Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Της Άννας Κελεσίδου - Γαλανού, διευθύνουσας του ΚΕΕΦ της ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

«Κάθε ἰδέα ἔρχεται σὰν ἕνας μακρινὸς ξένος, καὶ στὴν ἀρχὴ τῆς πραγμάτωσής της εἶναι δυσκολο νὰ τὴν ξεχωρίσεις ἀπὸ τή φαντασία καὶ τη φαντασιοκοπία»

(Goethe)

 «ζητοΰμεν… ἀεὶ δή τί τῶν τιθεμένων πρὸς ἀρετὴν φέρει»

(Πλάτων)

 Ἡ οὐ­το­πί­α – σύμ­φω­να μ’ ἕ­να σύγ­χρο­νο ὁ­ρι­σμὸ της – εἶναι εἶ­δος κοι­νω­νι­κῆς κρι­τι­κῆς πού ἀ­σκείται μέ­σα ἀ­πὸ κά­ποι­ο κοι­νω­νι­κὸ σύ­στη­μα, ιδα­νι­κό, δί­χως δηλ. ἐ­πιστη­μο­νι­κὴ θε­με­λί­ω­ση – γνώ­ση τῶν κινη­τη­ρί­ων κοι­νω­νι­κῶν δυ­να­με­ων – ἤ σύ­στη­μα πού πε­ρι­έ­χει ἀ­πραγ­μα­το­ποί­η­τα σχέ­δι­α κοι­νω­νι­κῶν ἀλλα­γῶν.

Η ΘΕΩΡΙΑ ΙΔΕΩΝ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Πρόλογος του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Η πλατωνική θεωρία των ιδεών αποτελεί την θεμελιώδη αρχή της φιλοσοφίας και της γνώσης και είναι αξεπέραστη. Ο Πλάτων διέκρινε τον κόσμο των ιδεών από τον αισθητό κόσμο προσδίδοντας ουσιαστικό νόημα στη φιλοσοφία παραθέτοντας φιλοσοφικά αυτονόητα. Εν ολίγοις, για τον Πλάτωνα, πρώτα υπάρχει κάτι ως ιδέα και μετά αντίστοιχα ως αισθητό ον. Για παράδειγμα, πρώτα συλλαμβάνει ο νους την ιδέα κατασκευής ενός πράγματος και μετά το υλοποιεί στον αισθητό κόσμο. Πρώτα, δηλαδή, συλλαμβάνω μέσα μου την ιδέα "ορθογώνιο τραπέζι" και μετά το κατασκευάζω. Είναι αδύνατον για τον άνθρωπο ή για οποιονδήποτε νου να κατασκευάσει κάτι, αν πρώτα δεν το συλλάβει μέσα στον  νου ως ιδέα-σκέψη. Αντίστοιχα, το ίδιο συμβαίνει στον μακρόκοσμο με τον καθολικό νου και τα αισθητά όντα.        
                                                                        

ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ - ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, ΑΝΑΜΝΗΣΗ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

       Το έβδομο βιβλίο της πλατωνικής Πολιτείας ξεκινά με μια εικόνα που, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Σωκράτη, αναπαριστά την ανθρώπινη φύση σχετικά με την παιδεία και την απαιδευσία.

Πρόκειται για το μύθο του σπηλαίου, αφήγηση την οποία θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως "περιπέτεια ψυχής", καθώς δραματοποιεί αυτό που ο Freud ορίζει ως παλινδρόμηση κατά την ψυχαναλυτική διαδικασία.

Διαβάζοντάς τον, γινόμαστε θεατές μιας επώδυνης πορείας, που με την αποπεράτωσή της μας οδηγεί ενώπιον μιας αποκάλυψης.

