Η «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΥΡΙΕΣ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΙΣ ΕΓΓΕΝΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ

                 

Αντίστοιχο κεφάλαιο από το βιβλίο του George Steiner

«ΑΝΤΙΓΟΝΕΣ» (σελ. 360-427)

(Ο μύθος της ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ στην λογοτεχνία,

τις τέχνες και τη σκέψη της εσπερίας)

Νομίζω πως ένα μόνο λογοτεχνικό κείμενο έχει το χάρισμα να εκφράζει όλες τις κύριες σταθερές που διέπουν τις εγγενείς στην ανθρώπινη κατάσταση συγκρούσεις· αυτές οι σταθερές είναι πέντε: η αναμέτρηση μεταξύ ανδρών και γυναικών, μεταξύ ηλικιωμένων και νέων, μεταξύ κοινωνίας και ατόμου, μεταξύ ζωντανών και νεκρών, μεταξύ ανθρώπων και θεού (θεών). Οι συγκρούσεις, που προέρχονται από αυτούς τους πέντε τύπους αναμέτρησης, δεν είναι διαπραγματεύσιμες. Οι άνδρες και οι γυναίκες, οι γέροι και οι νέοι, το άτομο και η κοινότητα ή το κράτος, οι ζωντανοί και οι πεθαμένοι, οι θνητοί και οι αθάνατοι αυτοπροσδιορίζονται μέσα στην συγκρουσιακή διαδικασία του αλληλοπροσδιορισμού. Ο αυτοπροσδιορισμός είναι αναπόσπαστος από την αγωνιστική αναγνώριση της «ετερότητας» (του «άλλου», «l’autre») εκείθεν των απειλούμενων ορίων του εγώ. Οι αντιτιθέμενοι πόλοι του αρσενικού και του θηλυκού, των γηρατειών και της νεότητας, της ιδιωτικής αυτονομίας και της κοινωνικής συλλογικότητας, της ύπαρξης και της θνητότητας, του ανθρώπινου και του θείου μπορούν να αποκρυσταλλωθούν μόνο με όρους εναντίωσης (όποιες κι αν είναι οι πολυάριθμες αποχρώσεις των προσαρμογών των μεν προς τα δε). Φθάνω στον εαυτό μου - το πρωταρχικό ταξίδι - σημαίνει αντιμετωπίζω πολεμικά τον «άλλον». Οι οριακές συνθήκες του ανθρώπινου προσώπου είναι οι συνθήκες που τίθενται από το φύλο, την ηλικία, την κοινότητα, το χάσμα μεταξύ ζωής και θανάτου και το δυναμικό της αποδεκτής ή μη συνάντησης του υπαρξιακού με το υπερβατικό.

Η ΙΕΡΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΙΘΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥΣ (ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ)

           Ψηφιακή αναπαράσταση των ιερών 
                         κέντρων της Γης

Σύμφωνα με την πλατωνική φιλοσοφία, ο πλανήτης Γη διακρίνεται από 12 κύρια ιερά κέντρα ροής ενέργειας με πάμπολλες  μικροδιακλαδώσεις σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της. Στα ιερά αυτά γεωδαιτικά κέντρα εκλύεται κατά τέτοιο τρόπο ενέργεια που προκαλεί ευεξία και ανάταση στον άνθρωπο. Παρομοιάζεται η λειτουργία των κέντρων αυτών ακριβώς σαν μια παγκόσμια ψυχοθεραπεία των όντων της γης μέσω "βελονισμού". Στα πολύ παλιά χρόνια πάνω αυτά ιερά κέντρα της γης στήνονταν μεγαλιθικά μνημεία (Ντόλμεν και Μενίρ) στους χώρους των οποίων αργότερα χτίζονταν αρχαίοι ναοί. Παρατηρείται το ιστορικό φαινόμενο να χτίζονται αργότερα σε αυτά τα σημεία των μεγαλιθικών αρχαίοι ναοί, κυρίως σε περιοχές που επικράτησε το ελληνικό στοιχείο.

ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ ΣΤΗ ΛΑΚΩΝΙΑ (ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β' - ΝΑΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΑΜΥΚΛΑΙΟΥ)

Ένα νέο μυκηναϊκό ανάκτορο φέρνουν στο φως στην πεδιάδα της Σπάρτης οι αρχαιολογικές έρευνες που πραγματοποιούνται από το 2009 στον λόφο του Αγίου Βασιλείου, κοντά στο χωριό Ξηροκάμπι Λακωνίας.

Ανευρέθηκαν, επίσης, πολλές πινακίδες Γραμμικής Β΄ Γραφής, της πρώτης δηλαδή καταγραφής της ελληνικής γλώσσας. Οι γραπτές αυτές μαρτυρίες συνιστούν το πολυτιμότερο εύρημα της ανασκαφής,  που καθίσταται ακόμη πιο σημαντικό καθώς εντάσσεται στη σφαίρα της πρωτοϊστορίας για τον ελληνικό χώρο, όπου τα γραπτά τεκμήρια είναι ελάχιστα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΚΒΑΝΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

Η πραγματικότητα που δημιουργούν οι πέντε αισθήσεις. Μέσα σ΄ αυτήν αισθάνομαι την μουσική,

να συγκλονίζει  το  έσχατο μόριο της ύπαρξής μου. Σ’ αυτήν την ψεύτικη ύπαρξη χαίρομαι, πονάω, υποφέρω και ελπίζω, πέφτω, σηκώνομαι ξανά. Και πάλι απ’ την αρχή, μια νέα ιστορία.

