 |
Ψηφιακή αναπαράσταση του Παρθενώνα, όπως ακριβώς ήταν τον 5ο αιώνα.
|
Α. Ορθολογική ανθρωποκεντρική οργάνωση του κόσμου - Ούτε συντηρητισμός ούτε προοδευτισμός
Αν θέλουμε πραγματικά όλοι εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες να προωθήσουμε τον αγνό, τον αληθινό, τον ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟ που απαιτούν οι μετανεωτερικοί καιροί, δε θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να είναι συντηρητικός με δογματικές εμμονές στην παράδοση και τη νοσταλγία επαναφοράς ενός ιστορικού παρελθόντος που ευδοκιμούσε κατά περιόδους ανάλογα με τις κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές συνθήκες που επέβαλλαν κάθε φορά μια συγκεκριμένη κοινωνιολογική δομή του. Ούτε θα πρέπει να απεμπολεί ή να αγνοεί ως πολιτειακό πρόταγμα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (εθνικά, συλλογικά, πολιτιστικά) που κομίζουν όλες οι μορφές κοινοτήτων, από το μικρό χωριό και την πόλη μέχρι το κεντρικό κράτος (εθνικό ή μη).
Κοινοτισμός που ατενίζει το μέλλον είναι εκείνος που δε θεάται το μερικό, αλλά το καθολικό. Είναι αυτός που συλλαμβάνει τη φιλική κοινότητα σχέσεων και όχι γενικά την κοινωνία ούτε φαντασιακές κατασκευασμένες κοινωνικές οντότητες υποκειμενικής υπόστασης. Η "κοινωνία" ως πολιτικός όρος χρησιμοποιείται ως αφηρημένη οντότητα, καθόλου ως συγκεκριμένη. Οι παραδοσιακές νεωτερικές χρεωκοπημένες ιδεολογίες χρησιμοποιούν κατά κόρον τον όρο "κοινωνία", για να αποφεύγουν το συγκεκριμένο και να αναπαράγουν έναν
πολιτικό λόγο ξεπερασμένο ουσιαστικά.
Κοινοτισμός που ατενίζει το μέλλον είναι εκείνος που δεν χρωματίζει ποτέ τα πολιτικά του διακυβεύματα με πινελιές συντηρητικής αναδίπλωσης που έχουν ως βάση την επιτηδευμένη καλλιέργεια του φόβου που μετέρχονται οι συντηρητικοί στο δημόσιο χώρο για να πλάσουν τη νέα τους πολιτική παραμυθολογία και να εγκλωβίσουν ανενεργούς "πολίτες" στο μύλο των επίπλαστων ιδεών τους. Επίσης, δεν είναι δυνατόν να υιοθετεί την ανεδαφική ρητορική που μετέρχονταν ακραίοι διαφωτιστές ως προοδευτικοί που καθιστούσαν δόγμα την "πρόοδο" ξεθεμελιώνοντας ανορθολογικά την παράδοση από τον ιστορικό ρου των κοινωνιών. Η διάγνωση της κατάστασης μιας κοινωνίας επιτυγχάνεται με την μελέτη των φαινομένων της ιστορικά που εδράζονται σε μορφές παραδόσεων που δομούν τον συνεκτικό κρίκο των διαχρονικών θεσμών της.
Η ιδεολογία της προόδου κατέρρευσε επιστημονικά, πολιτικά και κοινωνικά. Οι ανθρώπινες κοινωνίες ιστορικά περνούν ποικίλα στάδια ανάπτυξης, εξέλιξης ή μαρασμού. Ακμή και παρακμή διακρίνουν τις κοινωνίες εναλλασσόμενες η μία την άλλη. Και οι δύο κύκλοι ανάπτυξης (ακμή-παρακμή) ακολουθούν μια φυσική νομοτέλεια των κοινωνικών οργανισμών που υπερβαίνει τον ανθρώπινο έλεγχο. Η "παρακμή", η "υποστροφή", η καθοδική δηλαδή ποιοτικά πορεία ενός πολιτισμού πολλές φορές εγκυμονεί το νέο, την δημιουργική φανέρωση νέων κοινωνικών συσχετισμών και την θέσπιση καινούργιων θεσμών. Οι πολιτισμοί αναδύονται, αναπτύσσονται, μεταμορφώνονται και καταρρέουν.
