ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΑΪΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ - ΚΩΔΙΚΑΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ

Του Κώστα Λάμπου 

Στις πρωτόγονες κοινότητες ο ιδιωτικός και ο δημόσιος χώρος ήταν σχεδόν ταυτόσημες έννοιες και καταστάσεις, και συνεπώς τα μέλη τους ήταν όλα προσωπικώς παρόντα και δρώντα, αφού συμμετείχαν ισότιμα και ενεργά με τις σκέψεις, τις προτάσεις, αλλά και με τις αντιρρήσεις τους σε όλες τις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων και φυσικά με την προσωπική συμμετοχή τους συνέβαλλαν στην καλύτερη δυνατή υλοποίησή τους. Η κοινότητα, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα μέλη της στο ενιαίο δικό της κοινοτικό γίγνεσθαι, απέκλειε τον απομονωτισμό, τον ατομισμό και την ιδιώτευση και κατά συνέπεια τον στείρο ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα την ταύτιση των μελών της με την ίδια τη συνολική κοινότητα, η οποία με τον τρόπο αυτό δεν εξασφάλιζε μόνο την καλύτερη δυνατή ατομική και συλλογική-κοινοτική επιβίωση, αλλά πρόσφερε ισχυρό αίσθημα ασφάλειας και αυτοπεποίθησης, προϋποθέσεις αναγκαίες για κάθε ατομική και συλλογική δημιουργική πρωτοβουλία.

Στην Αθηναϊκή Δημοκρατία2 το ιδιωτικό, ο οίκος, η οικονομία, έμεινε έξω από το Δημόσιο, τον Δήμο, τη Δημοκρατία, με αποτέλεσμα οι ανταγωνισμοί στη σφαίρα του ιδιωτικού να αναγκάζουν το δημόσιο σε άμυνα, πράγμα που για κάποιο διάστημα ώθησε τη Δημοκρατία στα ανώτατα όρια της ανάπτυξής της, από κάποιο σημείο όμως και μετά οι ανταγωνισμοί στη σφαίρα του ιδιωτικού άρχισαν να διαταράσσουν τη δημόσια σφαίρα, να υπονομεύουν τη Δημοκρατία και να δημιουργούν τους όρους της εμφάνισης της Ολιγαρχίας, της Αριστοκρατίας και τελικά της Τυραννίας.

ΤΑ ΚΑΘΟΛΙΚΑ - ΕΥΡΕΑ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟ

Έστω ότι οι πολίτες με πρωτοβουλία πολιτών μαζεύουν υπογραφές και προκαλούν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για αλλαγή σε ένα ζήτημα, που αφορά για παράδειγμα τη μείωση της φορολογίας επιχειρήσεων ή τη μείωση φορολογίας ενός ορισμένου κλάδου επαγγελματιών της οικονομίας, προκειμένου να αναπτυχθεί "περισσότερο" η οικονομία.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ (ΘΕΑΤΡΟ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ)

Όπως η δημιουργία του κόσμου απαιτεί την συνεχή έκλαμψη-έκρηξη του αέναου φωτός με την αρμονική συνέργεια όλων των συμπαντικών δυνάμεων, έτσι και η δημοκρατία απαιτεί την θέσμιση του κοινού λόγου και του κοινωνείν ως ελάχιστες εκλάμψεις του νου και του φιλοσοφείν 

Του Γιώργου Πεφάνη

Επίκουρου καθηγητή τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών

Στην ιστορία αυτού που ονομάζουμε “δυτικός πολιτισμός” υπάρχει μια προνομιακή περίοδος, κατά την οποία γεννιούνται ταυτόχρονα το θέατρο, η φιλοσοφία και η δημοκρατία ως τριπλός πυρήνας του σκέπτεσθαι και του πράττειν με κοινό παρονομαστή τον διάλογο και κοινή αφετηρία τον μύθο. Και στα τρία αυτά τμήματα του πυρήνα συμβαίνει συχνά οι δημιουργοί τους να είναι ταυτοχρόνως αλλά και εναλλάξ οι “συγγραφείς”, οι “ηθοποιοί” και οι θεατές τους. Στο θέατρο αυτή η ταυτόχρονη ή εναλλασσόμενη δράση είναι αυτονόητη. Αλλά και στην περίπτωση της δημοκρατίας, οι συγγραφείς-δημιουργοί της είναι οι “ηθοποιοί” της, αυτοί που την επιτελούν μέσα από τους πολιτικούς θεσμούς, αλλά και οι θεατές της στις δημόσιες “παραστάσεις” και συνελεύσεις. Το ίδιο θα λέγαμε και για τη φιλοσοφία, στο μέτρο που αυτή δημιουργείται ως δημόσιος λόγος και επιτελείται σε δημόσιους χώρους ως διαλογικό δρώμενο, στο οποίο μπορούν να συμμετάσχουν οι πολίτες ως θεατές, αλλά και ως ενεργητές. Αλλά σε αυτό το πολιτικό και θεατρικό δρώμενο, σε αντίθεση με τα άλλα δρώμενα, η φιλοσοφική σκέψη τρέπει την τραγωδία να εστιάσει όχι τόσο στην τυπική διαδικασία μετάβασης από τη μια σκηνή της ζωής σε μια άλλη, όσο στον ενδιάμεσο χώρο των δύο σκηνών, στην κοινή τους μεθόριο και στην αμφισημία τους.2  Στο τρίπτυχο αυτό, επομένως, ο πολίτης γίνεται ο ενεργός ηθοποιός της (προσωπικής, αλλά και συλλογικής) ιστορίας του.3  Ενεργός ηθοποιός δεν είναι μόνο αυτός που βρίσκεται πάνω στη σκηνή, αλλά και ο απλός θεατής που παίρνει μέρος στα Μεγάλα Διονύσια, και με τον τρόπο αυτόν συμμετέχει όχι μόνο στην εξύμνηση του αθηναϊκού ἄστεως και των ιδανικών του, αλλά και στην ταυτόχρονη αμφισβήτησή τους, αναπτύσσοντας μια κριτική για τους πολιτικούς θεσμούς και μια φιλοσοφική σκέψη για τη θέση του ανθρώπου μέσα στους θεσμούς αυτούς.4

ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ Ο ΤΡΙΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Δ. ΚΑΡΑΒΙΔΑ

Κωνσταντίνος Καραβίδας

“Τι σταμάτησε αυτά τα κινήματα ψυχής

που αξιώθηκε κι έφτασαν ως τις κοινότητες;

Ποιος καπάκωσε μια τέτοιου είδους αρετή…”

Οδυσσέας Ελύτης 

(Δημόσια και ιδιωτικά)

Ήταν ένα πρωινό Σαββάτου, όταν πήρα από το χέρι τον εγγονό μου να πάμε να ψωνίσουμε σε μια κλειστή δημοτική αγορά, η οποία έβριθε προϊόντων. 

Στους πάγκους τους οι μαγαζάτορες είχαν τοποθετήσει με τάξη την πραμάτεια τους. Έβρισκες εκεί όποιο είδος διατροφής επιθυμούσε η ψυχή σου. 

ΑΜΕΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ - ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΡΑΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

Σύνοψη: Το άρθρο αυτό προσπαθεί να δείξει ότι η δημοκρατία είναι ασυμβίβαστη με κάθε μορφή συγκέντρωσης εξουσίας, πολιτικής ή οικονομικής. Ούτε, επομένως, η φιλελεύθερη αντίληψη της δημοκρατίας, η οποία παίρνει δεδομένη την πολιτική και οικονομική συγκέντρωση που συνεπάγονται αντιστοίχως η αντιπροσωπευτική δημοκρατία και η οικονομία της αγοράς, ούτε η σοσιαλιστική αντίληψη της δημοκρατίας που προϋποθέτει ότι ο χωρισμός του κράτους από την κοινωνία θα συνεχίζεται μέχρι να φθάσουμε στη μυθική κομμουνιστική φάση, έχουν σχέση με την δημοκρατία. Τέλος, επιχειρείται να αναπτυχθεί μια νέα αντίληψη της δημοκρατίας η οποία, επεκτείνοντας την κλασική μη κρατικιστική αντίληψη, εισάγει τα στοιχεία της οικονομικής δημοκρατίας, της κοινότητας και του συνομοσπονδισμού που είναι απαραίτητα για κάθε σύγχρονη αντίληψη της δημοκρατίας. Η νέα αυτή αντίληψη παίρνει δεδομένο ότι η δημοκρατία δεν είναι απλώς μια συγκεκριμένη δομή που συνεπάγεται πολιτική και οικονομική ισότητα, αλλά μια διαδικασία κοινωνικής αυτοθέσμισης και ένα πρόταγμα. Επομένως, η θεμελίωση της δημοκρατίας σε θεϊκά ή μυστικιστικά δόγματα και "επιστημονικούς" νόμους ή τάσεις για την κοινωνική "εξέλιξη" είναι αδύνατη.

"ΑΓΡΟΤΙΚΑ" ΚΩΝ/ΝΟΥ ΚΑΡΑΒΙΔΑ - Α. ΖΟΥΚΑΣ, ΤΙ ΧΑΘΗΚΕ; ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΟΠΤΙΚΗ

(Το κείμενο που ακολουθεί είναι η παρουσίαση του Αλέκου Ζούκα στην εκδήλωση – συζήτηση με τον Γιώργο Κολέμπα, συγγραφέα του βιβλίου «Τοπικοποίηση: Μια απάντηση στην παγκοσμιοποίηση», που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 13 Μαρτίου στο Μύλο Ματσόπουλου από την κίνηση αποανάπτυξης τρικαλινών πολιτών)

Θα αναρωτιούνται, όπως είναι φυσικό, οι νεότεροι, δηλαδή όλοι όσοι μεγάλωσαν μέσα σ’ ένα καθεστώς επάρκειας ή, στην καλύτερη περίπτωση, ευμάρειας για το ποιος ήταν άραγε αυτός ο πλούτος σε προϊόντα, διατροφικά ή άλλα, που χάθηκε και κάτω από ποιες συγκεκριμένες συνθήκες; Ή, πιο συγκεκριμένα, ήταν τόσο απαραίτητα όλα αυτά τα προϊόντα που η εξαφάνισή τους από τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου να προβάλλεται σήμερα ως  πλήγμα στην ισορροπημένη ζωή και υγιεινή διατροφή του; Η απάντηση στο τελευταίο αυτό ερώτημα είναι προφανής. Στη φύση δεν περισσεύει τίποτα, απαραίτητα για την διατροφή του ανθρώπου μπορεί να μην είναι τα λαθούρια, αλλά σίγουρα σε κάποια άλλη βιολογική αλυσίδα είχαν το ρόλος τους. Με την σταδιακή τους εξαφάνιση φτωχαίνει η βιοποικιλότητα ενός τόπου κι οπωσδήποτε θα εμφανισθούν οι συνέπειές της.

