, στη βάση της οποίας στηρίχτηκε και το πρόταγμά του για την αυτονομία, είναι η πιο ενδιαφέρουσα από όσες εμφανίστηκαν τον 20ο αιώνα, παρ΄ότι λίγοι έχουν ασχοληθεί με αυτήν. Όπως θα διαφανεί στη συνέχεια, η οντολογία του Καστοριάδη αποτελεί μια σημαντική τομή για να δούμε πάλι από τη αρχή το "Είναι" της παραδοσιακής οντολογίας από τους προσωκρατικούς μέχρι και τον Φίχτε και τον Χάιντεγκερ. 

Η καστοριαδική οντολογία αποβλέπει καθαρά στη συγκρότηση του κοινωνικού όντος μέσα στο οποίο συλλαμβάνει την πρακτική ζωή και το σύνολο των διαδικασιών που συγκροτούν την κοινότητα. Για τον Καστοριάδη, η κοινωνική διαδικασία είναι η γέννηση ριζικά διαφορετικών μορφών, μια δημιουργική αυτοοργάνωση, ή αλλιώς, η συνεχής διάπλαση νέων τύπων πράξης που λαμβάνουν χώρα μέσα στον βίο. Ουσιαστικά η κοινωνική διαδικασία αποτελεί αυτοθέσμιση και οντολογική γένεση συνεχώς νέων "κόσμων" ή νέων μορφών πράξης. Ο φιλόσοφος επιχειρεί μια σύζευξη του πρώιμου Φίχτε και του όψιμου Χάιντεγκερ.

Η ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟΝ ΧΕΓΚΕΛ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης αποτελεί ίσως τον μοναδικό από τους σύγχρονους πολιτικούς φιλοσόφους που πραγματεύτηκε ολοκληρωμένα την έννοια της αυτονομίας, έναν όρο στον οποίο υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες προκειμένου να προσδιοριστεί θεωρητικά και πρακτικά-ηθικά στον πολιτικό και κοινωνικό βίο. Η πολιτική αυτονομία για την οποία κάνει λόγο ο Καστοριάδης συνδέεται άμεσα με την εφαρμογή ενός πολιτεύματος με βάση τον αμεσοδημοκρατικό ανθρωποκεντρικό  κοινοτισμό. Τι σημαίνει η πολιτική αυτονομία στον Καστοριάδη; Προφανώς σημαίνει μια επί του συνόλου του ανθρώπινου βίου πολιτική φιλοσοφία, ένα κοινωνικό πρόταγμα που θα απασχολήσει τις σύγχρονες κοινωνίες σίγουρα στο μέλλον. 

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ ΤΟ 404 ΠΧ

Συνέντευξη που παραχώρησε ο Κορνήλιοs Καστοριάδηs

Ερώτηση Δημοσιογράφου: Συχνά λέγεται ότι η Ελλάδα είναι «προβληματική», στην Ελλάδα «όλα γίνονται στον αέρα», «χωρίς προγραμματισμό», «χωρίς βάρος». Με τέτοιες διαπιστώσεις συμφωνούν πολλοί. Αλλά περιορίζονται συνήθως μόνο στις διαπιστώσεις. Γνωρίζω ότι η ελληνική κατάσταση σας απασχολεί βαθιά. Ποια είναι η ερμηνεία σας για όσα συμβαίνουν; Γιατί συμβαίνουν έτσι τα πράγματα στην Ελλάδα; Ποιες οι βαθύτερες αιτίες;

Καστοριάδης:  Πρώτον, δεν ξέρω. Δεύτερον, στο μέτρο που μπορώ να ξέρω κάτι, είναι ότι η πολιτική ζωή του ελληνικού λαού τελειώνει περίπου το 404 π.χ. 

Δημοσιογράφος: Νομίζω ότι θα ενοχλήσει πολύ αυτή η διατύπωσή σας.