Σ’ αυτήν την περιπέτεια  τέλος δεν είναι. Μόνο αέναο ανέβασμα προς τ' άστρα ΕΊΝΑΙ.

Πως Δημιουργούμε την Πραγματικότητά μας

Με την βοήθεια των πέντε αισθήσεων  ο άνθρωπος σχηματίζει μια εικόνα του περιβάλλοντος κόσμου. Η εικόνα αυτή είναι μια προβολή του νου του, ένα ολόγραμμα στον χώρο. Το ολόγραμμα οφείλεται  στις πληροφορίες των αισθήσεων. Λόγω όμως των μικροδιαφορών στις πληροφορίες των αισθήσεων από άτομο σε άτομο. Οι εικόνες του κόσμου διαφέρουν αισθητά κατά το πλήθος των ανθρώπων στην Γη.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΓΑΛΑΞΙΑΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΤΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΚΟΤΕΙΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Η Ψηφιακή Έρευνα του Ουρανού Sloan (SDSS) έχει φτιάξει τους πιο λεπτομερείς τρισδιάστατους χάρτες των σχετικά κοντινών μας γαλαξιών. Η Γη είναι στο κέντρο αυτών των τομέων, και κάθε σημείο αντιπροσωπεύει έναν γαλαξία, με τον εξωτερικό κύκλο να είναι σε μια απόσταση 2 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Η περιοχή μεταξύ των τομέων δεν χαρτογραφήθηκε από την SDSS, επειδή η σκόνη στον Γαλαξία μας κρύβει την θέα του απόμακρου Κόσμου σε αυτές τις κατευθύνσεις.

Οι κοσμικοί χαρτογράφοι αρχίζουν να εργάζονται για το μεγαλύτερο τρισδιάστατο χάρτη του Κόσμου που έγινε μέχρι τώρα. Θα μας αποκαλύψει ένα κυματιστό τοπίο που σμιλεύτηκε από την εποχή της Μεγάλης Έκρηξης, και να μας δώσει μια ένδειξη για την ελλοχεύουσα μορφή του χώρου και τη φύση της "σκοτεινής ενέργειας" που αναγκάζει τον Κόσμο να διαστέλλεται.

Το πρόγραμμα Sloan III είναι το τελευταίο από μια ακολουθία ερευνών του ουρανού, που χρησιμοποιεί ένα ειδικό ευρυγώνιο τηλεσκόπιο στο Sunspot του Νέου Μεξικού. Μετά την ολοκλήρωση των ερευνών Sloan Ι και ΙΙ, η κάμερα και η οπτική του τηλεσκοπίου αυτού έχουν βελτιωθεί κάνοντας το ένα πολύ ευαίσθητο όργανο. Έχει γίνει, επίσης, και μια μετατόπιση στη στρατηγική, λέει ο Daniel Eisenstein, διευθυντής του νέου προγράμματος στο πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΟΛΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΥΣΙΚΗ

      Μια αναπαράσταση της εξέλιξης του σύμπαντος
               (Από το bing bang στο ολόγραμμα)

Ερευνητές μέλη μιας βρετανογερμανικής ομάδας αναζητώντας στα βάθη του διαστήματος τα κύματα της βαρύτητας, μπορεί να έχουν κάνει αναπάντεχα μια από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις στην φυσική, σύμφωνα με έναν Αμερικανό φυσικό.

Ο Craig Hogan, φυσικός στο Κέντρο Σωματιδιακής Αστροφυσικής Fermilab στο Ιλλινόις είναι πεπεισμένος ότι έχει βρει την απόδειξη μέσα στα στοιχεία του ανιχνευτή  βαρυτικών κυμάτων GEO600, για ένα ολογραφικό σύμπαν - και ότι οι ιδέες του έτσι θα μπορούσαν να εξηγήσουν τον μυστηριώδη θόρυβο του ανιχνευτή δεδομένων,  που μέχρι σήμερα δεν έχει εξηγηθεί. 

ΠΟΣΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟ ΟΛΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ

Βιεννέζοι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν τα μυστήρια της ολογραφικής αρχής: Πόσες διαστάσεις υπάρχουν στο σύμπαν μας; Κάποια από τα λαμπρότερα μυαλά σε παγκόσμιο επίπεδο διεξάγουν μια έρευνα στον τομέα αυτό - και ακόμη δεν έχουν επιτύχει μέχρι στιγμής τη δημιουργία μιας ενοποιημένης θεωρίας της κβαντικής βαρύτητας, που συχνά θεωρείται ότι είναι το "Άγιο Δισκοπότηρο" της σύγχρονης επιστήμης.