Ίσως ακόμα να σκέφτονται κάποιοι με μια δόση εφησυχασμού πως τελικά η εξέλιξη είναι αυτή που ρυθμίζει αυτού του είδους τις απώλειες και πως αυτό είναι μια εντελώς φυσιολογική διαδικασία, που ονομάζεται και Φυσική Επιλογή. Θα συμφωνούσα, πράγματι, με την τελευταία άποψη αν αυτό συνέβαινε σε ένα καθεστώς πλήρους ελευθερίας, αν δηλαδή η επιλογή ήταν αποτέλεσμα μιας απρόσκοπτης φυσικής διαδικασίας κι όχι της εντατικής ανθρώπινης παρέμβασης. Δυστυχώς όμως όπως θα φανεί στη συνέχεια δεν υπήρξε καμιά ελεύθερη επιλογή, αντιθέτως, ο χάρτης της σύγχρονης ελληνικής παραγωγής και ο κατάλογος των διατροφικών προϊόντων, διαμορφώθηκαν ως αποτέλεσμα της μεθοδικής αλλοίωσης της παραγωγικής φυσιογνωμίας της χώρας.

ΒΙΒΛΙΟ ΤΑΚΗ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ - Η ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Η μόνη οικονομική και ταυτόχρονα ρεαλιστική δημοκρατική διέξοδος για τον σύγχρονο κόσμο είναι ο Κοινοτισμός και η αμεσοδημοκρατική οργάνωση της κοινωνίας. Αποδείχθηκε από τα ίδια τα πράγματα ότι τόσο η σοσιαλδημοκρατία ή ο σοσιαλισμός με τον κεντρικό σχεδιασμό και τον κρατισμό όσο και ο νεοφιλελευθερισμός με τις ανισότητες και τον περιθωριοποίηση  κοινωνικών λαϊκών στρωμάτων κατέρρευσαν ως κοινωνικά προτάγματα του νεωτερικού αντιπροσωπευτικού συστήματος. 

Ο κοινοτισμός αντιτίθεται τόσο στις κρατικές επιχειρήσεις όσο και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, που υιοθετούνται από τον σοσιαλισμό και τον νεοφιλελευθερισμό αντίστοιχα, σχετικά με τα δημόσια αγαθά (νερό, υγεία, παιδεία, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, αγροτική ανάπτυξη κ.λπ) και προκρίνει την κοινοτικοποίηση των επιχειρήσεων αυτών μέσα στους οργανωμένους δήμους και τις περιφέρειες. Οι κοινοτικοί αυτοί οργανισμοί δεν είναι οι συνηθισμένοι κρατικοδίαιτοι συνεταιρισμοί που γνωρίσαμε μέχρι τώρα. Τι είναι οι ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ; Οι λεγόμενες "επιχειρήσεις κοινής ωφελείας" περνούν στα χέρια των πολιτών που συναποφασίζουν για τη λειτουργία των επιχειρήσεων αυτών λαμβάνοντας ευθύνη τόσο για τα κέρδη όσο και για τις ζημίες τους.

ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ - ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

"Με ακούτε τι λέω ή θέλετε να σας το επαναλάβω; λέω ότι ο καπιταλισμός και ο σοσιαλισμός, ως φαινόμενα ιστορικά, θα περάσουν και ότι ο κοινοτισμός, ως δεδομένο ζωικό, θα επιβίωση αυτών."

Κωνσταντίνος Καραβίδας ("Σοσιαλισμός και κοινοτισμός", 1930)

Η ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΕΚΤΕΝΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ PDF)

Η συνεταιριστική οικονομία ως βασικός άξονας της κοινωνικής οικονομίας αποτελεί σήμερα μοναδική λύση στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας φτώχειας. Σε μια οικονομία που κλονίζεται από την κρίση της οικονομίας της αγοράς με υπερχρεωμένα κράτη, η συνεταιριστική οικονομία αποτελεί βάση σταθερότητας. Το ερώτημα είναι πόσο συνειδητά αξιοποιείται ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της κρίσης και ποια η γνώση γύρω από την κοινωνική οικονομία και τις πραγματικές της διαστάσεις στην Ευρώπη και ανά τον κόσμο.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΠΟΛΙΣ, ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Α. ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Το «ελληνικό θαύμα» 

