Η ΠΡΟΚΛΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΩΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ

                   

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Ο Πρόκλος υποδεικνύει ότι η φαντασία είναι ένα είδος ενδιάμεσης υπόστασης που μεσολαβεί μεταξύ ψυχής και νόησης. Σε ένα κείμενο, περιγράφει αυτή τη μεσολαβητική λειτουργία ως μια ικανότητα στοχασμού των αφηρημένων ιδεών που περιέχονται στην εκλογικευτική νόηση, μέσω της συνειδητοποίησης κάποιων χωρικών εννοιών:

Διότι αυτός είναι ο λόγος που και ο Ευκλείδης δίνει στο έργο του τον υπότιτλο "Γεωμετρία του Επιπέδου". Πρέπει να φανταζόμαστε ότι το επίπεδο προβάλλεται από τον νου μας και κείται μπροστά στα μάτια μας, και τα πάντα καταγράφονται πάνω του από τη νόησή μας. Έτσι η φαντασία γίνεται ένα είδος κατόπτρου επί του οποίου εντυπώνονται οι αντικατοπτρισμοί της νόησης.

                                                               (Υπόμνημα εις τον πρώτον του Ευκλείδου, 12.11 - 6)

SARAH RAPPE - ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟ (ΒΙΒΛΙΟ)

                                                   

Μια σπουδαία μελέτη για την νεοπλατωνική φιλοσοφία από την καθηγήτρια κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, Σάρα Ρέιπ. Η εν λόγω καθηγήτρια αναλύει στο βιβλίο της αυτό σε βάθος τη γλώσσα, τους μυστικούς κώδικες, τα σύμβολα και τα συνθήματα που μετέρχονται οι νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι προκειμένου να πετύχουν τη μέθεξη με το θείο. Δεν είναι ένα πόνημα που μπορούν να κατανοήσουν όλοι, γιατί χρησιμοποιεί εξεζητημένο λεξιλόγιο και φιλοσοφικούς όρους από τη σύγχρονη φιλοσοφία της γλώσσας που απαιτούν ειδικές γνώσεις φιλοσοφίας, κάτι στο οποίο οι περισσότεροι Έλληνες είναι αμύητοι και αφιλοσόφητοι. Η Σάρα Ρέιπ αναφέρεται στο φιλοσοφικό όρο της "μεταφοράς" ως τρόπο μυστικιστικής έκφρασης των άρρητων βαθιών νοημάτων, τα οποία αναδύονται πέρα και πάνω από τα ίδια τα κείμενα. Οι νεοπλατωνικοί στα κείμενα τους αντιτίθενται στην απλή λογική και θεωρούν ότι η ενόραση είναι ο ύψιστος και μοναδικός τρόπος για να κοινωνήσει ο άνθρωπος με τον θείο κόσμο, παρόλο που μετέρχονται το λογικό επιχείρημα και ορθολογικούς συλλογισμούς για να εκλογικεύσουν το βάθος του νεοπλατωνικού λόγου. Όπως γράφει και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου της, όλα τα κείμενα του νεοπλατωνισμού και ιδιαίτερα όλα τα φιλοσοφικά έργα του Πλωτίνου, του Ιάμβλιχου, του Πρόκλου και του Δαμάσκιου επέχουν θέση διανοητικών εργαλείων για διαλογισμό, πρακτικές αυτοσυγκέντρωσης και πνευματικών ασκήσεων ύψιστου νοηματικού βάθους που εξυψώνουν την ανθρώπινη ψυχή αντικρίζοντας τον θείο κόσμο.

ΕΜΠΕΔΟΤΙΜΟΣ - Η ΨΥΧΗ ΜΑΣ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΠΟΤΕ ΨΥΧΗ ΖΩΟΥ

Κάποιοι που διατείνονται ότι οι θέσεις τους απεικονίζουν την «Ελληνική Κοσμοθέαση» αποκαλούν την ψυχή «υλικό ψυχικό άτομο» ισχυριζόμενοι ότι η ψυχή έχει συσταθεί από υλικά συστατικά, κατά παραποίηση και διαστρέβλωση του 35α του Τιμαίου του Πλάτωνα, το οποίο όμως και επικαλούνται. Και έτσι στήνουν ολόκληρο σκεπτικό, ότι εμείς δήθεν προήλθαμε από την ύλη, ήμασταν κάποτε πέτρα, μετά γίναμε ζώα, μετά ανθρώπινες ψυχές, μετά γινόμαστε θεοί με συνεχή εξέλιξη της οποίας δεν υπάρχει τέλος(!) (κατά διαστρέβλωση ανάμεσα σε άλλα και σχετικού αποσπάσματος του Εμπεδοκλέους , το οποίο δεν θα διαπραγματευθούμε εδώ μιας και εστιαζόμαστε στον Πλάτωνα, αλλά θα το κάνουμε στο άμεσο μέλλον).

