Ομιλία Δρ. Άρη Ν. Πουλιανού στο ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΑΘΗΝΑΙΟΝ «ΕΚΑΤΗΒΟΛΟΣ»
Ο τίτλος της ανακοίνωσής μου ίσως ακουστεί κάπως ντετερμινιστικός, είμαι όμως πεπεισμένος πλέον ότι εμείς, τα ανθρώπινα όντα, περάσαμε από μια πολύ πιο μακρά εξελικτική πορεία ανθρωποποίησης από αυτήν που παραδέχονται συνήθως οι ιστορικοί, των μαρξιστών συμπεριλαμβανομένων.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως προερχόμαστε από τους πιθήκους, όχι όμως από τους Αφρικανικούς. Κάποτε, ζούσαν στην Ευρώπη περισσότερα από πενήντα είδη πιθήκων. Ένα είδος όμως, που το ονόμασα Ελλαδοπίθηκο Semierectus, έζησε επάνω στα δένδρα πριν από δεκαεπτά εκατομμύρια χρόνια (περιοδικό «ΑΝΘΡΩΠΟΣ», ν. 1, Ιανουάριος 1976, σ.σ. 3 -30, Αθήνα).
Η τόσο γνωστή μας πανίδα από το Πικέρμι της Μειοκαίνου περιόδου εντοπίστηκε από την Ουγγαρία, μέσω των Βαλκανίων, ως το Ιράν. (Wagner, A 1840: Fossile Uberreste Von einem Affen und anderensaugetierrenaus Griechenland. Abh. Bayer, Acad Wissi. Munchen). Ανάμεσα σε άλλα ευρήματα, ένα από τα σημαντικότερα αυτής της περιόδου είναι ο Μεσοπίθηκος ο Πεντελικός, η ζώνη διαβίωσης του οποίου απλωνόταν σε μια τεράστια έκταση, πέρα από την Ελλάδα. Για αυτό το είδος πιθήκου, γνωρίζουμε ότι δεν ζούσε επάνω στα δένδρα αλλά στο έδαφος. Η πλατιά του εξάπλωση σε μια τόσο μεγάλη έκταση προϋποθέτει ήδη ότι κάποιοι ανθρωπόμορφοι πίθηκοι μπορούσαν να κατεβούν από τα δένδρα (Roghinski, JJ&M. G. Levin, 1963: Anthropologia, Moskva, str. 184 - 185) και να αρχίσουν να περπατούν. Συνεπώς, ανάμεσα σε αυτούς τους… «κατιόντες» μπορεί να βρίσκονται και κάποιοι από τους δικούς μας ανιόντες συγγενείς.
Μια άλλη κάτω γνάθος που βρέθηκε από έναν Γερμανό αξιωματικό κατά τα χρόνια της κατοχής (1942) και μελετήθηκε από τον C. Von Koenigswald (1972: Einunterkiefezeinesfossilen Hominoide naus demunterpliozan Griechenlands. Konikl. Nederl. Academie Van Wetenschappen. Series B, 75, No 5, str. 385 -394, Amsterdam), φαίνεται πως είναι ένας εξελιγμένος τύπος που δεν ανήκει στον Δρυοπίθηκο, και που θα μπορούσε ενδεχομένως να αντιπροσωπεύει την πρώτη εμφάνιση των Αφρικανικών Πρωτευόντων Θηλαστικών. Ο Koenigswald του έδωσε ένα όχι και τόσο εύστοχο όνομα («γκραικοπίθηκος»). Η ηλικία του ανέρχεται στα εννέα εκατομμύρια χρόνια περίπου. Η κάτω γνάθος ενός άλλου δείγματος που βρέθηκε από την Γαλλική αποστολή το 1972 κοντά στην Θεσσαλονίκη, ονομάστηκε Δρυοπίθηκος Μακεδονικός. Είναι όμως ένας τύπος ακόμη περισσότερο εξελιγμένος από τον Δρυοπίθηκο και, σύμφωνα προς τον Koenigswald, πιο κοντινό στα Ανθρωποειδή. Η ηλικία του παραπέμπει στην Ανωτέρα Μειόκαινο (Vallesian).
