ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΠΛΩΤΙΝΟΥ (ΚΕΙΜΕΝΟ-ΒΙΝΤΕΟ)

Της Μαρκοπούλου Άννας

Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πλωτίνος γεννήθηκε στην Λυκόπολη της Αιγύπτου κατά το 204 ή 205 μ. Χ..

Αφού μαθήτευσε έντεκα χρόνια κοντά στον Αμμώνιο Σακκά, τον ιδρυτή του νεοπλατωνισμού, ο Πλωτίνος αποφάσισε να ταξιδέψει στις ανατολικές χώρες για να γνωρίσει την σοφία των Περσών και των Ινδών. Γι’ αυτόν τον λόγο προσήλθε στο στρατόπεδο του αυτοκράτορος Γορδιανού, που ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών. Όμως, η προσπάθεια του Πλωτίνου να γνωρίσει την σοφία της Ανατολής απέτυχε, γιατί ο Γορδιανός δολοφονήθηκε στην Μεσοποταμία, ενώ ο Πλωτίνος μόλις κατάφερε να διαφύγει και να διασωθεί στην Αντιόχεια. Από εκεί, ο Πλωτίνος μετέβη στην Ρώμη σε ηλικία 40 ετών, όπου άρχισε την φιλοσοφική του διδασκαλία.

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΤΟ ΕΡΓΟ "ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ" ΩΣ ΘΕΟΥΡΓΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Οι νεοπλατωνικοί, και ιδιαίτερα ο Πρόκλος, θεωρούσαν ότι στον πλατωνικό διάλογο "Παρμενίδης" καταγράφονταν όλα τα επίπεδα ύπαρξης μετά το Ένα. Το εν λόγω έργο του Πρόκλου ομοιάζει περισσότερο με μια τελετουργική επίκληση παρά με ένα εγχειρίδιο μεταφυσικής. Ο Πρόκλος μετέρχεται φιλοσοφικούς και θεολογικούς όρους κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δομεί ένα συντακτικό πραγματολογικό κείμενο που λειτουργεί συμβολικά. Λέξεις, ονόματα και συντακτικές φράσεις ενσωματώνονται έντεχνα μέσα στο κείμενο  αποκτώντας άλλο νόημα και μεταμορφώνονται σε μυστικά συνθήματα ώστε να προσελκύσουν θείες ενέργειες. Η γλώσσα και η τυπική μορφή της δεν λειτουργεί απεικονιστικά με αντιστοίχιση του νοήματος που κομίζει μια λέξη με κάποιο υπαρκτό αντικείμενο του αισθητού κόσμου, αλλά μετατρέπεται σε μέσο για την "οντολογική μεταφορά" ενός άρρητου νοήματος ως βιώματος. Μια τέτοια "μεταφορά" ενός τέτοιου νοήματος βρίσκει σύμφωνο και τον Βιτγκενστάιν. Σε αυτήν την περίπτωση του πρόκλειου έργου τίθεται ένα ερώτημα. Πώς γνωρίζουμε ότι πραγματικά οι λέξεις του Περί της κατά Πλάτωνα θεολογίας του Πρόκλου κομίζουν πράγματι ένα τέτοιο μυστικό νόημα που ανταποκρίνεται ουσιαστικά στον σκοπό για τον οποίο συνέγραψε αυτό το έργο, που είναι η αναγωγή μας στο Εν; Ο Πρόκλος μας λέει ότι αυτή η βεβαιότητά του απορρέει από την ίδια την "συνάντησή" του με τα ίδια τα αντικείμενα της πραγματικότητας. Τα ίδια τα υλικά όντα και ο κόσμος μας φέρει μέσα του τη σφραγίδα της θείας προέλευσής του, η οποία τα έλκει προς το θείο, επισημαίνοντας ότι αυτή η έλξη των συνθημάτων-σφραγίδων προς το θείο κόσμο λειτουργεί αναγωγικά περισσότερο στα νόημονα όντα (άνθρωπος). Ένα τέτοιο παράδειγμα μας κομίζει ο Πρόκλος με τον νόμο της συμπάθειας και το ηλιοτρόπιο σε αυτόν τον σύνδεσμο: ΤΟ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ, Ο ΗΛΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΑΘΕΙΑΣ 

Η ΠΡΟΚΛΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΩΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ

                   

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Ο Πρόκλος υποδεικνύει ότι η φαντασία είναι ένα είδος ενδιάμεσης υπόστασης που μεσολαβεί μεταξύ ψυχής και νόησης. Σε ένα κείμενο, περιγράφει αυτή τη μεσολαβητική λειτουργία ως μια ικανότητα στοχασμού των αφηρημένων ιδεών που περιέχονται στην εκλογικευτική νόηση, μέσω της συνειδητοποίησης κάποιων χωρικών εννοιών:

Διότι αυτός είναι ο λόγος που και ο Ευκλείδης δίνει στο έργο του τον υπότιτλο "Γεωμετρία του Επιπέδου". Πρέπει να φανταζόμαστε ότι το επίπεδο προβάλλεται από τον νου μας και κείται μπροστά στα μάτια μας, και τα πάντα καταγράφονται πάνω του από τη νόησή μας. Έτσι η φαντασία γίνεται ένα είδος κατόπτρου επί του οποίου εντυπώνονται οι αντικατοπτρισμοί της νόησης.

                                                               (Υπόμνημα εις τον πρώτον του Ευκλείδου, 12.11 - 6)

ΑΙΘΕΡΙΚΕΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΕΣ ΠΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΛΩΤΙΝΟ

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Νεοελληνική απόδοση αποσπάσματος από τις Εννεάδες του Πλωτίνου:

"Φαίνεται ότι κάποιος που προτίθεται να γνωρίσει τη φύση του Νοός, πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσει το κατώτερο Αυτού επίπεδο στην κλίμακα της Δημιουργίας, την ψυχή του, και να φθάσει στο πιο θείο μέρος της.Αυτό μπορεί να γίνει όταν η ψυχή εκδύεται σταδιακά τα "ενδύματά" της: εσύ, ως άνθρωπος με σώμα, πρέπει πρώτα να αποσυνδέσεις την ανθρώπινη υπόστασή σου από αυτό το σώμα, και μετά να απομακρύνεις από αυτό την ψυχή που το ζωογονεί, μαζί με την αισθητήρια αντίληψη, η οποία αναμφισβήτητα πρέπει να φύγει, καθώς και τις επιθυμίες, τα πάθη και όλες τις υπόλοιπες ρυπαρότητες που μας κρατούν προσκολλημένους στον εμπειρικό εαυτό. Ό,τι απομείνει από την ψυχή είναι αυτό που αποκαλούμε "εικόνα του Νοός".

ΠΕΡΙ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΛΩΤΙΝΟ

Ο νους, ως το υποκείμενο ή η έδρα όλων αυτών που αναπαριστώνται με τη νόηση, δεν μπορεί να κατανοεί πλήρως τον εαυτό του ως ένα αντικείμενο σκέψης ή αντίληψης: η αυτοσυνείδηση (το να συνειδητοποιεί ο νους ότι ο ίδιος σκέφτεται) αυτή καθ΄εαυτή δεν συνιστά αυτογνωσία, κάτι που διατείνεται ο Ντεκάρτ. Προκειμένου η αυτογνωσία να είναι έγκυρη και να έχει νόημα, πρέπει να είναι σε θέση να παρακάμπτει τη σκόπιμη δομή που επινοεί ο ίδιος ο  νους, η οποία ευθύνεται για την αναπαράσταση των αντικειμένων ενώπιον της συνείδησης.

ΠΛΩΤΙΝΟΣ - Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΟΥ

               

Ο Πλωτίνος αποκλείει κάθε αμιγή υποκειμενιστική φιλοσοφική τάση από τη δική του περιγραφή για τον ΝΟΥ, τονίζοντας την προτεραιότητα των Ιδεών ή του Όντος έναντι του Νοός, και αρνούμενος τη θεωρία βάσει της οποίας μια Ιδέα είναι μια Ιδέα επειδή, ή μόνον όταν, γίνεται αντιληπτή από τον ΝΟΥ. 

