Αν διαβάσει κανείς στην ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια μπορεί να μελετήσει τις διάφορες μορφές του εθνικισμού (φιλελεύθερος, συντηρητικός, επεκτατικός, αντιαποικιοκρατικός και πολιτειακός). Ο τελευταίος, βέβαια, είναι δυτικό κατασκεύασμα και σαν όρος είναι αδόκιμος.
Σύμφωνα με την ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία αλλά και την επιστημονική βιβλιογραφία, ο εθνικισμός ως όρος είναι δημιούργημα των νεωτερικών χρόνων μετά την γαλλική επανάσταση. Ο εθνικισμός, σε οποιαδήποτε μορφή και αν τον πάρουμε, (ακόμα και την δημοκρατική εκδοχή του φιλελεύθερου εθνικισμού που επιζητά μια κοινωνία με ελεύθερα έθνη-κράτη ισότιμα εν ειρήνη) είναι ξένος προς την κοινωνική πολιτική παράδοση των Ελλήνων.
Είναι τελείως διαφορετικά πράγματα σήμερα ο εθνισμός και ο εθνικισμός. Το ελληνικό έθνος είναι κάτι που έρχεται από τα βάθη των αιώνων, ενώ το κράτος είναι κάτι καινούργιο στην ιστορία.Μελετήστε προσεκτικά την ελληνική ιστορία. Πώς προχώρησε ο ελληνικός πολιτισμός και το έθνος των Ελλήνων μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι; Χωρίς καμιά κυκλοθυμική εμμονή σε ιδεολογήματα και σε κοινωνικές δογματικές λύσεις. Προχωρούσε και εξελισσόταν με το να δανείζει στοιχεία σε άλλους πολιτισμούς, ενώ ταυτόχρονα να δανείζεται και αυτός χωρίς να πιθηκίζει και να μεταπράττει. Η αφομοίωση κάθε ξένου στοιχείου που εισέρεε στο εσωτερικό συνοδευόταν με την παραγωγή πολιτισμού. Οι Έλληνες πάντοτε οτιδήποτε έπιαναν στα χέρια τους το μετέπλαθαν και κυριολεκτικά το μεταμόρφωναν με παραδειγματικό τρόπο.
Ο εθνικισμός απορρίπτει κάθε συζήτηση που διαχωρίζει το κράτος από το έθνος. Θεωρεί απαραίτητη και ουσιαστική την διατήρηση του έθνους-κράτους, ενώ ταυτόχρονα καλλιεργεί την προσκόλληση ή την εμμονή στην εθνική εθιμική και λαϊκή παράδοση κρατώντας στάση αδιάφορη ή εχθρική σε οτιδήποτε «ξένο». Ο φιλελεύθερος εθνικισμός, βέβαια, συντέλεσε στην ανεξαρτησία πολλών εθνών που απέκτησαν κρατική υπόσταση και διαβλέπουμε σ’ αυτόν πολλά κοινά με τον «πατριωτισμό». Ο εθνισμός ως πατριωτισμός σε σχέση με τον εθνικισμό είναι πολύ πιο ανοιχτός σε προκλήσεις και δημοκρατικός σε κάθε πολιτική εξέλιξη.
Ας σκεφτούμε πώς οι Έλληνες διατήρησαν την ελληνικότητα, την μεγάλη ηθική, εθνική τους παράδοση και τη γλώσσα χωρίς την ύπαρξη έθνους-κράτους. Οι μυθολογικές θεολογικές παραδόσεις των άλλων λαών έλεγαν το ίδιο πράγμα στην ουσία για τους θεούς.. Είχαν κράτος για χιλιάδες χρόνια; Όχι. Η ελληνικότητα ήταν κάτι παραπάνω από εθνικότητα, ήταν πρόταση πολιτισμού, ένας τρόπος του βίου δηλαδή και μάλιστα οικουμενικός. Ας θυμηθούμε ότι ο Αλέξανδρος πρότασσε αυτό το οικουμενικό πνεύμα και κανείς ασιατικός λαός δεν μίσησε το ελληνικό πνεύμα. Είχαμε καταφέρει να επικρατεί ο ελληνικός τρόπος σκέψης και ζωής σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Μεσογείου, από την νότια Ισπανία και την Σικελία μέχρι και την Αίγυπτο και τη μέση Ανατολή!!!
