ΕΤΙΚΕΤΕΣ

ΜΑΡΤΙΝ ΧΑΪΝΤΕΓΓΕΡ: Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΕΧΝΗΣ (ΒΙΒΛΙΟ)


Στο  έργο  του,  "Η  προέλευση  του έργου της τέχνης", ο Χάιντεγγερ  σχολιάζει  αρχικά  έναν πίνακα  του Βαν  Γκογκ  που  εικονίζει  ένα  ζευγάρι παπούτσια, προκειμένου  να καταδείξει  ένα  θεμελιακό  ζήτημα  στην πρόσληψη  της  ίδιας  της τέχνης  που δεν είναι καθόλου αυτονόητο. Εκκινεί  με αυτό  το παράδειγμα  για  να φανερώσει  την  βαρύνουσα  αλλοιωτική φύση  της  "μεταφοράς  νοήματος"  σε  ένα  έργο  τέχνης  αποκαλύπτοντας  ανύποπτες  πλευρές  της  λειτουργίας  της. Το ίδιο δηλαδή  που μπορεί  να  συμβεί  και στη φιλοσοφία  και την αισθητική  της  πρόσληψη.
Το  μέγα  ζήτημα  που θέτει ο χαιντεγγεριανός στοχασμός  είναι  η  αλλοίωση  και η αναστροφή  της ελληνικής  φιλοσοφίας  στη δυτική  σκέψη  και  η σχέση  του ιερού  με την  τέχνη  και  της  τέχνης
με  την "γη", με  τον κόσμο  και την εξελικτική  του  αποκάλυψη  μέσα  στο χρόνο. Όταν  αναφέρεται  στην έννοια  "γη" ο  Χάιντεγγερ  εννοεί  την γέννηση-φανέρωση  των όντων  από την  απουσία  στην παρουσία, από  την κρυπτότητα  στην αποκάλυψη. 
[Δηλαδή  ο Χάιντεγγερ  εδώ  ξεκινά  από τις τέσσερις αιτίες  του Αριστοτέλη  για  τα όντα  για  το πώς  κάνουν αισθητή  την  παρουσία  τους  στον κόσμο  και  μπορούν να  καταλήξουν  μέχρι  και την  ύπαρξη:  α) ύλη, β) μορφή, γ) αρχική  αιτία, δ) σκοπός. Παραδείγματος  χάριν  αντίστοιχα: α) μάρμαρο, β) άγαλμα, γ) γλύπτης, δ) σημειολογική  φανέρωση  θεότητας  που  φωτίζει  έναν  τρόπο  του βίου.   ] 
Ο Μάρτιν .Χάιντεγκερ εντοπίζει ως θεμελιώδες γεγονός την διάσταση ανάμεσα στον αρχαίο ελληνικό λόγο και την δυτική σκέψη, η οποία θα αναδειχθεί ως η αφετηρία για την κατοπινή λανθασμένη εξέλιξη της Δύσης. Γράφει  συγκεκριμένα:

....«Αυτή η ερμηνεία ξεκινά, όταν οι ελληνικοί όροι παραλαμβάνονται μέσα στον ρωμαικό –λατινικό στοχασμό .Το υποκείμενο μεταβάλλεται σε subjectum η υπόστασις μεταβάλλεται σε substantia το συμβεβηκός μεταβάλλεται σε accidens. Αυτή η μετάφραση των ελληνικών όρων , στη λατινική γλώσσα δεν είναι διόλου μιά απλή εξέλιξη , όπως πιστεύεται έως σήμερα. Πίσω από την επιφανειακή κατά λέξη και άρα πιστή μετάφραση κρύβεται μιά μετάθεση της ελληνικής εμπειρείας σε έναν άλλο τρόπο σκέψης. Ο ρωμαικός στοχασμός παραλαμβάνει τίς αρχαιοελληνικές λέξεις χωρίς την αντίστοιχη εμπειρεία του τι λένε. Η ανεδαφικότητα του δυτικού στοχασμού ξεκινά με αυτή τη μετάθεση ».....
Στην  ουσία  η  δυτική  νεωτερική  σκέψη  καθιστά  τον κόσμο  "αντικείμενο"  από  οργανική μήτρα  φανέρωσης  των όντων, γιατί  αδυνατεί  να συλλάβει  τη σχέση  αρμογής  εικόνας ή σκέψης-βιώματος ή εμπειρίας -σκοπού. Η  πρόθεση  και ο σκοπός ενός  έργου  τέχνης  είναι  ανέφικτο  να αποκαλυφθούν  ολοκληρωμένα  σε μας,  εφόσον υπεισέρχονται  ζητήματα  που αφορούν  τις εμπειρίες, τις  σκέψεις  και  συνειρμούς  του καλλιτέχνη  μέσα  σε  ορισμένο  βιωμένο  χρόνο  κάτω  από τους οποίους  εισήλθαν  οι  αριστοτελικοί  όροι-αιτίες  ενός  δημιουργήματος.

