ΔΑΜΑΣΚΙΟΣ - Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΝΑΛΑΜΠΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ο φιλόσοφος Δαμάσκιος είναι ο τελευταίος διευθυντής της νεοπλατωνικής σχολής της Ακαδημίας Αθηνών (διευθυντής από 515 μ.Χ.-529 μ.Χ) που εκδιώχτηκε από τον Ιουστινιανό κλείνοντας βίαια την Ακαδημία Αθηνών. Πρόκειται  για έναν πολύ σπουδαίο και λαμπρό φιλόσοφο που πέτυχε μια πρωτοφανή τομή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.

Ο Δαμάσκιος επιχείρησε να συνδυάσει τις μυστικές τάσεις του ψυχικού κόσμου - ανορθολογικό στοιχείο - με τις κριτικές απαιτήσεις του νου, που κατευθύνονται από μια φιλοσοφία που τιμά τον εαυτό της ως πορεία διαλεκτικών αναβαθμών, από τη φυσική επιστήμη ως απόπειρα καταγραφής των στοιχείων του κόσμου της εμπειρίας και των νόμων που τον διέπουν και από τις ακριβείς διατυπώσεις και περιγραφές των μαθηματικών - ορθολογικό στοιχείο. Πρόκειται για μια απόπειρα συμφιλίωσης της Μεταφυσικής με τη φυσική επιστήμη! Κατορθώνει δηλαδή με δύο μεθόδους , την αναλογία και τη μυστικότητα, να διεισδύσει στον μεταφυσικό κόσμο μέσα από την  ανθρώπινη εμπειρία και να συλλάβει διαισθητικές εντυπώσεις που αποκαλύπτουν τη σύνδεση των δύο κόσμων. Μια καταπληκτική φιλοσοφική εμβάθυνση στον κόσμο των πραγματικών (όχι θεωρητικών) όντων. Κατά πολλούς σύγχρονους φιλοσόφους θεωρείται απίστευτο επιστημονικό πνεύμα και μαζί τον Πρόκλο, τον προτελευταίο διευθυντή της Ακαδημίας, συναποτελούν τους μεγαλύτερους φιλοσόφους της ύστερης αρχαιότητας.

ΠΛΩΤΙΝΟΣ - Ο ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ

Πλωτίνος

Του Λευτέρη Πανούση

1. Η ανάμνηση της αθανασίας 

Άραγε τελειωνουνε όλα με τον θανατο; Και αν τελειωνουν όλα με τον θανατο, τοτε τι νοημα εχει το συντομο επεισοδιο της ζωης μας; Ο Στοχασμος, η Φιλοσοφια, η Τεχνη, η Θρησκεια και εν γενει όλα τα πνευματικα δημιουργηματα του Πολιτισμου, ενδεχομενως να προεκυψαν απ’ την αγωνιωδη αναζητηση του ανθρωπου, να δωσει απαντησεις σ’ αυτα τα αρχεγονα ερωτηματα. Και κατ’ επεκτασιν να αντεξει το βαρος μιας επιπονης ζωης, που αποξενωμενη απο τα νοηματα της, θα ηταν αβασταχτη.

Δεν είναι όμως η εμπειρια του θανατου, αυτό που μας κανει να ξεπερναμε το επιπεδο του ζωου και να θετουμε ερωτηματα περι του Νοηματος. Τα ζωα, φαινεται ότι ως έναν βαθμο διαθετουν και αυτά την εμπειρια της θνητοτητας τους. Το αηδονι που αρνειται να δεχτει τροφη στην αιχμαλωσια ή η φαλαινα που με δικη της βουληση ξεβραζεται στις αβαθεις ακτες, προφανως το καμουν επειδη αντιλαμβανονται ότι η ζωη εχει ένα περας, το οποιο μαλιστα είναι στο χερι τους να το επισπευσουν όταν αυτή η ζωη, τους γινει αφορητη. Είναι η «αναμνηση» της αθανασιας, που διαφοροποιει τον ανθρωπο από όλα τα αλλα οντα του ζωϊκου βασιλειου και τον οδηγει στον πολιτισμο, προκειμενου να κατανοησει την ιδια του τη ζωη, ως αιωνιο Νοημα και όχι ως παροδικη τυχαιοτητα.

ΑΜΕΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ - ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΡΑΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

