Της Γιαννάτου Μαρίας - Ευθυμίας (Θεατρολόγος)
Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ
Της Γιαννάτου Μαρίας - Ευθυμίας (Θεατρολόγος)
ΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Της Ειρήνης Σπυριδάκη
Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο αξίζει να επικεντρώσει κανείς το ενδιαφέρον του στις μεγάλες δημόσιες συγκεντρώσεις επ' ευκαιρία των εορτών, στo πλαίσιο των οποίων διεξάγονταν μουσικοί αγώνες. Συνηθέστερα επρόκειτο για παραστάσεις που έδιναν οι επαγγελματίες αοιδοί ή οι ραψωδοί, άδοντας συνήθως με τη συνοδεία λύρας ή αντίστοιχα, εκφέροντας εκφραστικά, κρατώντας ένα ραβδί - σύμβολο ισχύος, ποιητικά κείμενα του μεγάλου ποιητή Ομήρου και σπανιότερα (όσον αφορά τους ραψωδούς) δικές τους ποιητικές συνθέσεις.
Τις παραστάσεις αυτές των αοιδών ή ραψωδών συνόδευε ενίοτε στο τραγούδι και το χορό μια ομάδα νεαρών που λειτουργούσε ως εσωτερικό ακροατήριο του πρωταγωνιστή αοιδού ή ραψωδού, αν θεωρήσουμε ότι το εξωτερικό ακροατήριό του ήταν το ευρύ κοινό που προσερχόταν για να απολαύσει την παράσταση. Στις ραψωδίες δ, θ, ζ της Οδύσσειας και Σ΄ της Ιλιάδας ο όμιλος των ατόμων που παρακολουθεί τη μουσική παράσταση, παρασύρεται και συνοδεύει με ρυθμικές - μιμητικές κινήσεις τους πρωταγωνιστές της παράστασης, αναδεικνύοντας το ταλέντο τους.
Η προφορική εκφορά ή το τραγούδι του ποιητικού λόγου (αοιδή) προκαλούσε τόσο συγκινησιακές, όσο και διανοητικές αντιδράσεις στον ακροατή. Ο ραψωδός Ίων στον ομώνυμο διάλογο του
ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ
Βλέπουμε αμέσως την αντίθεση μεταξύ άμεσης δημοκρατίας των Αρχαίων και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας των Νεοτέρων. Μπορεί να μετρήσει κανείς την απόσταση ανάμεσα στις δύο αυτές αντιλήψεις, ξεκινώντας απ’ το γεγονός ότι, στην αρχαία Ελλάδα, τουλάχιστον στο δημόσιο δίκαιο, η ιδέα της αντιπροσώπευσης είναι άγνωστη.
Αντίθετα στους Νεότερους βρίσκεται στη βάση των πολιτικών συστημάτων, εκτός από τις στιγμές ρήξης (τα εργατικά συμβούλια λόγου χάρη ή τα Σοβιέτ στην αρχική τους μορφή), κατά τις οποίες αρνούνται την εκχώρηση της εξουσίας οι αντιπροσωπευόμενοι στους αντιπροσώπους. Οι εντολοδόχοι, που είναι απαραίτητοι στην κοινότητα, όχι μόνο εκλέγονται αλλά είναι και διαρκώς ανακλητοί. Φυσικά οι Έλληνες, και θα περιοριστώ στην περίπτωση των Αθηναίων, που τη γνωρίζουμε λιγότερο αποσπασματικά, έχουν αξιωματούχους. Αλλά οι αξιωματούχοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στους αξιωματούχους που τα καθήκοντά τους προϋποθέτουν κάποια ειδική γνώση
Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΕΦΙΑΛΤΗ ΤΟΥ ΑΘΗΝΑΙΟΥ- Α) ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ Β) ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΡΗΓΑ
Σχετικά με την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία οι περισσότεροι γνωρίζουμε τον Περικλή, τον Κλεισθένη ή και τον Αριστείδη. Δεν γνωρίζουμε όμως τον πραγματικό ιστορικό πρωταγωνιστή που αγωνίστηκε και εδραίωσε την ΑΛΗΘΙΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ. Ποιος είναι αυτός; Ο Εφιάλτης ο Αθηναίος ή Σοφωνίδου. Μην τον μπερδεύουμε με τον Εφιάλτη τον Ευρυδήμου
που πρόδωσε τους Έλληνες στον Ξέρξη.