Αυτό μάλλον που δεν έχει τέλος είναι η άγνοια τους σε βασικά θέματα Ελληνικής Κοσμοθέασης και/ή η προσπάθεια τους να παραποιήσουν την Ελληνική σκέψη για λόγους που θα μπορούσαμε να υποθέσουμε και να αναπτύξουμε.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΧΑΛΔΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Εισαγωγή 

Η ονομασία «Χαλδαίοι» αναφέρεται γενικά στο λαό των Χαλδαίων που κατοικούσε στα εδάφη της Βαβυλωνίας και κυρίως στους μάγους Χαλδαίους της Βαβυλώνας. Οι Χαλδαίοι συνδέονται με το Νεοπλατωνισμό, το κίνημα που ίδρυσε ο φιλόσοφος Πλωτίνος τον 3ον αι. μ. Χ., μέσω των σκοτεινών και παράξενων στίχων που τιτλοφορήθηκαν ως Χαλδαϊκοί Χρησμοί ή Χαλδαϊκά Λόγια. Οι μαθητές και διάδοχοι του Πλωτίνου θεώρησαν σκόπιμο να σχολιάσουν τους στίχους αυτούς, να τους εντάξουν στο πρόγραμμα μαθημάτων των σχολών τους και να εφαρμόσουν τις διδαχές τους στις θεουργικές τελετές. Αν και η πιθανότητα απευθείας συνέχειας της θρησκείας των Σουμερίων, των Ακκάδων και των Βαβυλώνιων έως στην εποχή των Νεοπλατωνικών είναι αμφισβητούμενη, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις θρησκειολογικού κυρίως χαρακτήρα που θα μπορούσαν να στρέψουν την έρευνα προς μία τέτοια κατεύθυνση. Η Θεουργία όπως εξελίχθηκε έπειτα από τον Πλωτίνο και η επιβίωση της αρχαίας Χαλδαϊκής μαγείας σε αυτήν είναι πολύπλοκα και ευρύτατα θέματα, τα οποία ελάχιστα θίγονται εδώ. Πιο πολύ ερευνάται η θεολογία των Χαλδαϊκών Χρησμών ως προς τη συνάφειά της σε πολλά σημεία με το Νεοπλατωνισμό, αλλά και ως απήχηση της αρχαίας παράδοσης, στο βαθμό που θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι επιβιώνει και αναβιώνει εντός της. Η κύρια θέση της εργασίας αφορά την  απροσδιοριστία του ονόματος της πρώτης αρχής και την ομωνυμία του προθέματος «Εν» ορισμένων θεοτήτων των Βαβυλωνίων με το νεοπλατωνικό Εν. Επιπλέον, επιχειρείται μία αντιπαραβολή των σημασιών, με τις οποίες ο όρος αυτός ήταν γνωστός στους αρχαίους Χαλδαίους και τους Νεοπλατωνικούς. Το θέμα είναι ότι η πρωταρχική ενοποιητική και απροσδιόριστη φύση του ονόματος «Εν» δεν εξαφανίστηκε, αλλά διατηρήθηκε ως μία ανάμνηση, από το βάθος του χρόνου. Ακόμη, ανιχνεύονται πολλά στοιχεία που θα μπορούσαν να στηρίξουν την άποψη ότι ο Πλωτίνος είχε μία επιμέρους γνώση πολλών Χαλδαϊκών και άλλων ανατολικών δογμάτων, τα οποία λανθάνουν με ποικίλες μορφές στο έργο του. Η μεθόδευση που προτείνεται στηρίζεται στην ανάδειξη της ιστορικο-φιλοσοφικής διάστασης του θέματος, καθώς βάση για την ανάπτυξη του αποτελούν δεδομένα από την ιστορία των ιδεών, των ονομάτων και των πίστεων.

ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ - Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΚΑΙ Η ΟΥΡΑΝΙΑ ΑΝΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΚΑΘΑΡΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ

Ο Ιεροκλής, στην αρχή του προοιμίου τού Υπομνήματός του στα Πυθαγορικά Χρυσά Έπη, γράφει:

«Η φιλοσοφία είναι κάθαρση & τελειότητα της ανθρώπινης ζωής : κάθαρση από την υλική αλογία και του θνητειδούς σώματος, τελειότητα ως ανάκτηση της οικείας μας ευζωίας(ευδαιμονίας), η οποία οδηγεί στην ομοίωση με το θείο. Αυτά εκ φύσεως τα πραγματοποιούν κυρίως η αρετή και η αλήθεια, η πρώτη αποβάλλοντας την αμετρία των παθών, η δεύτερη κατακτώντας το θείο είδος(μορφή) για όσους είναι εκ φύσεως ικανοί να την αποκτήσουν.»^[1]

Εξ ου και ο Ιάμβλιχος λέγει αφενός ότι :

«Αρετή της ψυχής θα μπορούσε να είναι η τελειότητα και η αρμονία της ζωής, η κορυφαία και καθαρότατη ενέργεια του Λόγου, του Νοός και της Διάνοιας. Τα έργα της αρετής ας θεωρούνται κυρίως αγαθοειδή, κάλλιστα, νοητικά, σπουδαία, πλήρη μέτρου, ευκαιρίας, πρωτεύοντα, τέλους άριστου στοχαζόμενα[2], τέλος δε χαριτωμένα».[3]

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΡΦΙΚΗΣ, ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΗΣΙΟΔΕΙΑΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

Ο Σωκράτης στην «Πολιτεία» ασκεί, φαινομενικά ή μη, αυστηρή κρητική στον Όμηρο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο Όμηρος βρίσκεται σε διάσταση με την αλήθεια των πραγμάτων. Έτσι, αποβάλλει την ομηρική ποίηση από την Πολιτεία των Αρίστων.

Όμως, πως είναι δυνατόν να συμβαδίζουν μεταξύ τους ο θεϊκός ποιητής, όπως τον χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Σωκράτης στον πλατωνικό «Φαίδωνα, 95.a», με αυτόν που στην πλατωνική «Πολιτεία, 597.e» αποδεικνύεται, πάλι από τον Σωκράτη, ότι βρίσκεται στην 3^ηθέση από την αλήθεια;

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΣΧΕΣΗ ΔΙΑ, ΑΔΩΝΗ, ΑΤΤΗ ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, πατέρας του Διονύσου ήταν ο Δίας. Εδώ, όμως, ως πατέρας του Διονύσου αναφέρεται ο Ήλιος, πιθανώς επειδή κάποιοι συνέχεαν τον Ήλιο, ως βασιλιά του ορατού σύμπαντος, με τον Δία. Επίσης, ο Διόνυσος, ο Άττης και ο Άδωνης ήταν τρεις θεότητες που σύμφωνα με την μυθολογία πέθαναν και αναστήθηκαν και ως εκ τούτου αποτελούν σύμβολο της πτώσης και της ανόδου της ψυχής. Επειδή η ψυχή σε αυτή την άνοδό της βοηθιέται από τον Ήλιο (Απόλλων), ήταν λογικό να θεωρηθεί ο Ήλιος πατέρας του Διονύσου. [ Και για να μην μπερδευόμαστε: στην ελληνική μυθολογία ο ήλιος συμβολίζει δύο διαφορετικές θεϊκές δράσεις. Εκλαμβάνεται ως Δίας συνήθως όταν η δράση και οι ενέργειές του κατεβαίνουν προς χαμηλότερες βαθμίδες όντων, ενώ εκλαμβάνεται ως Απόλλων, όταν οι ενέργειές του συντελούν στην επιστροφή μιας ανθρώπινης ψυχής προς τον κόσμο τω θεών και του άχρονου κόσμου ].

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟ ΚΑΤΑΓΩΓΙΚΟ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟ

Σύμφωνα με τις νεοπλατωνικές θεωρίες, οι οποίες στηρίζονται στην αρχαία ελληνική φιλοσοφική γραμματεία (Πλάτων, Τίμαιος 41 d κ.εξ), οι επιμέρους ανθρώπινες ψυχές που πέφτουν στον υποσελήνιο κόσμο της γένεσης έχουν προέλθει και είναι εξαρτημένες από μια θεϊκή ψυχή η οποία είναι εγκατεστημένη σε κάποιον από τους επτά πλανήτες (φωτογραφία) και η οποία χρησιμοποιεί τον πλανήτη ως όχημά της για δράσεις της στον αισθητό κόσμο (αρμονία, τάξη, πρόοδος). Αυτό το άστρο-πλανήτης είναι το καταγωγικό μέρος από το οποίο προήλθε η ίδια η ανθρώπινη ψυχή. Και όταν λέμε "ψυχή" στην ορφικοπυθαγόρεια πλατωνική παράδοση δεν εννοούμε τον ΝΟΥ ο οποίος έχει καταγωγή από τον κόσμο των υπερούσιων Θεών και Ιδεών. Η ψυχή έχει άλλη καταγωγή και ο Νους που την οδηγεί άλλη καταγωγή. Όλα τα άστρα (ήλιοι) και οι πλανήτες συνδέονται κατά κάποιο τρόπο και με τον κόσμο πέρα και πάνω από τον κόσμο της γένεσης. 