Μας γράφει συγκεκριμένα:

ΟΙ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΔΕΑΣ ΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΑΡΕΤΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ

Της Άννας Μαρκοπούλου

Εισαγωγή: Αιτίες της επιλογής της ιδέας του Κάλλους 

ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΕΩΝ της ιδέας του Κάλλους στο πλατωνικό Συμπόσιον, έτσι όπως αυτές παρουσιάζονται στον λόγο της Διοτίμας. Ο στόχος του παρόντος άρθρου είναι η ανάδειξη της αναγωγικής πορείας της ψυχής, η οποία περνά, με διαλεκτικό τρόπο, από το στάδιο της θεωρίας του Κάλλους, στο στάδιο της δημιουργίας του Κάλλους, σε όλες τις βαθμίδες της ιδέας του Κάλλους. 

Σε αυτήν την αναγωγική πορεία της ψυχής, η οποία θα φθάσει στην κορύφωσή της, όταν αυτή θα γίνει θεωρός και δημιουργός του νοητού Κάλλους, ο ρόλος των θεωρητικών αρετών της ψυχής είναι, όπως θα διαπιστώσουμε, θεμελιώδης. 

SARAH RAPPE - ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟ (ΒΙΒΛΙΟ)

                                                   

Μια σπουδαία μελέτη για την νεοπλατωνική φιλοσοφία από την καθηγήτρια κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, Σάρα Ρέιπ. Η εν λόγω καθηγήτρια αναλύει στο βιβλίο της αυτό σε βάθος τη γλώσσα, τους μυστικούς κώδικες, τα σύμβολα και τα συνθήματα που μετέρχονται οι νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι προκειμένου να πετύχουν τη μέθεξη με το θείο. Δεν είναι ένα πόνημα που μπορούν να κατανοήσουν όλοι, γιατί χρησιμοποιεί εξεζητημένο λεξιλόγιο και φιλοσοφικούς όρους από τη σύγχρονη φιλοσοφία της γλώσσας που απαιτούν ειδικές γνώσεις φιλοσοφίας, κάτι στο οποίο οι περισσότεροι Έλληνες είναι αμύητοι και αφιλοσόφητοι. Η Σάρα Ρέιπ αναφέρεται στο φιλοσοφικό όρο της "μεταφοράς" ως τρόπο μυστικιστικής έκφρασης των άρρητων βαθιών νοημάτων, τα οποία αναδύονται πέρα και πάνω από τα ίδια τα κείμενα. Οι νεοπλατωνικοί στα κείμενα τους αντιτίθενται στην απλή λογική και θεωρούν ότι η ενόραση είναι ο ύψιστος και μοναδικός τρόπος για να κοινωνήσει ο άνθρωπος με τον θείο κόσμο, παρόλο που μετέρχονται το λογικό επιχείρημα και ορθολογικούς συλλογισμούς για να εκλογικεύσουν το βάθος του νεοπλατωνικού λόγου. Όπως γράφει και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου της, όλα τα κείμενα του νεοπλατωνισμού και ιδιαίτερα όλα τα φιλοσοφικά έργα του Πλωτίνου, του Ιάμβλιχου, του Πρόκλου και του Δαμάσκιου επέχουν θέση διανοητικών εργαλείων για διαλογισμό, πρακτικές αυτοσυγκέντρωσης και πνευματικών ασκήσεων ύψιστου νοηματικού βάθους που εξυψώνουν την ανθρώπινη ψυχή αντικρίζοντας τον θείο κόσμο.

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΔΑΜΑΣΚΙΟ

Πρόλογος του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Ο νεοπλατωνικός Δαμάσκιος ερμηνεύει τον μύθο της Δήμητρας και της Περσεφόνης, της κόρης της, μετερχόμενος τα ονόματα-συνθήματα των ονομάτων των θεών για να καταδείξει την πορεία που διανύει η ψυχή από την ολύμπια ευδαιμονία μέχρι την πτώση της στον αισθητό κόσμο και την επιστροφή της στο Αγαθόν. 

