Οι Μούσες: Κλειώ, Θάλεια, Ερατώ, Ευτέρπη, Πολύμνια,
Καλλιόπη, Τερψιχόρη, Ουρανία και Μελπομένη
(Μουσείο Λούβρου, Παρίσι)
Παλαιότερα ο άνθρωπος εμπιστευόταν τη δημιουργία μουσικής στο ψυχικό του όργανο, δηλαδή στην ευαισθησία του. Σήμερα με το πρόσχημα του μοντέρνου, την εμπιστεύεται στο ηλεκτρονικό μουσικό όργανο, δηλαδή στη μηχανή. Και έτσι τη θέρμη του πάθους αντικατέστησε η ψυχρότητα των αριθμών. Τον μουσικό ανθρωπισμό αντικατέστησε η απανθρώπιση της μουσικής. Αποτέλεσμα υπήρξε το αδιέξοδο και η διάσταση κοινού και μουσικής. Στον ελληνικό χώρο ιδιαίτερα, οι "οπαδοί" της σοβαρής κλασσικής μουσικής όλο και ελαττώνονται ενώ τη μουσική διατροφή του μεγάλου κοινού την έχουν αναλάβει τα οργανωμένα κέντρα των πολυεθνικών μουσικών βιομηχανιών. Η μουσική της ζούγκλας των ενστίκτων και η μουσική της πόλης των καταγωγίων, αλλοτριώνουν καθημερινά το αισθητήριο και το ήθος του κοινού και ιδίως των νέων.
Μια ματιά στην κοινωνιολογία της μουσικής στα αστικά κέντρα και μια έρευνα στα μουσικά εμπορικά κυκλώματα, θα μας απογοήτευε. Παρ' όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των μουσικών οργάνων και της εύκολης εξάπλωσης του μουσικού ακροάματος, η στάθμη της μουσικής συνείδησης έχει υποβαθμιστεί κατά πολύ. Μουσικά έργα που είναι δημιουργήματα αχαλίνωτης ελευθερίας και μουσικού αναρχισμού αξιολογούνται ως πρότυπα και επιβραβεύονται. Βέβαια, δεν είναι όλα τα έργα αυτού του τύπου αυτού του χαμηλού επιπέδου, παρ' όλο που ο κοινός τους στόχος είναι να κάνουν τους ακροατές τους να ανταποκρίνονται χωρίς προσοχή και χωρίς κρίση σε μια εύκολη μουσική, υποβάλλοντάς τους έναν ξεχωριστό ήχο ή θέμα που είναι εκνευριστικά επαναλήψιμο, έτσι που να μαστιγώνει τα νεύρα και τον ψυχισμό μέχρι υστερίας.
Όλη αυτή η μουσική και ορχηστρική τελετουργία της μουσικής βιομηχανίας θυμίζει φυσικά το πρωτόγονο μαγικοθρησκευτικό στάδιο της ανθρωπότητας. Τότε που ο επαναληπτικός ρυθμός των τυμπάνων και οι δυνατές ιαχές (υποτυπώδεις μουσικοί φθόγγοι) εκστασίαζαν μέχρι αναισθησίας τους ιερούς χορευτές, κάτω από το υποβλητικό βλέμμα του μάγου-αρχιερέα. Έτσι, στην περίπτωση αυτή έχουμε μια υπόστροφο εξέλιξη, μια υπαναγωγή στην πρόοδο της μουσικής, δηλαδή η μοντέρνα τέχνη (ars nova) να είναι στην ουσία παλαιά τέχνη (ars antica).
Ο Δ. Γιατράς στο βιβλίο του "Προβλήματα μουσικού ανθρωπισμού" γράφει: "υπάρχει ένας νόμος στη μουσική, που θα μπορούσε να θεωρηθεί οικουμενικός, αφού συναντάται σε όλα τα σημεία της γης: η επτάφθογγη κλίμακα. Οι επτά φυσικοί φθόγγοι της διατονικής κλίμακας που βασίζονται στους νόμους της ακουστικής, που είναι και νόμοι της δεκτικότητας του αυτιού μας. [...] Ο Άρνολντ Σαίνμπεργκ ανέτρεψε την επτάφθογγη κλίμακα (με τους δύο τρόπους της, τον μείζονα και ελάσσονα) για να θεσπίσει αυθαίρετα και εντελώς φτιαχτά το σύστημα της δωδεκάφθογγης σειράς, που βρίσκεται έξω από τη δεκτικότητα του αυτιού. [....] Ο Σαίνμπεργκ αγνόησε ένα μάθημα κεφαλαιώδους σημασίας που έδωσε ο Μότσαρτ με ένα μικρό απόσπασμα επιστολής του: "Όπως τα πάθη, βίαια ή όχι δεν πρέπει ποτέ να εκφράζονται μέχρι αηδίας, έτσι και η μουσική, ακόμα και στην πιο τρομερή κατάσταση, δεν πρέπει ποτέ να πληγώνει το αυτί, αλλά ακόμα και εκεί να το θέλγει, να είναι πάντα Μουσική".
Γράφει ο Δ. Γιατράς: Προϊόν της μουσικής μηχανοκρατίας είναι η ηλεκτρονική μουσική, που δεν είναι μουσική αλλά ένα είδος μουσικού υποκατάστατου, που συντίθεται από υποπροϊόντα μουσικών ήχων και κρότων και κατασκευάζονται σε μαγνητοταινία με τη σύμπραξη εργατών-μουσικών και εργατών-κροτοποιών, οι οποίοι διαμορφώνουν μια νέα μηχανική τέχνη, που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε "κροτοτική τέχνη".
Γράφει ο ίδιος μουσικοκριτικός στο βιβλίο του "Μουσικοί προσανατολισμοί και αποπροσανατολισμοί" σχετικά με κάποια εκδήλωση του "Εργαστηρίου Σύγχρονης Μουσικής το 1964:
"Καθώς ακούγαμε στη συναυλία του Εργαστηρίου τους μουσικούς να παίζουν απίθανους και φρικαλέους εξωφρενισμούς, οι οποίοι δήθεν παρουσιάζονταν ως "πειραματισμοί" είχαμε την εντύπωση ότι μας παρουσιαζόταν η εικόνα του ανθρώπινου γένους στην τελευταία βαθμίδα της κατάντιάς του. Την εικόνα αυτή δεν τη σχημάτιζαν μόνο οι μουσικοί, οι ξένοι μουσικοί εκτελεστές, ο απόδημος Έλλην αρχιμουσικός και συνθέτης που τη διήυθυνε, αλλά και το πυκνότατο κοινό που παρακολουθούσε με ανεκτικότητα αυτήν την παρανοϊκή "μουσική" προσπαθώντας να ανακαλύψει κάποιο νόημα εκεί που δεν υπήρχε παρά παραλογισμός και νοσηρότητα. Λένε ότι αυτή είναι η μουσική της εποχής μας και ότι αν είναι παρανοϊκή και νοσηρή, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έτσι είναι και η εποχή μας, που αποτελεί μια περίοδο κρίσεων. [ Ας θυμηθούμε τι εννοούσε ο Θεόδωρος Ζιάκας όταν έγραφε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν είναι πλέον ούτε καν άτομο, είναι μια διασπασμένη οντότητα τεμαχισμένη σε πολλά κομμάτια-συντρίμια, που ομοιάζει με την λεγεώνα του ευαγγελίου, υπόδουλο έρμαιο των εξουσιαστικών συστημάτων].
Αλλά την κρίση, την αρρώστια, δεν την καλλιεργεί κανείς. Προσπαθεί να την θεραπεύσει και οπωσδήποτε να μην τη μεταδώσει και στους υγιείς. Στην εποχή μας λαμβάνονται για τη δημόσια υγεία τόσα μέτρα για να ανακόπτεται μια επιδημία με καραντίνες, εμβολιασμούς και οτιδήποτε άλλο. Στην Μουσική και την Τέχνη γενικότερα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: δηλαδή χρησιμοποιείται κάθε μέσο, από τα τόσα που μας προσφέρει ο τεχνοκρατικός πολιτισμός, για να εξαπλωθεί το νόσημα".