Αν επιτυγχανόταν το μυστικό σχέδιο των φαναριωτών της Κων/πολης (μην ξεχνάμε ότι στην αυλή του Σουλτάνου κυριαρχούσαν οι Έλληνες γραφολόγοι και γραμματείς) να «αλώσουν» εκ των ένδον την οθωμανική εξουσία, θα μεταμορφωνόταν η οθωμανική αυτοκρατορία σε ελληνική (Βακαλόπουλος). Τότε θα μιλούσαμε για μια άλλη ιστορική τροπή στην ελληνική, την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία. Βέβαια με την επανάσταση που αναγκαστικά ακολούθησε, οι Έλληνες έδειξαν παραδειγματικό ηρωισμό και κέρδισαν την ανεξαρτησία του έθνους από την τούρκικη σκλαβιά.
Παραθέτω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναδεικνύει τη βεβαιότητα ότι ο εθνικισμός αποτελεί μάλλον κατασκευασμένο ιδεολόγημα, παρά πολιτική ουσιαστική στάση ζωής. Όταν ένας πολίτης ακούει ένα «ξένο» τραγούδι ή βλέπει μια ξένη ταινία, βιώσεις που κομίζουν μια άλλη φιλοσοφία ζωής και έναν άλλο πολιτισμό, πώς μπορεί να επικαλείται τον εθνικισμό που απαιτεί την προσκόλληση στο αυτόχθονο και το ημέτερο; Δεν αναφέρομαι στο να αντιγράψουμε πολιτιστικά στοιχεία, αναφέρομαι στη σχέση με το αλλότριο, το ξένο. Ένας αληθινός στο βίωμα πολιτισμός με τη σχέση μεγαλώνει δε μικραίνει. Όπως και έγινε τόσο στα ρωμαϊκά και τα βυζαντινά χρόνια.
Ας αποφύγουμε να αναζητούμε μια στατική εικόνα για τους πολιτισμούς. Κάθε βιωματικό στοιχείο που έχει ένας πολιτισμός μια «εθνική» κοινωνία δεν είναι προϊόν μόνο επινοητικής παρθενογένεσης πάντοτε. Όταν ακούτε ένα αμερικάνικο τραγούδι της ραπ σκηνής, μη νομίσετε ότι οπωσδήποτε είναι ένα αποκλειστικό δημιούργημα των Αμερικανών. Το R.A.P είναι η τεχνική απαγγελίας στίχων με ρυθμικό τρόπο και είναι συνώνυμο του MCing. -- Hellraized και αποτελεί ακρωνύμιο των αγγλικών λέξεων Rhythm And Poetry. Να θυμίσω όμως. Στην αρχαία ελληνική κλασσική περίοδο οι αοιδοί τραγουδούσαν απήγγελλαν τις ραψωδίες περίπου με τον ίδιο τρόπο (ραπσωδία/ραψωδία= από εδώ και ο όρος ραπ), με ρυθμό δακτυλικό εξάμετρο…..
Αν επιζητούμε λοιπόν να λάμψει ο ελληνικός πολιτισμός, η ελληνικότητα, πρέπει να επενδύσουμε στη συγκρότηση μιας ανοιχτής κοινωνίας που στο επίκεντρο της θα προτάσσει τη σχέση με τους άλλους πολιτισμούς, θα προσφέρει και θα λαμβάνει. Η επιτυχία αυτού του πολιτιστικού εγχειρήματος είχε δοκιμαστεί στο παρελθόν. Οι Έλληνες για να μπορούν να είναι εξωστρεφείς και δημιουργικοί, χρειάζονται πρώτα τη σχέση με το διπλανό τους και παράλληλα την ουσιαστική συμμετοχή στα κοινά (Ελληνικός κοινοτισμός). Όταν οι αξίες και τα ήθη μιας κοινωνίας δεν προτάσσονται και δεν επιβάλλονται από τα πάνω, από την εξουσία, αλλά είναι αποτέλεσμα της κοινότητας σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, τότε η κοινωνία χειραφετείται και δε χειραγωγείται, δημιουργεί και δεν ιδιωτεύει…..