Για αρκετούς αιώνες, η ευρωπαϊκή φιλολογία και η ευρω­παϊκή ιστοριογραφία αντιμετώπιζαν το αρχαιοελληνικό παρελθόν ως «θαύμα». Η λα­μπρή περίοδος από τον 8ο περίπου έως και τον 4ο αιώνα -.Χ. θάμπωνε όσους έρχο­νταν σε επαφή με τα έπη του Ομήρου, τη λυρική ποίηση, τα τραγικά και κοσμικά έρ­γα της Αθήνας, με τη φιλοσοφία από τον Θαλή μέχρι και τον Αριστοτέλη, με τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική, με τη ρητορική και την πολιτική σκέψη. Αυτό που κυρίως εξέπληττε δεν ήταν τόσο η ιδιοφυία του ενός ή του άλλου ποιητή, το ταλέντο του ενός ή του άλλου καλλιτέχνη, η βαθύνοια και η πρωτοτυπία της σκέψης του ενός ή του άλλου στοχαστή, όσο το ίδιο το γεγονός της ανάδειξης τρόπων σκέψης και έκφρασης μοναδικών μέχρι τη στιγμή εκείνη στην ιστορία της ανθρωπότητας, «θαύ­μα» όμως είναι κάτι που αδυνατούμε να ερμηνεύσουμε, ένα φαινόμενο του οποίου οι αιτίες θεωρούνται υπερφυσικές, ένα γεγονός πέρα από τα όρια της ανθρώπινης κατανόησης. 

ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - ΟΙ 9 ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ

Στην νεοτερική περίοδο της ιστορίας η έννοια της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ συνδέθηκε εσφαλμένα με την συγκεντρωτική άσκηση πολιτικής σε υπέρτερα σύνολα κοινωνιών, όπως το κράτος, τις  ομοσπονδίες κρατών, ή συμμαχίες κρατών. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ δεν είναι αυτό. ΔΗΜΟΣ + ΚΡΑΤΟΣ ή ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Η δημοκρατία γεννιέται όταν μία κοινωνία είναι οργανωμένη κατά δήμους, δηλαδή όταν οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να ασκούν εξουσία κατ' αρχήν μέσα στις πόλεις τους (ΠΟΛΙΤΙΚΗ). Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί σε οποιαδήποτε μορφή επιπέδου μεγέθους μιας οργανωμένης κοινωνίας. Δηλαδή, ένα κράτος ή μια ένωση κρατών έχει δημοκρατία μόνο όταν οι πολίτες σε αυτές τις πολιτικές οντότητες έχουν δύναμη και εξουσία μέσα στις πόλεις τους, στους δήμους τους. Δηλαδή μέσα εκεί έχουν τη δυνατότητα να αποφαίνονται για όλα τα ζητήματα της καθημερινής ζωής τους, γιατί μέσα εκεί, στην δημοτική αγορά του λόγου, φανερώνεται ο ΠΟΛΙΤΗΣ και ο ίδιος ο ΛΟΓΟΣ.

ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ - Η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Πολιτική δημοκρατία

Μπορούμε να διακρίνουμε διάφορους τύπους κατανομής της πολιτικής δύναμης στην ιστορία, οι οποίοι, σχηματικά, θα μπορούσαν να ταξινομηθούν είτε ως δημοκρατικοί είτε ως ολιγαρχικοί. Στους πρώτους, η πολιτική δύναμη ισοκατανέμεται μεταξύ όλων αυτών που έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα (τυπικό παράδειγμα αποτελεί η αθηναϊκή εκκλησία του δήμου), ενώ στους δεύτερους, η πολιτική δύναμη είναι συγκεντρωμένη, σε διάφορους βαθμούς, στα χέρια ποικίλων ελίτ.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ - ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Παναγιώτης Ήφαιστος

1. Επιστημολογικές και μεθοδολογικές επιλογές του Θουκυδίδη

Η ανάλυσή μου θα περιστραφεί γύρω από τρεις κυρίως θεματικές. Πρώτον, η σημασία της μεθοδολογίας και επιστημολογίας του Θουκυδίδη στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (Θουκυδίδου Ιστορίαι), δεύτερον, η συνάφεια του Πελοποννησιακού Πολέμου με το σύγχρονο διεθνές σύστημα και τρίτον, οι προεκτάσεις των περιγραφών και ερμηνειών της ανάλυσης αυτής που αφορούν το καθεστώς του διεθνούς συστήματος της ύστερης εποχής. Δηλαδή,το διεθνές σύστημα που έχει ως αρχή και ως οργανωτικό πυρήνα την εσωτερική και εξωτερική κυριαρχία των κρατών και για το οποίο, η (εθνική) ανεξαρτησία-κυριαρχία των κρατών-μελών αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, κοινώς αποδεκτή (διεθνή) κοσμοθεωρία και κοινώς αποδεκτή και συμβατή με αυτή την κοσμοθεωρία (διεθνή) ηθικοκανονιστική δομή[1].