Ο Daniel Grumiller από το Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής της Βιέννης, μπορεί τώρα τουλάχιστον να έχει ξεμπλέξει ορισμένα από τα μυστήρια της κβαντικής βαρύτητος. Τα αποτελέσματα του για τις μαύρες τρύπες και τα κύματα βαρύτητας είναι θαυμαστές επινοήσεις του νου, το λιγότερο που μπορούμε να πούμε. Πρόσφατα κέρδισε το βραβείο START και θα χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια αυτά για να φέρει περισσότερους νεαρούς φυσικούς στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης.

Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΛΟΓΟ

 του Aντώνη Mακρυδημήτρη,

καθηγητή Πανεπιστημίου Aθηνών

           Στην ιστορία της φιλοσοφίας τα ζητήματα της ηθικής δεν ήταν μεταξύ εκείνων που προηγήθηκαν στη συστηματική διερεύνηση και στον στοχασμό. Aντίθετα, το ενδιαφέρον για τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου ακολούθησε τη μέριμνα για τη φύση και το εξωτερικό περιβάλλον της ανθρώπινης συμπεριφοράς. H φύση, επομένως, προηγήθηκε της ηθικής στην πορεία του φιλοσοφικού στοχασμού και της ενατένισης.

H αποφασιστική στιγμή που σημάδεψε τη στροφή του ενδιαφέροντος και της προσοχής από τον εξωτερικό στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου συνδέεται με την ιστορική παρουσία και τη διδασκαλία του Σωκράτη τον 5ο αιώνα π.X. Πράγματι, ο Σωκράτης που θανατώθηκε από τους συμπολίτες του το 399 π.X., ήτοι, ακριβώς πριν από 2.400 χρόνια, δίκαια θεωρείται ως ο θεμελιωτής της ηθικής φιλοσοφίας επειδή έστρεψε το φως της σκέψης και του προβληματισμού του από τη φύση στην ψυχή και την ηθική συμπεριφορά του ανθρώπου. Αυτή η «ανθρωποκεντρική» στροφή έταμε έκτοτε την πορεία του φιλοσοφικού στοχασμού και ο Σωκράτης κατέκτησε μια αν όχι την κορυφαία θέση στο Πάνθεον των φιλοσόφων της ανθρωπότητας.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ

Στη σύγχρονη Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε υπήρξε ποτέ ένα γνήσιο δημοκρατικό κίνημα προώθησης της αληθινής δημοκρατίας (άμεση δημοκρατία). Όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα υπόσχονταν μαγικούς παράδεισους φτιαγμένους από τα πιο ουτοπικά ιδεολογικά υλικά που το μόνο που κομίζουν είναι ο λαϊκισμός, η κομματοκρατία, η μεροληπτική υποστήριξη κάποιας τάξης και η διάσπαση της κοινωνίας.

Οι ιδεολογίες σταμάτησαν να έχουν την ισχύ που είχαν. Ο αμιγής σοσιαλισμός και ο αμιγής φιλελευθερισμός κατέρρευσαν. Δεν υπάρχουν πουθενά. Δεν υπάρχει φιλελεύθερος που να μην μιλά για κοινωνικό κράτος ούτε σοσιαλιστής που να μην μιλά για αγορά και επιχειρηματικότητα. Ίσως δεν είναι καθόλου κακό αυτό. Το ζήτημα είναι όμως ότι αυτές οι πολιτικές (αριστερές και δεξιές) παντού αντικαταστήθηκαν από μια νέα ιδεολογική ορθοδοξία. Από ένα μίγμα νεομαρξισμού και άκρατου φιλελευθερισμού που υπηρετεί όπως και τα προηγούμενα το αντιπροσωπευτικό σύστημα και τις κοινωνικές ανισότητες.

Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΩΣ ΝΑΡΘΗΚΑΣ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ

Η στάση του αρχαίου σκεπτικισμού είναι χρήσιμη για την αποδόμηση δογματικών τοποθετήσεων που λειτουργούν ως νάρθηκας της σκέψης και αναστέλλουν τη διερεύνηση. Ένα πλαίσιο βεβαιοτήτων είναι χρήσιμο κατά πως φαίνεται (βλ. Παραβάντης 2014) και δεν είναι σωστό να απορρίπτουμε ό,τι μπορεί να μην κατανοούμε. Ωστόσο το θέμα της ιδεολογίας (μη-γνώσης) ως νάρθηκα της σκέψης είναι πολύ σοβαρό, γιατί η σκέψη είναι το βασικό όπλο του ανθρώπινου είδους για την επιβίωση. Ιδιαιτέρως όταν η ιδεολογία, ως μη-γνώση και σύνολο αυθαίρετων (ή μερικώς στηριζόμενων στα δεδομένα) βεβαιοτήτων, λειτουργεί διχαστικά και πολυδιασπαστικά, όπως συμβαίνει στον χώρο της πολιτικής παγκοσμίως. Η κατάσταση αυτή αποτελεί βελτίωση από την αυθαιρεσία απολυταρχικών καθεστώτων. Η διαμαρτυρία ως έκφανση της ελευθερίας του λόγου και ο έλεγχος μεταξύ των ιδεολογικών χώρων στάθηκαν ευεργετικά για τον πολύ κόσμο. Δεν είναι όμως επαρκή, είναι σίγουρα είναι επιδεκτικά βελτίωσης, δεδομένου ότι εξίσου σημαντική είναι και η ελευθερία της σκέψης.

Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΩΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΡΕΥΜΑ

Πίνακας του ζωγράφου Γιάννη Νίκου, ο οποίος αποτυπώνει 
την τεχνοτροπία του μαγικού ρεαλισμού

Ο μαγικός ρεαλισμός αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αφηγηματική τεχνική, η οποία αναιρεί με μοναδικό τρόπο τα σύνορα μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας και χαρακτηρίζεται από μια ισότιμη αποδοχή του καθημερινού και του απίθανου, του συνηθισμένου και του εκπληκτικού. Ο μαγικός ρεαλισμός αναμιγνύει το λυρικό, το μυθικό και φανταστικό με την κατά βάθος διερεύνηση της ανθρώπινης ύπαρξης και την έντονη κοινωνική κριτική.

ΤΑ ΕΦΤΑΡΙΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

             Ο αστερισμός του Ωρίωνα


Του Διονύση Σιμόπουλου
Αστροφυσικού και Διευθυντή του Ευγενιδείου Πλανηταρίου

Στις αρχές Οκτωβρίου του 2015 αναβιώνει στη χώρα μας, για μιαν ακόμη φορά, ο θεσμός του «Συμποσίου των 7 Σοφών» αυτή τη φορά με θέμα την Κοσμολογία. Ως γνωστόν οι 7 σοφοί της αρχαίας Ελλάδας ήσαν οι Θαλής ο Μιλήσιος, Βίας ο Πριηνεύς, Κλεόβουλος ο Ρόδιος, Περίανδρος ο Κορίνθιος, Πιττακός ο Μυτιληναίος, Σόλων ο Αθηναίος και Χείλων ο Λακεδαιμόνιος αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις στις διάφορες σχετικές λίστες. Το ίδιο συμβαίνει άλλωστε και στην προκειμένη περίπτωση αφού οι συμμετέχοντες στο  Συμπόσιο του 2015 δεν είναι οι μοναδικοί στην ειδικότητά τους που θα μπορούσαν να περιληφθούν σ' έναν παρόμοιο κατάλογο. Είτε έτσι είτε αλλιώς είναι επίσης γεγονός ότι με την ευκαιρία του Συμποσίου πολλοί αναγνώστες έχουν ήδη αναρωτηθεί σχετικά με τον περίφημο αυτόν αριθμό «επτά» και το γιατί αυτός ο αριθμός είναι τόσο πολύ διαδεδομένος και τόσο προσφιλής από αρχαιοτάτων χρόνων. Γιατί αναμφισβήτητα ο αριθμός αυτός είχε διαχρονικά μιαν ιδιαίτερη «γοητεία» στους ανθρώπους όλων σχεδόν των πολιτισμών και των ηπείρων.

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Ο Διόνυσος και οι Ώρες

Του Εμπεδότιμου

Η εγκόσμιος δημιουργία είναι για τους Θεούς ένα παιγνίδι!

Τα γεννήματα της νέας δημιουργίας αποκαλούνται παιγνίδια των Θεών και μοιάζουν με τους μύθους - γιατί είναι εικόνες των αληθινών όντων και μετέχουν στα είδη, με τον πιο υποβαθμισμένο τρόπο - ενώ αυτά που λαμβάνουν υπόσταση από τα νοητά είναι νοερά, αιώνια και μόνιμα και έχουν κρυμμένη την ουσία τους.

Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Α 127.14-16

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΖΗΝ (Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ)

Η Φιλοσοφική Ψυχολογία είναι εξέλιξη και η συνέχεια της Υπαρξιακής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας, ενώ τα θεμέλιά της έχουν ως βάσεις τις Ελληνικές Φιλοσοφικές Σχολές της Αρχαιότητας και το Σωκρατικό "Γνώθι Σ'αυτόν" 


Εισαγωγή

  Η Φιλοσοφική Ψυχολογία είναι σήμερα το πλέον σύγχρονο (και ταυτόχρονα το πιο παλιό) ρεύμα ψυχολογίας το οποίο γιγαντώνεται τα τελευταία χρόνια συνεχώς σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο. Αυτό, διαπιστώνοντας την αναποτελεσματικότητα των μέχρι τώρα ψυχολογικών απόψεων στην επίτευξη μιας σταθερής και συνεχώς ανερχόμενης ποιότητας ζωής και αυτοπραγμάτωσης στη ζωή του ανθρώπου, αποτελεί παγκοσμίως εδώ και μια τριακονταετία περίπου τη σαφή “στροφή” της εφαρμοσμένης ψυχολογίας προς τις “ρίζες” της, που είναι ρίζες και κάθε σύγχρονου επιστημονικού κλάδου, τη Φιλοσοφία.

ΑΙΣΘΗΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΑΣΗ

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε την έννοια της ύλης που συναντάμε στα Φιλοσοφικά μας κέιμενα από την έννοια της ύλης που έχουμε σχηματίσει σήμερα.

Ουσιαστικά η χρήση της έννοιας "Υλη" (που ειρήσθω εν παρόδω σημαίνει Ξύλο) ξεκινά από τον Αριστοτέλη και χρησιμοποιήθηκε με την έννοια της Πρώτης Υλης.

Σαν παράδειγμα δημιουργού, οι Φιλόσοφοι μας χρησιμοποίησαν κάποιον τεχνίτη :ξυλουργό, μεταλλουργό ή λιθοξόο. Ετσι σαν πρώτη ύλη για να περιγράψουν τι παίρνει κάποιος δημιουργός για να δημιουργήσει χρησιμοποίησαν αντίστοιχα την πρώτη ύλη που χρησιμοποιεί ο τεχνίτης το οποίο χρησιμοποίησαν για σύμβολο.

ΤΟ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΠΛΟΥΤΩΝΑ ΣΤΟ ΟΡΟΣ ΜΙΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Όρος Μίνθη: Τα θεμέλια 8χ8 που αποδίδονται σε μεγάλο Προϊστορικό Ιερό, του Πλούτωνα

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΝΑΟΙ ΧΤΙΖΟΝΤΑΝ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ

Ναός Αφαίας Αθηνάς στην Αίγινα

Αμερικανός καθηγητής Γεωλογίας εξηγεί πώς επέλεγαν οι Έλληνες τους θρησκευτικούς χώρους τους

Ακόμη και το έδαφος κάτω από τους αρχαίους ναούς στην Ελλάδα ήταν «ιερό». Αυτό πρεσβεύει νέα έρευνα από τον καθηγητή Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Ορεγκον κ. Γκρέγκορι Ρίταλακ, ο οποίος θεωρεί ότι το χώμα επάνω στο οποίο εδράζονταν τα κτίρια είχε ειδική σημασία που σχετιζόταν με τη λατρεία του θεού στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο ναός. Και, όπως σημειώνει, αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ο Ομηρος και ο Πλάτων αναφέρονται στα κείμενά τους σε «ιερό χώμα» και σε χώμα το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει την ψυχή. Αλλά και κάτι ακόμη: έτσι εξηγείται ο τρόπος επιλογής των θέσεων στις οποίες ιδρύονταν τα ιερά.

ΖΑΚΛΙΝ ΝΤΕ ΡΟΜΙΓΥ - Η ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ "ΦΟΙΝΙΣΣΕΣ" ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ

       

Χρησιμοποιώ δυο εικόνες από την αρχαία Ελλάδα, την οποία θαυμάζω. Η πρώτη είναι αυτή δύο αδελφών, εχθρών μεταξύ τους, που αρνούνται να μοιραστούν τα αγαθά τους. Αντίθετα, η άλλη εικόνα είναι εκείνη δύο αδελφών που προωθούν το πνεύμα της κοινοκτημοσύνης και γίνονται σύμβολο. Στην πραγματικότητα, αυτή η δεύτερη εικόνα είναι που με ενδιαφέρει.

Κι αυτό, γιατί η πρώτη περίπτωση αφορά τα υλικά αγαθά που μοιράζουμε μεταξύ διαφορετικών ατόμων, σαν ένα γλυκό, από το οποίο παίρνει ο καθένας ένα κομμάτι, έτσι ώστε στο τέλος δεν απομένει πια γλυκό. Γίνεται σαφές σε αυτή την περίπτωση ότι ο καθένας ήθελε να πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι ή ακόμα και όλο το γλυκό. Είναι το δράμα δύο αδελφών εχθρών που θέλουν να αναλάβουν την εξουσία στη Θήβα και αποτελούν το αντικείμενο του πρώτου παραδείγματος μου. Πρόκειται για τους γιους του Οιδίποδα, τα δύο αδέλφια, τον Ετεοκλή και τον Πολυνίκη, όπως τους συναντάμε στην τραγωδία του Ευριπίδη «Φοίνισσες».

ΔΗΛΟΣ - Η ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ ΤΟΥ ΕΚΗΒΟΛΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