Β. Ο εθνικισμός και ο εθνομηδενισμός ως ψυχολογικοί μύθοι
Κοινοτισμός που ατενίζει το μέλλον δεν είναι αυτός που στοιχίζεται πίσω από προτάγματα εθνικισμού ή εθνομηδενισμού. Γιατί αναφέρονται μαζί αυτοί οι δύο αντίθετοι ως προς τα προτάγματά τους πολιτικούς όρους; Θα διαφανεί παρακάτω. Στόχος των σύγχρονων Ελλήνων κοινοτιστών θα πρέπει να είναι να γκρεμίσουν όλα τα ψευδομυθικά κατασκευασμένα παραπετάσματα και ιδεολογήματα που κρατούν δέσμιους και ανενεργούς τους "πολίτες" των εξουσιαστικών συστημάτων. Ο εθνικισμός και ο εθνομηδενισμός οποιωνδήποτε μορφών ίστανται στην άκρη του νεωτερικού πολιτικού φάσματος σύλληψης του κοινωνικού φαινομένου και επιτελούν ένα σπουδαίο έργο για τη συντήρηση του εξουσιαστικού μη δημοκρατικού αντιπροσωπευτικού συστήματος. Οι "ιδεολογίες" αυτές αποτελούν δύο σύγχρονους ψυχολογικούς μύθους που χρησιμοποιεί το νεωτερικό σύστημα για να αναπαράγεται (δεν τους κατασκεύασε το νεωτερικό σύστημα, αλλά η κοινωνική παθολογία). Οι πολιτικοί αυτοί μύθοι έχουν λοιπόν ψυχολογικό υπόβαθρο σχετικά με τον τρόπο που τους προσλαμβάνει ένα μέρος του κοινωνικού συνόλου των πολιτών.
εθνικισμός
Οι εθνικισμός ιδεολογικοποιεί το συναίσθημα εις βάρος του ορθού λόγου και το θέτει ως την ιδεολογική συνιστώσα βάσης για οποιαδήποτε πολιτική συζήτηση. Μπροστά στην δογματικού τύπου συναισθηματικής φύσεως πρόσληψη της ιδέας του "Έθνους" υποχωρεί ή υποβαθμίζεται κατά πολύ οποιαδήποτε ουσιαστική συζήτηση για την πραγματική πολιτική, οποιαδήποτε συζήτηση για όλα τα φλέγοντα ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου, για τη δημοκρατία, την ανεργία , την κοινωνική δικαιοσύνη, το κοινωνικό κράτος, τις ανάγκες της αγοράς, την οικουμενικότητα του ανθρωπισμού, την ισότητα και τις πολιτικές ελευθερίες πέρα και πάνω από θρησκείες και προκαταλήψεις. Ναι, το "έθνος" είναι μια κοινότητα ανθρώπων με κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά, όπως η γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα, κ.λπ. και είναι μια αυθόρμητη κατάκτηση ελευθερίας των λαών. Αλλά δεν πρέπει πίσω από αυτήν την ιδέα να χάσουμε τον άνθρωπο ως ολότητα λόγω της καλλιέργειας του μίσους ή της αποξένωσης για το διαφορετικό που κομίζεται για τις άλλες εθνικές οντότητες. Το να αγαπά κανείς την πατρίδα του δεν είναι ιδεολογία, αλλά αξία. Είναι λαϊκισμός η αναγωγή σε ιδεολογία της έννοιας του έθνους. Ο πατριωτισμός αποπνέει μια πραγματική βάση αποτύπωσης του "ανήκειν", του "συνανήκειν" σε μια κοινότητα. Η ελληνικότητα, ή αλλιώς ο ελληνικός τρόπος του βίου, υπερβαίνει την εθνικότητα και τα κλειστά πλαίσια κοινωνιών, γιατί αποτέλεσε και αποτελεί οικουμενικό τρόπο ζωής, εφόσον η αληθινή του προέλευση έχει φιλοσοφική διάσταση.
εθνομηδενισμός
Στον αντίποδα ο εθνομηδενισμός ιδεολογικοποιεί την ψυχολογική παραδοχή ότι δεν υφίσταται "έθνος" και ότι είναι μια πλαστή κατασκευή. Στην ουσία, δεν συνειδητοποιεί ότι ακυρώνει και δεν αναγνωρίζει το "έθνος" που είναι μια μορφή κοινότητας που φέρνει κοντά και συνδέει ανθρώπους με κοινά στοιχεία, τη γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα κ.λπ. Ο εθνομηδενισμός δημιουργεί πολύ πιο πολλά κοινωνικά προβλήματα, επειδή ξεθεμελιώνει την ιστορική πορεία που είχαν αυτές οι κοινωνικές οντότητες, τα έθνη, στο διάβα των αιώνων αψηφώντας ατομικά και συλλογικά δικαιώματα αυτοπροσδιορισμού.