Αποκάλυψη που επιβεβαιώνει την πεποίθηση του πατέρα της ψυχανάλυσης ότι " ο ποιητής και ο φιλόσοφος ήταν πάντοτε πρόδρομοι της επιστήμης και της επιστημονικής ψυχολογίας, γιατί στρέφουν την προσοχή τους στο ασυνείδητο, παρακολουθούν άγρυπνα τις εξελίξεις του και προσφέρουν σ΄ αυτές καλλιτεχνική έκφραση".

Aς παρακολουθήσουμε λοιπόν τον μύθο:

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ

 

Αν κάποιος είναι αφιερωμένος στη μάθηση και την αληθινή σοφία και καλλιεργεί αυτήν κυρίως την πλευρά του εαυτού του, τότε σίγουρα θα σκέφτεται τα αθάνατα και θεία πράγματα, και λίγο θ’ απέχει από την κατάκτηση της αθανασίας ― όσο, βέβαια, η αθανασία είναι πράγμα εφικτό για την ανθρώπινη φύση. 

Πλάτων, Τίμαιος 90A-B

Η πλατωνική φιλοσοφία της θρησκείας εμφανίστηκε ως αντίδραση στον μυθολογικό και δεισιδαίμονα χαρακτήρα της λαϊκής θρησκείας, η οποία απαντούσε σε ποιητές όπως ο Όμηρος και ο Ησίοδος και την οποία υποστήριζαν οι ιερείς και οι «επαγγελματίες» της θρησκείας. Ο Πλάτωνας ισχυρίζεται ότι αυτό το είδος θρησκείας στερείται έλλογης βάσης, διότι οι οπαδοί της δεν προσκομίζουν καμία απόδειξη γι’ αυτά που πιστεύουν. Επιπλέον, η μυθική θρησκεία δεν προσφέρει μια αληθή και επαρκή περιγραφή του «θείου». Οι παιδαριώδεις ιστορίες της λαϊκής θρησκείας παρουσιάζουν τους θεούς να εμπλέκονται σε κάθε είδους ανήθικη συμπεριφορά και να υπόκεινται στη μεταβολή και την πολλότητα ( Πλάτων, Πολιτεία 364Β–367Α). Αυτή η άποψη για το θείο είναι αφελώς ανθρωπομορφική. Το πρώτο καθήκον του φιλοσόφου είναι να απομυθοποιήσει την παραδοσιακή θεολογία και να την αντικαταστήσει με μια θεολογία αληθινή, βασισμένη στον λόγο. Έτσι, ο Πλάτωνας αποδοκιμάζει τους ποιητές, που λένε ότι ο Δίας είναι ο πρόξενος των καλών και των κακών πραγμάτων στη ζωή των ανθρώπων, με το επιχείρημα ότι, εφόσον ο Θεός είναι αγαθός, δεν μπορεί να είναι αιτία κακού (Ό.π., 379A-380D). Επίσης, τους αποδοκιμάζει γιατί μιλάνε για μεταμορφώσεις των θεών· ο Θεός, λέει ο Πλάτωνας, είναι άυλος και αμετάβλητος, καθώς και ειλικρινής και, επομένως, δεν γίνεται να μας εξαπατά. Όπως βλέπουμε, λοιπόν, 

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΣΕ 8 ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Η Αννα Χ. Μαρκοπούλου είναι Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Σορβόννης (Paris V - René Descartes).

Ο στόχος του μύθου του σπηλαίου είναι η ανάδειξη του περάσματος του ανθρώπου από την κατάσταση της απαιδευσίας στην παιδεία.

Ποια είναι, όμως, η απαιδευσία σύμφωνα με τον Πλάτωνα; Είναι η «διπλή άγνοια», δηλαδή η κατάσταση εκείνη κατά την οποία ο άνθρωπος δεν γνωρίζει ότι δεν γνωρίζει· με άλλα λόγια, νομίζει ότι γνωρίζει, ενώ στην πραγματικότητα, δεν γνωρίζει. Με αυτήν την έννοια, η εικόνα του σπηλαίου συμβολίζει την κατάσταση των δεσμωτών που πάσχουν από αυτήν την «διπλή άγνοια».

