«Μετά από αυτά πρέπει να πούμε πόσα και ποια είναι τα διάφορα είδη του κακού.
Έχει ειπωθεί, λοιπόν, και προηγουμένως ότι άλλο είναι το κακό που υπάρχει στις ψυχές και άλλο είναι το κακό που υπάρχει στα σώματα. Και αυτό που υπάρχει στις ψυχές είναι επίσης δύο ειδών, καθώς άλλο είναι αυτό που επηρεάζει το άλογο είδος ζωής και άλλο αυτό που επηρεάζει το λογικό είδος ζωής.
Ας επαναλάβουμε, όμως, και τώρα ότι τα τρία πράγματα μέσα στα οποία υπάρχει το κακό είναι τα εξής: η ψυχή, το είδωλο της ψυχής και το επιμέρους σώμα. Αν, λοιπόν, για την ανώτερη ψυχή το αγαθό συνίσταται στην συμφωνία με τον νου (γιατί πάνω από αυτήν υπάρχει ο νους), κι αν για την αλογία το αγαθό συνίσταται στην συμφωνία της με την λογική (γιατί το αγαθό κάθε πράγματος προέρχεται από το αμέσως ανώτερό του), κι αν για το σώμα το αγαθό συνίσταται στην συμφωνία του με την Φύση (γιατί αυτή είναι για το σώμα η αρχή της κίνησης και της ηρεμίας), τότε είναι αναγκη το κακό για την πρώτη να είναι αντίθεση προς τον νου, καθώς είναι σντίθετο της συμφωνίας με τον νου, για τη δεύτερη η αντίθεση προς την λογική, εφόσον το αγαθό της δεύτερης είναι η συμφωνία με την λογική, και για το τρίτο τα παρά φύσιν, εφόσον το αγαθό του τρίτου είναι η συμφωνία με τη Φύση. Και αυτά τα τρία είδη των κακών γεννιούνται μέσα στις τρείς φύσεις που υπόκεινται σε εξασθένιση λόγω της υποβάθμισης της ουσίας τους μέχρι τα επιμέρους. Γιατί τα καθολικά, όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές, έχουν πάντα το αγαθό τους, ενώ το κακό βίσκεται εδώ κάτω, εννοώ μέσα στα επιμέρους και μέσα στα άτομα, μέσα στα οποία υπάρχει έλλειψη της δύναμης λόγω της υποβάθμισης της ουσίας και αύξηση της διαίρεσης λόγω εξασθένησης της ένωσης.
Και γενικά, άλλο είναι το κακό που εμφανίζεται μέσα στις ψυχές και άλλο το κακό που εμφανίζεται μέσα στα σώματα. Και από αυτά το κακό μέσα στις ψυχές είναι δυο ειδών, “το ένα νόσος και το άλλο αίσχος”, όπως λέει κάπου ο Ελεάτης ξένος. Αίσχος, μάλιστα είναι η άγνοια και η στέρηση του νου, ενώ νόσος είναι η “στάση” (διχόνοια) μέσα στην ψυχή και έλλειψη της κατά λόγο ζωής.
Από αυτήν την άποψη, λοιπόν, το κακό θα έχει τρία είδη, και καθένα από αυτά τα τρία θα χωρίζεται και πάλι σε δύο είδη. Γιατί αλλιώς υπάρχει το αίσχος στην διάνοια και αλλιώς στην δόξα (γνώμη) (αφού σε καθένα από αυτά τα δύο είναι διαφορετική), και στη μια περίπτωση θα αποτελεί έλλειψη της επιστήμης και στην άλλη τέχνης (δεξιοτεχνίας). Επιπλέον, και η νόσος υπάρχει αλλιώς μέσα στις γνώσεις και αλλιώς μέσα στις έξεις. Γιατί και οι έξεις δεν είναι σύμφωνες με την λογική, όπως και πολλές αισθήσεις και απερίσκεπτες φαντασίες. Και εκείνοι που ζούνε μια πρακτική ζωή, εμποδίζονται από τις έξεις που είναι αντίθετες με το αγαθό. Εκείνοι, όμως, που ζούνε μια στοχαστική ζωή, εμποδίζονται από τη φαντασία η οποία παρεισφρέει και αναιρεί την αγνότητα των άυλων στοχασμών τους. Και το αφύσικο επίσης είναι δύο ειδών. Γιατί και το αίσχος του σώματος είναι αφύσικο (γιατί αποτελεί αδυναμία και έλλειψη του είδους) και η νόσος του σώματος είναι αφύσικη, καθώς αποτελεί διάλυση της τάξης και της συμμετρίας που υπάρχει μέσα στο σώμα.