τόσσον ἔπ’ ὠδίνουσα Ἑκηβόλον ἵκετο Λητώ,
εἴ τίς οἱ γαιέων υἱεῖ θέλοι οἰκία θέσθαι.
αἳ δὲ μάλ’ ἐτρόμεον καὶ ἐδείδισαν, οὐδέ τις ἔτλη
Φοῖβον δέξασθαι, καὶ πιοτέρη περ ἐοῦσα:
πρίν γ’ ὅτε δή ῥ’ ἐπὶ Δήλου ἐβήσατο πότνια Λητὼ
καί μιν ἀνειρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:
δῆλ’, εἰ γάρ κ’ ἐθέλοις ἕδος ἔμμεναι υἷος ἐμοῖο,
Φοίβου Ἀπόλλωνος, θέσθαι τ’ ἔνι πίονα νηόν, –
 ~~~
τόσους τόπους ἱκέτευεν ἡ Λητώ κοιλοπονῶντας στόν Ἑκηβόλο,
ποιός θά θελήσει τοῦ γυιοῦ της γενέτειρα νά γίνῃ.
Τρομάζαν ὅμως πολύ καί δείλιαζαν
κι οὔτε κανείς τους τόλμαγε τό Φοῖβο νά δεχτῇ,
κι ἄς ἦσαν εὔφοροι.
Μέχρι πού πάτησε στή Δῆλο ἡ σεβαστή Λητώ,
καί ρώτησε βγάζοντας λόγια φτερωτά:
῎Αχ Δῆλος, δέ θά  ̓θελες νά γίνῃς ἕδρα ἐσύ τοῦ δικοῦ μου γυιοῦ,

τοῦ Φοίβου  ̓Απόλλωνα, καί πλούσιο ναό νά τοῦ ἱδρύσεις;


Ὁ ὁμηρικός ὕμνος στὸν Δήλιο Ἀπόλλωνα δὲν ἔχει τὸ ἀποκλειστικὸ χάρισμα νὰ περιγράφει, μὲ ἀρμονικοὺς στίχους, τὴ γέννηση τοῦ θεοῦ·  ἕνα ἀπόσπασμα, τοῦ ὁποίου τὴν ἀξία εἶχε ἤδη ἀναγνωρίσει ὁ ἱστορικὸς Θουκυδίδης, μαρτυρεῖ τὴ θρησκευτικὴ σημασία τῆς Δήλου, τουλάχιστον ἀπὸ τὸν 7ο  αἰ. π.Χ. Οἱ Ἴωνες, οἱ ὁποῖοι, ἀπὸ τὰ τέλη τῆς πρώτης χιλιετίας π.Χ., εἶχαν ἐγκατασταθεῖ στὰ περισσότερα νησιὰ τοῦ Αἰγαίου πελάγους καὶ στὶς δυτικὲς ἀκτὲς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, εἶχαν ὡς ἔθιμο νὰ συγκαλοῦν σὲ τακτὰ διαστήματα, μεγάλες συναθροίσεις καὶ νὰ ὀργανώνουν στὴ Δῆλο γιορτές ὅπου, σύμφωνα μὲ τὰ προσφιλῆ σὲ ὅλους τοὺς ἑλληνικοὺς πληθυσμοὺς ἔθιμα, ἔκαναν γυμνικοὺς ἀγῶνες καὶ διαγωνισμοὺς μουσικούς. Ὁ ποιητὴς τοῦ ὕμνου τονίζει μὲ ἐνθουσιασμό τὴ λαμπρότητα τοῦ θεάματος ποὺ προσέφεραν αὐτὲς οἱ περιοδικὲς συγκεντρώσεις ὅπου, πρὸς τιμὴν τοῦ θεοῦ, γινόταν ἐπίδειξη μεγάλης πολυτέλειας. Ὅμως, τὰ γοργὰ σκάφη ποὺ ἔφερναν τοὺς Ἴωνες καὶ τὶς γυναῖκες τους ἦταν ἐπίσης φορτωμένα μὲ ἐμπορεύματα: γινόταν μεγάλο ἐμπόριο κατὰ τὴ διάρκεια αὐτῶν τῶν γιορταστικῶν ἡμερῶν.

ΓΕΩΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΑΝΤΙΚΗ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

         

Eλένη Παρτίδα

Αρχαιολόγος Ma, PhD I΄ Eφορεία Π. - K. Αρχαιοτήτων

Η έναρξη της μεγάλης ανασκαφής στους Δελφούς αντιδόνησε τον παλμό μιας αρχαίας κοινωνίας με καταλυτικό ρόλο στην ιστορία του πολιτισμού. Συνδυάζοντας τη συγκλονιστική ομορφιά του φυσικού τοπίου με την καλλιτεχνική δημιουργία και τα χειροπιαστά ανασκαφικά ευρήματα, που αποτελούν σταθμό στην ιστορία τέχνης και τεχνολογίας, το ιερό του Φοίβου Απόλλωνα και της Αθηνάς Προναίας κηρύχθηκε από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Όμως στην καθιέρωση των Δελφών ως παγκόσμιου προσκυνήματος συνετέλεσε και το ιδεολογικό υπόβαθρο τού εκεί Απολλώνιου μαντείου, δηλαδή η καλλιέργεια εννοιών που παραμένουν επίκαιρες: η πάλη των αντιθέσεων για να επικρατήσουν η αρμονία, η τάξη και η κοσμική ισορροπία, ο αέναος αγώνας του καλού ενάντια στο κακό. Εξίσου διαχρονική και έμφυτη είναι η αγωνία του ανθρώπου για όσα τού επιφυλάσσει το μέλλον, η επιθυμία να προγνώσει τη μοίρα του και να επέμβει ώστε να μην καταλήξει έρμαιο των συγκυριών ή του πεπρωμένου. Έτσι οι αρχαίοι Έλληνες κατέφευγαν στους χαρισματικούς εκείνους διάμεσους, τους προφήτες και μάντεις που μπορούσαν να αφουγκραστούν τη θέληση των θεών και να ζητήσουν τη συμβουλή ή καθοδήγησή τους. 

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΝΑΩΝ ΤΟΥ ΓΚΟΜΠΕΚΛΙ ΤΕΠΕ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 11.500 Π.Χ (ΒΙΝΤΕΟ)