Ο Δαμάσκιος αναφέρεται στην πορεία της ψυχής ανάμεσα στο δεύτερο και τρίτο επίπεδο που σοβεί η ψυχή, δηλαδή στην υπερκόσμια και εγκόσμια αισθητή περιοχή του όντος. Πρώτα, να παραθέσουμε τα τρία επίπεδα στα οποία η ψυχή ζει με διαφορετικό τρόπο, σύμφωνα με τον Πρόκλο. Η καθ΄εαυτή καθαρή ψυχή, στο επίπεδο του υπεραισθητού κόσμου της Ρέας, δεν κομίζει κανένα υλικό χιτώνα και αντικρίζει το όντως "ον", το αληθινό "Είναι" ως καθολική ψυχή (όχι ατομική). Όταν κατέρχεται η καθολική ψυχή στα πρόθυρα του υπερκόσμιου αισθητού κόσμου, με την συνδρομή της Άρτεμης και της Αθηνάς, προσκολλώνται πάνω της οι πρώτοι συμπαντικοί χιτώνες (τα πρώτα προσκολλημένα άλογα μέρη - θυμικό και επιθυμητικό) που είναι απαραίτητοι για να μπορέσει να νοεί έγχρονη, ονομαζόμενη ως Περσεφόνη. Όταν η καθολική ψυχή εισέλθει στον εγκόσμιο αισθητό κόσμο, μερίζεται και "κομματιάζεται" στις επιμέρους ατομικές ψυχές με τα αντίστοιχα άλογα ατομικά μέρη και αποκτά και τα ψυχικά οχήματα (ας θυμηθούμε το όχημα του Ηνίοχου των Δελφών) που είναι απαραίτητα για να μπορέσει να κινείται. Στο τελευταίο επίπεδο συνδράμει χάριν λόγου η Δήμητρα, ενώ στο τέλος ο Διόνυσος (ως καθολικός εγκόσμιος Νους) διασπάται στους ανθρώπινους νόες.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΧΑΛΔΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Εισαγωγή 

Η ονομασία «Χαλδαίοι» αναφέρεται γενικά στο λαό των Χαλδαίων που κατοικούσε στα εδάφη της Βαβυλωνίας και κυρίως στους μάγους Χαλδαίους της Βαβυλώνας. Οι Χαλδαίοι συνδέονται με το Νεοπλατωνισμό, το κίνημα που ίδρυσε ο φιλόσοφος Πλωτίνος τον 3ον αι. μ. Χ., μέσω των σκοτεινών και παράξενων στίχων που τιτλοφορήθηκαν ως Χαλδαϊκοί Χρησμοί ή Χαλδαϊκά Λόγια. Οι μαθητές και διάδοχοι του Πλωτίνου θεώρησαν σκόπιμο να σχολιάσουν τους στίχους αυτούς, να τους εντάξουν στο πρόγραμμα μαθημάτων των σχολών τους και να εφαρμόσουν τις διδαχές τους στις θεουργικές τελετές. Αν και η πιθανότητα απευθείας συνέχειας της θρησκείας των Σουμερίων, των Ακκάδων και των Βαβυλώνιων έως στην εποχή των Νεοπλατωνικών είναι αμφισβητούμενη, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις θρησκειολογικού κυρίως χαρακτήρα που θα μπορούσαν να στρέψουν την έρευνα προς μία τέτοια κατεύθυνση. Η Θεουργία όπως εξελίχθηκε έπειτα από τον Πλωτίνο και η επιβίωση της αρχαίας Χαλδαϊκής μαγείας σε αυτήν είναι πολύπλοκα και ευρύτατα θέματα, τα οποία ελάχιστα θίγονται εδώ. Πιο πολύ ερευνάται η θεολογία των Χαλδαϊκών Χρησμών ως προς τη συνάφειά της σε πολλά σημεία με το Νεοπλατωνισμό, αλλά και ως απήχηση της αρχαίας παράδοσης, στο βαθμό που θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι επιβιώνει και αναβιώνει εντός της. Η κύρια θέση της εργασίας αφορά την  απροσδιοριστία του ονόματος της πρώτης αρχής και την ομωνυμία του προθέματος «Εν» ορισμένων θεοτήτων των Βαβυλωνίων με το νεοπλατωνικό Εν. Επιπλέον, επιχειρείται μία αντιπαραβολή των σημασιών, με τις οποίες ο όρος αυτός ήταν γνωστός στους αρχαίους Χαλδαίους και τους Νεοπλατωνικούς. Το θέμα είναι ότι η πρωταρχική ενοποιητική και απροσδιόριστη φύση του ονόματος «Εν» δεν εξαφανίστηκε, αλλά διατηρήθηκε ως μία ανάμνηση, από το βάθος του χρόνου. Ακόμη, ανιχνεύονται πολλά στοιχεία που θα μπορούσαν να στηρίξουν την άποψη ότι ο Πλωτίνος είχε μία επιμέρους γνώση πολλών Χαλδαϊκών και άλλων ανατολικών δογμάτων, τα οποία λανθάνουν με ποικίλες μορφές στο έργο του. Η μεθόδευση που προτείνεται στηρίζεται στην ανάδειξη της ιστορικο-φιλοσοφικής διάστασης του θέματος, καθώς βάση για την ανάπτυξη του αποτελούν δεδομένα από την ιστορία των ιδεών, των ονομάτων και των πίστεων.

ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ - Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΚΑΙ Η ΟΥΡΑΝΙΑ ΑΝΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΚΑΘΑΡΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ

Ο Ιεροκλής, στην αρχή του προοιμίου τού Υπομνήματός του στα Πυθαγορικά Χρυσά Έπη, γράφει:

«Η φιλοσοφία είναι κάθαρση & τελειότητα της ανθρώπινης ζωής : κάθαρση από την υλική αλογία και του θνητειδούς σώματος, τελειότητα ως ανάκτηση της οικείας μας ευζωίας(ευδαιμονίας), η οποία οδηγεί στην ομοίωση με το θείο. Αυτά εκ φύσεως τα πραγματοποιούν κυρίως η αρετή και η αλήθεια, η πρώτη αποβάλλοντας την αμετρία των παθών, η δεύτερη κατακτώντας το θείο είδος(μορφή) για όσους είναι εκ φύσεως ικανοί να την αποκτήσουν.»^[1]

Εξ ου και ο Ιάμβλιχος λέγει αφενός ότι :

«Αρετή της ψυχής θα μπορούσε να είναι η τελειότητα και η αρμονία της ζωής, η κορυφαία και καθαρότατη ενέργεια του Λόγου, του Νοός και της Διάνοιας. Τα έργα της αρετής ας θεωρούνται κυρίως αγαθοειδή, κάλλιστα, νοητικά, σπουδαία, πλήρη μέτρου, ευκαιρίας, πρωτεύοντα, τέλους άριστου στοχαζόμενα[2], τέλος δε χαριτωμένα».[3]

ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ - ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

Απόσπασμα

<< Η πρώτη μελέτη όλων των μαθηματικών και κάθε ξεχωριστού κλάδου τους, όποιος και αν είναι κάθε φορά, είναι η θεολογία, η οποία προσαρμόζεται στην ουσία και στην δύναμη, στην τάξη και στις ενέργειες των θεών με μια κατάλληλη προσομοίωση, πράγμα που από τους Πυθαγορείους θεωρείται άξιο για τον μεγαλύτερο ζήλο, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση των αριθμών ποιοι αριθμοί είναι συγγενείς και όμοιας φύσεως με ποιους θεούς. 

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ - ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

Οι νόμοι που διέπουν τις ανθρώπινες ψυχές είναι τρεις:

- Θείος Νόμος :

Τον γνωρίζει ο Νους και τοποθετήθηκε από αυτόν μέσα στις νοήσεις των λογικών ψυχών και ανακαλύπτεται μέσα από την αλήθεια των εσωτερικών τους συλλήψεων.