Ο Εφιάλτης ο Αθηναίος έδωσε ολοκληρωτικά την εξουσία στους Αθηναίους πολίτες, στον αθηναϊκό λαό.
Α΄ ΜΕΡΟΣ
Η βιογραφία του Εφιάλτη του Αθηναίου
Η βιογραφία του είναι ελάχιστα γνωστή, ωστόσο παραδίδεται πώς ήταν φτωχός, δίκαιος και αδιάφθορος. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο περιστατικό που αναφέρεται σε αυτόν. Κάποτε οι φίλοι του θέλησαν να του δώσουν δέκα τάλαντα, εκείνος όμως δεν τα δέχθηκε, με το εξής επιχείρημα: «αυτά θα με αναγκάσουν, επειδή θα σας ντρέπομαι, να αποκρύψω κάτι από τα δίκαια. Επειδή όμως ούτε θέλω να σας ντρέπομαι ούτε να σας χαρίζομαι, θα σας φανώ δυσάρεστος». Ακόμη, όταν κάποτε ένας στρατηγός τον κατηγόρησε ως φτωχό, αποκρίθηκε «γιατί όμως δεν ανέφερες και το άλλο, ότι δηλαδή είμαι δίκαιος;» Ανήκε στην προοδευτική πολιτική παράταξη των δημοκρατικών, την αρχηγία της οποίας ανέλαβε μετά τον εξοστρακισμό του Θεμιστοκλή το 471 π.Χ., και αντιπολιτευόταν τον προβεβλημένο πολιτικό Κίμωνα, εκπρόσωπο της αριστοκρατικής παράταξης. Αγωνίστηκε για τον περιορισμό της εξουσίας του αριστοκρατικού σώματος του Αρείου Πάγου. Κυριότερη πηγή για τις μεταρρυθμίσεις του είναι η Αθηναίων πολιτεία του Αριστοτέλη.
Ο Εφιάλτης ξεκίνησε δικαστικές διώξεις εναντίον μελών του Αρείου Πάγου επικρίνοντας τη διαφθορά τους και πέτυχε έτσι τη μείωση του γοήτρου του στην αθηναϊκή κοινωνία. Το 462/61 π.Χ. εκμεταλλεύτηκε την απουσία του Κίμωνα στη Μεσσηνία κατά το Γ΄ Μεσσηνιακό Πόλεμο και πέτυχε να περάσει νόμο στην εκκλησία του δήμου, που αφαιρούσε πολλές εκτελεστικές και δικαστικές αρμοδιότητες από τον Άρειο Πάγο. Την επικράτηση της αντιλακωνικής δημοκρατικής παράταξης βοήθησε η αποτυχημένη, λόγω της Σπαρτιατικής καχυποψίας, εξέλιξη της αθηναϊκής βοήθειας προς τη Σπάρτη υπό την ηγεσία του Κίμωνα. Οι Σπαρτιάτες απέπεμψαν με προσβλητικό τρόπο από την Ιθώμη την αθηναϊκή δύναμη, που οι ίδιοι είχαν καλέσει για βοήθεια εναντίον των επαναστατημένων ειλώτων. Οι Αθηναίοι αντέδρασαν συμμαχώντας με το Άργος, τον προαιώνιο εχθρό της Σπάρτης, και στράφηκαν εναντίον του Κίμωνα, που είχε υποστηρίξει ένθερμα την αποστολή βοήθειας. Οι δημοκρατικοί, με τον Εφιάλτη και τον Περικλή, ανέκτησαν το κύρος τους στο δήμο και έστρεψαν την πόλη προς την πολιτική της σύγκρουσης με τη Σπάρτη και της ηγεμονίας επί των άλλων πόλεων στα πλαίσια της Αθηναϊκής Συμμαχίας.