Σύνοψη: Το άρθρο αυτό προσπαθεί να δείξει ότι η δημοκρατία είναι ασυμβίβαστη με κάθε μορφή συγκέντρωσης εξουσίας, πολιτικής ή οικονομικής. Ούτε, επομένως, η φιλελεύθερη αντίληψη της δημοκρατίας, η οποία παίρνει δεδομένη την πολιτική και οικονομική συγκέντρωση που συνεπάγονται αντιστοίχως η αντιπροσωπευτική δημοκρατία και η οικονομία της αγοράς, ούτε η σοσιαλιστική αντίληψη της δημοκρατίας που προϋποθέτει ότι ο χωρισμός του κράτους από την κοινωνία θα συνεχίζεται μέχρι να φθάσουμε στη μυθική κομμουνιστική φάση, έχουν σχέση με την δημοκρατία. Τέλος, επιχειρείται να αναπτυχθεί μια νέα αντίληψη της δημοκρατίας η οποία, επεκτείνοντας την κλασική μη κρατικιστική αντίληψη, εισάγει τα στοιχεία της οικονομικής δημοκρατίας, της κοινότητας και του συνομοσπονδισμού που είναι απαραίτητα για κάθε σύγχρονη αντίληψη της δημοκρατίας. Η νέα αυτή αντίληψη παίρνει δεδομένο ότι η δημοκρατία δεν είναι απλώς μια συγκεκριμένη δομή που συνεπάγεται πολιτική και οικονομική ισότητα, αλλά μια διαδικασία κοινωνικής αυτοθέσμισης και ένα πρόταγμα. Επομένως, η θεμελίωση της δημοκρατίας σε θεϊκά ή μυστικιστικά δόγματα και "επιστημονικούς" νόμους ή τάσεις για την κοινωνική "εξέλιξη" είναι αδύνατη.

Ο ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΥΣΤΕΡΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ - Η ΜΑΝΙΦΑΚΤΟΥΡΑ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΙΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ

Εισαγωγή:
Η εξέλιξη του σύγχρονου κοινοτισμού

Ο κοινοτισμός ξεκινά από την απαρχή της ανθρώπινης ιστορίας. Μαζί με την αντίληψη για τη «μάνα θεά φύση», κυριάρχησε και η αντίληψη στους ανθρώπους για τη «μάνα κοινότητα». Για τη μόνη –σε δύσκολες συνθήκες- δυνατότητα επιβίωσης του ατόμου. Μέσα από τη κοινή συμβίωση στην ομάδα, στη κοινότητα ανθρώπων, που χρησιμοποιεί τα αγαθά της φύσης και μεταποιώντας τα κάνει συλλογικά αγαθά με κοινή χρήση και κοινοκτημοσύνη. Στη βάση αυτών των δύο βασικών αντιλήψεων για τις δύο «μαμάδες» ενηλικιώθηκε ο άνθρωπος σαν όν και είδος, περνώντας από τις πρωτόγονες εξισωτικές κοινωνίες στις πιο σύνθετες, στις οποίες υπήρξαν διαφοροποιήσεις, λόγω της ανισοκατανομής της εξουσίας στα πλαίσια των ανθρώπινων κοινοτήτων. 

Ο ΝΕΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Του Ευστράτιου Παπάνη, καθηγητή του Παν/μίου Αιγαίου  

Η μεγαλύτερη κρίση, πέρα από την οικονομική καταβαράθρωση και τον αξιακό μαρασμό, που καλείται να αντιμετωπίσει ο ελληνικός λαός, είναι η εκχώρηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και η αμφισβήτηση των θεσμών, υπό την τρομολαγνική απειλή του χρέους και της ανέχειας: οι κυβερνήσεις - εκλεγμένες και μη - νομοθετούν εσπευσμένα, αδιαφορώντας για το λαϊκό συμφέρον και τις αντοχές, κραδαίνοντας το φόβο, την ενοχή και την ανασφάλεια ως μέσα χειραγώγησης και ύπνωσης των αντανακλαστικών.

Η αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία εξελίσσεται σε μεταδημοκρατία, όπου οι πολίτες απεμπολούν το δικαίωμα της πολιτικής δράσης σε υπερεθνικά, οικονομικά κέντρα ελέγχου, εκχωρούν την ψήφο χωρίς πραγματικές ιδεολογικές επιλογές και μετατρέπονται σε ανδρείκελα, που πασχίζουν για την ατομική επιβίωση, ανίκανα να εκφράσουν συλλογική βούληση και στιβαρό, εναλλακτικό λόγο.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΝΙΑΣ

Όλοι έχουμε βιώσει από την πρώιμη κιόλας ηλικία, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το αίσθημα της αγωνίας. Είναι κάτι που μπορεί να μας επισκέπτεται συχνά και το βιώνουμε ως αίσθημα  ταραχής, ανησυχίας ή ιλίγγου. Μπορεί να προέλθει από κάτι ανεπαίσθητο ως και κάτι σοβαρό, χωρίς να διαφέρει ο βαθμός της έντασης.

Είναι, «Όπως ακριβώς όταν στην άκρη ενός ψηλού κατακόρυφου βράχου, ο άνθρωπος νιώθει καμία φορά να καταλαμβάνεται από ταραχή... Μέσα σ' αυτόν τον περιδινούμενο κύκλο, που η φρενιτιώδης κίνηση του τον έλκει ακαταμάχητα, βλέπει τον εαυτό του σε μίαν άβυσσο - η άβυσσος τον καταπίνει». (περιγραφή από το βιβλίο του Άβελ και Άβελ,  «η γέννηση μιας ταραχής).

