Στα ομηρικά έπη συχνές είναι οι σκηνές καθαρμού πριν από την προσευχή, τη σπονδή, τη θυσία. Στην Ιλιάδα κυριαρχούν οι αναφορές που αφορούν στο λουτρό νεκρών και ακολουθούν οι αναφορές στον καθαρμό πριν τη σπονδή, την προσευχή και τη θυσία.
Στην Ιλιάδα το πλύσιμο είναι συνυφασμένο και με τη σπονδή, την προσευχή, τον όρκο, τη θυσία (Γ 268-270. Ι, 171-178. Κ 569-579. Ω 299-307).
Ο δε Ησίοδος εφιστά την προσοχή να μην προσφέρει κανείς σπονδές στον Ζεύ και στους άλλους θεούς «με τα χέρια άνιφτα» (Έργα και Ημέραι, στ. 724-726).
Επί παραδείγματι ο μεγάλος αριθμός των υδριοφόρων μορφών και των μικρών πήλινων υδριών στο μικρό ιερό της Δήμητρας στη ΒΑ περιοχή της αρχαίας Πέλλας είναι ενδεικτικός μιας τελετής εξαγνισμού, με τη χρησιμοποίηση νερού που μεταφερόταν με υδρίες στην περιοχή του ιερού.
Αναγκαίος είναι ο καθαρμός των χεριών στο περιρραντήριο πριν από την είσοδο στον ναό και πριν από τη θυσία, τόσο αυτού που την τελεί [Βλ. Αισχ., Πέρσαι, στ. 201-204] όσο και των συμμετεχόντων, και μάλιστα στην πρώτη της φάση («άρχεσθαι»). Η περιφορά του κάνιστρου με τις προσφορές και του δοχείου με το νερό σηματοδοτεί την οριοθέτηση του ιερού στον τόπο της θυσίας αλλά και τη προστασία/καθαρμό με τον σχηματισμό ενός κύκλου που εγκλείει το ζώο και τους συμμετέχοντες. Οι λατρευτές ρίχνουν στα χέρια τους νερό από το δοχείο, ενώ η εξαγνιστική δύναμη της πυρός συνδυάζεται με του νερού, καθώς ένα κούτσουρο από τη φωτιά βυθίζεται στο ύδωρ και με αυτό ραντίζεται το Ιερό, ο βωμός, οι συμμετέχοντες – εάν δεν υπάρχει θαλασσινό ύδωρ που είναι αντίστοιχο με τον συνδυασμό νερού και φωτιάς.
Το νερό αυτό ονομάζεται χέρνιψ :πχ «Νέστωρ χέρνιβά τ’ οὐλοχύτας τε κατήρχετο, πολλὰ δ’ Ἀθήνη εὔχετ’ ἀπαρχόμενος» (βλ. και Αθήναιος, ΙΧ, 409 b), και αυτό αργότερα ονόμασε ο Χριστιανισμός «αγιασμό» ή «Άγιο Μύρο» (βλ. Αισχ., Ευμεν., 655-56· Σοφ.., Οιδ. Τ., 240· Ευρ., Ορ., 1602) και απαγορεύεται να δίδεται στους μιασμένους (βλ. Δημ., π. Λεπτ., 158· Σοφ.., Οιδ. Τ., 240).
Με το νερό του δοχείου ραντίζεται και το ζώο, η απότομη αντίδραση του οποίου εκλαμβάνεται ως συναίνεση για τη θυσία. Κάποιες φορές ο εξαγνισμός του ζώου γινόταν σε ιδιαίτερη πηγή.
Ενδεικτική αναφορά: Ο Ηρακλής πρόσφερε θυσίες στη Δήμητρα και την Κόρη των Συρακουσών και αφιέρωσε τον ωραιότερο ταύρο της αγέλης, αφού πρώτα τον εξάγνισε στην πηγή Κυάνη, την οποία ανέβλυσε ο Πλούτωνας στο σημείο που άνοιξε τη γη στην Έννα της Σικελίας για να κατεβεί με την Κόρη στον Άδη. Μάλιστα, ο Ηρακλής πρόσταξε τους ντόπιους κάθε χρόνο να θυσιάζουν στην Κόρη και να κάνουν πανήγυρη στην Κυάνη (βλ. Διόδωρος, IV, 24, 4), συγκεκριμένα βύθιζαν ταύρους μέσα στη λίμνη (ό.π. V, 4).
πηγή: eleysis69