Πιο συγκεκριμένα, ο νόμος που ψήφισε η εκκλησία του δήμου με πρωτοβουλία του Εφιάλτη:
- Μετέφερε πολιτικές, ελεγκτικές και δικαστικές αρμοδιότητες του Αρείου Πάγου στην εκκλησία του δήμου, τη βουλή και τα λαϊκά δικαστήρια της Ηλιαίας. Ο Άρειος Πάγος διατήρησε μόνο τη δικαστική αρμοδιότητα για φόνους εκ προθέσεως, τραυματισμούς με σκοπό το φόνο, εμπρησμούς, δηλητηριάσεις και κοπές ιερών δέντρων, όταν και οι δύο διάδικοι ήταν Αθηναίοι πολίτες
- Επιφόρτισε τη βουλή με το συντονισμό και την επίβλεψη των αρχών που εμπλέκονταν σε πράξεις διοικήσεως και την αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων που ανέκυπταν στο διάστημα ανάμεσα σε δύο συνεδριάσεις του δήμου.
- Μετέτρεψε τη σολώνεια Ηλιαία, που ως τότε συνερχόταν ολόκληρη και πιθανόν ταυτιζόταν με την εκκλησία του δήμου, σε «δεξαμενή» 6000 κληρωμένων και ορκισμένων Αθηναίων άνω των 30 ετών, από την οποία λαμβάνονται στο εξής οι δικαστές για τα ηλιαστικά δικαστήρια.
Αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων ήταν να χάσει ο Άρειος Πάγος και τα τελευταία μέσα έμμεσης πολιτικής επιρροής, όπως π.χ. την καταδίκη φιλόδοξων αρχόντων μετά το τέλος της θητείας τους και τον αποκλεισμό τους από τον Άρειο Πάγο. Την αρμοδιότητα εκλογής αρχόντων και προβουλευτικής επεξεργασίας των ψηφισμάτων είχε αφαιρέσει από τον Άρειο Πάγο ήδη ο Σόλων. Έτσι, ο Άρειος Πάγος απώλεσε το ρόλο του ως υπέρτατης αρχής και φύλακα του αθηναϊκού πολιτεύματος. Το πολίτευμα της Αθήνας έκανε ακόμα ένα σημαντικό βήμα προς τον εκδημοκρατισμό.
Όταν επέστρεψε ο Κίμων, προσπάθησε να αναστρέψει το νόμο, πράγμα που δεν κατόρθωσε. Αντιθέτως, οι αντίπαλοί του, λόγω της αποτυχημένης επιχείρησής του στη Μεσσηνία και της μεγάλης προσβολής που υπέστη το αθηναϊκό γόητρο εξαιτίας του, πέτυχαν να εξοστρακισθεί (461 π.Χ.). Έτσι, επικράτησαν τελικά οι μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη, αλλά ο ίδιος ο Εφιάλτης δολοφονήθηκε λίγο αργότερα από όργανα των αριστοκρατικών και τον ηγετικό ρόλο του στη δημοκρατική παράταξη της Αθήνας ανέλαβε ο Περικλής. Λόγω της επίσης σημαντικής προσφοράς του τελευταίου στην ανάδειξη της Αθήνας σε ηγέτιδα δύναμη στο Αιγαίο, αλλά και ευρύτερα στον ελληνικό κόσμο τον 5ο αι. π.Χ., πολλές μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη αποδόθηκαν εσφαλμένα στον Περικλή.
Λίγα χρόνια μετά τις μεταρρυθμίσεις, το 458 π.Χ., διδάχθηκε η Ορέστεια του Αισχύλου, στην οποία ο Άρειος Πάγος προβάλλεται ως το ανώτατο, αδιάφθορο δικαστήριο που φυλάσσει το δίκαιο του αίματος (Blutrecht) ως τη βάση κάθε δικαίου και πολιτειακής τάξης. Οι απόψεις σχετικά με την ιστορική ερμηνεία του φαινομένου διίστανται: Αποτελεί η Ορέστεια προσπάθεια καθησυχασμού των πολιτών για τις μεταρρυθμίσεις της δημοκρατικής παράταξης, προσπάθεια διάσωσης του γοήτρου του Αρείου Πάγου παρά τις μεταρρυθμίσεις ή απόπειρα αντίδρασης στις μεταρρυθμίσεις και προβολής του επιχειρήματος ότι ο Άρειος Πάγος είναι η βάση κάθε δικαίου;
Βιβλιογραφία
- Μ.Β. Σακελλαρίου, Η αθηναϊκή δημοκρατία, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης: Ηράκλειο 2000.
