Η ισορροπία του κόσμου είναι μια ισορροπία δυναμική, που προκύπτει από τον διαρκή ανταγωνισμό (πόλεμος, έρις) των αντίρροπων δυνάμεων (μέρα-νύχτα, ψυχρό-θερμό κλπ), που συγχρόνως είναι και συμπληρωματικές, μια και τίποτε δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς το αντίθετό του. Ουσιαστικά πρόκειται για δύο φαινομενικά αντίθετες εκφάνσεις της ίδιας βασικής αιτίας, του κοσμικού πυρός, που οι διάφορες μορφές του οφείλονται στην αέναη μεταστοιχείωσή του.
Ο διαχωρισμός, επομένως, των αντιθέτων σε απόλυτα αντινομικές καταστάσεις και δυνάμεις, ανεξάρτητες μεταξύ τους, οφείλεται στην αδυναμία των "πολλών" να ξεπεράσουν τις αποσπασματικές τους θεωρήσεις και να συλλάβουν τα φαινόμενα του κόσμου μέσα στην "κρυφή αρμονία" που συνιστά την ενότητά τους. Λογική απόρροια της θέσης αυτής είναι και ότι οι θεοί, ως αθάνατοι, δεν υπάρχουν αυτόνομα και ανεξάρτητα από τους ανθρώπους: η αθανασία τους δεν μπορεί να νοηθεί παρά μόνο σε αντιδιαστολή και συνάρτηση με την ανθρώπινη θνητότητα.
Τι θέλει να εννοήσει ο Ηράκλειτος;
Αυτή η θέση του Ηράκλειτου χαρακτηρίζει όχι μόνο τη δική του δυσνόητη θεολογική θεώρηση για τον τρόπο που υπάρχουν οι θεοί και οι άνθρωποι, αλλά και αποτελεί τη βάση για να κατανοήσουμε την ελληνική φιλοσοφία και θεολογία. Ό,τι συμβαίνει στον υλικό κόσμο με τα αντίθετα, το ίδιο συμβαίνει και στον νοητό κόσμο των θεών και των ανθρώπων. Σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, ο νους του ανθρώπου (το λογιστικό μέρος της ψυχής) έχει ατομικότητα μόνο όταν είναι εγκόσμιος, όταν φορά το ανθρώπινο σαρκίο. Αυτός ο "νους" του ανθρώπου είναι κομμάτι θεϊκό και μάλιστα του Διόνυσου. Όταν ο διονυσιακός νους του ανθρώπου απεγκλωβιστεί από το ανθρώπινο σώμα (θάνατος σώματος), τότε επιστρέφει στον Διόνυσο, και για αυτόν τον λόγο μιλάμε για ανάσταση του Διόνυσου (από εδώ προήλθε και η "ανάσταση του Χριστού"). Από τη στιγμή που ο νους επιστρέφει στον Θεό του κρασιού δεν έχει ατομικότητα, αλλά συνδέεται με τον παγκόσμιο διονυσιακό νου και είναι μέσα στο νοητό όλον....
Με λίγα λόγια κάθε φορά που ενσαρκώνεται ένας ανθρώπινος νους (γέννηση ανθρώπου) "πεθαίνει", θρηνεί ο Διόνυσος, εφόσον ένα κομμάτι του αποκόπτεται από αυτόν. Αντίθετα, όταν πεθαίνει ο άνθρωπος, ανασταίνεται ο Διόνυσος, γιατί ο ατομικός νους επανενώνεται με τον πατέρα του, την πηγή προέλευσής του, επιστρέφοντας στον θεό του Κρασιού...Και για όσους δεν γνωρίζουν το "κρασί" συμβολίζει αυτήν την διαρκή ζύμωση ή 'βράση" του εγκόσμιου Διόνυσου (με το ανεβοκατέβασμα των ψυχών-νοών)..
Βιβλιογραφία-πηγή
Ηράκλειτος Άπαντα, εκδόσεις κάκτος