ΟΙ ΑΜΕΣΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Αν θέλουμε να αντλήσουμε νέες πολύτιμες εμπειρίες για την αμεσοδημοκρατική οργάνωση, να ανοιχτούν οι αμεσοδημοκράτες στην κοινωνία και να προτάξουν τη συγκρότηση ενός ποιοτικού πραγματικού αμεσοδημοκρατικού κινήματος, είναι ανάγκη να έρθουν σε επαφή και να αναπτύξουν επικοινωνία και συνεργασία με τις αμεσοδημοκρατικές οικοινότητες, με αυτοδιαχειριζόμενους κοινωνικούς χώρους, με δίκτυα συνεργατισμού, με αλληλέγγυα ανταλλακτικά δίκτυα, με τοπικά ανταλλακτικά νομίσματα, με δίκτυα συνεργατικότητας και ανάπτυξης καινοτομίας, με τράπεζες και ανταλλακτήρια σπόρων, με αυτόνομες αμεσοδημοκρατικές λαϊκές συνελεύσεις, με οικολογικές περιβαλλοντικές οργανώσεις-αειφορία, με τράπεζες χρόνου, με αγροτικούς συνεταιρισμούς, με συνεταιριστικές τράπεζες, με ταμεία αλληλεγγύης, με εναλλακτικές συλλογικότητες, με συλλογικότητες διαχείρισης κοινωνικών αγαθών, με αγορές απευθείας διάθεσης τροφής.....!!!!

Η ΑΜΕΣΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΕΛΑΙΘΡΙΟΝ - ΜΙΑ ΟΙΚΟΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΤΥΠΟ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ

Η κοινότητα Τελαίθριον στην Εύβοια

Το «Εγχείρημα Τελαίθριον» ευελπιστεί να δείξει ότι μία αυτάρκης κοινωνία αληθινών κινήτρων και ανιδιοτελούς προσφοράς, μπορεί να υπάρξει και να εφαρμοστεί «στην πράξη», και ότι θα μπορούσε να ευδοκιμήσει ακόμη και αν την υιοθετούσε όλη η ανθρωπότητα. Θέλουμε να μοιραστούμε όλες τις πρακτικές γνώσεις, τις πληροφορίες, τις τεχνολογίες και εν τέλει τις λύσεις τις οποίες θα ανακαλύψουμε, διερευνήσουμε και εφαρμόσουμε στο ταξίδι μας αυτό. Θα κάνουμε ότι μπορούμε για να εμψυχώσουμε, ενδυναμώσουμε, εκπαιδεύσουμε και εμπνεύσουμε όλους τους συνανθρώπους που θα συναντήσουμε ώστε να ακολουθήσουν το δικό τους μονοπάτι προς την όσο το δυνατόν περισσότερο ισορροπημένη συμβίωση των φυλών και των ειδών στον πλανήτη.

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΛΑΣ - Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑ

Το άρθρο του Christopher Lasch δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό © Tikkun, Vol. 4. No.3 (May/June 1989):  Progress: The Last Superstition (pdf) 

Ι

Ούτε ο φιλελευθερισμός ούτε ο μαρξισμός, ο κύριος ανταγωνιστής του, φαίνονται να προσφέρουν πολλές ελπίδες για λύσεις στα αυξανόμενα προβλήματα που απειλούν να μας κατακλύσουν. Εξ ού και η αναζήτηση για κάποια τρίτη θέση, όπως αποδεικνύεται από το πρόσφατο ενδιαφέρον για τον πολιτικό ανθρωπισμό, τον κοινοτισμό, και για άλλες βυθισμένες παραδόσεις κοινωνικής κριτικής, που έχουν επισκιασθεί από τις κυρίαρχες παραδόσεις που απορρέουν από τον Διαφωτισμό. Η αναζήτηση ενός τρίτου δρόμου, ούτε μαρξιστικού ούτε φιλελεύθερου, αντανακλά τον αυξανόμενο φόβο, ότι οι άνθρωποι δεν έχουν πλέον τον έλεγχο της ζωής τους.

Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΚΑΙ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Του Κωνσταντίνου Καβουλάκου, αναπληρωτή καθηγητή φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο της Κρήτης

Ο Καστοριάδης απέφυγε βέβαια να αναγάγει την κοιτίδα των αμεσοδημοκρατικών πρακτικών, την αρχαία ελληνική δημοκρατία, σε αιώνιο πρότυπο ενός τέτοιου πολιτεύματος – προτίμησε να κάνει λόγο γι’ αυτήν ως «δημιουργική πηγή της ιστορίας», από την οποία μπορούμε να εμπνευστούμε για να βρούμε τον δικό μας δρόμο.

Η ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΑΛΛΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

Στους απολίτικους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, εποχή κατά την οποία η πολιτική έχει αναχθεί σε ανταγωνιστικό παιχνίδι κομματικών ισορροπιών, πελατειακών σχέσεων, ακατάσχετου λαϊκισμού, ένθεν κακείθεν, και καθολικής χειραγώγησης και αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου από συστήματα παντοίων ειδών, πολύ λίγοι έχουν μια σαφή γνώση για το τι είναι ιδεολογία και τι πολίτευμα.

Παρουσιάζεται το φαινόμενο πολλοί από τους πολίτες, ακόμα και αυτοχαρακτηριζόμενοι ως αμεσοδημοκράτες, να θεωρούν την άμεση δημοκρατία ιδεολογία.

Ας ξεκαθαρίσουμε πολύ απλές πολιτικές έννοιες και όρους.