- Χρήστος Γ. Ρήγας, "Η δημοκρατία του Εφιάλτη - Η εξουσία των πολιτών", Εκδόσεις Ελευσίς, Αθήνα 2008
πηγή: Βικιπαίδεια
Β΄ ΜΕΡΟΣ
Το βιβλίο 45 σελίδων του Χρήστου Ρήγα, η Δημοκρατία του Εφιάλτη (Με εισαγωγή του συγγραφέα):
ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ - ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ
«το δε νέα εἶναι τα ὂντα σημαίνει γιγνόμενα ἀεί εἶναι·..»(Κρατύλος 411c,)
Ο πολιτισμός, αρχής γενομένης από την αρχαία ελληνική σκέψη και το φιλοσοφικό λόγο, βασίστηκε στην ολιστική φιλοσοφία. Η οικουμενική πνευματική κληρονομιά επιφορτίζει με ένα χρέος το σύγχρονο άνθρωπο και ιδιαίτερα τον Έλληνα, που θα πρέπει να γνωρίζει, ότι η ανάληψη της ευθύνης του, απέναντι στον πολιτισμό που του παραδόθηκε, είναι συναφής με τη διάσωση της υπάρξεώς του. Αποκομμένος από τον αληθινό εαυτό του, αποξενωμένος από τον άλλον, ο σύγχρονος άνθρωπος
βρίσκεται απομονωμένος στην ατομικότητά του, υποκείμενος στη γραμμική έννοια του χρόνου μέσα σ’ έναν κόσμο που τον αγνοεί.
ΒΙΒΛΙΟ GEORG SIMMEL- ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΨΥΧΗ - ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Φιλόσοφος αλλά και ένας από τους θεμελιωτές της κοινωνιολογίας, ο Γκέοργκ Ζίμμελ αποτελεί μια προσωπικότητα-κλειδί για την κατανόηση του σύγχρονου κόσμου. Η σκέψη του συνέλαβε τον σφυγμό μιας κοινωνίας με φυγόκεντρες τάσεις, πολλαπλά ερεθίσματα, αλλά και με βαθιά τραγικό χαρακτήρα αφού, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, οι δεσμευτικές αξίες της εμφάνιζαν έντονα τα σημάδια της φθοράς και της κόπωσης. Ο Γκεοργκ Ζίμμελ ήταν ο μόνος που ασχολήθηκε
περισσότερο από οποιοδήποτε άλλον με τον
χώρο, την ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ, με συστηματικό τρόπο.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ
Η μελέτη της ελληνικής κοινότητας στην περίοδο της Τουρκοκρατίας ιδιαίτερα αναδεικνύει σχήματα της ελληνικής νοοτροπίας εν γένει, αλλά ερμηνεύει επίσης τον συνεκτικό ιστό που απαντάται σήμερα σε όλες τις ελληνικές κοινότητες που διαμορφώνονται στην παγκοσμιότητα και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους. Ο εξαστισμός, αυτή η καθοριστική διαδικασία που αποκόλλησε τον άνθρωπο από το φυσικό του περιβάλλον, συμπίεσε και το μαγικοθρησκευτικό πλέγμα που καθοδηγεί με τρόπο αόρατο τα άτομα σε μια ιδιότυπη συνεργατική και συμβιωτική σχέση. Η μαγεία που αναπτύσσεται στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση χάθηκε στα πλαίσια του εξορθολογισμού και της τεχνολογίας των αστικών κέντρων. Η συνολική μαγεία της κοινότητας, όμως, ως πολιτισμικός παράγοντας έμεινε βαθιά ριζωμένη στο συλλογικό ασυνείδητο των Ελλήνων καθορίζοντας και τον χαρακτήρα τους
ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑΝΝΑΡΑ-ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ: ΕΡΩΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (ΕΚΚΛΗΣΙΑ)
Στο βιβλίο "Ενάντια στη Θρησκεία" του Χρήστου Γιανναρά γίνεται προσπάθεια να υπάρξει διάκριση ανάμεσα στη θρησκευτικότητα και τη μεταφυσική αναζήτηση. Η πρώτη είναι ανάγκη ορμέμφυτη, ενστικτώδης, η δεύτερη είναι άθλημα ελευθερίας από αυτήν την αναγκαιότητα. Αυτός είναι ο λόγος που η θρησκεία έχει πανανθρώπινο και διαχρονικό χαρακτήρα, ενώ η μεταφυσική αναζήτηση χαρακτηρίζει πάντα τους λίγους. Όμως, κατά κανόνα, η μεταφυσική αναζήτηση είναι που παράγει πολιτισμό, όχι η θρησκεία, όπως δεν παράγει πολιτισμό και η οποιαδήποτε χρηστική επιστήμη.