Η  δυτική  σκέψη  προσέλαβε  λανθασμένα  τον ελληνικό τρόπο  του βίου, τα  κοινά, την  όντως  πολιτεία, προσέλαβε  λανθασμένα  την έννοια  της δημοκρατίας. Παρατίθενται  παρακάτω  αποσπάσματα  από  το βιβλίο  του Χάιντεγγερ, "Η προέλευση του  έργου  τέχνης", μέσα  από τα οποία  καταδεικνύεται  μέσω  της  κριτικής  της παράστασης  ενός  αρχαιοελληνικού  ναού,  το τραγικό  της  αντιστροφής  του ελληνικού  λόγου  και βίου  στην δυτική  σκέψη  και  παράδοση: 
«Ένα οικοδόμημα, ένας αρχαιοελληνικός ναός, δεν αναπαριστά τίποτε. Απλώς στέκεται μέσα στη ρημαγμένη πετρώδη κοιλάδα. Το οικοδόμημα περικλείνει τη μορφή του θεού και της επιτρέπει να εκτίθεται μέσα σ’ αυτό το κρύψιμο, μέσα στην ιερή περιοχή που περιβάλλεται από την ανοιχτή στοά τη σχηματισμένη από κολώνες. Χάρη στον ναό παρίσταται ο θεός μέσα στον ναό. Αυτή η παρουσία του θεού είναι η επέκταση και η συνόρευση της περιοχής στην ιερότητα. Αλλά ο ναός και η περιοχή του δεν αιωρούνται μέσα στην αοριστία. Ο ναός είναι εκείνος που πρωτοσυνάπτει και συνάμα συλλέγει γύρω του την ενότητα εκείνων των οδών και σχέσεων, μέσα στις οποίες η γέννηση και ο θάνατος, η συμφορά και η ευλογία, η νίκη και η ατίμωση, η εγκαρτέρηση και η κατάπτωση διαμορφώνουν το πεπρωμένο της ανθρώπινης ουσίας. (…)
Ιστάμενο, το οικοδόμημα ησυχάζει πάνω στο πετρώδες έδαφος. Αυτή η εφησύχαση του έργου τέχνης βγάζει από την πέτρα το σκοτάδι του άκαμπτου και όμως αβίαστου φέρειν. Ιστάμενο το οικοδόμημα υποφέρει τη θύελλα που μαίνεται επάνω του, κι έτσι πρωτοφανερώνει την ίδια αυτή θύελλα μέσα στη βία της. Η φωτερή λάμψη της πέτρας, μολονότι φαίνεται απλώς να προέρχεται από τον ήλιο, πρωτοφανερώνει το φέγγος της ημέρας, την έκταση του ουρανού, το σκοτάδι της νύχτας. Ορθωνόμενος με σιγουριά ο ναός καθιστά ορατό τον αόρατο χώρο της ατμόσφαιρας. Ο ακλόνητος χαρακτήρας του έργου τέχνης ορθώνεται ενάντια στον σάλο της φουσκοθαλασσιάς, και με την ηρεμία του επιτρέπει να φανερωθεί η μανία της. Το δέντρο και η χλόη, ο αετός και ο ταύρος, το φίδι και ο τζίτζικας εισδύουν ολόπρωτα μέσα στην ξεχωριστή τους μορφή, και έτσι πρωτοαναδύονται ως αυτά που είναι. Αυτό το αναδύεσθαι και αναφύεσθαι σαν τέτοιο και ως όλο ονομάστηκε από τους αρχαίους Έλληνες Φύσις. (…)
Ο ναός ιστάμενος πρωτοπαρέχει στα πράγματα το πρόσωπό τους [Gesicht] και στους ανθρώπους τη θέαση [Aussicht] του εαυτού τους. Αυτή η όψη [Sicht] παραμένει ανοιχτή, όσο το έργο τέχνης είναι έργο τέχνης, όσο ο θεός δεν έφυγε από αυτό. Έτσι συμβαίνει και με το άγαλμα του θεού, που τάζει ο νικητής μέσα στον αγώνα. Δεν πρόκειται για ομοίωμα, για να μαθαίνει κανείς απ’ αυτό ευκολότερα ποια όψη έχει ο θεός, αλλά είναι ένα έργο τέχνης που επιτρέπει στον ίδιο τον θεό να παρίσταται και έτσι να είναι ο θεός. Το ίδιο ισχύει για το λογοτεχνικό έργο. Μέσα στην τραγωδία δεν παριστάνεται τίποτε, αλλά διεξάγεται ο πόλεμος των νέων θεών ενάντια στους παλιούς. Κατά το μέτρο που το λογοτέχνημα ορθώνεται σε λόγο του λαού, δεν μιλά σχετικά με αυτόν τον πόλεμο, αλλά μεταβάλλει τον λόγο του λαού έτσι, ώστε κάθε ουσιώδης λέξη διεξάγει αυτόν τον πόλεμο και τείνει να αναδείξει τί είναι ιερό και τί ανίερο, τί είναι μεγάλο και τί μικρό, ποιος είναι αντρειωμένος και ποιος δειλός, ποιος είναι ευγενής και ποιος προσωρινός, ποιος είναι κυρίαρχος και ποιος δούλος.»...........

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ:
Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΕΧΝΗΣ
.