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

                         

Στην ιστορία του Κροίσου, όπως τη διηγείται ο Ηρόδοτος, ξαναβρίσκουμε θέματα που υπάρχουν παντού στην Ελλάδα από τον Όμηρο μέχρι τους τραγικούς. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για τη διήγηση της επίσκεψης του Σόλωνα στον Κροίσο, η οποία είναι οπωσδήποτε θρύλος, δεδομένου ότι οι χρονολογίες που γνωρίζουμε την αποκλείουν εντελώς. Το ουσιώδες της αφήγησης (Ηρόδοτος, Α, 30-33) έγκειται στις απαντήσεις που δίνει ο Σόλων στην ερώτηση: Ποιος είναι ο ευτυχέστερος άνθρωπος στον κόσμο;

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - Η ΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ

Του Τζωρτζόπουλου Δημήτρη

Ι. Η έννοια της αυτονομίας είναι, πρωτίστως,  κεντρική έννοια στη φιλοσοφία του Καντ. Ο Ολύμπιος αυτός Δίας της νεότερης φιλοσοφικής σκέψης, όταν μιλάει για αυτονομία, έχει στο νου του την εγγενή αυτονομοθετική πράξη του Λόγου και στη συνάφεια τούτη την κατανοεί ως αυτο-αναφορά, ως εκείνη τη διαρκή ενέργεια του Λόγου, που όχι μόνο διακρίνεται από την πράξη της φύσης, αλλά και στέκεται απέναντί της. Στο πλαίσιο αυτής της παράδοσης της νεότερης φιλοσοφίας και πιο ειδικά του γερμανικού Ιδεαλισμού, η έννοια της αυτονομίας  αποκτά στον Χέγκελ το νόημα της αυτο-πραγμάτωσης του απόλυτου πνεύματος· και τούτη πάντα υπό το πνεύμα της κριτικής αποτίμησης του Διαφωτισμού και των μονοσήμαντων απολυτοποιήσεών του. Κατ’ αυτό το πνεύμα, η αυτονομία, ως τέτοια αυτοπραγμάτωση, συνδέεται ουσιωδώς με την κοινωνική-πολιτική φιλοσοφία του Χέγκελ και όχι με τους αιθέρες, όπως αποφαίνονται στομφωδώς ορισμένοι επαγγελματίες αγράμματοι, γύρω από τον Χέγκελ, εκεί πέρα στα αποστεωμένα πανεπιστημιακά κατεστημένα.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ - ΕΠΙΝΟΩΝΤΑΣ ΞΑΝΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΜΑΡΞ)

   

      Ο εικοστός αιώνας έκλεισε με την παταγώδη αποτυχία των μαρξιστικών ιδεολογιών, των αριστερών κομμάτων και των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων που χαρακτηρίζονταν από πλήρη απουσία ελευθερίας και δημοκρατίας. Ο εικοστός πρώτος ξεκίνησε την μεγάλη οικονομική κρίση του καπιταλισμού, η οποία δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και πολιτική, με την έννοια ότι αυτό που ευθύνεται κυρίως είναι το αντιπροσωπευτικό πολίτευμα που υποβαστάζει και ευνοεί το καπιταλιστικό σύστημα. Η κρίση αυτή ανέδειξε την αδυναμία και την αναξιοπιστία του αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος. Ευλόγως λοιπόν τίθεται το ερώτημα: Υπάρχει εναλλακτική πορεία στις δύο αποτυχημένες πρακτικές; Το έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη μας επιτρέπει να προσανατολιστούμε στα σημερινά αδιέξοδα και στην θλιβερή ένδεια της πολιτικής και φιλοσοφικής σκέψης.

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΩΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΟΛΙΓΑΡΧΙΑ

Απόσπασμα από το κείμενο «Η Δυνατότητα Μιας Αυτόνομης Κοινωνίας: Το Ζήτημα της Δημοκρατίας», που αποτελεί το περιεχόμενο διάλεξης που δόθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες τον Σεπτέμβριο του 1993, και που περιλαμβάνεται στο τόμο Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΙΑΣ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (ΕΚΔ. ΣΤΑΣΕΙ ΕΚΠΙΠΤΟΝΤΕΣ, 2012). Μετάφραση Μιχάλης Τσούτσιας

