ΤΑ ΑΘΕΑΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ ΟΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΝ ΠΑΝΑΡΧΑΙΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ

Ο Ιερός βράχος αποτέλεσε εδώ και χιλιάδες χρόνια τη βάση της Αθηναϊκής δημοκρατίας και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Δεσπόζει σε ύψος 156 μέτρων και λόγω της πλεονεκτικής του θέσης επέτρεπε τον έλεγχο της περιοχής και οι απόκρημνες πλαγιές, τον έκαναν απρόσιτο στους εχθρούς. Στους πρόποδες του υπήρχαν οι πηγές της Κλεψύδρας και του Ασκληπιού, που ευνόησαν την εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων της Αττικής στο ευρύχωρο πλάτωμα της κορυφής του βράχου. Κατά τη Μυκηναϊκή εποχή, η Ακρόπολη οχυρώθηκε με κυκλώπεια τείχη για να προστατεύονται τα ανάκτορα των βασιλιάδων. Τους επόμενους αιώνες, τη θέση των κατοικιών των Αθηναίων, πήραν σπουδαία αρχιτεκτονικά κτίσματα. Εκτός από τους εντυπωσιακούς ναούς που βρίσκονταν στην κορυφή του βράχου, στο εσωτερικό του ανακαλύφθηκαν σπηλιές, όπου οι Αθηναίοι λάτρευαν τους θεούς τους και πραγματοποιούσαν κάθε χρόνο τελετές προς τιμή τους. 

Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (ΒΙΝΤΕΟ)

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη, ομότιμου Καθηγητή του Τομέα Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας του Τμήματος Bιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η ομιλία έγινε στον χώρο της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας στην ισόγεια αίθουσα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

ΤΑ ΤΣΙΦΛΙΚΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ

Για όσους δεν το γνωρίζουν, τα τσιφλίκια, οι τσιφλικάδες και οι κολίγοι θεωρούνταν "ξένο σώμα" σε σχέση με την παραδοσιακή ελληνική μεταπελευθερωτική κοινωνία. Γι’ αυτό και δεν ευδοκίμησε το σχήμα "αφέντης" και "δουλικές τάξεις "στη νοτιότερη Ελλάδα, τη λεγόμενη και παλαιά Ελλάδα. Σ´ αυτό συνετέλεσε και η δημιουργία των εθνικών γαιών μετά την αποχώρηση των Τούρκων, που σημειωτέον υποθηκεύτηκαν το 1824 χάριν της χορήγησης των Αγγλικών δανείων για τις ανάγκες του αγώνα, οπότε και δε μπορούσε να γίνει η διανομή τους και να πέσουν σιγά-σιγά σε λίγα χέρια.

Οι πεδιάδες της Θεσσαλίας, όμως, που κάλυπταν μόνο το 1/3 της περιοχής, κυριαρχούνταν επί Τουρκοκρατίας, σχεδόν στο σύνολό τους, από τουρκικά τσιφλίκια. Όταν το 1881 έγινε η προσάρτησή της, οι διεθνείς συμφωνίες, που υπογράφτηκαν, προέβλεπαν την πλήρη προστασία του γαιοκτητικού συστήματος, οπότε οι Τούρκοι τσιφλικάδες, πριν ακόμα ολοκληρωθεί η διαδικασία της προσάρτησης, άρχισαν να πουλάνε τα κτήματά τους σε Έλληνες κεφαλαιούχους, που υπεισήλθαν έτσι στα δικαιώματα των Οθωμανών.

1821 - Η ΑΠΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΡΩΜΙΩΝ

«Ο κύριος Κωνσταντίνος Σάθας, έν τινι αξιολόγω πονηματίω 

επιγραφομένω: "Η κατά τον ιζ΄αιώνα επανάστασις 

τής ελληνικής φυλής" διατείνεται εν σελ. 14, 

ότι το γνωστόν Καρυοφύλλι ονομάσθη ούτω από 

τού εν Βενετία οπλοποιού Carlo figlio (Καρόλου υιού). 