Ο Πλάτων, ως μεγάλος παιδαγωγός, χρησιμοποιεί εικόνες, προκειμένου να καταστήσει κατανοητές τις υψηλές και αφηρημένες έννοιες. Σε αυτήν την περίπτωση, προκειμένου να περιγράψει με σαφήνεια το πέρασμα του ανθρώπου από την «διπλή άγνοια» στην παιδεία, χρησιμοποιεί μια αλληγορική εικόνα.

ΠΛΑΤΩΝ - Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΝΑΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΑΓΑΘΟΥ

Του Τζωρτζόπουλου Δημήτρη

Από το Έρεβος στο Φως

Ο Πλάτων είναι ο πρώτος φιλόσοφος στην ελληνική αρχαιότητα που έχει να μας παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη θεωρία της διαλεκτικής. Ολοκληρωμένη υπό τον εξής ορίζοντα: πρώτον συνδυάζει  Λόγο και διά-Λογο για να αναπτύξει ένα δια-λέγεσθαι, που φιλοδοξεί να προσεγγίσει την ουσία της αλήθειας, χωρίς να στρεψοδικεί και να παραπλανά. Ένα δια-λέγεσθαι τόσο αριστουργηματικά φιλοτεχνημένο, που δεν έχει όμοιό του στην ιστορία του πνευματικού μας πολιτισμού. Ως εκ τούτου, δεύτερον, ολοκληρωμένη υπό την έννοια της απαιτητικής οδού της αλήθειας: γόνιμη αξιοποίηση όλων των σχετικών στοιχείων της παράδοσης –μαζί με παλαιότερες διαλεκτικές συλλήψεις συν το υπαρκτό γλωσσικό και γλωσσολογικό υλικό–  και απαιτητική ως προς το αψευδές του ερευνητικού της βλέμματος. Εάν αλήθεια είναι το Ἀγαθòν και τούτο είναι ο  φιλοσοφικός Ἒρως για μια αυθεντική ζωή, για το ὄντως Ὄν, τότε οδός της αλήθειας είναι το κατά Λόγον εύτακτο εγχείρημα ανάβασης στην Ιδέα του Ἀγαθοῦ, η οδός που οδηγεί στην πρώτη οντολογική αρχή του ανθρώπου και τη διασφαλίζει ως τέτοια. Ολοκληρωμένη, τρίτον, ως εναρμονισμένη πλήρως με τις αναγκαιότητες της αρχαίας ελληνικής σκέψης  και ως επαρκής για την καλύτερη οργάνωση του βίου της πολιτείας και των ανθρώπων. Ως μια τέτοια λοιπόν ολοκληρωμένη φιλοσοφική οδός της αλήθειας συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για να κατανοείται και η νεότερη διαλεκτική, της οποίας αποκορύφωση είναι η εγελιανή διαλεκτική[1]. 

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ "ΙΔΕΑ" ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΟΥΣΙΩΔΕΙΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΟΥ ΠΡΟΚΛΟΥ ΣΤΟΝ ΚΑΘΑΡΟ A PRIORI ΛΟΓΟ ΤΩΝ ΘΕΩΡΗΣΙΑΚΩΝ ΙΔΕΑΛΙΣΤΩΝ

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Εισαγωγικά - Το νόημα της ανθρώπινης ζωής και ο προορισμός του ανθρώπου

Ο άνθρωπος συνεχώς εξελίσσεται ιστορικά μέσα από την ανάπτυξη της εμπειρίας της ίδιας της καθημερινής του ζωής έτσι και αλλιώς. Η εμπειρία δρα δημιουργικά στη  νόηση και το αντίστροφο. Ο νους αναδημιουργεί τον αισθητό κόσμο, δηλαδή λαμβάνει από αυτόν την αθάνατη τροφή των λόγων της ουσίας των όντων που έχει "ανάγκη", την αναπλάθει με βάση τις νέες νοητικές ποιότητες που αναπτύσσει μέσα του και έτσι, εξελισσόμενος ο ίδιος, αναδιαμορφώνει και εξελίσσει και τον κόσμο. Είναι μια ατέρμονη πορεία. 