Ο νους λοιπόν μέσα στην σιωπή του ξεδιπλώνει και δίνει στην ψυχή τον θείο νόμο και, στρέφοντας το βλέμμα προς τις εντός του εαυτού του νοερές συλλήψεις, τον αναγνωρίζει εν τέλει αποτυπωμένο μέσα στην ψυχή προαιωνίως.

ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ - Η ΤΕΛΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Το σώμα

Το σώμα είναι η μία από τις υποστάσεις που απαρτίζουν τον άνθρωπο. Το ανθρώπινο σώμα αλλά και κάθε υλικό ον απαρτίζεται από τα 4 στοιχεία της φύσης: γη, νερό, αέρας, φωτιά. Ο Πλωτίνος παρατηρεί πως τα πάντα στον κόσμο είτε φυσικά δημιουργήματα, είτε ανθρώπινα κατασκευάσματα, υπόκεινται σε μεταβολές. Δηλ. η ύλη παραμένει αμετάβλητη, ενώ εκείνο που αλλάζει είναι η μορφή της. Π.χ. ο σπόρος γίνεται δένδρο και το αντίστροφο.. Από ένα μέταλλο ο άνθρωπος μπορεί να κάνει ένα δίσκο και στην συνέχεια μπορεί να το μετατρέψει σε ένα αγαλματίδιο. Το μόνο που άλλαξε είναι η μορφή. Έτσι προεκτείνοντας αυτήν την αρχή της μεταβολής, διαπερνά όλη την φύση άρα και τα 4 στοιχεία της. Π.χ. η φωτιά να γίνει αέρας, ο αέρας νερό κ.ο.κ.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ - ΠΕΡΙ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ

Απόσπασμα 1

« ... Θα απευθύνω τον λόγο μόνο σε αυτούς που το αξίζουν, ας είναι κλειστές οι θύρες για τους βέβηλους. Δεχόμενος αυτή τη σοφή φράση του Θεολόγου (1) θ' αναφερθώ σε όσους υποδήλωσαν τον Θεό και τις θεϊκές Δυνάμεις με σύμφυτες προς τις ανθρώπινες αισθήσεις εικόνες, αποτυπώνοντας τα αόρατα σε ορατά δημιουργήματα, τα οποία, ωσάν να πρόκειται για ένα ανοικτό βιβλίο, επιτυγχάνουν να περιγράψουν τις βασικές μας γνώσεις για τους Θεούς αρκεί κάποιος να γνωρίζει να τις διαβάζει. Δεν πρέπει δε ν' απορεί κανείς που οι αμαθέστατοι των ανθρώπων (2) θεωρούν τα αγάλματα ξύλα και πέτρες (3), αφού και τα γράμματα έτσι τα θεωρούν οι αναλφάβητοι, αντιμετωπίζοντας τις ενεπίγραφες στήλες σαν απλές πέτρες, τις πινακίδες σαν ξύλα και τα βιβλία σαν δεμένο πάπυρο»

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΡΦΙΚΗΣ, ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΗΣΙΟΔΕΙΑΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

Ο Σωκράτης στην «Πολιτεία» ασκεί, φαινομενικά ή μη, αυστηρή κρητική στον Όμηρο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο Όμηρος βρίσκεται σε διάσταση με την αλήθεια των πραγμάτων. Έτσι, αποβάλλει την ομηρική ποίηση από την Πολιτεία των Αρίστων.

Όμως, πως είναι δυνατόν να συμβαδίζουν μεταξύ τους ο θεϊκός ποιητής, όπως τον χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Σωκράτης στον πλατωνικό «Φαίδωνα, 95.a», με αυτόν που στην πλατωνική «Πολιτεία, 597.e» αποδεικνύεται, πάλι από τον Σωκράτη, ότι βρίσκεται στην 3^ηθέση από την αλήθεια;

Η ΘΕΟΥΡΓΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο όρος θεουργία κυριολεκτικώς δηλώνει «το του Θεού Έργον» και ορίζει την πρακτική τελετουργιών, κάποιες φορές μαγικής φύσης, οι οποίες τελούνται με σκοπό την επίκληση σε δράση ενός ή περισσοτέρων θεών, με ειδικότερο σκοπό την ένωση με το θείο και την τελειοποίηση του ατόμου. Κατ' επέκτασιν σημαίνει «την ενσυνείδητη συμμετοχή του ανθρώπου στο Θείο Έργο»^[1]. Κατά τον Μούνι Σάντχου (Mouni Sadhu) «Θεουργία είναι η τέχνη της αποτελεσματικής λατρείας».