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ

Οι Θεοί όλων των λαών, όλων των ανθρώπων, στον βαθμό που αυτοί ήταν ή είναι ένθεοι, στον βαθμό δηλαδή που ανέρχονταν όντως προς τους Θεούς και το νοητό Κόσμο, είναι οι ίδιοι. Όμως οι άνθρωποι τους κατανοούν διαφορετικά, βλέπουν μια πλευρά του θείου λόγω αφενός διαφορετικού τρόπου μέθεξης αφετέρου λόγω πολλαπλών οντικών πτώσεων – βλέπε Ησιόδεια γένη. Έτσι ο κάθε λαός ή άνθρωπος – στην «χ» χρονική στιγμή ή Κοσμολογική περίοδο – έχει Θεό ή Θεούς ανάλογα με το αν “βλέπει” μόνο την υπερούσια & αμέθεκτη Ενάδα/Αγαθότητα/Θεό των υπερούσιων, μεθεκτών & αυτοτελών Ενάδων/Αγαθοτήτων/Θεών (την Ενάδα των Ενάδων, το Ένα ή Αγαθό: τον πρώτο Θεό) ή μόνο τις υπερούσιες, μεθεκτές αυτοτελείς Ενάδες/Αγαθότητες/Θεούς ή τον νου της εκάστοτε Ενάδας/Αγαθοτητας/Θεότητας ως οντική μονάδα της εκάστοτε θείας βαθμίδας και του εκάστοτε θείου πλήθους – π.χ. τον αμέθεκτο, νοητικό δημιουργό και πατέρα Ζεύς ως μονάδα τόσο των υπερκόσμιων όσο και των εγκόσμιων Θεών-, δίχως να βλέπει το πλήθος των Θεών, Αρχαγγέλων, Αγγέλων, Δαιμόνων, Ηρώων, υποσελήνιων αρχόντων ή Κοσμοκρατόρων, υλικών αρχόντων και ψυχών (άχραντες & ανθρώπινες) που δημιουργούνται από αυτή και συντάσσονται κάτω από αυτήν.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΚΛΟ - ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Κείμενο Ανάλυσης: Περί τής κατά Πλάτωνα Θεολογίας, 1, 5. 6-8.15

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του φιλοσοφικού συστήματος του Πρόκλου είναι ότι οικοδομείται επί αυστηρώς οριοθετημένων και πολ­λαπλών ιεραρχικών συστημάτων, τα οποία συνάπτονται μεταξύ τους υπό τον τύπο της λογικής και της οργανικής ακολουθίας. Τούτο σημαίνει ότι στα κείμενά του υπάρχει μια πάγια διάκριση ανάμεσα σε κάτι ανώτερο και σε κάτι κατώτερο, ανάμεσα σε κάτι τελειότερο και σε κάτι ατελέστερο, ανάμεσα σε κάτι που μένει αναλλοίωτο και σε κάτι που αλλοιώνεται.

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΥΜΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΥΨΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ

Βασικός σκοπός του φιλοσόφου είναι μέσω της φιλοσοφίας να ξεφύγει από τον κόσμο της ύλης, να ζήσει μια πιο διανοητική ζωή και έτσι να επιστρέψει στους κόλπους του Πατέρα-Δημιουργού* απ΄όπου εξέπεσε, να ατενίσει τις Ιδέες που βρίσκονται εκεί και έτσι να ενωθεί με το θείο. Η επιστροφή αυτή της ανθρώπινης ψυχής σε ανώτερες θεϊκές-νοητικές υποστάσεις είναι κυρίαρχο στοιχείο μέσα στους ύμνους του Πρόκλου. Σε αυτή τη διαδικασία ο Πρόκλος ικετεύει τη βοήθεια θεοτήτων που μπορούν να βοηθήσουν την ψυχή σε αυτή την ανύψωση. Καίρια θέση σε αυτή την επιστροφή προς το Νου-Δημιουργό έχουν οι υπερκόσμιοι θεοί, οι οποίοι είναι γνωστοί μέσα στα έργα του Πρόκλου επίσης ως αρχικοί, ηγεμονικοί, αφομοιωματικοί. Καθένας από αυτούς τους θεούς, οι οποίοι βρίσκονται κάτω από τον Δημιουργό και "δημιουργούνται" από αυτόν, είναι αίτιος μιας ολόκληρης σειράς όντων μέσα στο σύμπαν. Στις σειρές αυτές ανήκουν και οι δικές μας ψυχές, οι οποίες για να ανέβουν προς τον Δημιουργό πρέπει πρώτα να φθάσουν στα αίτια της σειράς τους, δηλαδή στους υπερκόσμιους θεούς. 