Το ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ είναι ένα πλαίσιο θεσμών που μαρτυρά τον τρόπο και την ποιότητα λήψης των πολιτικών αποφάσεων. Το αν δηλαδή αποφασίζουν για το μέλλον μιας χώρας, μιας κοινωνίας, ένας πολίτης, λίγοι πολίτες, μια κοινωνική ομάδα, ή όλοι οι πολίτες.

Η άμεση δημοκρατία είναι λοιπόν ένα από τα είδη πολιτεύματος και όχι ιδεολογία. Στην άμεση δημοκρατία κυβερνούν όλοι οι πολίτες και όχι πολύ λίγοι πολίτες (όπως οι αντιπρόσωποι βουλευτές των κομμάτων στην αντιπροσωπευτική).

Αντίθετα, η ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ αναφέρεται, όχι στον τρόπο λήψης των αποφάσεων, αλλά στο πώς είναι δυνατόν να οργανωθεί σε όλες τις πτυχές της ολόκληρη η κοινωνία, ως προς την οικονομία, την εργατική νομοθεσία, την ποιότητα του κοινωνικού κράτους, τη φορολογία κ.λπ.

Στην πραγματική δημοκρατία, την ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ή ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟ, τον τρόπο οργάνωσης τόσο της οικονομίας όσο και της κοινωνίας δεν τον αποφασίζει μια κομματική πλειοψηφία ολίγων αντιπροσώπων πολιτικών που αναλαμβάνει την εξουσία αλλά οι ίδιοι οι πολίτες μέσα από πολιτειακά δημοψηφίσματα και συνελεύσεις παντοίων ειδών.

Ας κοιτάξουμε στον παρακάτω σύνδεσμο, στην ταξινομία, όλα τα πολιτεύματα με τις υποκατηγορίες τους, άσχετα με το αν συμφωνούμε ή όχι με τον τρόπο σύνταξης των παρατιθέμενων πολιτευμάτων.

ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ - ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ (ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)

Ο ελληνικός ή δημοκρατικός κοινοτισμός ως πολιτειακό σύστημα για πρώτη φορά στην παγκόσμια πολιτική ιστορία εφαρμόστηκε στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία και συνδέθηκε με την άμεση δημοκρατία (508 π.Χ.-326 π.Χ), σύμφωνα με πολλούς διαπρεπείς Έλληνες ιστορικούς. Ο ελληνικός (ή ανθρωποκεντρικός) κοινοτισμός αποτελεί την κατά δήμο, κατά περιφέρεια και κατά κράτος καθολική λήψη αποφάσεων από τους πολίτες μέσα από θεσμούς που έχουν δημιουργηθεί από τους ίδιους τους πολίτες (κοινοτικές πολιτικοοικονομικές δομές και αρχές, δημοψηφίσματα και συνελεύσεις). Πρόκειται δηλαδή για την μόνη ιστορικά εκδοχή εφαρμοσμένης άμεσης δημοκρατίας, και προσλαμβάνει την αμεσοδημοκρατική οργάνωση σε κάθε μορφή πολιτειακής κοινότητας (χωριό, δήμος, περιφέρεια, κράτος, κοινότητα κρατικών οντοτήτων). Ο κοινοτισμός αναπτύχθηκε στις πόλεις-κράτη της ελληνικής κλασσικής εποχής και με τον ερχομό της ελληνιστικής περιόδου και των ρωμαϊκών χρόνων έχασε σε μεγάλο βαθμό την πρότερη δημοκρατική διάσταση που είχε από τον 5ο π.Χ. αιώνα μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα. Μέχρι την μέση και ύστερη βυζαντινή περίοδο ο αμεσοδημοκρατικός κοινοτικός τρόπος οργάνωσης λειτουργεί μόνο στην πολύ μικρή κλίμακα, ενώ στη μέση και μεγάλη κλίμακα διακυβέρνησης κυριαρχεί μια δεσποτικού τύπου αυτοκρατορική εξουσία. Την περίοδο της τουρκοκρατίας ο κοινοτικός τρόπος αρχίζει να ακμάζει πάλι μέσα από τις οργανωμένες κοινότητες σε πολλές περιοχές φθάνοντας στο απόγειο τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας.

Ο ρόλος της κοινότητας στην κοινοτική οργάνωση του ελληνισμού

Η μεγάλη αντινομία της ελληνικής κοινότητας υπήρξε το γεγονός ότι, όπως έχουν αποδείξει οι εγκυρότεροι ιστορικοί της (Παπαρρηγόπουλος, Μοσχοβάκης, Πανταζόπουλος) αποτέλεσε βασικό κύτταρο διοικητικής αυτοοργάνωσης του ελληνισμού ως βασικός συντελεστής διατήρησης της εθνικής ταυτότητας, της ηθικής συγκρότησης και της επαναστατικής αφύπνισης αφ' ενός, και αφ' ετέρου χρησιμοποιήθηκε ως μηχανισμός πολιτικής κυριαρχίας από τον κατακτητή και έμμεσης οικονομικής εκμετάλλευσης των υπόδουλων Ελλήνων. Στην ουσία η κοινότητα διέσωσε την ιδιοσυστασία του ελληνικού τρόπου του βίου με μοναδικό τρόπο. Το ιστορικό θετικό παράδοξο της ελληνικής κοινότητας είναι ότι κατέστη ζωτικός τρόπος οργάνωσης των Γραικών από τα αρχαϊκά χρόνια ως άτυπη μορφή εξουσίας επιτελώντας ένα τεράστιο έργο στη μικρή κλίμακα διακυβέρνησης. Το 1833 και επίσημα ο βασιλιάς Όθωνας κατάργησε μια παράδοση κοινοτισμού χιλιάδων χρόνων εξαφανίζοντας κάθε μορφή κοινοτικής οργάνωσης στον ελληνικό δημόσιο χώρο προκρίνοντας ένα συγκεντρωτικού τύπου ελληνικό κράτος.