Περίεργος μα την αλήθειαν η ανακάλυψις, αλλ’ ουδόλως ευάρεστος. 

Τολμώ μάλιστα, να είπω προς τον φίλον, 

ότι απαγορεύεται οιωδήποτε η διά τοιούτων ερευνών 

καταστροφή των θελκτικών μύθων, δι’ ων ετράφημεν...»

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Αθανάσιος Διάκος.

Αστραπόγιαννος, Αθήνα, 1867, 64-66.

Την προ τού ’21 εποχή, οι περισσότεροι ρωμιοί είχαν υιοθετήσει τα οθωμανικά ήθη. Καρέκλες και τραπέζια είχαν αντικατασταθεί από χαμηλά έπιπλα. Μαχαιροπήρουνα δέν υπήρχαν πιά. Αντί για πιάτα σέρβιραν και μοιράζονταν το φαγητό σε μεγάλους δίσκους. Πολλοί άντρες ντύνονταν σύμφωνα με το οθωμανικά πρότυπα, φρόντιζαν οι γυναίκες τους να μήν κυκλοφορούν ακάλυπτες και ζούσαν χωριστή κοινωνική ζωή από αυτές.

ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΣΕ ΤΟ 1828 ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΥΠΟ ΤΟ ΣΟΥΛΤΑΝΟ

Στο εικονιζόμενο Δελτίο δημοσιεύεται το 

γεγονός της αποστολής από τον πατριάρχη 

Αγαθάγγελο στον Πόρο, στον Κυβερνήτη

Ι. Καποδίστρια, τεσσάρων μητροπολιτών

 με τον μέγα πρωτοσύγγελο, με σκοπό 

την υποταγή του νέου κράτους στο σουλτάνο 

(«επαναγωγή των αποπλανηθέντων εις την ποίμνην».

Στο άρθρο αυτό θα παρουσιαστεί ένα σκοπίμως αποσιωπούμενο από την επίσημη Ιστορία επεισόδιο με πρωταγωνιστές τον πατριάρχη Αγαθάγγελο και τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια, όπου καθίσταται έκδηλος ο αμείωτος φιλοτουρκισμός του Πατριαρχείου ακόμη και μετά τo ’21 και τη δημιουργία του νεόυ κράτους.

Η ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΤΡΑΓΙΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ - ΑΓΩΝΑΣ, ΜΕΤΡΟ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Το γενικότερα ανθρώπινο πρόβλημα, το οποίο θέτει η αρχαία ελληνική τραγωδία, είναι η σύγκρουση ανάμεσα σε υψηλές αξίες, ιδεώδη και υποχρεώσεις. Αυτήν τη σύγκρουση την αντιλαμβανόμαστε καθημερινά, κάθε στιγμή, σε σιωπηλή μορφή μέσα μας. 

Γίνεται ανεπίλυτη όταν αυτές οι αξίες βιώνονται ως αποκλειστικές, επομένως όταν τίθενται με απόλυτο τρόπο. Πρόκειται για τη διάσταση του απόλυτου της δικαιοσύνης ή της τάξης, της αγάπης ή της αυτονόμησης, της τιμής ή της υποχρέωσης απέναντι σε άλλους. Απώλεια του μέτρου στην υπηρεσία αυτών των αξιών και υποχρεώσεων, καταναγκαστική πρόκληση αυτών ακριβώς των πραγμάτων που προσπαθούμε να αποφύγουμε περισσότερο από κάθε τι άλλο. Και πάνω από όλα, μαζικές συγκρούσεις ανάμεσα σε αντιτιθέμενα ιδεώδη, υποχρεώσεις και είδη αφοσίωσης – εμφανίζονται ως κεντρικές τραγικές συγκρούσεις.