ΟΙ ΥΜΝΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΚΛΟΥ

ΕΙΣ ΗΛΙΟΝ (ΑΠΟΛΛΩΝΑ)

«Εισάκουσέ με, βασιλέα του νοερού πυρός, Τιτάνα με τα χρυσά ηνία, εισάκουσέ με, ταμία του φωτός, ω άνακτα, που έχεις το κλειδί της ζωογόνου πηγής και εξοχετεύεις από ψηλά πλούσιο ρεύμα αρμονίας στους υλαιούς Κόσμους. Εισάκουσέ με. Γιατί εσύ που βρίσκεσαι πάνω από την μεσαία έδρα του αιθέρα και κατέχεις τον καρδιαίο πολυφεγγή κύκλο του Κόσμου, γέμισες τα πάντα με την δική σου εγερσίνοη πρόνοια. Ζωσμένοι οι πλανήτες με τους δικούς σου αειθαλείς πυρσούς, αεί στέλνουν με τις αδιάκοπες και ακάματες χορείες τους ζωογόνες σταγόνες στα επιχθόνια. Κάτω από τις επαναλαμβανόμενες πορείες του άρματός σου αναβλάστησε σύμφωνα με τον θεσμό όλη η γενιά των Ωρών. Ο ορυμαγδός των στοιχείων που χτυπούν το ένα το άλλο σταμάτησε μόλις εσύ εμφανίστηκες από τον άρρητο γονιό σου. Μπροστά σου υποχώρησε ο ακλόνητος χορός των Μοιρών. Και μεταστρέφουν το νήμα της αναγκαίας μοίρας όταν θελήσεις. Γιατί ολόγυρα κρατείς, ολόγυρα ανάσσεις με ισχύ. Από την δική σου σειρά ξεπήδησε ο βασιλέας του θεοπειθούς τραγουδιού, ο Φοίβος. Μέλποντας τα θέσκελα με την συνοδεία της κιθάρας κατευνάζει το μεγάλο κύμα  της βαρύβουης γενιάς. Από τον δικό σου αλεξίκακο θίασο βλάστησε ο γλυκόδωρος παιάνας, και επίταξε την δική του υγεία, γεμίζοντας τον ευρύ Κόσμο με ιαματική αρμονία. Εσένα υμνούν ως ξακουστό πατέρα του Διονύσου. Άλλοι σε επευφήμησαν στις οδές ως εύιον Άττη στα απώτατα βάθη της ύλης, άλλοι ως αβρό Άδωνη. Φοβούνται την απειλή του γρήγορα κινούμενου μαστίγιου σου οι αγριόθυμοι Δαίμονες, που βλάπτουν τους ανθρώπους και μηχανεύονται κακά για τις δίστιχες ψυχές μας, προκειμένου για πάντα μέσα στον πάτο του βαρύβουου βίου να υποφέρουν πεσμένες στα ζυγόδεσμα του σώματος και να ξεχάσουν την πολυφεγγή αυλή του υψηλού πατέρα. Αλλά, θεών άριστε, στεφανωμένε με πυρ, όλβιε Δαίμονα, εικόνα του πανγγενέτη θεού, αναγώγιε των ψυχών, άκουσέ με και καθάρισέ με για πάντα από κάθε αμαρτία. Δέξου την πολυδάκρυτη ικεσία μου και σώσε με από τις λυγρές κηλίδες, φύλαγέ με μακριά από τις Ποινές, καταπραΰνοντας το γρήγορα κινούμενο όμμα της Δίκης που δέρκει τα πάντα. Με την δική σου αλεξίκακη αρωγή να χαρίζεις για πάντα στην ψυχή μου αγνό φως, που χαρίζει πολύ όλβο, σκορπίζοντας την γεννημένη από δηλητήριο αχλή που είναι όλεθρος για τους βροτούς. Χάρισέ ακόμη την ακεραιότητα και την αγλαόδωρη υγεία στο σώμα μου, και οδήγησέ με σε ευκλεή μονοπάτια, ώστε μέσα στους θεσμούς των προγόνων να φροντίζω για τα δώρα των ερασιπλόκαμων Μουσών. Και δώσε μου άνακτα, εάν το θέλεις, ακλόνητο όλβο από την εράσμια Ευσέβεια. Όλα δύνασαι να τα τελέσεις εύκολα. Γιατί έχεις κρατερή και απείριτη άλκη. Και αν έρχεται προς εμάς κάποιο κακό προερχόμενο από την άτρακτο της Μοίρας, που πορεύεται ελικοειδώς, κάτω από τα αστεροδίνητα νήματα, διώχνετο εσύ με την μεγάλη σου ριπή.»