Αυτός που μελέτησε πιο βαθιά την έννοια της αγωνίας είναι ο Κίρκεγκωρ. Άλλοι συγγραφείς της αγωνίας θεωρούνται: ο Ποέ, ο Κάφκα, ο Ανρί Μισσώ, ο Μπλανσώ. 

Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΣΕ ΛΙΓΑ ΛΕΠΤΑ (ΒΙΝΤΕΟ)

Μας λένε συχνά ότι το Δημόσιο (ή Κρατικό) Χρέος προκαλείται από κακοδιαχείριση των δημοσίων εξόδων, ή από την έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Και ότι η μόνη λύση είναι η ιδιωτικοποίηση της οικονομίας, ή η εφαρμογή προγραμμάτων λιτότητας. Αυτός είναι ένας σύγχρονος μύθος, ένα μεγάλο ψέμα του νεοφιλελεύθερου χρηματοπιστωτικού συστήματος! Αυτό, σύμφωνα με τον δημιουργό του βίντεο (www.mrquelquesminutes.fr) δεν είναι σωστό.

Είναι μαθηματικά αδύνατο να επιλυθεί το ζήτημα του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους 
προτού αντιμετωπιστεί το θέμα με τη δημιουργία χρήματος μέσω χρέους (με τόκους, μάλιστα), διότι ακριβώς αυτά είναι οι ίδιες οι αιτίες αυτών των χρεών! 

Αν θέλουμε να επιλύσουμε το πρόβλημα του χρέους, είναι επιτακτική ανάγκη να σταματήσουμε τη χρήση της δημιουργίας χρήματος μέσω δανείων από τα κλασματικά αποθέματα των ιδιωτικών τραπεζών και να επιστρέψουμε στη δημιουργία χρήματος αποκλειστικά μέσω των Κεντρικών (δημόσιων) Τραπεζών. Με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι οι κυβερνήσεις δεν θα τυπώνουν υπερβολικό -πληθωριστικό- χρήμα για ψηφοθηρικούς λόγους.

ΧΑΪΝΤΕΓΓΕΡ - ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΦΘΗΝΟ ΟΞΥ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ

[…] Ὅποιος θέλει νὰ μιλήση ἀληθινὰ γιὰ τὸ μηδέν, πρέπει ἀπαραιτήτως νὰ γίνη ἀνεπιστήμων. Τοῦτο ὅμως ἰσοδυναμεῖ μὲ μιὰ μεγάλη ἀτυχία, μόνο στὸ βαθμὸ ποὺ κανεὶς πιστεύει πὼς ἡ ἐπιστημονικὴ σκέψη εἶναι ἡ μόνη καὶ ἡ γνήσια αὐστηρὴ σκέψη, καὶ πὼς μόνον αὐτὴ μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ ἀποτελέση τὸ κριτήριο καὶ τῆς φιλοσοφικῆς σκέψης. Ἀλλὰ ἰσχύει τὸ ἀντίστροφο. Ὅλη ἡ ἐπιστημονικὴ σκέψη δὲν εἶναι παρὰ παράγωγος καὶ συνεπῶς, ὡς τοιαύτη, εἶναι μιὰ πηγμένη μορφὴ τῆς φιλοσοφικῆς σκέψης. Ἡ φιλοσοφία δὲν γεννιέται ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη οὔτε διὰ τῆς ἐπιστήμης. Ἡ φιλοσοφία δὲν εἶναι τῆς αὐτῆς τάξεως μὲ τὴν ἐπιστήμη. Ἡ φιλοσοφία προηγεῖται στὴν τάξη· καὶ τοῦτο ὄχι μόνο «λογικῶς» ἢ σύμφωνα μὲ ἕνα πίνακα τοῦ συστήματος ἐπιστημῶν. Ἡ φιλοσοφία στέκεται σὲ μιὰν ἐντελῶς διαφορετικὴ περιοχὴ καὶ τάξη τοῦ πνεύματος. Μόνο μὲ τὴν ποίηση βρίσκεται ἡ φιλοσοφία καὶ ἡ σκέψη της στὴν αὐτὴ τάξη. Ὡστόσο, ἡ ποίηση καὶ ἡ σκέψη δὲν εἶναι ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ πρᾶγμα. 

"ΑΓΡΟΤΙΚΑ" ΚΩΝ/ΝΟΥ ΚΑΡΑΒΙΔΑ - Α. ΖΟΥΚΑΣ, ΤΙ ΧΑΘΗΚΕ; ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΟΠΤΙΚΗ

(Το κείμενο που ακολουθεί είναι η παρουσίαση του Αλέκου Ζούκα στην εκδήλωση – συζήτηση με τον Γιώργο Κολέμπα, συγγραφέα του βιβλίου «Τοπικοποίηση: Μια απάντηση στην παγκοσμιοποίηση», που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 13 Μαρτίου στο Μύλο Ματσόπουλου από την κίνηση αποανάπτυξης τρικαλινών πολιτών)