Το Γκόμπεκλι Τεπέ (Göbekli Tepe) βρίσκεται στην σημερινή Τουρκία κοντά στα σύνορα με την Συρία κοντά  στην πόλη Ούρφα. Σε αυτή την περιοχή έχουν βρεθεί προϊστορικοί ναοί της νεολιθικής εποχής που έχουν χρονολογηθεί γύρω στο 11.500 π.Χ. και είναι οι αρχαιότεροι στον κόσμο, δύο φορές αρχαιότεροι απ' οτιδήποτε παρόμοιο σε αυτόν τον πλανήτη, χιλιάδες χρόνια παλιότεροι από τις Πυραμίδες ή το Στόουνχετζ.

Οι όμορφες λαξευμένες στήλες και άλλα χαρακτηριστικά, πιστεύουν ότι κατέστη δυνατό να λαξευτούν, μόνο με εργαλεία πέρα από την τεχνολογία που υπήρχε στη διάθεση αυτών των αρχαίων ανθρώπων καθώς μάλιστα, δεν έχουν βρεθεί λείψανα των εργαλείων που χρειάστηκαν για να υποδεικνύουν το τρόπο με τον οποίο αυτό κατασκευάστηκε.

ΜΙΑ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΤΙΚΗ ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΪΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ ΤΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΡΟΚΛΟ

Πρόλογος του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Τα σύμβολα των θεών στη μυθολογία είναι ένα είδος συνθημάτων, ένα είδος ειδοποιητικής σύνδεσης της ψυχής μας με υπερούσιες ενεργειακές δυνάμεις του θείου κόσμου, ισχυρίζεται ο Πρόκλος. Τα λεγόμενα αυτά σύμβολα ως συνθήματα στην  φιλοσοφία του Πρόκλου είναι οι a priori ουσιώδεις λόγοι  της ουσίας της ψυχής μας που έθεσε μέσα της ο πλατωνικός δημιουργός κατά την "κατασκευή" της τρόπον τινά. Οι  ατομικοί αυτοί a priori λόγοι που είναι σπαρμένοι μέσα στην ψυχή αποτελούν τους σκοπούς της περατότητας/ύπαρξης που έδωσε ο δημιουργός προκειμένου με βάση αυτούς να τεθεί ο ύψιστος προορισμός της ψυχής για να τελειωθεί και να συνδράμει ως επιμέρους αυτοσυνειδητότητα ο άνθρωπος στην άπειρη αυτοσυνείδηση του Όντος. Για να επιστρέψει η ψυχή στην θεία πηγή προέλευσής της πρέπει να ασκηθεί πρώτα στη φιλοσοφία για να τελειωθεί νοητικά και, δεύτερον, στη θεουργία μέσω αυτών των συμβόλων/συνθημάτων για να  σμίξει με το άρρητο Εν. Γιατί έχουμε ως δεύτερη επιλογή τη θεουργία, κατά τον Πρόκλο; Γιατί ο κόσμος διακρίνεται από μια ιερότητα. Το θείο δε βρίσκεται κάπου έξω από τον κόσμο (νοητό και αισθητό) αλλά συμπνέει μαζί με αυτόν, όπως μας λέει και ο Σπινόζα. Στη φιλοσοφία του Πρόκλου ο κόσμος έχει μια μυστική ιερότητα, καθετί που μας περιβάλει (ορυκτό, φυτό, ζώο κλπ) ενέχει υπερούσια στοιχεία του θείου κόσμου που τον συνέχουν στο Ένα. Αυτό το υπερούσιο στοιχείο που βυθίζεται μέσα στα ορατά όντα είναι η αφορμή συνάντησης του ανθρώπου με την υπερούσια ενέργεια του θείου κόσμου. Μάλιστα ο Χέγκελ, συνεπαρμένος από τον νεοπλατωνικό Πρόκλο, μας λέει ότι οτιδήποτε κινείται (εκτός από τους ανθρώπους, και πλανήτες, φυτά, ζώα κλπ) είναι ύποπτο συνείδησης. 

Αυτή η ιερότητα που προσδίδεται από τον Πρόκλο στη φύση, στον περιβάλλοντα κόσμο, υποδηλώνει και ζητήματα οικολογικής ευαισθησίας και κατ΄επέκταση οργάνωσης των κοινωνιών μας με βάση τον κοινοτισμό και μια καθολική/δημιουργική θεώρηση της πολιτικής ζωής....

Του Εμπεδότιμου

Ας κάνουμε μια ανακεφαλαίωση για το τι είναι σύμβολο στους μύθους και σε πόσα είδη διακρίνουμε τα σύμβολα.

Το Σύμβολο είναι κάτι άυλο το οποίο «σημαδεύει» κάποιον ή κάτι και έτσι το προσδιορίζει σαν το προϊόν μιας αιτίας. Αυτές οι αιτίες είναι οι "θεοί" ως καθαρές υπερούσιες ενέργειες που ενεργοποιούνται σε διάφορα επίπεδα της πραγματικότητας.