Καθοριστικός παράγοντας για την εξέλιξη του ανθρώπινου όντος είναι η ποιότητα της νόησης. Όλα εξαρτώνται από τον νου και την εξέλιξή του. Η ψυχοσωματική εξέλιξη του ανθρώπου είναι δεδομένη, άσχετα με το αν διαγράφει ολιστική πρόοδο ή υποστρέφεται. Αν θελήσει όμως να μην βιώνει παθητικά την κύλιση της ροής του χρόνου και επιλέξει να κάνει μεγάλα  άλματα για μια πιο γρήγορη και ποιοτικότερη εξέλιξη, δεν έχει παρά να επιδοθεί στην πλατωνική φιλοσοφική μελέτη του "θανάτου", στην ενασχόληση με την κλασική φιλοσοφία. Δηλαδή, να ενεργοποιήσει τις εν υπνώσει νοητικές δυνατότητες που έχει μέσα στο είναι του και να ανέλθει στη σφαίρα της θέασης εαυτού και παντός. 

Στο Υπόμνημα στον Αλκιβιάδη ο Πρόκλος μας δεικνύει στο γνωσιολογικό του σύστημα την πλατωνική του πεποίθηση ότι η γένεση-πτώση της ανθρώπινης ψυχής στον αισθητό κόσμο κάλυψε με λήθη και άγνοια τις αιώνιες αλήθειες που ο δημιουργός (παγκόσμιος νους) τοποθέτησε μέσα στην ανθρώπινη ψυχή. Έργο της φιλοσοφίας ως επιστημονικής διαλεκτικής για τον Πλάτωνα και τον Πρόκλο είναι να αποκαθάρει με τους ελέγχους της και να επανεμφανίσει αυτές τις αλήθειες, ως ουσιώδεις λόγους, που μένουν ανενεργοί μέσα σε κάθε ανθρώπινη ψυχή.

ΑΛΤΑΝΗ - Η ΤΡΙΜΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Πρώτο βίντεο

Κατά τον Πλάτωνα, η ψυχή του ανθρώπου διακρίνεται σε τρία μέρη: α) το « λογιστικόν» που σχετίζεται με τον νου και τις λειτουργίες του, β) το «θυμοειδές» που σχετίζεται με την ανδρεία, την δόξα και τις τιμές (συναισθηματικό μέρος της ψυχής) και γ) το «ἐπιθυμητικόν», το οποίο επιδιώκει την εκπλήρωση των βασικών σωματικών αναγκών.

Αυτή η τριμερής διάκριση της ανθρώπινης ψυχής που έκανε ο Πλάτων, όμως, εντοπίζεται και στον Όμηρο και, συγκεκριμένα, στο προοίμιο της «Ὀδυσσείας», όπου ο μεγάλος ποιητής κάνει αναφορά: i) στον «πολύτροπον» Οδυσσέα ο οποίος γνώρισε τον «νόον» πολλών ανθρώπων, ii) στα πολλά πάθη που σημάδεψαν τον «θυμόν» του και iii) στους «νηπίους» συντρόφους του, οι οποίοι έφαγαν τα βόδια του Ηλίου και, γι’αυτό, τιμωρήθηκαν.

Παρακολουθήστε αυτό το πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα και ανακαλύψτε τον συσχετισμό των ομηρικών στίχων με την πλατωνική φιλοσοφία.