Τέλος, το εύρημα που περιγράφεται σε αυτή την ανακοίνωση (ο Ελλαδοπίθηκος) , είναι το άνω τμήμα ενός αριστερού μηριαίου οστού, που βρέθηκε από την δική μας αποστολή το 1974, κοντά στα Θαρούνια, ένα χωριό στο νησί της Εύβοιας. Η ηλικία του, όπως την προσδιορίσαμε αργότερα, ανέρχεται στην Κατωτέρα Μειόκαινο, είναι δηλαδή περίπου δεκαεπτά εκατομμυρίων ετών, επιβεβαιωμένη και από την στρωματογραφία. Τώρα φυλάσσεται στο Ανθρωπολογικό Μουσείο του Αρχανθρώπου, στα Πετράλωνα της Χαλκιδικής.
Έχει μελετηθεί και περιγραφεί εξ ολοκλήρου, και κατατάχτηκε στους semierectus (ημι –όρθιους) πιθήκους, όπως ονομάζει ο συγγραφέας ολόκληρο το πλέγμα των παρόμοιων ευρημάτων από την Αττική, όπως επίσης και από την Μακεδονία.
Το νέο οστό που βρέθηκε, μήκους 98 mm (στο οποίο δόθηκε το κωδικό όνομα «Α.Ε. -1») φαίνεται πως ανήκε σε μάλλον νεαρό άτομο, και το συνολικό του μήκος (υπολογισμένο κατ’ αναλογία) δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 350 mm. Αυτό σημαίνει ότι το ύψος του ατόμου θα πρέπει να ήταν γύρω στα 140 -150 cm. Το βάρος του, σύμφωνα με τον δείκτη Debetz (ICVS), υπολογίζεται κατά προσέγγιση στα 40 - 42 κιλά. Ο δείκτης πάχους («stoutnessindex») τότε, είναι περίπου 22, 85, τη στιγμή που για τον Ουραγκοτάγκο, τον Χιμπατζή και τον Γορίλλα ο ίδιος δείκτης είναι 32 - 33 ενώ για τον άνθρωπο είναι 18 - 21!
Ανάμεσα όμως σε όλες αυτές τις έμμεσες μεθόδους ταυτοποίησης και καθορισμού ενός ευρήματος, η καλύτερη θα ήταν η ακριβής μέτρηση της γωνίας στρέψης, προκειμένου να προσδιορίσουμε την αναλογία της όρθιας στάσης του. Έτσι, αναπτύχθηκε μια καινούρια μέθοδος υπολογισμού της γωνίας στρέψης, σε ένα σπασμένο μηριαίο οστό. Αυτή η μέθοδος βασίζεται στην υπόθεση ότι η γωνία στρέψης ενός οστού (θ) είναι ευθέως ανάλογη προς την γωνία της κυλινδρικής του επιφάνειας (α). Ο άξονας ενός οστού είναι η γραμμή που διέρχεται από όλα τα κέντρα βάρους στην πλάγια τομή του (ΑΒ).Το όριο της κυλινδρικής επιφανείας ενός οστού είναι η γραμμή που ενώνει όλες τις αντίστοιχες γωνίες της διαγώνιας τομής (ΓΔ). Δηλαδή: θ = Κ. α, όπου Κ – συντελεστής αναλογίας.
Και αυτή η υπόθεση βασίζεται στα εξής:
α) την γεωμετρική αναλογία των αντίστοιχων οστών διαφορετικών ζώων
β) την φυσιο –χημική ομοιότητα των οστών, και
γ) την κατά προσέγγιση σταθερή αναλογία ανάμεσα στο βάρος ενός ζώου και το εμβαδόν της διαγώνιας τομής, που σημαίνει ότι η πίεση από το βάρος που δέχεται το οστό είναι σχεδόν σταθερή (το βάρος του ζώου ανά μονάδα του εμβαδού της διαγώνιας τομής του οστού).
Προκειμένου να υπολογίσουμε το Κ, παίρνουμε ένα αντίστοιχο σύγχρονο μη σπασμένο οστό, και μετράμε τις γωνίες του θ και α: Κ= θ άθραυστο προς α άθραυστο.