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΝΟΗΤΟΥ, ΣΧΕΣΕΙΣ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Ιστορικά, η ψυχαναλυτική δραστηριότητα άρχισε σαν ιατρική πρακτική. Ο Φρόιντ χρειάστηκε ένα τέταρτο του αιώνα μέχρι να αποφασίσει -στο δοκίμιό του «Το ζήτημα της ψυχανάλυσης από μη γιατρό» («La question de l’ analyse profane»)-ότι για να ασκήσει κανείς τnv ψυχανάλυση είναι λιγότερο σημαντικό το να έχει σπουδάσει ιατρική απ’ ότι το να γνωρίζει λογοτεχνία, εθνολογία, ιστορία- θα προσέθετα ότι πρέπει να γνωρίζει, επίσης, και φιλοσοφία και πολιτική Θεωρία.

Δεν ξέρω πόσο χρόνο χρειάστηκε ακόμη ύστερα από αυτό η Αμερικανική Ψυχαναλυτική Εταιρεία για να παραδεχτεί ότι η διδακτορική διατριβή στην ιατρική δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να ασκήσει κανείς την ψυχανάλυση.

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ

Στην ελληνική μυθολογία, ο Χρόνος ήταν μία ασώματη αρχέγονη θεότητα. Παρότι ασώματος, εικονιζόταν και ως τέρας με σώμα φιδιού και τρία κεφάλια: ενός άνδρα, ενός ταύρου και ενός λιονταριού. Ο Χρόνος αυτός και ένα άλλο φίδι που τον συνόδευε και που λεγόταν  Ανάγκη, περιελίσσονταν γύρω από το κοσμικό αυγό. Στη συνέχεια  έσπασαν το αυγό αυτό και σχηματίστηκε το Σύμπαν .

Τι είναι όμως ο χρόνος και πώς τον βιώνουμε;  Και τέλος αν δεν υπήρχε ο άνθρωπος  που τον όρισε, θα υπήρχε ο χρόνος;

Σ’  αυτά τα φιλοσοφικά ερωτήματα έχουμε την ιδεαλιστική και την υλιστική άποψη περί χρόνου.

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΩΣ ΤΟ ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ

Σε προηγούμενο άρθρο διατυπώθηκε η ανάγκη αλλαγής του πολιτικού συστήματος προς την κατεύθυνσης μιας αντιπροσωπευτικής αμεσοδημοκρατικού χαρακτήρα προσομοίωσης. Εκτέθηκαν τα γνωρίσματα της νεώτερης πολιτείας, καθώς και αυτά της αντιπροσωπευτικής αμεσοδημοκρατικής πολιτείας, η οποία (όπως την όρισα), μεταβάλλει την κοινωνία από ιδιώτη σε θεσμό (εντολέα) του πολιτικού προσωπικού (εντολοδόχου). Ωστόσο, η συζήτηση για ένα θεωρητικό εγχείρημα που θα προκρίνει τον συνυπολογισμό της κοινωνικής βούλησης στη λήψη των αποφάσεων, θέτει ως ιδρυτική προϋπόθεση την πραγμάτευση εκ νέου ορισμένων κεντρικών εννοιών της πολιτικής θεωρίας. Στο κείμενο που ακολουθεί, το επίκεντρο της προσοχής εστιάζεται στην κομβική έννοια της ελευθερίας, η οποία, όπως θα καταδειχθεί, σε ό,τι αφορά τη σχέση κοινωνίας και πολιτικής, λειτουργεί ως εξακρίβωση του πολιτικού συστήματος.

ΤΟ ΝΕΩΤΕΡΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ

Όπως είναι γνωστό, οι πολιτικές αρχές της νεωτερικότητας εμφανίζονται με πλήρες και ολοκληρωμένο πρόταγμα στις δύο μεγάλες επαναστάσεις του 18ου αιώνα, τη Γαλλική και την Αμερικανική. Στόχος και των δύο ήταν η εναντίωση στο φεουδαρχικό σύστημα και το πολιτειακό του υποστατικό, το οποίο είναι η απολυταρχία, και η είσοδος σε μια νέα εποχή, όπου το άτομο θα συγκροτείται με στοιχειώδεις όρους ελευθερίας. Βέβαια, η πορεία προς την κορύφωση αυτής της εναντίωσης, είχε ήδη ξεκινήσει από την Αναγέννηση, την οποία διαδέχθηκαν η Μεταρρύθμιση, οι πολιτικές αλλαγές και αναταράξεις στην Αγγλία με κατάληξη το γαλλικό και δυτικοευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Η νέα εποχή που αναδύθηκε, είχε σαφέστατα προοδευτικό πρόσημο, καθώς οδήγησε σε απελευθέρωση των δυτικοευρωπαϊκών κοινωνιών και στη διασφάλιση κεκτημένων τα οποία λειτούργησαν ως τα θεμελιώδη γνωρίσματα του νεώτερου πολιτικού πολιτισμού (εργασιακά δικαιώματα, καθολικό δικαίωμα ψήφου κ.λ.π). Στο κείμενο που ακολουθεί, επιχειρώ να καταδείξω τα ιδρυτικά στοιχεία του κοινοβουλευτικού πολιτικού συστήματος και του νεωτερικού πολιτειακού περιβάλλοντος, να συσχετίσω την υπάρχουσα πολιτεία με την έννοια της προόδου και να προτείνω μια άλλη οδό, όπου η βούληση της συλλογικότητας θα αποτελεί σημαντική παράμετρο για τη λήψη την αποφάσεων.

ΜΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΕΣΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟ

Ο ΟΜΗΡΟΣ "ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ" ΤΑ ΑΣΤΡΑ - ΠΩΣ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΣΤΡΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Μια νέα απόπειρα χρονολόγησης των Ομηρικών Επών, η ακριβέστερη μέχρι στιγμής, συγκρίνει τα φυσικά φαινόμενα που περιγράφονται στα έπη με αστρονομικά φαινόμενα, και ελέγχει την ιστορική αλήθεια της αφήγησης. Αποτέλεσμα, ο εντοπισμός ημερομηνιών για συμβάντα που αποτυπώνονται στα έπη, και μια νέα αντίληψη για την ιστορικότητά τους, η οποία φιλοδοξεί να παρέμβει στο Ομηρικό ζήτημα.

Η "ΘΑΜΜΕΝΗ" ΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΠΡΟΚΛΟΥ

Πρόκειται ίσως για την μοναδική περίπτωση στην ιστορία που γνωρίζουμε σχετικά με το πού βρίσκεται η οικία ενός σπουδαίου φιλοσόφου, του Πρόκλου του Λύκιου. Πού; Καταχωμένη κάτω από οδό Δ. Αρεοπαγίτου, στην Ακρόπολη…Αυτή ήταν η "τύχη" της οικίας του επιφανέστερου νεοπλατωνικού φιλοσόφου του Πρόκλου από το κατεστημένο των εξουσιών από τη βυζαντινή εποχή μέχρι σήμερα. 

Πρόκλος: νεοπλατωνικός φιλόσοφος της Αθηναϊκής σχολής, ο τελευταίος μεγάλος αντιπρόσωπος της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Γεννήθηκε στην Πόλη (410-412 μ.χ.) και πέθανε στην Αθήνα το 485 μ.χ.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ

Με τον όρο γλωσσολογία (ή και γλωσσική, παλαιότερα) εννοείται η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης γλώσσας ως καθολικού φαινομένου, αλλά και των επιμέρους γλωσσών του κόσμου. Ως επιστήμη επιδιώκει να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα για τη φύση της γλώσσας, τη δομή και τη σχέση της με τον ανθρώπινο νου, αλλά και με την κοινωνία. Με αυτόν το σκοπό, εξετάζει αφενός τις καθολικές αρχές οι οποίες διέπουν την ανάπτυξη της γλώσσας και τη διαμόρφωση όλων των γλωσσών, αφετέρου τους παράγοντες και τους νόμους που συντελούν στη γλωσσική διαφοροποίηση και ποικιλία, διαχρονικά (Ιστορική γλωσσολογία) και συγχρονικά (π.χ. τυπολογία, διαλεκτολογία, κοινωνιογλωσσολογία). Συνεργατικές/συγγενείς επιστήμες της γλωσσολογίας, η οποία θεωρείται ευρύτερα ως αυτόνομη επιστήμη, είναι μεταξύ άλλων η Ψυχολογία, η Βιολογία, η Λογική και η Φιλοσοφία, η Κοινωνιολογία, η Ιστορία του πολιτισμού και η Ανθρωπολογία, η Φιλολογία κ.ά. Οι ερευνητές της επιστήμης αυτής λέγονται "γλωσσολόγοι".

Η ΑΡΧΑΙΑ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Του  C. M. Bowra

Στη νεώτερη Ευρώπη λυρικό ποίημα δε σημαίνει τίποτε άλλο παρά ένα, ποίημα σύντομο, με στίχους μελωδικούς, που εκφράζει, κατά πάσα πιθανότητα, προσωπικές συγκινήσεις. Όμως, για τους Αρχαίους Έλληνες, που απ’ τη δική τους λέξη «λυρικός» κατάγεται ή Αγγλική λέξη «Lyric», η σημασία ήταν πολύ καθαρή. Σήμαινε πώς το ποίημα συνοδευόταν από το παίξιμο της λύρας. Βέβαια πολλά ποιήματα μπορεί να μη συνοδεύονταν από μουσικό όργανο κι άλλα να συνοδεύονταν από αυλό, η λύρα όμως ήταν το όργανο που χρησιμοποιόταν γενικά και η λυρική ποίηση ήταν σύνθεση για να τραγουδιέται. Η αρχή της λυρικής ποίησης μπορεί ν’ ανιχνευθεί στο απώτατο παρελθόν, γιατί ή λύρα υπήρχε και στη Μυκηναϊκή εποχή, και μας είναι δύσκολο να φανταστούμε οποιαδήποτε εποχή, όσο πρωτόγονη κι αν ήταν, που οι Έλληνες δεν τραγουδούσαν. Παρ’ όλ’ αυτά, δε μπορούμε να ισχυριστούμε πώς αυτά τα τραγούδια ήταν συνειδητά και προσεγμένα έργα τέχνης. Μάλλον πρέπει να ήταν απλά δημοτικά τραγούδια, ή στίχοι που πλάστηκαν γύρω από ένα ρεφραίν, τέτοια όπως βρίσκουμε στην πρώιμη λογοτεχνία όλων των λαών. Ό Όμηρος γνωρίζει ύμνους στους θεούς, μοιρολόγια και τραγούδια γάμου που τα παρουσιάζει ένας θίασος, αλλά που τον κύριο λόγο έχει αρχηγός - κάνει και την πιο πολλή δουλειά - ενώ οι άλλοι τον βοηθούν στα διαλείμματα. 

ΜΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΩΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΚΟΣΜΟΘΕΑΣΗΣ (ΚΕΙΜΕΝΟ-ΒΙΝΤΕΟ)

Η πορεία από το νοερό σκότος προς το νοητό Φως είναι μια πορεία από τη λήθη προς την Αλήθεια, μια πορεία από το σπήλαιο προς τη θέαση του νοητού Ήλιου: 

α) ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ (ΣΠΗΛΑΙΟ)

β) ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ 

γ) ΕΙΝΑΙ (ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΑΘΟΥ)

ΠΑΝΑΙΤΙΟΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ - Ο ΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΟΑΣ

Συνοπτικά οι φιλοσοφικές του απόψεις

Για τον Παναίτιο ο κόσμος δεν είναι ζωντανός οργανισμός, αλλά είναι αιώνιος. Ο θεός βρίσκεται στον αιθέρα, δηλαδή στην σφαίρα των απλανών. Η Ψυχή είναι ζωντανός οργανισμός και διακρίνεται σε έξι μέρη. Από αυτά το σπερματικόν ανήκει στη φύση ενώ η φωνή είναι το ίδιο το ηγεμονικόν στην πράξη. Ως προς την ηθική ορίζει το «τέλος» της ζωής ως ζην «κατά τας δεδομένας ημιν εκ φύσεως αφορμάς», ζητά δηλαδή την πλήρη ανάπτυξη των φυσικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες της ανθρώπινης φύσεως αλλά και τον ανθρώπινο χαρακτήρα.

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΟΥ ΟΡΦΕΑ ΣΤΟ ΓΝΩΣΤΟ ΜΥΘΟ (ΚΕΙΜΕΝΟ - ΒΙΝΤΕΟ)

Ο Ορφέας γεννήθηκε στην περιοχή της Θράκης περίπου τον 6ο αιώνα π.Χ. Ηταν γιός της Κλειώς και του Ιαγρου, βασιλιά της Θράκης. Διδάχτηκε από τον Απόλλωνα τη λύρα όπου μ’αυτήν μπορούσε να μαγεύει τα πάντα με τους μαγικούς ρυθμούς που έπαιζε. Πρώτος ποιητής και εμπνευσμένος αοιδός.

Η ζωή του δεν είναι παρά η ιστορία των κυρίαρχων και ακατανίκητων εκφράσεων της αρμονίας. Πολλοί από τους αρχαίους είχαν εξυμνήσει αυτή την υπέροχη δύναμη της λύρας του Ορφέα, αυτό το Θεϊκό μάγεμα που από τους ανθρώπους που τρέχουν να το ακούσουνε μεταδίδεται σε ολόκληρη τη φύση. Τα άγρια θηρία βγαίνουν από τις φωλιές τους και έρχονται να σταθούν μπροστά στα πόδια του, τα δέντρα, ακόμα και οι βράχοι μετακινούνται για να έρθουν να τον ακούσουν.

ΡΕΝΕ ΝΤΕΚΑΡΤ (ΚΑΡΤΕΣΙΟΣ) - ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (ΒΙΒΛΙΟ)

Aς δηλωθεί ευθύς εξαρχής: η έκδοση αυτή δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Πρόκειται για το σημαντικότερο καρτεσιανό κείμενο που, με πολύ μεγάλη καθυστέρηση, μεταφράστηκε επιτέλους δόκιμα στη γλώσσα μας. Aποτελεί ευτύχημα το γεγονός ότι, χάρη στον μόχθο του Eυάγγελου Bανταράκη, κρατούμε σήμερα στα χέρια μας τους Στοχασμούς περί της Πρώτης Φιλοσοφίας του Nτεκάρτ [1596-1650] ή Mεταφυσικούς Στοχασμούς, όπως είναι γνωστότεροι, με βάση τον γαλλικό τίτλο του έργου. Eπαινος οφείλεται λοιπόν στον μεταφραστή, καθώς και στους επιμελητές της σειράς «Eυμενείς έλεγχοι» των εκδόσεων Eκκρεμές. Για τους ιστορικούς της φιλοσοφίας αποτελεί κοινό τόπο ότι ο Nτεκάρτ υπήρξε ο ιδρυτής της νεότερης φιλοσοφίας. Πράγματι, το καρτεσιανό εγχείρημα δεν έχει πολλά ανάλογα στην ιστορία της σκέψης. Πλάι του μπορούν να σταθούν ισότιμα λίγοι φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτωνας και ο Aριστοτέλης, ο Kαντ και ο Xέγκελ, ο Xάιντεγκερ και ο Bιτγκενστάιν. Γιατί; Διότι ο Nτεκάρτ κάνει κάτι ολωσδιόλου καινούργιο: όχι απλώς ανανεώνει ριζικά τη φιλοσοφική παράδοση, αλλά προχωρεί σε μια εκ βάθρων ανατροπή, σε μια αλλαγή «παραδείγματος». Mετά τον Nτεκάρτ όλα θα έχουν αλλάξει, το φιλοσοφικό τοπίο θα έχει μεταβληθεί εντελώς. Mάλιστα, ο ίδιος έχει πλήρη συνείδηση της ανήκουστης τόλμης και πρωτοτυπίας του: την επιδιώκει και τη γνωρίζει. Σε κανένα άλλο καρτεσιανό κείμενο δεν αποτυπώνεται με τόση σαφήνεια η συναίσθηση του μεγαλείου αυτής της πρωτοπόρας φιλοσοφικής σκέψης όσο στους Στοχασμούς. Γι αυτόν τον λόγο, εξάλλου, η κυοφορία, η γέννηση, η έκδοση και η πρόσληψη του έργου είχαν τόσο τρικυμιώδη ιστορία.