Ο Γιανναράς και σε αυτή του την ομιλία αποκαλύπτει ότι ο κεντρικός συνεκτικός φιλοσοφικός άξονας που συνδέει τον όντως έρωτα με την όντως πολιτική είναι ο κοινός λόγος, το αληθώς κοινωνείν. Όπως στον αληθινό έρωτα συλλαμβάνει κανείς τον ύψιστο βαθμό ελευθερίας μέσα από τη σχέση με τον άλλο, έτσι και στον αληθινό πολιτικό τρόπο του βίου λαμβάνει χώρα το εκκλησιαστικό γεγονός. Μη μπερδέψουμε την έννοια "εκκλησία" με την έννοια "θρησκεία". Οι όροι κομίζουν τελείως διαφορετικό περιεχόμενο ως προς την πρόσληψή τους στην ίδια την πραγματικότητα.
Το θρησκευτικό γεγονός ικανοποιεί οτιδήποτε έχει σχέση με τον εγωτισμό μας, τα απρόσωπα ένστικτα που αναδύονται από την ίδια τη φυσική αναγκαιότητα. Μέσα από το θρησκευτικό γεγονός ο άνθρωπος προσπαθεί να καλύψει αποκλειστικά την ατομικότητά του, τον ιδιοτελή τρόπο της ύπαρξης. Ο φόβος για το επέκεινα, απόρροια της θρησκευτικότητας, κάνει τον άνθρωπο να θέτει πάντοτε ως κέντρο του κόσμου τον ίδιο τον εαυτό του πιστεύοντας ότι αν ικανοποιεί κάθε φορά όλα τα είδη των αναγκών του και των αναζητήσεών του προς ίδιον όφελος θα καταστεί ευτυχισμένος και ολοκληρωμένος. Συνήθως μια τέτοια στάση τον οδηγεί στο να αποκοπεί από τους άλλους.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
Του Σπύρου Κουτρούλη, από το βιβλίο Ἐθνισμὸς καὶ Κοινοτισμός, Ἐναλλακτικὲς ἐκδόσεις, Ἀθήνα 2004
.......[ Στὸ δοκίμιο «Αἱ κοινότητες τῆς Μακεδονίας καὶ ἡ Ἑλληνικὴ διοίκησις» (Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις, σελ. 630-631, 647-650), ὁ Ντίνος Μαλοῦχος ἐπισημαίνει ὅτι οἱ ἑλληνικὲς κοινότητες δημιούργησαν κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἕνα δεύτερο κράτος. Τὸ ὀθωμανικὸ δίκαιο, ἀγνοώντας τὴν πραγματικότητα τῶν κοινοτήτων, ἐπέτρεψε τὴ λειτουργία τους. Βέβαια οἱ κοινότητες ἀναπτύσσονται, καὶ μὲ τὴν ἀνάπυξή τους διασώζουν τὸν Ἑλληνισμό, κυρίως στὰ κεφαλοχώρια, ἐνῶ στὰ τσιφλίκια οἱ οἰκογένειες κολλήγων ἔχουν πολὺ περιορισμένες δυνατότητες αὐτονομίας. Οἱ μακεδονικὲς κοινότητες φροντίζουν γιὰ τὴν παιδεία, τὴ διαχείριση τῶν κοινοτικῶν βοσκοτόπων καὶ τῆς κοινοτικῆς περιουσίας, ἐνοικιάζουν τὶς ἰδιόκτητες γαῖες ποὺ εἶναι σὲ ἀγρανάπαυση,
ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