Ύστερα, μετράμε την γωνία α του σπασμένου οστού που αποτελεί το εύρημά μας, και υπολογίζουμε την γωνία θ: θ σπασμένο = Κ. α άθραυστο = θ άθραυστο. α σπασμένο προς α άθραυστο
Η γωνία α είναι ο μέσος όρος των γωνιών β και γ.
Οι γωνίες β και γ μπορούν να βρεθούν αν φωτογραφίσουμε το οστό και τις μετρήσουμε επάνω στη φωτογραφία. Για να κάνουμε ξεκάθαρα διακριτό το όριο ΓΔ, φωτίζουμε το οστό από το πλάι. Τότε, το ΓΔ γίνεται οριακή γραμμή που χωρίζει δυο επιφάνειες οι οποίες διακρίνονται χάρη στον φωτισμό. Στην δική μας περίπτωση, πήραμε δεκαεπτά φωτογραφίες από διαφορετικές γωνίες και των δύο οστών, του σπασμένου και του μη σπασμένου.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών των διαδικασιών έδειξε πως το θ (στρέψη) σπασμένο, ισούται κατά προσέγγιση με δεκαοκτώ μοίρες, κάτι το οποίο σημαίνει πως αυτός ο συγκεκριμένος πίθηκος ήταν περίπου κατά 65% όρθιος στην διάρκεια της ζωής του. Αυτό, με την σειρά του σημαίνει ότι ήταν σε πολύ μεγάλο βαθμό όρθιος, και σίγουρα σε πολύ μεγαλύτερο από όσο είναι σήμερα τα περισσότερα Αφρικανικά Πρωτεύοντα Θηλαστικά. Το συμπέρασμα που προέκυψε από αυτές τις διαπιστώσεις είναι πως ο Ελλαδοπίθηκος μπορεί να είναι ο πρόγονος του Ανθρώπου.
Τελικά, καταλήγουμε ότι ολόκληρο το πλέγμα των σχετικών με τον Ελλαδοπίθηκο ευρημάτων από την Ελλάδα, κατατάσσεται σε μια εντελώς ξεχωριστή οικογένεια, την οποία ταξινομούμε χρονολογικά αμέσως μετά την οικογένεια των Ανθρωπίδων. Ως αποτέλεσμα της παραπάνω εξελικτικής πορείας, προκύπτει ο πρώτος όρθιος άνθρωπος επάνω στην γη, ο Homo Erectus Trilliensis, που εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο από αυτήν την περιοχή του Αιγαίου, στα Νοτιοανατολικά της Ευρώπης, πριν από 13 εκατομμύρια χρόνια.
Έτσι τώρα φαίνεται πως λήγει και η μακρά διαμάχη που ξεκίνησε εδώ και περισσότερα από εκατό χρόνια ανάμεσα στους ανθρωπολόγους («πολυφυλετική εναντίον μονοφυλετικής καταγωγής»). Η μονοφυλετική καταγωγή του ανθρώπου (από τον Ελλαδοπίθηκο ως τον Homo Erectus Trilliensis) που εξαπλώθηκε στη συνέχεια μέσω του Ατλαντικού στον Ειρηνικό Ωκεανό και στη συνέχεια σε ολόκληρο τον υπόλοιπο κόσμο, έχει, κατά τη γνώμη μας, σε μεγάλο βαθμό επιβεβαιωθεί. Φαίνεται λοιπόν πια πως το κάθε βιολογικό είδος επάνω στην γη προέρχεται από ένα συγκεκριμένο κέντρο, και στην συνέχεια εξαπλώνεται από εκεί σε ολόκληρο τον υπόλοιπο κόσμο.
Εν τω μεταξύ, οι ανασκαφές συνεχίζονται: ένα νέο εύρημα, προερχόμενο από ένα νεαρό κορίτσι 14 ετών, ήλθε στο φως. Το εύρημα ονομάστηκε: Homo Erectus Daphnae,προς τιμήν της κυρίας Δάφνης Α. Πουλιανού.
πηγή: diipetes.ysee.gr