ΕΝΤΜΟΥΝΤ ΧΟΥΣΕΡΛ - ΚΑΡΤΕΣΙΑΝΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ (ΒΙΒΛΙΟ)

 

Κάθε πρωτόπειρος στη φιλοσοφία γνωρίζει τον αξιοσημείωτο ειρμό των Καρτεσιανών Στοχασμών. Ας θυμηθούμε την κατευθυντήρια ιδέα τους. Ο σκοπός τους είναι μια ολική αναμόρφωση της φιλοσοφίας και η μετατροπή της σε μια επιστήμη απόλυτα θεμελιωμένη. Σύμ­φωνα με τον Καρτέσιο, τούτο συνεπάγεται μια αντίστοιχη ανα­ μόρφωση όλων των επιστημών. Διότι αυτές, σύμφωνα με τον Καρ­τέσιο, αποτελούν μη-αυτοτελή μέλη της μιας και καθολικής επι­στήμης, και αυτή είναι η φιλοσοφία. Μόνο μέσα στη δική της συ­ στηματική ενότητα μπορούν να γίνουν οι επιστήμες γνήσιες.  

Ο ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΚΟΡΝΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ - ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Σκέψεις για το βιβλίο του Francois Dosse

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ, ΜΙΑ ΖΩΗ

Πόλις, Αθήνα, 2015

            Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, όπως αναφέρει και ο Francois Dosse   στο βιβλίο αυτό, είναι ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους, ενώ το έργο του «Η Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας» (1975) κατατάσσεται στα σπουδαιότερα  του 20^ου αιώνα, του οποίου η αξία και η εμβέλεια  προεκτείνεται και στον 21^ο αιώνα. Ωστόσο το συνολικό έργο του είναι πολυσχιδές, μεγάλο σε έκταση και διεσπαρμένο σε μικρά κείμενα. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας  του έργου αυτού από μία άποψη μπορεί να διευκολύνει τον αναγνώστη αλλά από την άλλη δίνει αποσπασματική εικόνα και καθιστά δύσκολη την πρόσβασή του σε μία συνολική οπτική.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ - Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

           Το 2016 έκλεισαν 2400 έτη από τη γέννηση του Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.) και το γεγονός τιμήθηκε στην Ελλάδα με πανεπιστημιακά διεθνή συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις. Παρουσιάστηκε μάλιστα ο μεγάλος φιλόσοφος ως ο «θεμελιωτής της δημοκρατικής πολιτείας», άποψη που δεν ισχύει για πολλούς λόγους.