ΤΑ ΧΑΛΔΑΪΚΑ ΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΠΛΑΤΩΝ

Του Σπύρου Ράγκου, καθηγητή της φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών 

Συλλογή χρησμών με θεολογικό, κοσμολογικό και σωτηριολογικό περιεχόμενο που δημιουργήθηκε κατά τον ύστερο 2ο αι. μ.Χ., θεωρήθηκε ως αποκάλυψη που προήλθε από την ασώματη ψυχή του ίδιου του Πλάτωνα, και είχε τεράστια απήχηση στον ύστερο νεοπλατωνισμό.

Προέλευση

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΣΧΕΣΗ ΔΙΑ, ΑΔΩΝΗ, ΑΤΤΗ ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, πατέρας του Διονύσου ήταν ο Δίας. Εδώ, όμως, ως πατέρας του Διονύσου αναφέρεται ο Ήλιος, πιθανώς επειδή κάποιοι συνέχεαν τον Ήλιο, ως βασιλιά του ορατού σύμπαντος, με τον Δία. Επίσης, ο Διόνυσος, ο Άττης και ο Άδωνης ήταν τρεις θεότητες που σύμφωνα με την μυθολογία πέθαναν και αναστήθηκαν και ως εκ τούτου αποτελούν σύμβολο της πτώσης και της ανόδου της ψυχής. Επειδή η ψυχή σε αυτή την άνοδό της βοηθιέται από τον Ήλιο (Απόλλων), ήταν λογικό να θεωρηθεί ο Ήλιος πατέρας του Διονύσου. [ Και για να μην μπερδευόμαστε: στην ελληνική μυθολογία ο ήλιος συμβολίζει δύο διαφορετικές θεϊκές δράσεις. Εκλαμβάνεται ως Δίας συνήθως όταν η δράση και οι ενέργειές του κατεβαίνουν προς χαμηλότερες βαθμίδες όντων, ενώ εκλαμβάνεται ως Απόλλων, όταν οι ενέργειές του συντελούν στην επιστροφή μιας ανθρώπινης ψυχής προς τον κόσμο τω θεών και του άχρονου κόσμου ].

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟ ΚΑΤΑΓΩΓΙΚΟ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟ

Σύμφωνα με τις νεοπλατωνικές θεωρίες, οι οποίες στηρίζονται στην αρχαία ελληνική φιλοσοφική γραμματεία (Πλάτων, Τίμαιος 41 d κ.εξ), οι επιμέρους ανθρώπινες ψυχές που πέφτουν στον υποσελήνιο κόσμο της γένεσης έχουν προέλθει και είναι εξαρτημένες από μια θεϊκή ψυχή η οποία είναι εγκατεστημένη σε κάποιον από τους επτά πλανήτες (φωτογραφία) και η οποία χρησιμοποιεί τον πλανήτη ως όχημά της για δράσεις της στον αισθητό κόσμο (αρμονία, τάξη, πρόοδος). Αυτό το άστρο-πλανήτης είναι το καταγωγικό μέρος από το οποίο προήλθε η ίδια η ανθρώπινη ψυχή. Και όταν λέμε "ψυχή" στην ορφικοπυθαγόρεια πλατωνική παράδοση δεν εννοούμε τον ΝΟΥ ο οποίος έχει καταγωγή από τον κόσμο των υπερούσιων Θεών και Ιδεών. Η ψυχή έχει άλλη καταγωγή και ο Νους που την οδηγεί άλλη καταγωγή. Όλα τα άστρα (ήλιοι) και οι πλανήτες συνδέονται κατά κάποιο τρόπο και με τον κόσμο πέρα και πάνω από τον κόσμο της γένεσης.