ΠΩΣ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΜΑΣ ΒΟΗΘΑ ΣΤΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΒΙΟ (ΜΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ)

Ο Αλαίν ντε Μποττόν μάς δείχνει πώς οι φιλόσοφοι μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή μας, πώς μας βοηθούν να ξεπερνάμε τις αντιξοότητες και να δημιουργούμε καλύτερες συνθήκες για τον εαυτό μας.

Δεν έχεις χρήματα; Ζήτα βοήθεια από τον Επίκουρο

Δυσκολεύεσαι το πρωί να σηκωθείς. Δεν έχεις κέφι, είσαι εριστικός. Διαισθητικά κατηγορείς τη δουλειά που κάνεις. Δεν βγάζεις αρκετά χρήματα και αυτό σε καταπιέζει. Αποφασίζεις να αλλάξεις δουλειά. Την αλλάζεις, κερδίζεις περισσότερα αλλά και πάλι δεν βρίσκεις ευτυχία. Δεν έχεις χρήματα; Βρες αλλού την ευτυχία, στη φιλία και στην παρέα, στην ελευθερία, στη σκέψη, αυτό συνιστά ο Επίκουρος.περισσότερα αλλά και πάλι δεν βρίσκεις ευτυχία. Δεν έχεις χρήματα; Βρες αλλού την ευτυχία, στη φιλία και στην παρέα, στην ελευθερία, στη σκέψη, αυτό συνιστά ο Επίκουρος.

ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Πτυχές Επικούρειας φιλοσοφίας: 
οικολογικός κοινοτισμός και δημοκρατία - ελεύθερη βούληση - ανθρωπισμός - η φύση ως λόγος

Χρησιμοποιούμε τον όρο ελληνικότητα - και αλλού ελληνικό τρόπο - για να ξεκαθαρίσουμε από τον τίτλο της μελέτης ότι στις προθέσεις μας δεν είναι να χαϊδολογήσουμε κάποια εθνική φιλαρέσκεια και δεν επιθυμούμε να υπηρετήσουμε καμιάς απόχρωσης εθνικισμό. 

Αναφερόμαστε στην ελληνικότητα, στα πλαίσια του θαυμασμού που εκφράστηκε απ’ όλο τον σκεπτόμενο κόσμο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, και επικεντρώθηκε στα επιτεύγματα ενός λαού σε μια περίοδο της ιστορίας του, προφανώς των αρχαίων χρόνων, που αποτελεί κορυφαίο υπόδειγμα, ένα διαρκές σημείο αναφοράς, πολιτιστική κολυμβήθρα έμπνευσης για τον τρόπο που είναι ικανός να ζει ο άνθρωπος. 

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ ΣΤΗ ΘΕΣΜΙΣΜΕΝΗ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

1ο. Η σημαντικότητα της αρχαιοελληνικής σκέψης ως οικουμενική σκέψη για την ερμηνεία αυτής καθαυτής της ζωής και της ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητας, όπως και η διαρκής επικαιρότητα της σε όλους τους τομείς της σύγχρονης ζωής μας, είναι δεδομένη. Δεδομένη, είναι επίσης, η άρρηκτη σχέση ψυχανάλυσης και αρχαιοελληνικής σκέψης. Βασικά νοήματα της ψυχανάλυσης ως ψυχολογικής, ανθρωπολογικής και κοινωνικής επιστήμης είτε έχουν μεταφερθεί μέσα της αυτούσια, από τη μεγάλη δεξαμενή νοημάτων της αρχαιοελληνικής σκέψης είτε έχουν εξαχθεί με βάση εκείνη. 

ΤΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΟΝΕΙΡΑ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

Ασκληπιός, Αρχαιολογικό Μουσείο Επιδαύρου.

Εκτός από την ησιόδεια Θεογονία (212 κ.ε.), που θέλει τα όνειρα τέκνα της ερεβώδους Νύκτας, υπάρχει και η παράδοση που αναφέρει ο Ευριπίδης (Εκάβη, 7 κ.ε.), σύμφωνα με την οποία τα όνειρα είναι φύτρα της Γης. Όχι της Γης η οποία είναι «πάντων έδος ασφαλές αιεί» (Ησιόδου Θεογονία, 117) αλλά της τρομερής Χθονός, που κλείνει στον κόρφο της όλους τους νεκρούς. Η εκδοχή ετούτη δεν αντιτίθεται στη νυκτερινή καταγωγή της φυλής των ονείρων. Και οι δυο αναπαρα­στάσεις σηματοδοτούν ένα όριο πέραν του οποίου είναι η ανυπαρξία, το σκοτάδι.