ΣΥΜΒΟΛΑ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΩΝ - ΠΡΟΤΡΟΠΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ (ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΑΜΒΛΙΧΟΥ)

«Όταν πηγαίνεις να προσκυνήσεις, μη λες και μην κάνεις στο μεταξύ τίποτα άλλο εγκόσμιο.»[1]:Νο.1

«Διότι το “όταν πηγαίνεις να προσκυνήσεις, μη λες και μην κάνεις στο μεταξύ τίποτα άλλο εγκόσμιο” διαφυλάσσει το θείο όπως ακριβώς είναι αυτούσιο, αμιγές και άχραντο, και μας συνηθίζει να συνδέουμε το καθαρό με το καθαρό, και εξασφαλίζει τίποτα από τα ανθρώπινα να μη διεισδύει στην θεία θρησκεία. Διότι όλα τους είναι ξένα και αντίθετα προς αυτή. Το ίδιο σύμβολο, μάλιστα, συμβάλλει πολύ και στην επιστήμη. Διότι δεν πρέπει να φέρνουμε μέσα στην θεία επιστήμη τίποτα τέτοιο σαν τις ανθρώπινες σκέψεις ή τις εγκόσμιες μέριμνες. Με αυτά τα λόγια, λοιπόν, δεν υποδεικνύεται τίποτα άλλο παρά να μην αναμιγνύουμε τους ιερούς λόγους και τις θείες πράξεις με τα άστατα ανθρώπινα ήθη.»[2]

— Βλ. Ιάμβλιχος «Προτρεπτικός επί Φιλοσοφία, 108.21 – 109.8»— 

ΟΙ ΙΕΡΑΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΙΕΡΟΣΤΟΛΟΙ - Η ΑΛΗΘΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗ ΘΕΩΣΗ

Λέγει ο Πλούταρχος, ο Χαιρωνεύς, ο διατελέσας Ιερέας στον εν Δελφοίς του Απόλλωνα ναό:

«Όλα, ω Κλέα, τα αγαθά πρέπει να αιτούνται παρά των Θεών όσοι έχουν νου, προπάντων να εύχονται να αποκτούνε, όσο είναι εφικτό σε άνθρωπο, την περί Θεών επιστήμη εξ αυτών των ιδίων των Θεών. Διότι δεν λαμβάνει τίποτα πιο μείζον ο άνθρωπος – παρά των Θεών, ούτε του χαρίζεται, παρά των Θεών, κάτι πιο σεμνό από την αλήθεια. Διότι όλα τα άλλα που δέονται οι άνθρωποι και τους δίνει ο Θεός, τον νου και την φρόνηση τους την μεταδίδει από τον εαυτό του, διότι κατέχει και χρησιμοποιεί αυτά ως δικά του. Διότι το θείο δεν είναι μακάριο από τον άργυρο και από τον χρυσό ούτε ισχυρό ένεκα των βροντών και των κεραυνών, αλλά μακάριο είναι και ισχυρό είναι λόγω επιστήμης και φρονήσεως. Και τούτο είπε, ωραιότατα εξ όλων, ο Όμηρος περί Θεών: “το όντι και δια τους δυο κοινή η καταγωγή και η μια πατρίδα, αλλά ο Ζευς γεννήθηκε πρότερος και περισσότερα γνώριζε”, ομολογώντας ως σεμνότερη την του Διός ηγεμονία, καθόσον αυτή ήταν ανώτερη ως προς την επιστήμη και την σοφία. Νομίζω δε, ότι και της αιωνίου ζωής, την οποία έχει ο θεός, ευδαίμον είναι το ότι τα συμβαίνοντα δεν διαφεύγουν της εκ των προτέρων γνώσης του. Εάν όμως αφαιρεθεί από τον Θεό το να γνωρίζει και να φρονεί τα όντα τότε ο βίος του δεν θα ήταν αθανασία αλλά χρόνος.  

   

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΑΝΑΣΟΣ - ΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΕΡΩΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

Μια σπουδαία ομιλία από τον Γιάννη Γκανάσο για τον φιλόσοφο Πλάτωνα που εδραίωσε συστηματικά τη φιλοσοφία και το αντικείμενό της ως την ύψιστη πνευματική κατάσταση του νου στη μέθεξή του με τον Έρωτα.......γιατί χωρίς ερωτική μανία ο νους αδυνατεί να φιλοσοφήσει, να άρει το όχημα του και να θεαθεί τον όντως κόσμο....