Ο φιλόσοφος Χρύσιππος (280 π.Χ. – 206 π.Χ.), γιος του Απολλωνίου από την Ταρσό, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους της Στωικής σχολής, θεωρούμενος ως ένας από τους θεμελιωτές της. Γεννήθηκε στους Σόλους ή στην Ταρσό της Κιλικίας. Στα νιάτα του είχε ασχοληθεί με τον αθλητισμό. Αργότερα πήγε στην Αθήνα, όπου πήρε μαθήματα από τον Ζήνωνα, τον ιδρυτή της στωικής σχολής, και μετά από τον Κλεάνθη, τον διάδοχο του Ζήνωνα. Επίσης φοίτησε στη «Νέα Ακαδημία», που είχε ιδρύσει στην Αθήνα οΑρκεσίλαος. Μετά τον θάνατο και του Κλεάνθη, ο Χρύσιππος τον διαδέχθηκε ως ο επικεφαλής της «Ποικίλης Στοάς». Αποκλήθηκε ο «Άγιος Θωμάς ο Ακινάτης της Στοάς» και έχει λεχθεί ότι «άνευ Χρυσίππου δεν υπάρχει Στοά». Σύμφωνα με την παράδοση, πέθανε από τα γέλια για ένα αστείο που είπε ο ίδιος. Οι Αθηναίοι για να τιμήσουν τον Χρύσιππο τον ανακήρυξαν Αθηναίο δημότη και όταν πέθανε έστησαν τον ανδριάντα του στον Κεραμεικό.
Η φιλοσοφία του
Ο Χρύσιππος συνετέλεσε τόσο στη διάδοση, όσο και στη συστηματοποίηση της στωικής φιλοσοφίας, συμπληρώνοντας τα κενά που άφησαν ο Ζήνων και ο Κλεάνθης. Σύμφωνα με τη φιλοσοφία του Χρυσίππου, οι άνθρωποι οφείλουν να συμμορφώνονται με τους νόμους της Λογικής και να ασκούν την αρετή, η οποία είναι το μόνο αληθινό καλό. Τα άλλα όλα, ασθένεια ή υγεία, πλούτος ή φτώχεια, είναι αδιάφορα. Η ανθρώπινη ευτυχία πηγάζει από την απάθεια σε κάθε επιθυμία και εξωτερική επίδραση. Ως προς αυτό, η στωική Ηθική όπως διαμορφώθηκε από τον Χρύσιππο αγγίζει τα όρια της χριστιανικής ηθικής.
«Ο θεός υπάρχει παντού, και δια σύμπαντα τον κόσμον είναι, ότι ακριβώς είναι η ψυχή, δια το σώμα του ανθρώπου. Κατ αρχήν ο θεός έλαβε ένα μέρος του εαυτού του και εξ αυτού με διαδοχικάς φάσεις, εξελίξεως δημιούργησε τον κόσμον. Έγινε ο αήρ, το ύδωρ, η γη, το πυρ, έως ότου ολοκληρωθεί ο κόσμος. Επ αυτού δε κυριαρχεί πανταχού ευρισκομένη η ψυχή του, που είναι ο ίδιος ο θεός.»
Το ιδανικό του Χρύσιππου ήταν να γίνει κανείς σοφός, γι αυτό πρέσβευε την υπεροχή των φιλοσόφων, έναντι των υπολοίπων ανθρώπων των βυθισμένων στην άγνοια. Θεωρούσε μάλιστα τους πολλούς ως άφρονες και ως εκ τούτου τρελούς κατά το Στωικό Αξίωμα: «Πας άφρων μαίνεται». Οι πολλοί κατά τον Χρύσιππο είναι άμυαλοι και αμαθείς, και επομένως το τι έκαναν, ή το τι έλεγαν δεν τον ενδιέφερε, ούτε είχε αξία επειδή το έλεγαν ή το έκαναν οι πολλοί. Απεναντίας μάλιστα συνήθως δεν τους έδινε σημασία, διότι τους θεωρούσε ως εμπόδιο στην φιλοσοφία.
[Αν τους πρόσεχα δεν θα γινόμουν φιλόσοφος είπε χαρακτηριστικά]: «Εί τοίς πολλοίς προσείχον, ούκ αν εφιλοσόφησα».
Όπως όλοι οι Στωικοί έτσι και ο Χρύσιππος, πίστευε πως η ψυχή γεννιέται ως «άγραφος πίνακας» το περιεχόμενο της κατόπιν απαρτίζεται και εμπλουτίζεται από τα αντικείμενα. Η παράστασης τους στην ψυχή καλούνταν από τον Χρύσιππο «ετεροίωσις», δηλαδή αλλοίωση προκαλούμενη από εκείνα. Την «ετεροίωση» ο Ζήνων και ο Κλεάνθης, την ονόμαζαν «τύπωσιν», η παράσταση των όντων δηλαδή τυπώνονταν στην ψυχή.
Έργα
Εκτός από φιλόσοφος, ο Χρύσιππος υπήρξε και αξιόλογος γραμματικός. Πολυγραφότατος, λέγεται ότι δεν περνούσε μέρα κατά την οποία να μην έγραφε τουλάχιστον 500 γραμμές κειμένου. Συνέγραψε περίπου 750 ως 800 έργα (ή αντίστοιχα 705 ρολά παπύρων), μερικά από τα οποία είναι:
- Περί των προσηγοριών
- Περί αποφατικών προς Αρισταγόραν
- Περί των πέντε πτώσεων
- Περί σολοικισμών
- Περί της συντάξεως των λεγομένων
Επίσης έγραψε σχόλια πάνω στην ποίηση του Ομήρου, του Ησιόδου και του Πινδάρου. Τα έργα του έχουν όλα χαθεί και μόνο αποσπάσματα έχουν περισωθεί. Κανένα τους πάντως δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως καθαρά λογοτεχνικό. Σε πολλά μέρη μοιάζουν με ατελείωτους καταλόγους ποιητών και συγγραφέων κάθε είδους.
πηγές: enneaetifotos-βικιπαίδεια