Δεύτερο βίντεο

Κατά τον φιλόσοφο λοιπόν, ο άνθρωπος είναι δισυπόστατος: αποτελείται από ψυχή (λογική και άλογη) και σώμα. Η ψυχή μας υπήρχε πριν γεννηθούμε. Με την γέννησή μας όμως αυτή εισήλθε στο σώμα μας και δεσμεύθηκε μέσα του. Το σώμα είναι το σήμα, που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει τάφος – ο τάφος της ψυχής μας. Μετά τον θάνατο και την καταστροφή του σώματος, η λογική ψυχή του ανθρώπου (νους) θα συνεχίζει να υπάρχει αιώνια ενώ η άλογη ψυχή (θυμικό-επιθυμητικό) είναι μακρόβια, όχι αιώνια. Όταν τελειωθεί η λογική ψυχή (νους), τότε παύει να ενσαρκώνεται και επιστρέφει στο Ένα, στο Αγαθό.

Στο ίδιο απόσπασμα γίνεται αναφορά στην ετυμολογία της λέξης «ἄνθρωπος», όπως αυτή παρουσιάζεται από τον Πλάτωνα στον διάλογο «Κρατύλος»: προέρχεται από το «ἀναθρῶ» (παρατηρώ με προσοχή, εξετάζω) και το «ὄπωπα» (Παρακείμενος του ρήματος ὁράω-ῶ= βλέπω), δηλαδή ο άνθρωπος είναι εκείνο το όν το οποίο εξετάζει, συλλογίζεται αυτά που βλέπει.

Α' ΒΙΝΤΕΟ

Β' ΒΙΝΤΕΟ

ΠΛΑΤΩΝ - ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ

                           

·      Η θεωρία των ιδεών αποτελεί τον κορμό, τον πυρήνα της πλατωνικής φιλοσοφίας.

·  Βασικό γνώρισμά της είναι η διάκριση ανάμεσα στον κόσμο του γίγνεσθαι και στον κόσμο του Είναι.

·       Ο κόσμος του Είναι:  είναι προσιτός στη νόηση και είναι αιώνιος και αμετάβλητος.

·      Ο κόσμος του γίγνεσθαι: βρίσκεται σε διαρκή μεταβολή και είναι προσιτός στην αίσθηση.

·    Η πλατωνική  θεωρία των δύο κόσμων θα μπορούσε να εκληφθεί, κατά κάποιο τρόπο, ως σύνθεση και περαιτέρω ανάπτυξη βασικών αρχών της φιλοσοφίας του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου:

α) ο ελεατικός κόσμος του Είναι.

β) ο κόσμος της αέναης μεταβολής του Ηράκλειτου.

·      Κατά τον Παρμενίδη:

      α) το ον είναι εν και ομοιογενές.

      β) είναι προσιτό μόνο στο νου.

      γ) απέναντι στο εν του νοείν κείτεται η πολλαπλότητα των φαινομένων.  

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

 

Η διαλεκτική προσέγγιση του όντος προήλθε ιστορικώς από την πνευματική και πολιτική εξέλιξη στις αρχαίες ελληνικές πόλεις του 5ου αιώνα π.Χ. Κατά πρώτον η Διαλεκτική νοούνταν ως η τέχνη του διαλόγου με βάση τις ερωτήσεις και απαντήσεις. Ήταν δηλαδή μία άποψη ή μορφή της Ρητορικής τέχνης αναγκαίας στον χώρο της αναπτυσσόμενης πολιτικής κοινωνίας.

ΖΗΝΩΝ Ο ΕΛΕΑΤΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ "ΠΑΡΜΕΝΙΔΗ" ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

        