Στην ελληνική αντίληψη της πολιτικής δεν συναντάμε το δίπολο "άτομο-κοινωνία", αλλά το δίπολο "πολίτης-κοινότητα". Στην πρώτη περίπτωση, στη νεωτερική δυτική παράδοση, η σχέση ατόμου-κοινωνίας είναι απρόσωπη και αφηρημένη, κυριαρχείται από συστήματα που μεσολαβούν σε κάθε πτυχή αυτής της σχέσης. Στην ελληνική αντίληψη της πολιτικής η σχέση πολίτη-κοινότητας είναι συγκεκριμένη και αδιαμεσολάβητη (άμεση δημοκρατία), χωρίς να παρεμβάλλονται συστήματα που να αλλοιώνουν την λειτουργική καθολικότητά της. Αυτό που είναι άξιο αναφοράς στη νεωτερική παράδοση είναι το γεγονός ότι το "άτομο", ο ιδιώτης (idiot=ηλίθιος), ακόμα και αποκομμένο από την κοινωνία, προσλαμβάνεται ως "άνθρωπος". Κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην αρχαιοελληνική αντίληψη της πολιτικής. Στην αρχαιοελληνική αντίληψη της πολιτικής ο άνθρωπος ως απλή βιοφυσική μονάδα αποκομμένη από την κοινότητά του αποτελεί μια έκπτωση από την ανθρώπινη κατάσταση, δηλαδή δεν υφίσταται ως άνθρωπος.
ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΜΙΣΟΥΣ
.......[ Υπάρχουν δύο ψυχικές εκφράσεις του μίσους: το μίσος για τον άλλο και το μίσος για τον εαυτό μας, το οποίο συχνά δεν παρουσιάζεται ως τέτοιο. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι και τα δυο έχουν κοινή ρίζα, την άρνηση της ψυχικής μονάδας να δεχθεί αυτό που για την ίδια είναι ξένο. Η οντολογική αυτήδιάρθρωση του ανθρώπου επιβάλλει αξεπέραστους εξαναγκασμούς σε κάθε κοινωνική οργάνωση και σε κάθε πολιτικό πλάνο. Καταδικάζει αμετάκλητα κάθε ιδέα για μία «διαφανή» κοινωνία, κάθε πολιτικό πλάνο που αποσκοπεί στην άμεση οικουμενική συμφιλίωση.
ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΑΣ ΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΟΥ ΜΑΣ
.jpg)
Εμείς οι απλοί πολίτες, που συναθροιζόμαστε σε τούτη τη μικρή γωνιά του κόσμου, αγαπάμε πάνω από όλα τη δυνατότητα να κοινωνούμε μεταξύ μας όλες εκείνες τις ιδέες και τις εμπειρίες που μας φέρνουν πιο κοντά και μας προσφέρουν αληθινή χαρά. Αγαπάμε τούτον τον τόπο και τον σπάνιο ηλιόλουστο γαλανό ουρανό που φωτίζει κάθε ακρογιαλιά, ραχούλα και γωνιά της πατρίδας μας. Η "ελληνικότητα", ο κοινός τρόπος του βίου που πρεσβεύουμε, δεν αποτελεί σε καμιά περίπτωση μια φορκλορική και επιφανειακή εμμονή που εδραιώνεται πάνω σε εθνικιστικά παραληρήματα και ανούσιες κραυγές. Ο κοινός τρόπος του βίου που επιζητούμε είναι πάνω από όλα οικουμενικός και ανθρωπιστικός, αγκαλιάζει κάθε πολίτη του κόσμου.
