Tου Μιχαλόπουλου Αθανάσιου
Αναρωτιόμαστε με ποιον τρόπο θα μπορούσαμε να αναδιατάξουμε αναθεωρώντας, ως επί το πλείστον, εκ θεμελίων σε μια άλλη βάση τους όρους για μια νέα κοινωνική κουλτούρα συγκρότησης ενός εννοιολογικού πολιτικού πλαισίου για μια δημοκρατική συλλογικότητα ελευθερίας και δικαιοσύνης.
Αυτό που χαρακτηρίζει τον δημόσιο πολιτικό λόγο είναι η ρηχότητα, η μικροκομματική υστεροβουλία και οι κοντόφθαλμες ελλειμματικού κοινωνιοκεντρικού περιεχομένου "θέσεις και προτάσεις". Η πολιτική δεν συνίσταται σε μια μονόπλευρη αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων αγνοώντας την καθοριστική λειτουργία ποικίλων εν δυνάμει δεξιοτήτων και δυνατοτήτων αισθητικού χαρακτήρα του ανθρώπου στην ανασύσταση μιας άλλης κοινωνίας.
Η φιλοσοφία της παιδείας που έχουμε ενστερνιστεί και υιοθετήσει καλλιεργεί μόνο την μηχανιστική και ορθολογική συγκρότηση της σκέψης αγνοώντας βασικές ζωτικές μη υπολογιστικές λειτουργίες του νου.
Παρατίθεται ένα απόσπασμα από τον Schiller, ο οποίος είχε κατανοήσει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ανάπτυξη μιας καθολικής καλλιέργειας προσωπικότητας:
"Ολότητα του χαρακτήρα πρέπει λοιπόν να διαθέτει ο λαός που λογίζεται άξιος και ικανός να μετατρέψει το Κράτος της Ανάγκης σε Κράτος της Ελευθερίας"
Η ίδια η τέχνη είναι το μέσον με το οποίο το ανθρώπινο γένος μορφώνεται προς την αληθινή πολιτική ελευθερία. Αυτή η μορφωτική διαδικασία δεν αναφέρεται στο άτομο, αλλά στο συλλογικό πλαίσιο ζωής του λαού. Για να μπορέσει η τέχνη να εκπληρώσει το ιστορικό της καθήκον και να συμφιλιώσει τη διχασμένη μέσα της νεωτερικότητα (τι μπορεί κανείς να θεωρεί άξιο για ατομική και κοινωνική συνάμα πρόοδο και τι όχι στην παιδευτική διαδικασία), δεν αρκεί μόνο να συγκινεί τα άτομα, πρέπει επιπλέον να μεταβάλει τις μορφές ζωής που τα άτομα μοιράζονται.
Μια συγκροτημένη ποιοτικά δομημένη ανθρώπινη οντότητα, ένα συνειδητοποιημένο συλλογικά άτομο γράφει ο Schiller:
"Δεν μπορεί να προκύψει ούτε μόνο από τη φύση ούτε μόνο από την ελευθερία, αλλά μονάχα από μια μορφωτική διαδικασία, η οποία, για να θέσει τέρμα στη σύγκρουση των δύο αυτών δυνάμεων, πρέπει να αφαιρέσει από το φυσικό χαρακτήρα της μιας την τυχαιότητα της εξωτερικής φύσης και από τον ηθικό χαρακτήρα της άλλης την ελευθερία της βούλησης. Το μέσον αυτής της μορφωτικής διαδικασίας είναι η τέχνη, γιατί ξυπνά μια διάμεση διάθεση, όπου ο ψυχισμός δεν υφίσταται κανέναν ηθικό ή φυσικό καταναγκασμό, αλλά παρ' όλα αυτά λειτουργεί και με τους δύο τρόπους"
Ο ίδιος ο Schiller θαύμαζε το ενοποιητικό στοιχείο της αρχαίας ελληνικής κλασσικής τέχνης και ποίησης που αντικατοπτριζόταν και στην δημοκρατική συλλογικότητα της αθηναϊκής δημοκρατίας.
Γράφει ο Schiller:
"Η αρχαία ελληνική τέχνη και ποίηση ανάτεμνε την ανθρώπινη φύση και μεγεθυμένη τη διέλυε στον υπέροχο κύκλο των θεών της, όχι όμως κομματιάζοντάς την, αλλά αναμειγνύοντάς την με διαφορετικούς τρόπους, έτσι που κάθε θεότητα ενσάρκωνε ολόκληρη τη φύση. Στις νεότερες κοινωνίες η εικόνα του ανθρώπινου γένους είναι διαλυμένη και μεγεθυμένη στα άτομα, αλλά κατακερματισμένη, όχι σε διαφορετικούς συνδυασμούς. Έτσι εμείς για να ανασυγκροτήσουμε την ολότητα του γένους πρέπει να κάνουμε το γύρο όλων των ατόμων".
Όταν τα πρωτεία δοθούν στο αισθητικά ωραίο στη μορφωτική διαδικασία, στην ομορφιά, θα αναθεωρηθεί μέσα μας η πολιτική ιδέα που έχουμε σχηματίσει για την ελευθερία ως ατομικά δικαιώματα. Τότε η εργασία δε θα είναι αποκομμένη από την αίσθηση της ηθικής απόλαυσης ( εδώ τυχαία αναδύθηκε η επικούρεια αντιμετώπιση της καθημερινότητας ).