Το βασικό μεταφυσικό ερώτημα στο οποίο κλήθηκε να απαντήσει η φιλοσοφία από τις απαρχές της ήταν: «Γιατί να υπάρχει κάτι αντί για (το) τίποτα;». Μια τέτοια οντολογία επιβάλλεται από μιαν υπόρρητη υπαγωγή στην αρχή του αποχρώντος λόγου. Το Είναι αυτού που υπάρχει δεν γίνεται γνωστό απ’ ό,τι εμφανίζεται αλλά μέσα από ένα προκαταβολικό τίποτα, από το οποίο προκύπτει το Είναι και υπό την απειλή τού οποίου βρίσκεται πάντοτε. Υπ’ αυτήν την έννοια δεν μπορούμε να στοχαστούμε το Είναι παρά στο πλαίσιο του τίποτα, δηλαδή ως αυτό που αντιστέκεται στο τίποτα. Από εδώ προκύπτει η ιδέα τού Είναι ως πληρότητας. Το βασικό αξίωμα αυτής της μεταφυσικής θέσης εκφράστηκε από τον Παρμενίδη: «Το Ον είναι, το μη-Ον δεν είναι». Δεν μπορεί να υπάρχει εναλλακτική ανάμεσα στο Είναι και στο τίποτα. Η πραγματικότητα συλλαμβάνεται μέσα από καθαρούς προσδιορισμούς, επειδή αν το πράγμα δεν ήταν εξ ολοκλήρου αυτό που είναι, τότε δεν θα ήταν καθόλου. Κάθε οπισθοχώρηση, κάθε απροσδιοριστία είναι απαγορευμένες, αφού οποιαδήποτε απουσία προσδιορισμού θα σήμαινε επιστροφή στο τίποτα. Εάν ένα πράγμα συμπεριλαμβάνει το παραμικρό μη-Είναι, τότε δεν είναι καθόλου. Το τίποτα αυτής της θέσης εκφράζει την απόσταση του φιλοσοφικού στοχασμού από τον κόσμο· η φιλοσοφία, καθώς αποσπάται από τον κόσμο των φαινομένων, αποκτά τα μέσα για να συγκροτήσει το πραγματικό σε μια ενότητα, δηλαδή να το κάνει να αναδυθεί από το τίποτα.

ΠΛΑΤΩΝ - ΠΕΡΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗΣ

Από την ποίηση στη φιλοσοφία

(Από τη δυνατότητα στην αναγκαιότητα)

Ένα ερώτημα, που ανάλαφρα εισδύει στο λέγειν αρκετών συνομιλητών της ποίησης είναι και τούτο: ο Πλάτων έχει εξορίσει πραγματικά τους ποιητές και τους καλλιτέχνες από την ουτοπική του πολιτεία;  Η απάντηση δεν εντοπίζεται σε ένα ναι ή σε ένα όχι, αλλά αναζητείται και οφείλει να αναζητείται διαλεκτικά μέσα στον κόσμο της πλατωνικής φιλοσοφίας και δη της πολιτικής φιλοσοφίας. 

Η κυρίαρχη σχέση αυτού του κόσμου είναι η σχέση ειδώλου και αρχέτυπου. Την ποίηση ο Πλάτων την εντάσσει στον κόσμο του ειδώλου, ενώ με τον κόσμο του αρχέτυπου συνάπτει τη φιλοσοφία. Ανάλογα με το πώς κατανοείται η πιο πάνω σχέση,  διακριβώνεται αν ο Πλάτων εξορίζει ή όχι την ποίηση. Από άποψη γενικής,  καθολικής αρχής, η φιλοσοφία, ο κόσμος των ιδεών ή το αρχέτυπο, στα χέρια και στο μυαλό του Πλάτωνος, λειτουργεί ως η ακατάβλητη και τιτάνια εναντίωση στην δικτατορία της  μετριότητας. 

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΟΙΡΕΣ - Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΕΝΣΑΡΚΩΣΗ

          

 Η Κλωθώ μαζί με τις αδελφές της, την Λάχεση και την Άτροπο συνιστούν την τριαδική εκδήλωση της μοίρας στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Η μοίρα, μια έννοια κομβική για την εναγώνια πορεία του ανθρώπου πάνω στη γη, από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα, έχει αποτελέσει τον πυρήνα ποικίλων μύθων, λαογραφικών παραδόσεων, εθίμων και παραμυθιών.

