Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου
Νεοελληνική απόδοση αποσπάσματος από τις Εννεάδες του Πλωτίνου:
"Φαίνεται ότι κάποιος που προτίθεται να γνωρίσει τη φύση του Νοός, πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσει το κατώτερο Αυτού επίπεδο στην κλίμακα της Δημιουργίας, την ψυχή του, και να φθάσει στο πιο θείο μέρος της.Αυτό μπορεί να γίνει όταν η ψυχή εκδύεται σταδιακά τα "ενδύματά" της: εσύ, ως άνθρωπος με σώμα, πρέπει πρώτα να αποσυνδέσεις την ανθρώπινη υπόστασή σου από αυτό το σώμα, και μετά να απομακρύνεις από αυτό την ψυχή που το ζωογονεί, μαζί με την αισθητήρια αντίληψη, η οποία αναμφισβήτητα πρέπει να φύγει, καθώς και τις επιθυμίες, τα πάθη και όλες τις υπόλοιπες ρυπαρότητες που μας κρατούν προσκολλημένους στον εμπειρικό εαυτό. Ό,τι απομείνει από την ψυχή είναι αυτό που αποκαλούμε "εικόνα του Νοός".
Δηλαδή ο εμπειρικός εαυτός (όταν έχουμε αντλήσει στον εαυτό μας όλες τις εμπειρίες που έχουμε αποκομίσει στη ζωή) δεν είναι πλέον ο εαυτός με τον οποίο ταυτίζεται ο γιγνώσκων, αφού μετά τη σταδιακή απόρριψη όλων των αντικειμένων της εξωτερικής γνώσης, αποκαλύπτεται ο αυθεντικός Εαυτός ως το αγνό υποκείμενο της Επιγνώσεως.
Ο Πλωτίνος μετέρχεται πειραμάτων σκέψης ή διαλογιστικών ασκήσεων που η ομοιότητά τους με προσευχές ή επικλήσεις είναι εντυπωσιακή, όπως φαίνεται στο απόσπασμα της πραγματείας V.8 "Περί Νοητού Κάλλους":
"Συνεχίζεις να κρατάς σταθερά στο μυαλό σου μια εικόνα, αλλά σε λίγο θα τοποθετήσεις στη θέση της μια άλλη, η οποία θα αντικαταστήσει τα περιεχόμενα της σφαίρας. Τώρα αφαίρεσε αυτά τα περιεχόμενα, καθώς και ολόκληρο τον εσωτερικό χώρο της σφαίρας, και μη φανταστείς μια άλλη, μικρότερη σφαίρα μέσα της. Και τώρα, επικαλέσου τον θεό που μέσα σου γνωρίζεις, και προσευχήσου για να εμφανιστεί."
ή και για συνέχεια στο απόσπασμα των Εννεάδων V 5.8:
"Δεν πρέπει να επιδιώκουμε τη συνάντηση με τον Έναν, αλλά να περιμένουμε ήσυχα μέχρι να εμφανιστεί, προετοιμάζοντας τον εαυτό μας να τον ενατενίσει, όπως οι οφθαλμοί περιμένουν την ανατολή του Ηλίου."
Η εννοούμενη σφαίρα, αλλά και ολόκληρος ο κόσμος που περιέχεται μέσα σε αυτήν, αντιμετωπίζεται ως μια απεικόνιση του θείου, του Απόλυτου, ως μια ιερή εικόνα του θεού που συναντά κατά πρόσωπο τα δημιουργήματά του στον τόπο της προσκύνησής του. Αυτός ο διαλογισμός είναι λοιπόν και μια ικεσία, κατά την οποία ολόκληρος ο κόσμος αντιμετωπίζεται ταυτόχρονα ως αφιέρωμα του ικέτη και ως αντικείμενο λατρείας. Αυτή η άσκηση βοηθάει τον μαθητή που θέλει να μυηθεί στον διαλογισμό και να δει τον κόσμο ως μια Θεοφάνεια, ως μια εικόνα του Θεού ο οποίος εμφανίζεται καθημερινά στον καθένα μας με συνηθισμένες μορφές, χωρίς να αναγνωρίζουμε ακόμη την παρουσία του. Εδώ η σύλληψη του τρόπου που υπάρχει το σύμπαν λαμβάνει τα χαρακτηριστικά λατρείας του είτε ως θεού καθ΄εαυτού είτε ως έναν αντικατοπτρισμό του Θείου.
Σύμφωνα με τον Πλωτίνο, η αναγνώριση αυτή επιτυγχάνεται με τον καλύτερο τρόπο μέσω ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ αναζήτησης: στις πλωτίνειες προσευχές χρησιμοποιείται η μέθοδος "μόνος με το μόνο".
Αυτή η εξάσκηση στην ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ περιλαμβάνει μια απλοποίηση και μια αποσαφήνιση της σχέσης που έχει η γιγνώσκουσα ψυχή με κάθε πιθανό αντικείμενο την επίγνωσης. Αυτή η αποσαφήνιση αποκαθιστά πλήρως την πληρότητα της ψυχής σε όλο της το μεγαλείο και εμπνέει στον άνθρωπο ευγνωμοσύνη για τον πνευματικό πλούτο και τις απεριόριστες δυνατότητες που της δόθηκαν. Ο αναδομηθείς Εαυτός του Πλωτίνου, με την πληρότητα που βιώνει σε κάθε στιγμή επίγνωσης, έχοντας υπερβεί όλους τους ιστορικούς, χρονικούς και συναισθηματικούς περιορισμούς, είναι πλέον ελεύθερος να αγκαλιάσει ολόκληρη τη Δημιουργία. Και είναι αυτός ο ΕΑΥΤΟΣ που υπάρχει μέσα μας, που μπορεί να αφυπνίζεται σε μια στιγμή προσήλωσης, στον κάθε άνθρωπο, οπουδήποτε στον κόσμο, οποτεδήποτε στον χρόνο.
__________________
βιβλιογραφία:
Μελτώντας τον Νεοπλατωνιμό, Σάρα Ρέιπ
Εννεάδες Πλωτίνου