Θα αναρωτιούνται, όπως είναι φυσικό, οι νεότεροι, δηλαδή όλοι όσοι μεγάλωσαν μέσα σ’ ένα καθεστώς επάρκειας ή, στην καλύτερη περίπτωση, ευμάρειας για το ποιος ήταν άραγε αυτός ο πλούτος σε προϊόντα, διατροφικά ή άλλα, που χάθηκε και κάτω από ποιες συγκεκριμένες συνθήκες; Ή, πιο συγκεκριμένα, ήταν τόσο απαραίτητα όλα αυτά τα προϊόντα που η εξαφάνισή τους από τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου να προβάλλεται σήμερα ως  πλήγμα στην ισορροπημένη ζωή και υγιεινή διατροφή του; Η απάντηση στο τελευταίο αυτό ερώτημα είναι προφανής. Στη φύση δεν περισσεύει τίποτα, απαραίτητα για την διατροφή του ανθρώπου μπορεί να μην είναι τα λαθούρια, αλλά σίγουρα σε κάποια άλλη βιολογική αλυσίδα είχαν το ρόλος τους. Με την σταδιακή τους εξαφάνιση φτωχαίνει η βιοποικιλότητα ενός τόπου κι οπωσδήποτε θα εμφανισθούν οι συνέπειές της.

Ίσως ακόμα να σκέφτονται κάποιοι με μια δόση εφησυχασμού πως τελικά η εξέλιξη είναι αυτή που ρυθμίζει αυτού του είδους τις απώλειες και πως αυτό είναι μια εντελώς φυσιολογική διαδικασία, που ονομάζεται και Φυσική Επιλογή. Θα συμφωνούσα, πράγματι, με την τελευταία άποψη αν αυτό συνέβαινε σε ένα καθεστώς πλήρους ελευθερίας, αν δηλαδή η επιλογή ήταν αποτέλεσμα μιας απρόσκοπτης φυσικής διαδικασίας κι όχι της εντατικής ανθρώπινης παρέμβασης. Δυστυχώς όμως όπως θα φανεί στη συνέχεια δεν υπήρξε καμιά ελεύθερη επιλογή, αντιθέτως, ο χάρτης της σύγχρονης ελληνικής παραγωγής και ο κατάλογος των διατροφικών προϊόντων, διαμορφώθηκαν ως αποτέλεσμα της μεθοδικής αλλοίωσης της παραγωγικής φυσιογνωμίας της χώρας.

"ΟΡΕΣΤΕΙΑ" ΑΙΣΧΥΛΟΥ - ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ (ΒΙΝΤΕΟ)

Η Ορέστεια του Αισχύλου είναι απ' όλες τις πλευρές ένα έργο κομβικό. Αποτελείται από τρεις τραγωδίες, τον Αγαμέμνονα, τις Χοηφόρους και τις Ευμενίδες και είναι η μοναδική τριλογία που έχει σωθεί από ολόκληρο το αρχαίο δράμα.

Με τα προβλήματα που θέτει -καταπιάνεται με κεντρικά θέματα της ανθρώπινης συνύπαρξης καθώς και με την αρχετυπικής σημασίας επιλογή των κύριων προσώπων της- επηρέασε βαθύτατα τον δυτικό πολιτισμό, και θα λέγαμε συνέβαλε στην αυτοκατανόησή του. Συνοπτικά, ο νοηματικός άξονας των τριών τραγωδιών που την απαρτίζουν είναι ο εξής: ο Αγαμέμνων, ο νικητής της εκστρατείας εναντίον των Τρώων, επιστρέφει έπειτα από πολλά χρόνια στο παλάτι του στις Μυκήνες, όπου βρίσκει τη γυναίκα του, την Κλυταιμνήστρα, η οποία έχεις αρκετούς λόγους για να τον μισεί: έχει αποκτήσει έναν εραστή, τον Αίγισθο, αλλά κυρίως δεν τον έχει συγχωρέσει για τη θυσία της κόρης τους Ιφιγένειας, την οποία είχε κάνει ο Αγαμέμνων πριν από την εκστρατεία κατά της Τροίας. Η Κλυταιμνήστρα δολοφονεί τον Αγαμέμνονα. Στις Χοηφόρους, ο Ορέστης ύστερα από χρόνια απουσίας επιστρέφει στο παλάτι και σκοτώνει τη μητέρα του, Κλυταιμνήστρα, θέλοντας να εκδικηθεί τον φόνο του πατέρα του, με την παρότρυνση της αδελφής του Ηλέκτρας. Στις Ευμενίδες, ο Ορέστης εμφανίζεται να καταδιώκεται από τις Ερινύες και παρουσιάζεται ενώπιον του δικαστηρίου που έχει ιδρύσει η θεά Αθηνά, όπου κρίνεται η τύχη του. Τελικά, ύστερα από απόφαση του δικαστηρίου, αθωώνεται, ανοίγοντας μια νέα εποχή για την Αθήνα.