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - Ο ΡΟΥΣΣΩ ΚΑΙ Η ΑΡΧΑΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ο Rousseau αναφέρεται διαρκώς στην αρχαιότητα […] Κατ’ αυτόν η Αρχαιότητα δεν αποτελεί πάντοτε «πρότυπον» ή, εν πάση περιπτώσει, όχι το μόνο πρότυπο. Αν δεν κάνω λάθος, πρόκειται για τον πρώτο συγγραφέα που τονίζει – στο Κοινωνικό Συμβόλαιο – το ρόλο της άμεσης δημοκρατίας στον αρχαίο κόσμο και επιμένει στο γεγονός ότι δεν υπάρχει αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Γνωρίζετε την περίφημη παρατήρησή του για τους Άγγλους που νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι επειδή εκλέγουν περιοδικά εκπροσώπους, ενώ είναι ελεύθεροι μόνο για μια φευγαλέα στιγμή, όσο διαρκεί δηλαδή η εκλογική διαδικασία.

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - Ο ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ

Το έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη (1922-1997), ενός από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του 20^ου αιώνα, εξακολουθεί να αποτελεί πηγή συζητήσεων, κριτικών αναγνώσεων και εμπνεύσεων. Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, διότι το έργο του, πολυσχιδές και πολυπρισματικό, άνοιξε νέους ριζοσπαστικούς δρόμους στη φιλοσοφία, στην κοινωνική και πολιτική θεωρία, στην ψυχανάλυση και στην πολιτική. Ήδη από τα χρόνια του περιοδικού Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα (1949-1965), οι ρηξικέλευθες ιδέες και αναλύσεις του διερρήγνυαν τον ασφυκτικώς κλειστό χώρο της πολιτικής θεωρίας και πράξης, τον εγκλωβισμένο τόσο στην ιδεολογία και πρακτική της αντιπροσώπευσης, των εκλογών και των κομμάτων, όσο και  στη μαρξική-μαρξιστική ιδεολογία και στις πρακτικές των σοσιαλιστικών ή κομμουνιστικών κομμάτων, ανοίγοντας δρόμο προς την αυτονομία και τη δημοκρατία.

Η ΒΑΣΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΟΡΝΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ

Είκοσι χρόνια μετά τον θάνατο του Κορνήλιου Καστοριάδη (1922-1997) το πολύπτυχο έργο του παραμένει εξαιρετικά γόνιμο και επίκαιρο για σύγχρονες αναζητήσεις. Η φιλοσοφική του προσφορά είναι σημαντική, όπως επίσης η ψυχαναλυτική και η πολιτική του παρακαταθήκη. Ιδιαιτέρως η πολιτική ανάλυσή του περιέχει μία δυναμική πρόταση για τις σημερινές δύσκολες συνθήκες, μετά την αποτυχία των κυρίαρχων θεωρητικών αφηγήσεων και πολιτικών πρακτικών.

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

Η συγκεκριμένη συνέντευξη του Κορνήλιου Καστοριάδη δόθηκε στο ACTA Foundation (Fundació per a lesidees i les arts) και δημοσιεύθηκε στον συλλογικό τόμο “Europes: Els Intellectuals i la Qüestió Europea” (1993), σελ. 343-48. Μεταφράσθηκε, επιμελήθηκε και δημοσιεύθηκε στην Αγγλική ανώνυμα και δωρεάν στο Διαδίκτυο τον Μάρτιο του 2011.

Κ. Καστοριάδης: Πριν να απαντήσω στις ερωτήσεις που τέθηκαν από την ACTA, φαίνεται απαραίτητο να αποσαφηνιστούν 3 κεντρικές ιδέες, οι οποίες καθορίζουν ή έστω θα έπρεπε να καθορίζουν κάθε πολιτικό αναστοχασμό σχετικά με τη σημερινή Ευρώπη. Εντός των [χρονικών] ορίων που τίθενται, αυτό μπορεί να γίνει μόνο με έναν συνοπτικό –και γι’ αυτό δογματικό– τρόπο.