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΣ ΣΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ ΚΑΙ ΠΛΟΥΤΩΝΑ

Λέει ο Ερμείας, σχολιάζοντας τον Πλατωνικό διάλογο "Φαίδρο":

«Μετά την δημιουργική μονάδα, μετά δηλαδή τον ένα και εξηρημένο Ζευς, υπάρχουν οι τρείς Δίες. Ο Ζευς Αρχή, ο Ποσειδών ή ενάλιος Ζεύς και ο Ζεύς καταχθόνιος ή Άδης ή Πλούτωνας, τριάδα δίιος αυτή και υποστασιοποιημένη κάτω από την εξηρημένη εκείνη μονάδα, κάτω από τον πρό των τριών τούτων Δία. Έκαστος δε τούτων κάτω από αυτόν έχει 4 θεούς, έναν ουσιοποιητή που παρέχει το είναι, έναν ζωογόνο που παρέχει την ζωή, έναν φρουρητικό που παρέχει την φρουρά και την άτρεπτη (παρα)μονή και έναν αίτιο της επιστροφής & ανόδου των προϊόντων επι των οικείων τους αρχών. Των 12 αυτών υπερκόσμιων Θεών την ύπαρξη στα κρείττονα γένη στις ψυχές και στον Κόσμο την παρέχει ο Ζεύς, Αρχή της ουσιοποιητικής τριάδας, που ονομάζεται με το ίδιο όνομα της νοητικής & Πηγαίας δίιας μονάδας – αυτός είναι ο νοητικός ή Πηγαίος Ζεύς που όντας  ενωμένος με τον θείο νου ή Κρόνο ενέχει θέση διάνοιας για αυτόν-, τους δε άλλους δυο η θεολογία τους αποκαλεί τον μεν Ποσειδώνα τον δε Πλούτωνα. Συντάσσεται δε ο Ζευς -  Αρχή της υπερκόσμιας δημιουργικής τριάδας με τα των λοιπών ένδεκα θεών και είναι ο ηγεμών αυτών. Εξ ου και “μέγας ηγεμών εν ουρανώ” προσαγορεύεται. 

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΥΣ ΔΙΑΛΟΓΟΥΣ (Β΄ ΜΕΡΟΣ)

Πράγματι, ένα και μόνο είναι αυτό που υπάρχει σε όλα τα νοητά, στο οποίο αναγνωρίζουμε ουσία και μάλιστα όντως ουσία. Το Αγαθό όμως, τοποθετημένο καθώς είναι πάνω από αυτά, τι είδους ουσία απομένει να έχει, η οποία θα το κάνει να είναι ουσία και όχι υπερούσιο μόνο ;; Διότι κάθε ουσία είναι κατ’ ανάγκη ΟΝ, ενώ ο Σωκράτης είπε ότι το Αγαθό είναι επέκεινα του «Είναι» και για τον λόγο αυτό πάλι ούτε και μη-είναι πρέπει να το πούμε.

 Διότι και το «μη -είναι» αποτελεί μια από τις κοινές ιδιότητες εκείνων στα οποία το μη-ΟΝ είναι οικείο. Πρέπει λοιπόν να πούμε και τα δύο, ότι ούτε ΟΝ είναι ούτε μη-ΟΝ. Αυτό άλλωστε έπεισε κι άλλους να το ονομάσουν «άγνωστο» [δεν είναι αντικείμενο γνώσης] και «άρρητο» ως προς κάθε Ον η μη-Ον, ενώ ούτε ο Πλάτων, όταν το προσονομάζει γνωστό [=αντικείμενο γνώσης], έσχατη μάθηση και όλα τα παρόμοια, μας αφήνει στην αοριστία ώστε να το εκλάβουμε ως γνωστό [=αντικείμενο γνώσης] υπό την έννοια της ταύτισής του με το ΟΝ, και ως αίτιο της ουσίας των όσων υπάρχουν. Διότι αυτά είναι γνωστά [=αντικείμενα γνώσης] και επιστητά [=αντικείμενα επιστήμης] σύμφωνα με τον ακριβέστερο τρόπο της επιστήμης που προσδιόρισε εκείνος, βάσει του οποίου υποβάθμισε όλες τις εξ υποθέσεως επιστήμες και είπε ότι η «ὄντως οὖσαν ἐπιστήμην» είναι μια και μόνη. Μιλάει λοιπόν έτσι για αυτό το ζήτημα, μεταδίδοντας μας την σκέψη του ότι οι άλλες θεωρούμενες επιστήμες κάνουν τις αρχές υποθέσεις, ενώ μόνο η διαλεκτική, που κινείται προς την ίδια της αρχή, αναιρεί τις υποθέσεις έως ότου βρει την αρχή που δεν έχει χαρακτήρα υποθέσεων αλλά είναι όντως ανυπόθετη. Τέτοιοι είδους αρχή βέβαια είναι το Ένα, στο οποίο καταλήγουν οι υποστάσεις όλων των γνωστών [=αντικείμενα γνώσης]. Με βάση λοιπόν αυτά είναι προφανές ότι, ονομάζοντας στην «Πολιτεία, 534.a» την διαλεκτική «θριγκό» των θεωρούμενων ως επιστημών και ορίζοντας την πραγματική επιστήμη, λέει ότι αυτή αφορμάται από μια ανυπόθετη αρχή και εξετάζει τα πάντα στην αληθινή τους φύση, τι είναι εντέλει το καθένα. Και αν λοιπόν θεάται και το αγαθό, ποίος είναι ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του και υπό ποία έννοια διαφέρει από τα άλλα, η εξέταση γίνεται από την σκοπιά της ανυπόθετης αρχής, και τούτο θα μπορούσε να είναι μια μορφή επιστημονικής γνώσης του Αγαθού, τι είναι πραγματικά και τι δεν είναι. Έτσι, αν αυτό είναι αρχή των πάντων και είναι αδύνατον να θεωρήσουμε ότι υπάρχει αρχή της αρχής, πως γίνεται να πούμε ότι υπάρχει και για αυτό κάποια επιστημονική γνώση; 