Γ. Γιατί "ελληνικός" ο δημοκρατικός κοινοτισμός μας
Για τον σύγχρονο ελληνικό κοινοτισμό μεγαλύτερη αξία έχει η ουσία του ανθρώπου ως έλλογου όντος πάνω σε τούτον τον κόσμο (για αυτό και γίνεται λόγος για ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟ). Θα αντιτείνει κάποιος και ίσως ρωτήσει. Γιατί τότε χρησιμοποιείται ο επιθετικός προσδιορισμός ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ μπροστά από την έννοια ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ; Μα το πρόσημο-επίθετο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ κομίζει τον πραγματικό ανθρωπισμό που εμπνεύστηκαν πάρα πολλοί από τους αρχαίους Έλληνες σοφούς. Οι Ίωνες φυσικοί φιλόσοφοι (Θαλής, Εμπεδοκλής, Αναξιμένης, Αναξίμανδρος), οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι (Παρμενίδης, Ηράκλειτος, Αναξαγόρας, Ξενοφάνης), αλλά και ο Σωκράτης με τους δύο μεγάλους διαδόχους του (Πλάτων-Αριστοτέλης) συνέλαβαν μια καθολική εικόνα, μια πρώτη ορθολογική αφήγηση για τον κόσμο και ήταν οι πρώτοι που έσπασαν τον μυθολογικό καθρέπτη του σπηλαίου στο οποίο οι άνθρωποι της "δόξας" (Παρμενίδης) ζούσαν πλανεμένοι αντικρίζοντας τις σκιές του αληθινού κόσμου και όχι τον ίδιο τον αληθινό κόσμο. Το επίθετο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ δεν κομίζει τίποτα το εθνικιστικά επιλήψιμο. Ο ελληνικός πολιτισμός απογειωνόταν κάθε φορά που υπερέβαινε την εσωστρέφειά του, την κλειστή εθνική του εμβέλεια και συνάρπαζε με το φως της ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ και της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ τους λαούς της οικουμένης.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
Επίσης, θα ρωτήσουν κάποιοι. Μήπως είναι ιδεολογία ο κοινοτισμός, επειδή και αυτός τελειώνει σε -ισμός; Όχι, δεν είναι ιδεολογία, αλλά πρόταση βίου και πολιτισμού, πρόταση παιδείας. Πρώτιστη ιδέα θεωρείται η "κοινότητα", όχι με μονοδιάστατη μορφή. Αληθινή Κοινότητα είναι η οργάνωση μιας ομάδας πολιτών, ανεξάρτητα του μεγέθους της στη βάση του τρόπου που υπάρχει ο κόσμος και το φυσικό σύμπαν. Στον φιλοσοφικό κοινοτισμό νόημα και ουσία έχουν οι σχέσεις μεταξύ όλων των όντων, από την υπεραισθητή σφαίρα του Άρρητου μέχρι την συμπαντική και αισθητή σφαίρα της γένεσης του υλικού κόσμου.
Στην πολιτική ελληνική "κοινότητα", λοιπόν, βιώνεται η ύπαρξη σχέσης μεταξύ ανθρώπων, γιατί αυτό που κοινωνείται μεταξύ τους είναι ΚΟΙΝΟ, προερχόμενο από τον κόσμο των ΕΙΔΩΝ και των ΑΡΧΕΤΥΠΩΝ. Τα αρχέτυπα των ειδών αποτελούν τη βάση του συλλογικού ασυνείδητου, της κοινής καταγωγής της ανθρώπινης σκέψης. Από εκεί απορρέει και η έννοια κοινοτισμός. Αυτή η ανάλυση κομίζει την έννοια του ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ, που διαπερνά κάθε επίπεδο του ανθρώπινου "είναι" και "νοείν". Αν προσλάβει κανείς ως "ιδεολογία" (που δεν είναι) τη δυνατότητα οι άνθρωποι να μοιράζονται καταστάσεις ή πράγματα , δηλαδή να επικοινωνούν, να ανταλλάσσουν ιδέες, να αποφασίζουν από κοινού, να κοινωνούν πολλά πράγματα στο δημόσιο χώρο, επειδή αποκλειστικά το επιθυμούν ελεύθερα (φυσικά), τότε δεν έχει αρνητική χροιά ο όρος.
Το επίθετο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ, λοιπόν, που είναι συνώνυμο της έννοιας ΣΩΦΡΩΝ ΨΥΧΙΣΜΟΣ, κομίζει συνδυαστικά μαζί με την έννοια "ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ" (ΚΟΙΝΉ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΚΕΨΗ) την απόπειρα ενός ισορροπημένου συσχετισμού των όντων, όλων των μορφών, (ανθρώπου, φύσης-κόσμου, κοινωνίας) με βάση την εποικοδομητική ορθολογική διαλεκτική για τη γνώση και τη βίωση του Αληθινού (ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ), του Ωραίου (ΚΑΛΛΟΥΣ) και του Καλού (ΑΓΑΘΟΥ). Για να συμπληρωθεί το πολιτιστικό-πολιτικό-κοινωνικό-κοσμικό αυτό ψηφιδωτό όντων και σχέσεων και να το συλλάβει εμπειρικά ο άνθρωπος, είναι ανάγκη να αλλάξει ο ποιοτικός τύπος του ανθρώπου. Ποιο είναι το υπόδειγμά του; Είναι το υπόδειγμα του συνειδητοποιημένου και φιλοσοφημένου πολίτη που έχει τον έλεγχο του ασύνειδου/άλογου μέρους της ψυχής του και βιώνει μέσα του τον κοινό τρόπο βάσει του οποίου λειτουργούν όλα τα όντα. Αυτός είναι ο αληθινός τρόπος ύπαρξης.