Η αίσθηση κοινότητας που σοβεί κάθε φορά μέσα στο νου και τις καρδιές μας λειτουργεί απελευθερωτικά για την ίδια την υπόστασή μας, λόγω της εξωστρέφειας που αναδύεται στο είναι μας, εξαιτίας της αγάπης μας για την πατρίδα και τη δημοκρατία, για τη συμμετοχή στο σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η αίσθηση κοινότητας μας κάνει να εξερχόμαστε από τον πυρήνα του εγωτισμού και να βιώνουμε τη συνεύρεση, την συμμετοχή, νοερή ή μη, σε κοινωνία σχέσεων ως αναπάντεχη χαρά, κάτι που είναι αδύνατον να νιώσουμε μόνοι μας κλεισμένοι στον εαυτό μας.
Έχετε διακρίνει ή συνειδητοποιήσει τη χαρά που μπορεί να νιώσουμε όταν επιτυγχάνεται ένας συλλογικός άθλος; Είναι ασύγκριτη, μοναδική, γιατί μέσα από αυτή εκδηλώνεται και ξεδιπλώνεται και η προσωπική μας διάθεση για δημιουργία και αυτονομία....
Το σύνολο των συναισθημάτων ( προσωπική βίωση της κοινοτικής αισθητικής) που απορρέουν από την κοινωνία σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων ορίζει κάθε φορά το μέγεθος της έκτασης και των ορίων μέσα στα οποία εκδηλώνονται και οργανώνονται τα ορθολογικά ενεργήματα του συλλογικού και ατομικού μας νου.
Η "ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ" ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ........
Του Χαράλαμπου Παπαστάθη (Η κοινοτική οργάνωση στη νεότερη και σύγχρονη Μακεδονία)
......[ Ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴν τουρκοκρατία ἦταν ἄμεσα συνδεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία. […] Ἡ Ἐκκλησία ἦταν πλέον «ἐθναρχοῦσα»· θρησκευτικὴ καί, παράλληλα, πολιτικὴ κεφαλὴ τῶν ὑπόδουλῶν χριστιανῶν. […] Ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὶς διάφορες ἀπόψεις ποὺ ἔχουν διατυπωθεῖ σχετικὰ μὲ τὴν καταγωγὴ τοῦ κοινοτισμοῦ στὴ Μακεδονία, γεγονὸς εἶναι ὅτι κοινοτικοὶ θεσμοὶ ἴσχυαν καὶ λειτουργοῦσαν πρὶν ἀπὸ τὶς ἀρχικὲς εἰσβολὲς τῶν Ὀθωμανῶν. […] Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν πεντακοσίων ἐτῶν τῆς τουρκοκρατίας, χάρη στὸν κοινοτισμὸ λειτούργησαν στὴ Μακεδονία οἱ παραδοσιακοὶ συλλογικοὶ καὶ τοπικοὶ θεσμοί, διατηρήθηκε σὲ ἀνεκτὸ ἐπίπεδο ἡ αὐτάρκεια τοῦ βίου τῶν χριστιανῶν καὶ προωθήθηκαν οἱ ἀναγκαῖες διεργασίες στὸ πολιτιστικό, κοινωνικὸ καὶ οἰκονομικὸ πεδίο. Ἔτσι τὸ Ὀρθόδοξο Κοινὸ ἐπιβίωσε καὶ ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 18ου αἰώνα ἀναπτύχθηκε σὲ βαθμὸ ποὺ ἐπέτρεψε τὴν ἐκδήλωση ἐνδογενῶν κεντρόφυγων τάσεων κατὰ τὴ διαδικασία τῶν ἐθνικῶν διαφοροποιήσεων τοῦ 19ου αἰώνα.