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΥΣ ΔΙΑΛΟΓΟΥΣ (Α΄ ΜΕΡΟΣ)

Αρχικώς θα πούμε μερικά λόγια για τον Πλάτωνα μιας και το υπό εξέταση θέμα μας είναι πολύ σπουδαίο και ο τρόπος των λογικών συνειρμών που θα χρησιμοποιήσουμε ονομάζεται θεολογία – καταδεικνύοντας τόσο τις μορφές όσο και ποια θεολογικά πρότυπα ο Πλάτωνας προτείνει και ποια απορρίπτει.

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΤΟ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ, Ο ΗΛΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΑΘΕΙΑΣ

Του Εμπεδότιμου Αθηναίου

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης έρευνας (βλέπε συνημμένο σύνδεσμο: ΠΩΣ ΤΟ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟΝ ΗΛΙΟ), η αιτία της περιστροφικής κίνησης των ηλιοτροπίων δεν είναι το φως του ηλίου, όπως ήταν αποδεκτό μέχρι σήμερα, καθώς ακόμα και αν τα ηλιοτρόπια τοποθετηθούν σε χώρο ο οποίος φωτίζεται τεχνητά συνεχώς, εκείνα εξακολουθούν την περιστροφή τους από την ανατολή προς την δύση και μετά επιστροφή πάλι προς ανατολάς.

Οι επιστήμονες αιτιολογούν αυτήν την κίνηση με βάσει τον ασύμμετρο πολλαπλασιασμό των κυττάρων τους ακολουθώντας τους βιορυθμούς τους.

Η ΠΟΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ

Όπως γνωρίζουμε, σύμφωνα με την Ελληνική Κοσμοθεωρία υπάρχει άμεση σύνδεση του Μακρόκοσμου ή του Σύμπαντος και του Μικρόκοσμου ή του Ανθρώπου.

Δηλαδή της Φύσης του Σύμπαντος και τηςΦύσης του Ανθρώπου.

Όλες οι προσπάθειες των επιστημών και κυρίως της ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ έχουν σαν βασικό τους στόχο  να ανακαλύψουν και να κατανοήσουν την λειτουργία αυτών των φυσικών νόμηων.

Πρόκειται βεβαίως για μία εργασία εξαιρετικά δύσκολη και επίπονη, κατά την οποία ένας Άνθρωπος που θα ήθελε να αποκτήσει κάποια ασφαλή συμπεράσματα θα πρέπει,  χωρίς ίχνος αμφιβολίας, να αφιερώσει ολόκληρη την ζωή του.