Ένας εξ αυτών των μύθων εντοπίζεται στον πλατωνικό διάλογο Πολιτεία στον οποίο ο Σωκράτης περιγράφει στον Γλαύκωνα την μεταθανάτια εμπειρία που βίωσε ο Ηρ ο Αρμένιος ο Πάμφυλος, αφότου πέθαινε στο πεδίο της μάχης μέχρι του χρονικού σημείου που μεταφέρθηκε στην πατρίδα του, δώδεκα μέρες αργότερα προκειμένου να πραγματοποιηθεί η ταφή του.  Εκεί πάνω στην νεκρική πυρά, αναστήθηκε και διηγήθηκε τα όσα ατένισε κατά την ουράνια περιδιάβαση του.

ΜΑΝΟΣ ΔΑΝΕΖΗΣ - Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗ ΑΚΥΡΩΝΕΙ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ "ΘΑΝΑΤΟΥ"

ΔΕ ΘΑ ΠΕΘΑΝΟΥΜΕ ΠΟΤΕ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ

Η γεωμετρία του Σύμπαντος

Όταν αναφερόμαστε σε μια γεωμετρία, θεωρούμε αυτονόητη την ύπαρξη ενός χώρου μέσα στον οποίο αυτή αναπτύσσεται και τις ιδιότητες του οποίου περιγράφει.

Στα μαθηματικά, στο μαθηματικό Κόσμο, η έννοια του χώρου είναι ιδεατή -νοητή και δεν έχει καμία μα καμία σχέση με την υλική πραγματικότητα. Ομοίως και τα γεωμετρικά σχήματα που μορφοποιούνται εντός του είναι ιδεατά – νοητά και άυλα και δεν έχουν καμία μα καμία σχέση με την υλική πραγματικότητα.

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (4 ΒΙΝΤΕΟ)

Στην ελληνική κοσμοθεώρηση και φιλοσοφία, αλλά και σύμφωνα με την κβαντική φυσική, η ανθρώπινη ψυχή εξελίσσεται μέσα από πολλές μετενσαρκώσεις με τελικό σκοπό την ένωσή της με τον θείο κόσμο. Μόνο τότε σταματά να εισέρχεται σε σώματα, όταν ολοκληρώσει το έργο για το οποίο υπάρχει. Όταν τελειωθεί θα γίνει ένα με το ΕΝΑ (ΕΝΑΔΕΣ).

Απόσπασμα από  Πολιτεία  Πλάτωνα: κεφάλαιο 10, 620e. Οι τρεις Μοίρες και πώς η ανθρώπινη ψυχή επιλέγει το επόμενο σώμα της. 

<< ...Αφού λοιπόν όλες οι ψυχές είχαν διαλέξει τον τρόπο της ζωής τους,με την ίδια σειρά που τους είχε δώσει ο κλήρος, πήγαιναν μπροστά στη Λάχεση. Εκείνη έδινε στην καθεμία το δαίμονα που διάλεξε για να προστατεύει στη ζωή της και να εποπτεύει στην εκτέλεση των υποχρεώσεων που διάλεξε κάθε ψυχή. Αυτός ο δαίμονας οδηγούσε αρχικά την ψυχή στην Κλωθώ, κάτω ακριβώς από το χέρι της και στο στριφογύρισμα του αδραχτιού, για να επικυρώσει έτσι τη μοίρα που διάλεξε η ψυχή. Μετά την επαφή με το αδράχτι, έφερνε την ψυχή εκεί που έγνεθε η Άτροπος, κάνοντας έτσι αμετάκλητα όσα είχαν κλωστεί, κι από κει, χωρίς να γυρίσουν πίσω πήγαιναν και περνούσαν κάτω από το θρόνο της Ανάγκης κι έβγαιναν από την άλλη μεριά.... >>

ΟΙ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΔΕΑΣ ΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΑΡΕΤΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ

Της Άννας Μαρκοπούλου

Εισαγωγή: Αιτίες της επιλογής της ιδέας του Κάλλους 

ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΕΩΝ της ιδέας του Κάλλους στο πλατωνικό Συμπόσιον, έτσι όπως αυτές παρουσιάζονται στον λόγο της Διοτίμας. Ο στόχος του παρόντος άρθρου είναι η ανάδειξη της αναγωγικής πορείας της ψυχής, η οποία περνά, με διαλεκτικό τρόπο, από το στάδιο της θεωρίας του Κάλλους, στο στάδιο της δημιουργίας του Κάλλους, σε όλες τις βαθμίδες της ιδέας του Κάλλους. 