ΒΙΒΛΙΟ ΤΑΚΗ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ - Η ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Η μόνη οικονομική και ταυτόχρονα ρεαλιστική δημοκρατική διέξοδος για τον σύγχρονο κόσμο είναι ο Κοινοτισμός και η αμεσοδημοκρατική οργάνωση της κοινωνίας. Αποδείχθηκε από τα ίδια τα πράγματα ότι τόσο η σοσιαλδημοκρατία ή ο σοσιαλισμός με τον κεντρικό σχεδιασμό και τον κρατισμό όσο και ο νεοφιλελευθερισμός με τις ανισότητες και τον περιθωριοποίηση  κοινωνικών λαϊκών στρωμάτων κατέρρευσαν ως κοινωνικά προτάγματα του νεωτερικού αντιπροσωπευτικού συστήματος. 

Ο κοινοτισμός αντιτίθεται τόσο στις κρατικές επιχειρήσεις όσο και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, που υιοθετούνται από τον σοσιαλισμό και τον νεοφιλελευθερισμό αντίστοιχα, σχετικά με τα δημόσια αγαθά (νερό, υγεία, παιδεία, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, αγροτική ανάπτυξη κ.λπ) και προκρίνει την κοινοτικοποίηση των επιχειρήσεων αυτών μέσα στους οργανωμένους δήμους και τις περιφέρειες. Οι κοινοτικοί αυτοί οργανισμοί δεν είναι οι συνηθισμένοι κρατικοδίαιτοι συνεταιρισμοί που γνωρίσαμε μέχρι τώρα. Τι είναι οι ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ; Οι λεγόμενες "επιχειρήσεις κοινής ωφελείας" περνούν στα χέρια των πολιτών που συναποφασίζουν για τη λειτουργία των επιχειρήσεων αυτών λαμβάνοντας ευθύνη τόσο για τα κέρδη όσο και για τις ζημίες τους.

ΤΑ ΒΑΘΥΤΕΡΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (1974 - 2010)

Πρόσφατα πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να αναλύσουν τις βασικές αιτίες της ελληνικής οικονομικής κρίσης. Στην πλειοψηφία αυτών των αναλύσεων τους, εστίασαν σε μια σειρά από οικονομικούς συντελεστές, οι οποίοι τονίστηκαν ως τα βασικά αίτια του προβλήματος. Πιο συγκεκριμένα, θεωρήθηκε πως τα υψηλά δημόσια ελλείμματα, η μη ορθολογική διαχείριση του χρέους και των δαπανών, το εξωτερικό χρέος, η έλλειψη εξαγωγών, η ελάχιστη ανταγωνιστικότητα και η κατάρρευση της αγοράς εργασίας ήταν ανάμεσα στους πιο σημαντικούς παράγοντες της κρίσης. Ενώ αυτοί οι παράγοντες είναι σημαντικοί και επηρέασαν το τελικό αποτέλεσμα σε αυτή τη μελέτη θα υποστηριχθεί ότι είναι μόνο ένα μέρος της πραγματικότητας[1]. Αυτό το πλαίσιο της ανάλυσης μπορεί να παράσχει μόνο ένα μέρος της εξήγησης για τους λόγους αυτής της πρωτοφανούς κρίσης και σε κάθε περίπτωση δεν συμπεριλαμβάνει τις πολιτικές και θεσμικές συνιστώσες που στο εγχώριο πεδίο θεωρείται πως αποτελούν τις κύριες αιτίες της κρίσης. Σε αυτή τη μελέτη, επιχειρούμε να αναδείξουμε τους βασικούς παράγοντες αυτής της κρίσης που θεωρούμε πως είναι ο πυρήνας του ελληνικού προβλήματος.

ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ, Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ

•  «Η αντίληψη της Αναγέννησης ότι η σωματική, η πνευματική και η ψυχική αγωγή του ανθρώπου πρέπει να στηρίζονται στη μελέτη της ελληνικής και της λατινικής αρχαιότητας. Σκοπό του έχει να μελετήσει τον αρχαίο κλασι­κό κόσμο πάνω στην ορθολογική και κριτική του διάσταση και να υψώσει με τις αξίες που εκείνος καλλιέργησε, το ανθρώπινο πνεύμα.

•   Τρόπος σκέψης που δίνει έμφαση στον άνθρωπο, στις αξίες του και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του.

•    Είναι στάση ζωής που θεωρεί τον άνθρωπο πρώτη αξία.

•  Ο ανθρωπισμός είναι ένα σύνολο αντιλήψεων και συμπεριφορών / ενεργειών που δίνουν έμφαση και καλλιεργούν το σεβασμό στην αξία του ανθρώπου και τον τοποθετούν στο κέντρο του ενδιαφέροντος και κάθε δραστηριότητας (πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής, δημοσιογραφι­κής, καλλιτεχνικής, επιστημονικής, επαγγελματικής).

ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ - ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ

Ι

Μία μεγάλη πολιτική σύγχυση που υπάρχει σήμερα, ιδιαιτέρως εν Ελλάδι, είναι σχετικά με την έννοια της δημοκρατίας. Εκτός από τους πολιτικούς και τα κόμματα, μία μεγάλη μερίδα των διανοουμένων θεωρεί ότι τα κοινοβουλευτικά ή αντιπροσωπευτικά πολιτεύματα είναι δημοκρατικά («αντιπροσωπευτική», «κοινοβουλευτική», «σύγχρονη», «αστική» δημοκρατία κ.λπ). Όμως κανείς δεν εξηγεί γιατί είναι δημοκρατικά, και ποια, εν πάση περιπτώσει, είναι ολιγαρχικά^. δεν έχουν καθόλου επιχειρηματολογία, oύτε επικαλούνται κάποια επιχειρήματα άλλων στοχαστών^. τα θεωρούν «δημοκρατίες» εξ ορισμού, εκ γενετής ή επειδή το είπαν κάποιοι. Αυτό λέγεται δογματισμός, που επιβλήθηκε από τη φιλελεύθερη ιδεολογία. Αν εξετάσουμε όμως - πράγμα που επιχειρώ αμέσως  πιο κάτω - τις απόψεις ορισμένων που προσφέρουν κάποιες εξηγήσεις για το θέμα αυτό θα διαπιστώσουμε ότι αυτές είναι λανθασμένες.

ΧΑ ΤΣΟΥΝ ΤΣΑΝΓΚ - ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΓΟΡΑ ( Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ) (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ)

[ Μετά την αποτυχία και του νεοφιλελευθερισμού το 2008 και το αντικοινωνικό του πρόταγμα, στη νέα περίοδο που ανοίγεται τον 21ο αιώνα στην οικονομία δεν υπάρχει καμιά πλέον δογματική ιδεολογική συνταγή που να θεωρείται πετυχημένη. Δεν υπάρχει καμιά ιδεολογική συνταγή, αλλά συνδυασμός οικονομικών πρακτικών με τη δημοκρατία. Η οργάνωση της οικονομίας μιας χώρας είναι μια πολύπλοκη υπόθεση στην οποία εμπλέκονται πολλοί πολιτικοί, κοινωνικοί, γεωπολιτικοί, πολιτισμικοί παράγοντες αλλά και ποικίλες διαδικαστικοί παράμετροι. Το θρησκευτικού τύπου δόγμα των νεοφιλελεύθερων που ιδεολογικοποιούσαν και θεοποιούσαν την ελευθερία στην οικονομία κατέρρευσε παταγωδώς. Η "ελευθερία" που υιοθετούν είναι επιλεκτική και συμβατή με τον κοινωνικό δαρβινισμό.  Ενώ αρχικά με την δήθεν "ελεύθερη αγορά" ευνοείται κατά την εφαρμογή της η ατομική ελευθερία και δραστηριότητα στην οικονομία, σταδιακά αυτονομούνται από την κοινωνική σφαίρα οικονομικές επιχειρηματικές ελίτ και ακυρώνουν το δημοκρατικό πρόταγμα ποδηγετώντας την ίδια την οικονομική ελευθερία που πρεσβεύουν συστήνοντας μονοπώλια.

ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ - ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

"Με ακούτε τι λέω ή θέλετε να σας το επαναλάβω; λέω ότι ο καπιταλισμός και ο σοσιαλισμός, ως φαινόμενα ιστορικά, θα περάσουν και ότι ο κοινοτισμός, ως δεδομένο ζωικό, θα επιβίωση αυτών."

Κωνσταντίνος Καραβίδας ("Σοσιαλισμός και κοινοτισμός", 1930)

Η ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΕΚΤΕΝΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ PDF)

Η συνεταιριστική οικονομία ως βασικός άξονας της κοινωνικής οικονομίας αποτελεί σήμερα μοναδική λύση στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας φτώχειας. Σε μια οικονομία που κλονίζεται από την κρίση της οικονομίας της αγοράς με υπερχρεωμένα κράτη, η συνεταιριστική οικονομία αποτελεί βάση σταθερότητας. Το ερώτημα είναι πόσο συνειδητά αξιοποιείται ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της κρίσης και ποια η γνώση γύρω από την κοινωνική οικονομία και τις πραγματικές της διαστάσεις στην Ευρώπη και ανά τον κόσμο.

ΜΑΝΟΣ ΔΑΝΕΖΗΣ - Η ΣΚΕΨΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΥΛΗ (ΒΙΝΤΕΟ)

Όπως όλοι έχουμε αντιληφθεί οι δυτικές κοινωνίες διέρχονται μια περίοδο δραματικά αυξανόμενης κοινωνικής κρίσης, η οποία συν τω χρόνω οδηγεί τον δυτικό πολιτισμό σε κατάρρευση.