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΤΩΤΕΡΑ ΟΝΤΑ (ΕΙΣ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΟΝ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ)

Πρόλογος του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Για όσους αγνοούν βασικά στοιχεία ελληνικής θεολογίας είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι στους πλατωνικούς διαλόγους ο Πλάτων εμπλέκει πάντοτε άνδρες στις συνομιλίες και το γεγονός αυτό έχει τη δική του φιλοσοφική σημειολογία. Κατά τα φαινόμενα, το κυριότερο στοιχείο των διαλόγων είναι οι έρωτες μεταξύ ανδρών, κάτι που οι αμύητοι εκλαμβάνουν κατά κυριολεξία (τον φιλοσοφικό μύθο). Επισημαίνουμε λοιπόν τι σημαίνει ο έρωτας μεταξύ ανδρών στους πλατωνικούς διαλόγους. Στην ελληνική θεολογία λοιπόν κάθε ψυχή ασώματη συμβολίζεται με άνδρα, ενώ το σώμα που αποκτά κάθε ψυχή συμβολίζεται με τη γυναίκα. Για αυτό και όταν η άσαρκη ψυχή (άνδρας) εισέρχεται σε σώμα ή φέρει άλογο μέρος (γυναίκα) ξεσπούν τα πάθη και επέρχεται η πτώση της ανθρώπινης ψυχής από τον ουράνιο κόσμο των θεών στον κόσμο της γένεσης. Ας θυμηθούμε τις εθνικές μυθολογίες και τον συμβολισμό της γυναίκας (Πανδώρα, Εύα, κ.λπ). Επομένως, όπου διαβάζουμε στα ελληνικά φιλοσοφικά κείμενα (ιδιαίτερα του Πλάτωνα και των νεοπλατωνικών) για έρωτες μεταξύ ανδρών πρόκειται για την αγαθή, ενάρετη και διαλεκτική σχέση των ανθρώπινων ψυχών (οι οποίες δεν έχουν φύλο) στον ουράνιο κόσμο των θεών και της μακαριότητας.

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΑΝΥΨΩΤΙΚΗ ΤΡΙΑΔΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡΚΟΣΜΙΩΝ-ΕΓΚΟΣΜΙΩΝ ΘΕΩΝ ΣΤΟΝ ΑΙΣΘΗΤΟ ΚΟΣΜΟ

Την Ανυψωτική τριάδα απαρτίζουν ο Ερμής, η Αφροδίτη και ο Απόλλων, οι οποίοι είναι γνωστοί και ως Αρμόζοντες.

Ο Ερμής είναι χορηγός της φιλοσοφίας, ανυψώνει μέσω αυτής τις ψυχές και με τις δυνάμεις της διαλεκτικής ανεβάζει τις καθολικές και επιμέρους ψυχές στο Αγαθό. Τον χαρακτηρίζει η Συμμετρία.

Η Αφροδίτη είναι αιτία της ερωτικής έμπνευσης και εξοικειώνει με το κάλλος τις ζωές που ανυψώνονται. Την χαρακτηρίζει το Κάλλος.

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΠΕΡΙ ΤΩΝ 10 ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΡΟΝΟΙΑ ΑΠΟΡΡΗΜΑΤΩΝ

Ο μεγάλος Πλάτωνας στο 10^ον βιβλίο τον «Νόμων» μας αναγκάζει με ατσάλινους συλλογισμούς να ομολογήσουμε ότι υπάρχει πρόνοια. Και σε πολλά άλλα χωρία, όπως για παράδειγμα στον «Τίμαιο», δείχνει ότι όλα τα έργα της δημιουργίας, μέχρι και τα τελευταία έχουν κατασκευαστεί με ακρίβεια λόγω της πρόνοιας του θεού, όπως λέει κατά λέξη. Και πρέπει εμείς αφού πιστέψουμε σε αυτά που απέδειξε ο Πλάτων και στους «Χρησμούς» οι οποίοι επιβεβαιώνουν αποτελεσματικά τις αποδείξεις του Πλάτωνα – γιατί πιστεύουμε η ίδια η παράδοση των «Χρησμών» αποτελεί για τους άξιους ακροατές των θεϊκών μηνυμάτων την πιο ξεκάθαρη απόδειξη της πρόνοιας προς απόκρουση των κάθε λογής φαντασιών οι οποίες εμποδίζουν την σκέψη πολλών να αποδεχτούν αυτό το πράγμα, ότι δηλαδή τα πάντα υπάρχουν σύμφωνα με την πρόνοια των θεών – να επαναφέρουμε στην αλήθεια των πραγμάτων όσους αμφισβητούν την πρόνοια λέγοντας κάθε λογής ανόσια πράγματα. Και αυτό το κάνουμε όχι επειδή τα θέματα αυτά δεν έτυχαν επισταμένης μελέτης από τους προηγούμενους, αλλά επειδή η ψυχή μας επιθυμεί να μιλήσουμε και να ακούσει για αυτά, παρόλο που έχουνε μελετηθεί και αναλυθεί χιλιάδες φορές, και σαν στραφεί στον εαυτό της, ωσάν να θέλει να κρίνει η ίδια και όχι απλώς να δεχτεί απέξω την αλήθεια για τα πράγματα.