Με τόσους τρόπου, λοιπόν, πρέπει να διαιρεθεί το κακό, επειδή και τα μέτρα των όντων υπάρχουν μέσα σε αυτές τις τρείς αρχές, την Φύση, την Ψυχή και τον Νου (νοητό). Και η αμετρία αποτελεί στέρηση είτε των Λόγων (λογικών αρχών) που υπάρχουν μέσα στην ψυχή είτε των Λόγων που υπάρχουν μέσα στον νου και γεννήθηκαν από τον Νου (νοητό). Γιατί εκείνο που θέτει σε τάξη κάθε πράγμα είναι ανώτερο από αυτά που τακτοποιούνται άμεσα – και εννοώ εκείνο που άμεσα θέτει σε τάξη καθένα από αυτά. Τέτοια είναι για τα σώματα η Φύση, τα τα άλογα είδη ζώής η λογική, και για τα λογικά είδη ζωής το αγαθό που βρίσκεται πάνω από αυτά. Για τα είδωλα των ψυχών, εξάλλου, η τάξη προέρχεται είτε από την ανώτερη ψυχή, στον βαθμό που όλα αυτά τα είδωλα είναι εξαρτημένα από την μια ψυχή, είτε από μια εξωτερική αρχή, από την οποία προέρχεται το αγαθό για τα όντα που αποτελούν αντικείμενο πρόνοιας. Τέλος. Για κάποια σώματα το αγαθό προέρχεται από μια επιμέρους Φύση και για άλλα από μία καθολική Φύση».
Βλ. Πρόκλος «Περί της των κακών υποστάσεως, 55.1 – 57.4»
____________________________________
De malorum subsistentia 55.1 ` to De malorum subsistentia 57.4 Πόσαι δὲ αὐτοῦ διαφοραὶκαὶ τίνες, <μετὰ ταῦτα> λεκτέον. εἴρηται μὲν οὖν καὶ πρότερον ὅτι κακὸν ἄλλο μέν ἐστιν ἐν ψυχαῖς. <ἄλλο δὲ ἐν σώμασι>———. λεγέσθω δὲ καὶ νῦν ὅτι τρία ταῦτα ἐστὶν ἐν οἷς τὸ κακόν, ψυχὴ <μερικὴκαὶ ψυχῆς εἴδωλον> καὶ σῶμα …. εἴπερ οὖν τῇ μὲν ἄνω ψυχῇ τὸ ἀγαθὸν κατὰ νοῦν …, τῇ δὲ <ἀλόγῳ> κατὰ λόγον …, τῷ δὲ αὖ σώματι κατὰ φύσιν—αὕτη γὰρ αὐτῷ ἀρχὴ κινήσεως καὶ ἠρεμίας—. ἀνάγκη δήπου τὸ κακὸν τῇ μὲν παρὰ νοῦν εἶναι ὡς τῷ κατὰ νοῦν ὑπεναντίον, τῇ δὲ παρὰ λόγον, ᾗ τὸ εὖ κατὰλόγον, τῷ δὲ παρὰ φύσιν <…>· καὶ τρία ταῦτα τῶν κακῶν εἴδη τρισὶν ἐγγινόμενα φύσεσιν ἀσθενεῖν δυναμέναις διὰ τὴν εἰς τὸ μερικὸν τῆς οὐσίας ὕφεσιν. τὰ μὲν γὰρ ὅλα, καθάπερ εἴρηται πολλάκις, τὸαὐτῶν ἀγαθὸν ἔχει ἀεί· τὸ δὲ κακὸν ἐνταῦθα, λέγω δὲ ἐν τοῖς καθέκαστα καὶ τοῖς ἀτόμοις, ἐν οἷς δὴκαὶ ἡ τῆς δυνάμεως ἔλλειψις διὰ τὴν τοῦ εἶναι ὕφεσιν καὶ ἡ τῆς διαιρέ σεως ἐπίδοσις, ἀμυδρουμένης τῆς ἑνώσεως.
Ὅλως δὲ τὸ κακὸν ἄλλο μὲν τὸ ἐν ψυχαῖς, ἄλλο δὲ τὸ ἐν σώμασι, καὶ τούτων <τὸ ἐν ψυχαῖσ> διττόν, τὸ μὲν <νόσος>, τὸ δὲ <αἶσχος>, <ὡς πού φησιν ὁ Ἐλεάτης ξένοσ> [Pl. soph. 228]. ἔστι δὲ αἶσχος μὲν <ἄγνοια> καὶ τοῦ νοῦ στέρησις, νόσος δ᾽ ἐν ψυχῇ <στάσις> καὶ ἔλλειψις τῆς κατὰ λόγον ζωῆς. ———,
ἀλλὰ καὶ τούτων ἕκαστον αὖθις διττόν· καὶ γὰρ τὸ αἶσχος ἄλλως μέν ἐστι περὶ διάνοιαν, ἄλλως δὲπερὶ τὴν δόξαν, ἐπεὶ καὶ ἡ γνῶσις ἑτέρα, καί που μὲν ἐπιστήμης, ποὺ δὲ τέχνης ἔνδεια. πρὸς δὲ καὶνόσος ἄλλως μὲν <ἐν ταῖς γνώσεσιν, ἄλλως δὲ> ἐν ταῖς ὁρμαῖς———
Τοσαυταχῶς οὖν τὸ κακὸν διαιρετέον, ἐπεὶ καὶ τὰ μέτρα τῶν ὄντων ἐν τρισὶ ταύταις ἐστὶν ἀρχαῖς, φύσει καὶ ψυχῇ καὶ νῷ· καὶ τὸ ἄμετρον ἢ τῶν ἐν φύσει λόγων ἐστὶ στέρησις ἢ τῶν ἐν ψυχῇ ἢ τῶν ἐν νῷ…. καὶ γὰρ τὸ κοσμοῦν ἕκαστα κρεῖττον ἐστὶ τῶν κοσμουμένων
πηγή: eleysis69
