Ο Θέων ο Σμυρναίος (ή Θέων ο Πλατωνικός) ήταν Έλληνας μαθηματικός και φιλόσοφος (70 μ.Χ. - 135 μ.Χ.). Γεννήθηκε στη Σμύρνη, όπου και πέθανε. Άκμασε κατά το τέλος του 1 αιώνα, και τις αρχές του 2 αιώνα μ.Χ. Οι σύγχρονοί του συγγραφείς δεν τον αναφέρουν, αλλά οι μεταγενέστεροι τον ονομάζουν «Θέων ο Πλατωνικός φιλόσοφος», επειδή ήταν οπαδός της πλατωνικής φιλοσοφίας και ασχολήθηκε ειδικά με τη σπουδή των πλατωνικών διαλόγων.
Ο Θέων απέδιδε ως οπαδός της πλατωνικής φιλοσοφίας μυστηριακή σημασία κάθαρσης στα μαθηματικά. Ως νεοπυθαγόρειος ξεχωρίζει πέντε στάδια βαθμίδες μυστηριακού καθαγιασμού, για την εξέλιξη των φιλοσόφων: α) καθαρμός: είναι το προκαταρκτικό στάδιο που αποβλέπει στο να κάνει προσεκτικούς αυτούς που λόγω «ακάθαρτων χειρών ή ακατάληπτης γλώσσας» δεν ήταν εκλόγιμοι, β) κυρίως γνώση, γ) εποπτεία -ανώτατος βαθμός μύησης, δ) το στάδιο κατά το οποίο ο μυηθείς γίνεται «δαδούχος» -ιεροφάντης και έχει τη δύναμη της μεταλαμπάδευσης, μύησης άλλων και ε ) ομοίωση προς το Θεό όσο είναι δυνατό.
Ο Θέων ο Σμυρναίος λέει ότι η τετρακτύς «μοιάζει να περικλείει όλη τη φύση του Σύμπαντος» (δοκεί την των όλων φύσιν συνέχειν). Στο έργο του «Των κατά των μαθηματικόν χρησίμων εις την Πλάτωνος ανάγνωσιν» αναλύει έντεκα τρόπους με τους οποίους σχηματίζεται τετρακτύς. Συνολικά έντεκα τετρακτύες.
Συγκεκριμένα:
Υπάρχουν δύο τετρακτύες αριθμών, «η μια που σχηματίζεται με πρόσθεση, η άλλη με πολλαπλασιασμό. Και αυτές οι τετρακτύες εσωκλείουν τους μουσικούς, τους γεωμετρικούς και τους αριθμητικούς λόγους από τους οποίους σχηματίζεται η αρμονία του Σύμπαντος». Οι δυο τετράδες είναι: 1,2,3,4 και 1,2,3,4,8,9,27 (αυτή με την οποία σχηματίζει ο Πλάτων στον Τίμαιο την ψυχή του κόσμου).
Οι άλλες τετρακτύες αναπαριστούν αντιστοιχίσεις.
Η 3η τετρακτύς αντιστοιχίζει: στο 1 το σημείο, στο 2 την γραμμή, στο 3 την επιφάνεια και στο 4 το στερεό.
Η 4η τετρακτύς αντιστοιχίζει: στο 1 το πυρ, στο 2 τον αέρα, στο 3 το ύδωρ και στο 4 τη γη.
Η 5η τετρακτύς αντιστοιχίζει: στο 1 την πυραμίδα (τετράεδρο), στο 2 το 8-εδρο, στο 3 το 20-εδρο και στο 4 τον κύβο (6-εδρο).
Η 6η «είναι εκείνη των δημιουργημένων πραγμάτων». Αντιστοιχίζει: στο 1 το σπέρμα, ανάλογο του σημείου. Στο 2 την αύξηση μήκους, ανάλογη της γραμμής. Στο 3 την αύξηση κατά πλάτος, ανάλογη της επιφάνειας. Στο 4 την αύξηση κατά βάθος, ανάλογη του στερεού.
Η 7η τετρακτύς «είναι εκείνη των κοινωνιών». Αντιστοιχίζει στο 1 τον άνθρωπο, στο 2 την οικογένεια, στο 3 την κωμόπολη και στο 4 την πόλη «επειδή είναι από αυτά τα στοιχεία που συντίθεται το έθνος».
«Ολες αυτές οι τετρακτύες είναι υλικές και αισθητές»
Η 8η τετρακτύς «περιέχει τους παράγοντες με τους οποίους μπορούμε να κάνουμε κρίσεις πάνω στα προηγούμενα και που είναι εν μέρει διανοητικοί»: το 1 είναι η σκέψη, το 2 η επιστήμη, το 3 είναι η γνώμη και το 4 η αίσθηση.
Αντίστοιχα, η 9η «είναι το λογιστικό, το θυμικό, το επιθυμητικό και το σώμα», η 10η «είναι η άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο κι ο χειμώνας» κι η 11η «το παιδί, ο έφηβος, ο ώριμος άνθρωπος, ο γέρος».
Έργα του θέωνα
Από τα έργα του Θέωνα μνημονεύονται από τους μεταγενεστέρους τα εξής:
Σχόλια στην Πολιτεία του Πλάτωνα
Πραγματεία, όπου διαχωρίζει σε τετραλογίες τα έργα του Πλάτωνα και
«Τα κατά μαθηματικόν χρήσιμα εις την Πλάτωνος ανάγνωσιν» -είναι ο τίτλος του κυρίως μαθηματικού έργου του, το οποίο και διασώθηκε, όχι, όμως, εντελώς με την αρχική του μορφή.
Τα δυο πρώτα έργα του δε διασώθηκαν. Όπως λέει ο ίδιος ο Θ. το σύγγραμμα του αυτό το έγραψε για να κάνει κατανοητές τις μαθηματικές προτάσεις που περιέχονται στους διαλόγους του Πλάτωνα. Το έργο του αυτό αποτελεί ένα είδος εισαγωγής στα μαθηματικά ως βοήθημα για όσους ασχολούνται με την πλατωνική φιλοσοφία , αποτελεί σημαντική πηγή ιστορικών στοιχείων για τα μαθηματικά και διαιρείται σε τρία μέρη:
α) Θεωρία των αριθμών -Γεωμετρική , Άλγεβρα
β) Θεωρία της μουσικής και
γ) Αστρονομία.
'Όπως τονίζει ο ίδιος ο Θ. στο έργο του αυτό, έχει καταχωρήσει και αναπτύξει «επί το γνωριμότερον» γνώσεις των Πυθαγορικών.
πηγή: el.wikipedia - mystica.gr