Η σχέση της έννοιας πόλις με την έννοια της κοινότητας

Η έννοια  πόλις προέρχεται  από  το  αρχαίο  ρήμα πέλω (οι  υπέρμαχοι  της  ινδοευρωπαϊκής  θεωρίας  και γλώσσας κάνουν λόγο  για  προέλευση  από  τον  τύπο  pel),  το οποίο σημαίνει  συναναστρέφομαι  γύρω από ένα άξονα. Από  την ίδια ρίζα  του ρήματος πέλω προέρχεται  και η λέξη  πόλος,  που σημαίνει  κέντρο  έλξης, άξονας  γύρω  από τον οποίο στρέφεται κάτι. Η  αρχαία  πόλις  αποτελούσε  το κέντρο  έλξης  των πολιτών,  τον πόλο έλξης,  μαγνήτιζε  με  τη λάμψη  της  τους πολίτες,  προκειμένου  να συναντηθούν, να συναναστραφούν  και να  κοινωνήσουν αρχικά μεταξύ τους  ιδέες, ανησυχίες. Στην ουσία  αυτό  που θα πετύχαιναν  ήταν  να μοιραστούν  μεταξύ  τους  τα  κοινά, το απόθεμα  του  πλούτου  που προερχόταν  από  την παραγωγική  τους  εργασία  στους αγρούς  των τότε γεωργικών κοινωνιών. Έτσι,  η έννοια-λέξη  πόλις ήταν συνώνυμη  με την έννοια-λέξη  κοινότητα.

Στην  αρχαιοελληνική  κοινωνική θεώρηση πραγμάτων  πολιτική  σήμαινε  το ενδιαφέρον  για  τη συμμετοχή  στα "κοινά"  της  κοινότητας,  της  αρχαιοελληνικής πόλεως, την  ενασχόληση  με  τα  ζητήματα  της κοινότητας, του  μικρού  τόπου  και  της υπαίθρου,  ζητήματα για τα οποία συναναστρέφονταν σε θεσπισμένα τακτά χρονικά διαστήματα. Πολιτική  σήμαινε  την μεταμόρφωση  της πόλεως  σε οίκο, σε  αγορά  λόγου. Κάτι  τέτοιο  δε  σήμαινε  κοινοκτημοσύνη  ούτε  εξαφάνιση  της  ατομικής  ιδιοκτησίας  ή  της όποιας  ετερότητας,  αλλά  συμπόρευση  του ατομικού και του συλλογικού συμφέροντος.  

Ο ελληνικός κοινοτισμός τον 21ο αιώνα

Στη σύγχρονη πολιτική κοινωνική περίοδο ο ελληνικός κοινοτισμός ως οργανωτικό και διοικητικό σύστημα αστοχωρικής ανάπτυξης έλαβε πολιτικά χαρακτηριστικά ως εναλλακτική πρόταση πολιτισμού διακείμενος απέναντι στα νεωτερικά συστήματα του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού. Σε αντίθεση με τον καπιταλισμό, τον σοσιαλισμό και τις ποικίλες εκδοχές τους που θέτουν ως προτάγματα το άτομο και την κοινωνία προκρίνοντας τον ατομικισμό ή τον κολεκτιβισμό, ο ελληνικός κοινοτισμός θέτει ως πολιτικό θεμέλιο την πολιτική κοινότητα. Ο σύγχρονος ελληνικός κοινοτισμός που προωθεί την κοινοτική οικονομία (κοινοτικοποίηση μέσων παραγωγής) αντιτίθεται στο αντιπροσωπευτικό νεωτερικό σύστημα διακυβέρνησης, επειδή δεν το λαμβάνει ως δημοκρατικό. Το αντιπροσωπευτικό κοινοβουλευτικό πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης δεν θεωρείται καν δημοκρατία για τον ελληνικό κοινοτισμό, γιατί πρώτον, οι πολίτες εκεί υπολαμβάνονται ως ιδιώτες, παθητικά όντα, και δε συμμετέχουν θεσμικά στη διαμόρφωση των πολιτικών αποφάσεων, και δεύτερον, κυριαρχούν σε αυτό μεσολαβητικοί μηχανισμοί εξουσίας που ποδηγετούν και ακυρώνουν την οποιαδήποτε, έστω και ισχνή, απόπειρα των πολιτών να ελέγξουν την πολιτική εξουσία.

