Η έννοια της δημοκρατίας ως έννοια πολυσήμαντη και πολυδιάστατη έχει δεχθεί κατά καιρούς διάφορους ορισμούς. Ένας από τους πιο γοητευτικούς και ταυτόχρονα βαθύτατα ερμηνευτικούς οφείλεται, κατά την γνώμη μου, στον Eugenio Scalfari καταξιωμένο Ιταλό δημοσιογράφο και επί μακρόν αρχισυντάκτη της εφημερίδας LaRepubblica. «Δημοκρατία», είχε γράψει σε ένα άρθρο του στην ομώνυμη εφημερίδα το 1984, «είναι η θεσμοθέτηση του δικαιώματος της αμφισβήτησης». Αμφισβήτηση είναι η μη παραδοχή του κύρους ή της αξίας που έχει κάποιος κοινωνικός ή πολιτικός θεσμός, ιδεολογία γνώση πρόσωπο ή έργο. Ξεκινάει από την πιο ανώδυνη της μορφή, που είναι η απλή έκφραση της διαφωνίας, μπορεί όμως να κλιμακωθεί και να φτάσει ως την απόρριψη τον μηδενισμό και τη ρήξη.
Τι κοινό άραγε έχει η έννοια της αρχιτεκτονικής με την έννοια της δημοκρατίας;
Ένας από τους βασικούς στόχους του προγράμματος σπουδών, όλων ανεξαιρέτως των πανεπιστημιακών σχολών αρχιτεκτονικής στον κόσμο, είναι να διδάξουν συστηματικά και μεθοδικά στους φερέλπιδες αρχιτέκτονες την διαδικασία της αμφισβήτησης.
Πράγματι όλοι πλέον γνωρίζουν και συμφωνούν ότι αμφισβήτηση, σαν διαδικασία αναζήτησης του νέου και του διαφορετικού, είναι ο μοναδικός σίγουρος δρόμος για την πρόοδο της αρχιτεκτονικής.
Ταυτόχρονα όμως αποτελεί και τον ποιο σίγουρο δρόμο για την πρόοδο της δημοκρατίας.
Είναι άραγε η διαδικασία της αμφισβήτησης αυτοσκοπός στην παραγωγή του αρχιτεκτονικού έργου; Πρέπει κάθε φορά που ο αρχιτέκτονας σχεδιάζει να σκέφτεται μόνο το διαφορετικό και ρηξικέλευθο;
Είναι άραγε η διαδικασία της αμφισβήτησης αυτοσκοπός στη διαδικασία πραγμάτωσης της δημοκρατίας. Αποτελούν άραγε η διαφωνία, η σύγκρουση ή ακόμη και η ρήξη απαραίτητες προϋποθέσεις για να μπορεί να βιώσει το άτομο τη δημοκρατία, ή για να μπορέσει μια κοινωνία να λειτουργήσει δημοκρατικά;
Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι κατά την γνώμη μου όχι. Η αμφισβήτηση είναι μεν υπέρτατο δικαίωμα δεν είναι όμως σε καμία περίπτωση υποχρέωση. Κάνουμε χρήση της όταν είναι σκόπιμο, όταν δηλαδή υπάρχει λόγος. Επιπλέον, όπως πολλά δικαιώματα, όταν ασκείται, δημιουργεί υποχρεώσεις τις οποίες πρέπει ο ασκών ή οι ασκούντες να είναι σε θέση να αναλάβουν.
Ένας από τους βασικούς λόγους που καταστρέφουν την εικόνα των πόλεων είναι η εμμονή των κατοίκων τους να χτίσουν έχοντας στο μυαλό τους αποκλειστικά και μόνο το πώς θα εμφανιστούν διαφορετικοί από τους άλλους.Η ατεκμηρίωτη και ανερμάτιστη αναζήτηση του διαφορετικού είναι ο σίγουρος τρόπος για να καταλήξουμε στο «δήθεν». Και η «δηθενιά» είναι μια εξαιρετικά συχνή ασθένεια σε αυτούς που έμμεσα ή άμεσα ασχολούνται με την αρχιτεκτονική , είτε κατασκευαστές είναι αυτοί, είτε αρχιτέκτονες, είτε ιδιοκτήτες.
Το ίδιο ισχύει κατά την γνώμη μου και με την δημοκρατία. Συχνά οι πολίτες εκλαμβάνουν την αμφισβήτηση σαν υποχρέωση την οποία πρέπει να ασκούν σε κάθε ευκαιρία και όχι σαν δικαίωμα το οποίο πρέπει να ασκείται με περίσκεψη. Το αποτέλεσμα και σε αυτή την περίπτωση είναι το ίδιο. Το «δήθεν » μολύνειτον πολιτικό διάλογο καθιστώντας τον προσχηματικό και κενό περιεχομένου. Και όταν στο βασίλειο της πειθούς ο πολιτικός διάλογος πλήττεται από την ασθένεια της «δηθενιάς» τότε παύει να λειτουργεί και η δημοκρατία δεν καταλύεται μεν αλλά σίγουρα σταματά να παράγει αποτελέσματα.
πηγή: politischios