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

Πρόκειται για ένα μέρος μια συζήτησης του Καστοριάδη με τα μέλη του Αντιωφελιμιστικού Κινήματος στις Κοινωνικές Επιστήμες (Mouvment Anti-utilitariste en Science Sociales – MAUSS) που έλαβε χώρα το 1994 και, αφού δημοσιεύτηκε το 1999 στα τεύχη 13 και 14 της Revue de MAUSS, κυκλοφόρησε πέρυσι σε αυτόνομο τόμο με τίτλο C.Castoriadis, Democratie et relativisme. Debat avec le MAUSS [Δημοκρατία και σχετικισμός. Συζήτηση με το MAUSS], Παρίσι, Mille et une nuits, 2012.

Το κείμενο που δημοσιεύουμε είναι μια μετάφραση του Ν.Μάλλιαρη και βρίσκεται στις σελίδες 95-128. (Τα σχόλια και οι διευκρινήσεις είναι της Ομάδας Πρόταγμα, από όπου και το κείμενο αναδημοσιεύεται: Τεύχος 3, σ.89-95). Στη συζήτηση, πέραν του Καστοριάδη, συμμετείχαν οι A.Caille, J.Dewitte, C.Mouffe, S. Latouche, L. Basle, AM-. Fixot

Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ, Ο ΛΑΣ ΚΑΙ Ο ΙΓΝΑΤΙΕΦ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΟΥ ΕΓΩΙΣΜΟΥ

Πρόκειται για απόσπασμα μιας συζήτησης των Καστοριάδη και Λας με τον M. Ignatieff, σε εκπομπή του Channel 4, με θέμα την «κουλτούρα του εγωϊσμού». Δημοσιεύτηκε από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις (2014, σσ.26-40)

Μάικλ Ιγνάτιεφ: Τίθεται, λοιπόν, ένα ενδιαφέρον ερώτημα: πρόκειται για την αιτία ή για το αποτέλεσμα της κατάρρευσης του δημόσιου χώρου; (Απευθύνεται στον Κ. Λας) Ποιά είναι, στην προκειμένη περίπτωση, η σχέση ανάμεσα στο άτομο και τον δημόσιο χώρο που βρίσκεται σε κρίση;

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΠΩΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΟ ΦΩΣ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε όταν μιλάμε για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία - ή για την αρχαία Ελλάδα γενικά - είναι ότι η φιλοσοφία αυτή δεν αναδύεται μέσα από κάποιο ξέφωτο του Είναι, αλλά έρχεται στο φως ως συνεχής πάλη εναντίον αυτού που μπορούμε να ονομάσουμε εφιάλτη, τον εφιάλτη του μη-είναι, της γένεσης και της φθοράς, και γενικότερα της ασυναρτησίας του είναι. Η πάλη αυτή παραπέμπει τελικά σε τρεις αντιθέσεις: μεταξύ του είναι και του φαίνεσθαι - πράγμα για το οποίο θα μιλήσουμε εκτενώς σήμερα, και αναμφίβολα την προσεχή φορά -, μεταξύ της γνώμης και της αλήθειας, μεταξύ της φύσεως και του νόμου, αντιθέσεις που δεν πρέπει άλλωστε να διαχωρίζονται διότι, στην περίπτωση αυτή, οι δύο πρώτες γίνονται κοινότοπες. Αν και η τρίτη αντίθεση μεταξύ φύσεως και νόμου διατυπώνεται ρητά λίγο αργότερα, περί τα μέσα του 5^ου  αιώνα, βρίσκουμε τα πρώτα ίχνη της πολύ νωρίτερα και, υπό μία έννοια, ήδη στον Ησίοδο. 

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ Η ΛΕΞΗ ΕΧΕΙ ΕΚΠΟΡΝΕΥΘΕΙ

Απόσπασμα από συνέντευξη που συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο με τίτλο «του Κορνήλιου Καστοριάδη, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ», εκδ. Πόλις

Τι σημαίνει ακριβώς η αυτονομία; Σας ρωτώ δεδομένου ότι η λέξη αυτονομία, ή ορθότερα ο όρος αυτός, βρίσκεται στο κέντρο του έργον και της σκέψης σας.

Κ.Κ.: Ναι, έτσι είναι. Θα πω αμέσως πώς εννοώ την αυτονομία και όποιος θέλει συμφωνεί, όποιος δεν θέλει ας τραβήξει το ρεβόλβερ του…

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΚΑΘΕ ΛΑΟΣ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ, ΕΤΣΙ ΚΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

Μια συνέντευξη που παραχώρησε ο Κορνήλιοs Καστοριάδηs (φιλόσοφος, οικονομολόγος και ψυχαναλυτής, 1922-1997).

Ερώτηση Δημοσιογράφου: Συχνά λέγεται ότι η Ελλάδα είναι «προβληματική», στην Ελλάδα «όλα γίνονται στον αέρα», «χωρίς προγραμματισμό», «χωρίς βάρος». Με τέτοιες διαπιστώσεις συμφωνούν πολλοί. Αλλά περιορίζονται συνήθως μόνο στις διαπιστώσεις. Γνωρίζω ότι η ελληνική κατάσταση σας απασχολεί βαθιά. Ποια είναι η ερμηνεία σας για όσα συμβαίνουν; Γιατί συμβαίνουν έτσι τα πράγματα στην Ελλάδα; Ποιες οι βαθύτερες αιτίες;

Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΑΠΗ

44 Eγώ όμως σας λέω ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευλογείτε εκείνους που σας καταριούνται, να φέρεστε καλά σ’ εκείνους που σας μισούνε και να προσεύχεστε για εκείνους που σας προσβάλλουν και σας κατατρέχουν, 45 για να γίνετε γιοι του Πατέρα σας του ουράνιου, γιατί αυτός τον ήλιο του τον ανατέλλει σε κακούς και σε καλούς, και δίνει τη βροχή σε δίκαιους και σε άδικους. 46 Άλλωστε, αν αγαπήσετε μόνο εκείνους που σας αγαπούν, ποια θα είναι η ανταμοιβή σας; Tο ίδιο δεν κάνουν και οι τελώνες; 47 Kι αν χαιρετάτε τους αδελφούς σας μόνο, τι παραπάνω κάνετε; Mήπως δεν κάνουν το ίδιο και οι τελώνες; 48 Eσείς, λοιπόν, θα είστε τέλειοι, ακριβώς όπως ο Πατέρας σας ο ουράνιος είναι τέλειος”.΄(Κατα Ματθαίον Ευαγγέλιο κεφ. 5)

Ο Καστοριάδης σχολιάζει το παραπάνω χωρίο. Το κείμενο είναι παρμένο από την Ελληνική Ιδιαιτερότητα, Τόμος Β, εκδόσεις Κριτική.

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΝΟΗΤΟΥ, ΣΧΕΣΕΙΣ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Ιστορικά, η ψυχαναλυτική δραστηριότητα άρχισε σαν ιατρική πρακτική. Ο Φρόιντ χρειάστηκε ένα τέταρτο του αιώνα μέχρι να αποφασίσει -στο δοκίμιό του «Το ζήτημα της ψυχανάλυσης από μη γιατρό» («La question de l’ analyse profane»)-ότι για να ασκήσει κανείς τnv ψυχανάλυση είναι λιγότερο σημαντικό το να έχει σπουδάσει ιατρική απ’ ότι το να γνωρίζει λογοτεχνία, εθνολογία, ιστορία- θα προσέθετα ότι πρέπει να γνωρίζει, επίσης, και φιλοσοφία και πολιτική Θεωρία.

Δεν ξέρω πόσο χρόνο χρειάστηκε ακόμη ύστερα από αυτό η Αμερικανική Ψυχαναλυτική Εταιρεία για να παραδεχτεί ότι η διδακτορική διατριβή στην ιατρική δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να ασκήσει κανείς την ψυχανάλυση.

Ο ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΚΟΡΝΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ - ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Σκέψεις για το βιβλίο του Francois Dosse

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ, ΜΙΑ ΖΩΗ

Πόλις, Αθήνα, 2015

            Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, όπως αναφέρει και ο Francois Dosse   στο βιβλίο αυτό, είναι ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους, ενώ το έργο του «Η Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας» (1975) κατατάσσεται στα σπουδαιότερα  του 20^ου αιώνα, του οποίου η αξία και η εμβέλεια  προεκτείνεται και στον 21^ο αιώνα. Ωστόσο το συνολικό έργο του είναι πολυσχιδές, μεγάλο σε έκταση και διεσπαρμένο σε μικρά κείμενα. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας  του έργου αυτού από μία άποψη μπορεί να διευκολύνει τον αναγνώστη αλλά από την άλλη δίνει αποσπασματική εικόνα και καθιστά δύσκολη την πρόσβασή του σε μία συνολική οπτική.

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΑΙΣΧΥΛΕΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΣΟΦΟΚΛΕΙΑ ΑΥΤΟΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Τό ἐ­ρώ­τη­μα «τί εἶ­ναι ὁ ἄν­θρω­πος» εἶ­ναι πάν­τα, ἔμ­με­σα ἤ ἄ­με­σα, πα­ρόν στήν ἀ­θη­να­ϊ­κή τρα­γω­δί­α. Μέ ἰ­δι­αί­τε­ρη σα­φή­νεια καί ἔν­τα­ση τί­θε­ται — καί παίρ­νει ἀ­πάν­τη­ση — μέ­σα σέ δύ­ο ἀ­π’ τίς πιό ση­μαν­τι­κές, καί ἀ­ρι­στουρ­γη­μα­τι­κές, τρα­γω­δί­ες: τόν Προ­μη­θέ­α Δε­σμώ­τη τοῦ Αἰ­σχύ­λου (πι­θα­νό­τα­τα ἕ­να ἀ­π’ τά τε­λευ­ταί­α ἔρ­γα τοῦ ποι­η­τῆ, γύ­ρω στά 460) καί τήν Ἀν­τι­γό­νη τοῦ Σο­φο­κλέ­ους (σχε­δόν βέ­βαι­α χρο­νο­λο­γη­μέ­νη τό 442 ἤ 443).

Οἱ ἀ­πάν­τη­σεις πού δί­νουν στό θε­με­λια­κό αὐ­τό γιά ὅ­λον τόν ἑλλη­νι­κό πο­λι­τι­σμό ἐ­ρώ­τη­μα οἱ δύ­ο τρα­γω­δί­ες εἶ­ναι, ὅ­πως θά προ­σπα­θή­σω νά δεί­ξω, τε­λεί­ως ἀν­τί­θε­τες. Ἡ δι­α­φο­ρά αὐ­τή δέν μπορεῖ νά ἀ­πο­δο­θεῖ μό­νο στήν ἀ­το­μι­κή στά­ση τῶν δύ­ο ποι­η­τῶν. Πα­ρά τό μι­κρό χρο­νι­κό δι­ά­στη­μα πού χω­ρί­ζει τά δύ­ο ἔρ­γα —πε­ρί­που εἴ­κο­σι χρό­ναι — ἡ δι­α­φο­ρά ἐκ­φρά­ζει καί εἶ­ναι συ­νυ­πό­στα­τη μέ τόν ἀ­νή­κου­στο ρυθ­μό τῆς πνευ­μα­τι­κῆς δη­μι­ουρ­γί­ας στήν δη­μο­κρα­τι­κή Ἀ­θή­να, μέ τόν ὁ­λο­έ­να καί ρι­ζι­κό­τε­ρο πα­ρα­με­ρι­σμό τῶν πα­ρα­δο­σια­κῶν πα­ρα­στά­σε­ων καί μέ τήν ἐ­πέ­κτα­ση καί ἐμ­βά­θυν­ση τῆς ἀνθρώ­πι­νης αὐ­το­γνω­σί­ας. Εἶ­ναι κα­τά κά­ποι­ο τρό­πο ἀ­νά­λο­γη μέ τήν δι­α­φο­ρά Ἡ­ρο­δό­του-Θου­κυ­δί­δη καί τήν προ­α­ναγ­γέλ­λει εἴ­κο­σι - τριά­ντα χρό­νια πρίν.