Μέσα στην "πολιτική κοινότητα" που προωθεί ο ελληνικός κοινοτισμός, ως πολιτειακό πρόταγμα μιας δημοκρατικής πολιτείας, διασώζεται το άτομο ως πρόσωπο (ως κοινωνικοποιημένη υπεύθυνη οντολογική μονάδα) και κάθε κοινωνική του προοπτική. Το άτομο, δηλαδή, καθίσταται ενεργός πολίτης που συμμετέχει στα κοινά και στη διαμόρφωση της πολιτικής.

Ο Κωνσταντίνος Καραβίδας αποτέλεσε τον μεγάλο οραματιστή και εμπνευστή του σύγχρονου ελληνικού κοινοτισμού ως οργανικού πολιτικού συστήματος που εμπλέκει στα προτάγματά του τη λειτουργία της κοινότητας, της πόλης, με την άμεση δημοκρατία και τις συνελεύσεις πολιτών. Η κοινότητα, ως η οργανωμένη πολιτικά και δημοκρατικά πόλη, για τον ελληνικό κοινοτισμό θεωρείται ένας ζωντανός οργανισμός που κομίζει ως συνιστούντα συστατικά του ελεύθερους ενεργούς πολίτες που κοινωνούν τις ανάγκες τους μέσα σε μια συγκροτημένη με θεσμούς (δημιουργημένους από τους ίδιους τους πολίτες) δημοκρατική πολιτεία (Καστοριάδης, η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας). Στην ουσία γίνεται λόγος για την πολιτική συγκρότηση αυτοκυβερνώμενων δήμων, περιφερειών και κεντρικού κράτους με βάση λειτουργίας τους τα πολιτειακά δημοψηφίσματα και τις συνελεύσεις ως θεσμικούς τρόπους πολιτειακής διακυβέρνησης. Τα δημοψηφίσματα στον ελληνικό κοινοτισμό έχουν καθολικότητα και όχι αποσπασματικότητα, δηλαδή δεν συλλαμβάνουν ένα υποσύνολο του σώματος των πολιτών μιας πολιτειακής κοινότητας, όπως μια τάξης ή συντεχνίας επαγγελματιών, αλλά το σύνολο του πολιτικού σώματος μιας πολιτειακής κοινότητας (χωριό, δήμος, περιφέρεια, κράτος). Σε αντίθεση με τον ελευθεριακό κοινοτισμό των νεότερων χρόνων που έχει μαρξιστικές βάσεις και αφετηρίες στην συνολική θεώρησή του και προωθεί δογματικά την κατάργηση κάθε μορφής κράτους ή αγοράς κομίζοντας προτάγματα των κομμουνιστικών και σοσιαλιστικών ιδεωδών, ο σύγχρονος ελληνικός κοινοτισμός προωθεί μια μη κολεκτιβιστική οργάνωση της κοινωνίας στηριζόμενη στις λαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών, στα τακτικά δημοψηφίσματα και στις λαϊκές ή κοινοτικές συνελεύσεις.

Μελέτες και αξιόλογο έργο για την ιστορία και το μέλλον του ελληνικού κοινοτισμού και της άμεσης δημοκρατίας έχουν να επιδείξουν πολλοί συγγραφείς και στοχαστές, όπως ο καθηγητής φιλοσοφίας Χρήστος Γιανναράς, (πρόσωπο και έρως) ο μαθηματικός Θεόδωρος Ζιάκας (Πέρα από το άτομο, Αυτοείδωλον εγενόμην), ο πολιτειολόγος Γιώργος Κοντογιώργης (Το ελληνικό κοσμοσύστημα) και ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας, η ελληνική ιδιαιτερότητα)

Πηγές

• "Σοσιαλισμός και Κοινοτισμός",(Το πρόβλημα της αυτονομίας) Κωνσταντίνος Δ. Καραβίδας
• "Ο νεοελληνικός κοινοτισμός και η ελληνική κοινοτική παράδοση", συγγραφέας: Νικόλαος Πανταζόπουλος
• Αντίφωνο
• "Κοινοτισμός", του Μελέτη Μελετόπουλου
• "Το εν Ελλάδι δημόσιον δίκαιον", του Νικόλαου Μοσχοβάκη
• "Το ελληνικό κοσμοσύστημα", του Γιώργου Κοντογιώργη
• "Η ελληνική ιδιαιτερότητα", του Κορνήλιου Καστοριάδη
• "Πέρα από το άτομο", του Θεόδωρου Ζιάκα

πηγή: Βικιπαίδεια

ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΑ

ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ  2014

Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων

Κυριακή  2  Νοεμβρίου 2014

Εισηγητές-Ομιλητές

Χρήστος Λυντέρης (Ριζική Συνταγματική Μεταρρύθμιση),  

Δημήτρης Τουσιάδης (Ιστοσελίδα – κοινοτικοί χώροι Λυκώρεια),

Θανάσης Μιχαλόπουλος (Ιστοσελίδα Δημοκρατικός Κοινοτισμός),  

Αντώνης Μπρούμας (Ιντερνετικές κοινότητες – ψηφιακά δικαιώματα), 

Παύλος  Κλιματσάκης  

Συντόνισε ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης