[Κείμενο και βίντεο]
Η αληθινή ελευθερία πραγματώνεται όταν ο άνθρωπος κατορθώσει να συνθέσει σε ενότητα και τις δύο ψυχονοητικές λειτουργίες του έσω είναι του, τον λόγο με το άλογο, το συνειδητό μέρος της ύπαρξης με το ασύνειδο. Είναι ένας στόχος, ένα ταξίδι συναρπαστικό, ένα εκρηκτικά πνευματικό άθλημα που επιτυγχάνεται μέσα στην κοινωνία σχέσεων, στον εμπειρικό κοινό τρόπο του βίου.....
Αποσπάσματα από το βιβλίο Αναφορά στον Γκρέκο, του Νίκου Καζαντζάκη
......Ο μεγάλος καλλιτέχνης βλέπει κάτω από την καθημερινή ρεούμενη πραγματικότητα αιώνια ασάλευτα σύμβολα. Πίσω από τις σπασμωδικές, ασυνάρτητες συχνά ενέργειες των ζωντανών
ανθρώπων διακρίνει καθαρά τα μεγάλα ρέματα που συνεπαίρνουν τις ψυχές. Μετατοπίζει σε αέρα αθάνατο τα εφήμερα γεγονότα. Τη ρεαλιστική αναπαράσταση, ο μεγάλος τεχνίτης τη θεωρεί παραμόρφωση και γελοιογραφία του αιώνιου.
Να γιατί οι μεγάλοι τεχνίτες της κλασικής Ελλάδας - και όχι μονάχα οι γλύπτες - θέλοντας να διαιωνίσουν τα σύγχρονα τρόπαια μετατόπισαν την ιστορία ψηλά στη συμβολική ατμόσφαιρα της Μυθολογίας. Αντί να παραστήσουν τους σύγχρονους Έλληνες να πολεμούν με τους Πέρσες, έφεραν τους Λαπίθες και τους Κένταυρους. Και πίσω από τους Λαπίθες και τους Κένταυρους διακρίνουμε τους δύο μεγάλους αιώνιους αντιπάλους: το νου και το κτήνος, τον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα. Έτσι ένα ιστορικό γεγονός που έγινε σ΄έναν ορισμένο χρόνο, δέθηκε με ολάκερη τη ράτσα και με τ΄αρχικά οράματά της. Τέλος γλίτωσε και από τη ράτσα και έγινε ένα αθάνατο τρόπαιο.Κι έτσι, με τη συμβολική αυτή εξευγένιση, οι ελληνικές νίκες εξυψώθηκαν σε πανανθρώπινες νίκες.
Όμοια και οι δώδεκα μετόπες που στόλιζαν το ναό του Δία και παράσταιναν τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή. Κομματιασμένες, ρημαγμένες, όπως μας σώθηκαν και κρεμάστηκαν εδώ στους μουσειακούς τοίχους, τι συγκίνηση μας δίνουν και σε τι υπερηφάνεια υψώνουν το νου! Η ανθρώπινη νόηση, η Αθηνά, μικρούλα ακόμα μα όλο ρώμη, πώς παραστέκεται και βοηθάει τον αθλητή! Όμοια θα πήδησε και από την ακρόπολη, προχτές ακόμα, στο Μαραθώνα και τη Σαλαμίνα, για να βοηθήσει τους Έλληνες. Πιο πέρα, καθισμένη στο βράχο, αλαφρά κουρασμένη από τον αγώνα μα περήφανη, πώς κοιτάζει τον αθλητή να γυρίζει νικητής και να της προσφέρει λάφυρα τα όρνια της Στυμφαλίας! Και λίγο πιο πέρα, με τι τρυφερότητα σηκώνει το χέρι της, ορθή πίσω του, και τον βοηθάει να αναβαστάξει το βάρος της γης!.....
......Όταν ένας Έλληνας ταξιδεύει στην Ελλάδα, το ταξίδι του έτσι μοιραία μετατρέπεται σ΄επίπονη αναζήτηση του χρέους. Πώς να γίνουμε και εμείς άξιοι των προγόνων, πώς να τη συνεχίσουμε, χωρίς να τη ντροπιάσουμε, την παράδοση της ράτσας μας; Μια αυστηρή ασίγαστη ευθύνη βαραίνει τους ώμους σου, βαραίνει τους ώμους όλων των ζωντανών Ελλήνων. Ακαταμάχητη μαγική δύναμη έχει το όνομα. Όποιος γεννήθηκε στην Ελλάδα έχει το χρέος να συνεχίσει τον αιώνιο ελληνικό θρύλο.
Ένα ελληνικό τοπίο δε δίνει σ΄εμάς τους Έλληνες μια αφιλόκερδη ανατριχίλα ωραιότητας. Έχει ένα όνομα το τοπίο - το λένε Μαραθώνα, Σαλαμίνα Ολυμπία, Θερμοπύλες, Μυστρά - συνδέεται με μια ανάμνηση, εδώ ντροπιαστήκαμε, εκεί δοξαστήκαμε, και μονομιάς το τοπίο μετουσιώνεται σε πολυδάκρυτη, πολυπλάνητη ιστορία. Κι όλη η ψυχή του Έλληνα προσκυνητή αναστατώνεται. Το κάθε ελληνικό τοπίο είναι τόσο ποτισμένο από ευτυχίες και δυστυχίες με παγκόσμιο αντίχτυπο, τόσο γεμάτο ανθρώπινο αγώνα, που υψώνεται σε μάθημα αυστηρό και δε μπορείς να του ξεφύγεις. Γίνεται κραυγή, και χρέος έχεις να την ακούσεις.
Αληθινά τραγική ΄ναι η θέση της Ελλάδας. Βαριά πολύ η ευθύνη του σημερινού Έλληνα. Απιθώνει στους ώμους μας επικίντυνο, δυσκολοεκτέλστο χρέος. Καινούριες δυνάμες ανεβαίνουν από την Ανατολή, καινούριες από τη Δύση, κι η Ελλάδα, ανάμεσα πάντα στις δύο συγκρουόμενες ορμές, γίνεται πάλι στρόβιλος. Η Δύση, ακολουθώντας την παράδοση της λογικής και της έρευνας, ορμάει να κατακτήσει τον κόσμο. Κι η Ανατολή, σπρωγμένη από τρομακτικές υποσυνείδητες δυνάμες, χιμάει και αυτή να κατακτήσει τον κόσμο. Κι η Ελλάδα. ανάμεσά τους, γεωγραφικό και ψυχικό σταυροδρόμι του κόσμου, χρέος έχει πάλι να φιλιώσει τις δύο τούτες τεράστιες ορμές, βρίσκοντας τη σύνθεση. Θα μπορέσει; .......