Είναι πια φανερό σε όλους ότι η διεθνής οικονομική κατάρρευση που βιώνουμε σήμερα δεν είναι το αίτιο, αλλά το αποτέλεσμα μιας ολοκληρωτικής κατάρρευσης αξιών και ιδεών. Μιας ουσιαστικής, δηλαδή, αξιακής κατάρρευσης του δυτικού πολιτιστικού ρεύματος. Όμως, μια μεγάλη αλήθεια την οποία δεν έχουμε τολμήσει να διατυπώσουμε σθεναρά είναι η συνεισφορά της κλασικής επιστημονικής σκέψης, της μεγάλης επιστημονικής επανάστασης του 16ου και 17ου αιώνα στη διαδικασία της σημερινής κοινωνικής και πολιτισμικής κατάρρευσης.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΠΟΛΙΣ, ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Α. ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Το «ελληνικό θαύμα» 

Για αρκετούς αιώνες, η ευρωπαϊκή φιλολογία και η ευρω­παϊκή ιστοριογραφία αντιμετώπιζαν το αρχαιοελληνικό παρελθόν ως «θαύμα». Η λα­μπρή περίοδος από τον 8ο περίπου έως και τον 4ο αιώνα -.Χ. θάμπωνε όσους έρχο­νταν σε επαφή με τα έπη του Ομήρου, τη λυρική ποίηση, τα τραγικά και κοσμικά έρ­γα της Αθήνας, με τη φιλοσοφία από τον Θαλή μέχρι και τον Αριστοτέλη, με τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική, με τη ρητορική και την πολιτική σκέψη. Αυτό που κυρίως εξέπληττε δεν ήταν τόσο η ιδιοφυία του ενός ή του άλλου ποιητή, το ταλέντο του ενός ή του άλλου καλλιτέχνη, η βαθύνοια και η πρωτοτυπία της σκέψης του ενός ή του άλλου στοχαστή, όσο το ίδιο το γεγονός της ανάδειξης τρόπων σκέψης και έκφρασης μοναδικών μέχρι τη στιγμή εκείνη στην ιστορία της ανθρωπότητας, «θαύ­μα» όμως είναι κάτι που αδυνατούμε να ερμηνεύσουμε, ένα φαινόμενο του οποίου οι αιτίες θεωρούνται υπερφυσικές, ένα γεγονός πέρα από τα όρια της ανθρώπινης κατανόησης. 

ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - ΟΙ 9 ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ

Στην νεοτερική περίοδο της ιστορίας η έννοια της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ συνδέθηκε εσφαλμένα με την συγκεντρωτική άσκηση πολιτικής σε υπέρτερα σύνολα κοινωνιών, όπως το κράτος, τις  ομοσπονδίες κρατών, ή συμμαχίες κρατών. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ δεν είναι αυτό. ΔΗΜΟΣ + ΚΡΑΤΟΣ ή ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Η δημοκρατία γεννιέται όταν μία κοινωνία είναι οργανωμένη κατά δήμους, δηλαδή όταν οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να ασκούν εξουσία κατ' αρχήν μέσα στις πόλεις τους (ΠΟΛΙΤΙΚΗ). Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί σε οποιαδήποτε μορφή επιπέδου μεγέθους μιας οργανωμένης κοινωνίας. Δηλαδή, ένα κράτος ή μια ένωση κρατών έχει δημοκρατία μόνο όταν οι πολίτες σε αυτές τις πολιτικές οντότητες έχουν δύναμη και εξουσία μέσα στις πόλεις τους, στους δήμους τους. Δηλαδή μέσα εκεί έχουν τη δυνατότητα να αποφαίνονται για όλα τα ζητήματα της καθημερινής ζωής τους, γιατί μέσα εκεί, στην δημοτική αγορά του λόγου, φανερώνεται ο ΠΟΛΙΤΗΣ και ο ίδιος ο ΛΟΓΟΣ.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ - ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ

[ Η άμεση δημοκρατία δεν έχει καμιά σχέση με τον κομμουνισμό. Ο δρ. φιλοσοφίας Γιώργος Οικονόμου αναλύει παραδειγματικά με επιχειρήματα τις θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ της άμεσης δημοκρατίας και του κομμουνισμού. Ο κομμουνισμός προωθεί μια κολεκτιβιστική θεώρηση της κοινωνίας που καταργεί αυτονόητες πολιτικές ατομικές ελευθερίες, σε αντίθεση με την άμεση δημοκρατία που προωθεί την πραγματική ελευθερία. ]

Aπό τις 25 Μαΐου 2011, που άρχισαν οι συγκεντρώσεις και οι συνελεύσεις στις πλατείες της χώρας και ιδιαιτέρως στην πλατεία Συντάγματος με αίτημα την  άμεση δημοκρατία, γράφτηκαν και ειπώθηκαν για την τελευταία τόσα όσα δεν είχαν γραφεί από συστάσεως νεοελληνικού κράτους. Γέμισαν ξαφνικά τα ΜΜΕ και τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης από «ειδήμονες» και «ερμηνευτές» της άμεσης δημοκρατίας. Οι περισσότεροι δεν είχαν γράψει πριν κάτι σχετικό ούτε τους είχε απασχολήσει ποτέ το ζήτημα ή είχαν εκφρασθεί αρνητικά^. όμως επειδή η άμεση δημοκρατία βρέθηκε στην επικαιρότητα αναγκάσθηκαν να γράψουν γι’ αυτήν. Αρκετά από αυτά ήταν διαστρεβλωτικά, απαξιωτικά, γεμάτα παρερμηνείες, προέρχονταν δε και από τον αριστερό χώρο.