Σε αυτήν την αναγωγική πορεία της ψυχής, η οποία θα φθάσει στην κορύφωσή της, όταν αυτή θα γίνει θεωρός και δημιουργός του νοητού Κάλλους, ο ρόλος των θεωρητικών αρετών της ψυχής είναι, όπως θα διαπιστώσουμε, θεμελιώδης. 

Ο «ΔΑΙΜΩΝ» ΩΣ «ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ» ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ ΤΗΣ ΕΝΣΑΡΚΟΥ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ

Της Άννας Χ. Μαρκοπούλου

Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Παν/μίου της Σορβόννης (Paris V – René Descartes)

«Οὐχ ὑμᾶς δαίμων λήξεται, ἀλλ᾽ὑμεῖς δαίμονα αἱρήσεσθε. Πρῶτος δ᾽ὁ λαχὼν πρῶτος αἱρείσθω βίον ᾧ συνέσται ἐξ ἀνάγκης.» (Πλάτωνος Πολιτεία Ι´, 617e 1-3).

Στον περίφημο “μύθο του Ηρός”, στον οποίο περιγράφεται ολόκληρη η πορεία της ψυχής από και προς την ενσάρκωση, ο Πλάτων τονίζει με έμφαση ότι η ψυχή, προτού ενσαρκωθεί, επιλέγει αυτή η ίδια τον δαίμονά της. Με αυτήν την έννοια, η ψυχή αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου την ευθύνη του συνόλου των επιλογών, οι οποίες θα αποβούν καθοριστικές για την πορεία του ενσάρκου βίου της.

ΟΙ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ (ΒΙΝΤΕΟ)

Αν δεν ανοίγουν τα βίντεο, πατήστε πάνω στα βίντεο, εισέλθετε στο youtube, για να παρακολουθήσετε τις ομιλίες για την αποκωδικοποίηση των πλατωνικών μύθων από την διδάκτορα φιλοσοφίας του Παν/μίου Σορβόννης, Άννα Μαρκοπούλου.

ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ - 49 ΟΜΙΛΙΕΣ (ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ) ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΜΕ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Η Άννα Χ. Μαρκοπούλου, Δρ Φιλοσοφίας της Παιδείας του παν/μίου της Σορβόννης, αναλύει το Συμπόσιο του Πλάτωνα σε 49 βίντεο (τηλεπροβολές) καλύπτοντας την κοσμογονική, την ψυχική, τη θεολογική και τη φιλοσοφική διάσταση του μεγάλου έργου του Πλάτωνα. 

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΡΦΙΚΗΣ, ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΗΣΙΟΔΕΙΑΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

Ο Σωκράτης στην «Πολιτεία» ασκεί, φαινομενικά ή μη, αυστηρή κρητική στον Όμηρο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο Όμηρος βρίσκεται σε διάσταση με την αλήθεια των πραγμάτων. Έτσι, αποβάλλει την ομηρική ποίηση από την Πολιτεία των Αρίστων.

Όμως, πως είναι δυνατόν να συμβαδίζουν μεταξύ τους ο θεϊκός ποιητής, όπως τον χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Σωκράτης στον πλατωνικό «Φαίδωνα, 95.a», με αυτόν που στην πλατωνική «Πολιτεία, 597.e» αποδεικνύεται, πάλι από τον Σωκράτη, ότι βρίσκεται στην 3^ηθέση από την αλήθεια;