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ο ανθρωπισμός είναι έννοια τόσο ατομική όσο και συλλογική. Αν και η ελευθερία των ανθρώπων να επιλέξουν τη δική τους πορεία είναι υψίστης σημασίας, οι ουμανιστικές αξίες αναγνωρίζουν την κοινωνική φύση του ανθρώπου και τη σημασία της σύνδεσης σε κοινότητες που βασίζονται στην κοινή ταυτότητα ή τα κοινά συμφέροντα. Αν και μοναχικές ιδιοφυΐες και οι επιχειρηματίες έχουν συμβάλει στην πρόοδο της ανθρωπότητας, τα μεγαλύτερα έργα της καλλιτεχνικής δημιουργίας και πνευματικής επίτευξης έχουν υλοποιηθεί παρά μόνο με σύνδεση σε ένα κοινό πνεύμα.

ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ ΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ

                            

    









        Καί οἱ δυό συλλαμβάνουν σάν ξεχωριστά το αἰσθητό καί νοητό στοιχεῖο, οὐσία καί φαινόμενο, ἄπειρο καί πέρας, μορφή καί ὕλη· δέν δέχονται ὅμως καί οἱ δυό πώς μπορεῖ νά ὑπάρξουν τά δύο αὐτά σάν ξεχωριστοί κόσμοι. Τό δέχεται ὁ Πλάτων· ὁ Ἀρι­στοτέλης τό ἀρνεῖται. Τό γενικό, ἡ μορφή, ἡ ἔννοια δέν ἔχουν ἄλλη πραγματικότητα παρά τά συγκεκριμένα φαινόμενα, πού εἶναι ὕλη τους καί περιεχόμενο τους. Ἡ ἰδέα δέν ἔχει αὐθυπαρξία, καθώς νομίζει ὁ Πλάτων, δεν ἔχει ἄλλη πραγματικότητα, παρά τό σύνολο τῶν συγ­κεκριμένων ὄντων, τῶν ὁποίων εἶναι ἡ οὐσία, ἡ μορφή. «Ἀδύνατον εἶναι χωρίς τήν οὐσίαν καί οὗ ἡ ουσία». (Μεταφ. 991 b 1). Εἶναι ἀδύνατον νά χωρισθῆ ἡ οὐσία ἀπό ἐκεῖνο τοῦ ὁποίου εἶναι οὐσία, ἡ ἰδέα ἀπό τό ὄν τοῦ ὁποίου εἶναι ἰδέα, τό εἶδος ἀπό τό ὄν, ἡ μορφή ἀπό τήν ὕλη. Ὁ Πλάτων χώρισε αὐτά τά δύο στοιχεῖα καί μάταια διπλασιάζοντας, κατά τόν Ἀριστοτέλη, τόν κόσμο, ἔπλασε τόν κόσμο τῶν ἰδεῶν πλάϊ στόν κόσμο τῶν συγκεκριμένων ὄντων. Ὕστερα προσπάθησε βέβαια να συνδέση αὐτούς τούς δύο κόσμους με τη μ έ θ ε ξ η των όντων στην ἰδέα.

ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ - Η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Πολιτική δημοκρατία

Μπορούμε να διακρίνουμε διάφορους τύπους κατανομής της πολιτικής δύναμης στην ιστορία, οι οποίοι, σχηματικά, θα μπορούσαν να ταξινομηθούν είτε ως δημοκρατικοί είτε ως ολιγαρχικοί. Στους πρώτους, η πολιτική δύναμη ισοκατανέμεται μεταξύ όλων αυτών που έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα (τυπικό παράδειγμα αποτελεί η αθηναϊκή εκκλησία του δήμου), ενώ στους δεύτερους, η πολιτική δύναμη είναι συγκεντρωμένη, σε διάφορους βαθμούς, στα χέρια ποικίλων ελίτ.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ - ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Παναγιώτης Ήφαιστος

1. Επιστημολογικές και μεθοδολογικές επιλογές του Θουκυδίδη

Η ανάλυσή μου θα περιστραφεί γύρω από τρεις κυρίως θεματικές. Πρώτον, η σημασία της μεθοδολογίας και επιστημολογίας του Θουκυδίδη στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (Θουκυδίδου Ιστορίαι), δεύτερον, η συνάφεια του Πελοποννησιακού Πολέμου με το σύγχρονο διεθνές σύστημα και τρίτον, οι προεκτάσεις των περιγραφών και ερμηνειών της ανάλυσης αυτής που αφορούν το καθεστώς του διεθνούς συστήματος της ύστερης εποχής. Δηλαδή,το διεθνές σύστημα που έχει ως αρχή και ως οργανωτικό πυρήνα την εσωτερική και εξωτερική κυριαρχία των κρατών και για το οποίο, η (εθνική) ανεξαρτησία-κυριαρχία των κρατών-μελών αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, κοινώς αποδεκτή (διεθνή) κοσμοθεωρία και κοινώς αποδεκτή και συμβατή με αυτή την κοσμοθεωρία (διεθνή) ηθικοκανονιστική δομή[1].