[…] Ὑπῆρχε, ὅμως, στὴ Μακεδονία καὶ μιὰ μοναδικὴ συντεχνία λαϊκῆς βάσης μὲ συμμετοχὴ πολλῶν πολισμάτων. Στὰ Σιδηροκαύσια τῆς Χαλκιδικῆς κατὰ τὶς ἀρχὲς τοῦ 18ου αἰώνα, τὴ θέση τῶν
Η ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Του Χρήστου Γιανναρά (σχεδίασμα εισαγωγής στη φιλοσοφία)
[…] Ἡ ἀρχαιοελληνικὴ πόλη θεωρήθηκε (ἀπὸ τὴν ἀναγεννησιακὴ Δύση καὶ ἀργότερα) σὰν πρότυπο τῆς «δημοκρατικῆς» πολιτείας, πρότυπο ὅμως ἀπογυμνωμένο ἀπὸ τὶς θεμελιώδεις προϋποθέσεις του: τὴν ἐνεργητικὴ συμβολὴ τοῦ κάθε πολίτη στὴν πραγματοποίηση τῆς ζωῆς ὡς κοσμικῆς ἁρμονίας, τὴν ταύτιση τοῦ κοινωνεῖν μὲ τὸ ἀληθεύειν, ταύτιση τοῦ ἀγαθοῦ μὲ τὸ κατόρθωμα τῶν πολιτῶν νὰ πραγματοποιοῦν τὸν ἰδεατὸ λόγο τῆς δικαιοσύνης καὶ εὐταξίας τοῦ «κόσμου».
ΤΟ ΑΝΤΙΠΑΛΟ ΔΕΟΣ ΣΤΗΝ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ: "Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ"
Ο Ντοστογιέβσκι είχε κατανοήσει πλήρως το συγκεντρωτικό-καταπιεστικό πρόταγμα του δυτικού σοσιαλισμού που κινούνταν στο άρμα του νεωτερικού καπιταλισμού. Έτσι, σε αυτό το απόσπασμα αναφέρεται σε κάθε αποτυχημένο εγχείρημα για πραγματική κοινωνία είτε από τους σοσιαλιστές είτε από τους νεωτερικούς καπιταλιστές. Είναι τελείως διαφορετικά πράγματα η δυτική απόπειρα για κοινωνία (με ελευθερία και ισότητα ) με μηχανιστικούς όρους και άλλο η απόπειρα για αδελφότητα (κοινότητες σχέσεων αγάπης και συνεργατισμού).
ΖΙΑΚΑΣ - Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΘΕΑΤΡΟΚΡΑΤΙΑ
Στην πραγματική δημοκρατία δεν συμμετέχει και αποφασίζει μόνο ένας, ούτε λίγοι, αλλά έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν και να αποφασίζουν όλοι οι πολίτες ενεργά στη διαμόρφωση των αποφάσεων για την προοπτική της "πόλεως". Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην αρχαία τραγωδία και το αρχαίο δράμα. Μόνο όσοι συμμετέχουν ζωντανά, μέσα εκεί, και θεώνται ζώντας με την παρουσία τους το γίγνεσθαι του κατ' αλήθειαν καλλιτεχνήματος μπορούν να συλλάβουν το πραγματικό διακύβευμα της ανθρώπινης ύπαρξης, το καθολικό νόημα των όντως σχέσεων.
Του θεόδωρου Ζιάκα
"Η Τραγωδία (όπως και η σωκρατική φιλοσοφία) είναι το ανάχωμα που υψώνει το υγιές ελληνικό Άτομο, για να αποσοβήσει την κατολίσθησή του στον ηθικό και γνωσιολογικό σχετικισμό κι από εκεί στον γραικυλισμό και τον μηδενισμό. Το ανάχωμα στήνεται όταν η δύναμη του Μύθου έχει πάψει να τροφοδοτεί την κοινωνική συνοχή. Όταν η «απομυθοποίηση» έχει ήδη εξασθενίσει το «ιερό δέος» που συνέχει την πόλι. «Πώς μπορεί να σταθεί πόλις χωρίς τον ιερό φόβο;» (που φυλάει τα έρημα), θα αναρωτηθεί ο Αισχύλος. Είναι ολοφάνερη η σωφρονιστική σκοπιμότητα της Τραγωδίας. Γι' αυτό, άλλωστε, η αθηναϊκή κυβέρνηση καθιερώνει επιμίσθιο, ώστε όλοι οι πολίτες να προσέρχονται στις θεατρικές παραστάσεις. Γι’ αυτό και η δημοκρατία είναι «θεατροκρατία», κατά τον ιεροφάντη των «μεγάλων μυστηρίων» της ελληνικής φιλοσοφίας. Τη διαρκή απειλή της υποστροφής στο χάος (στο «μηδέν») υπενθυμίζει άλλωστε και η γιγαντομαχία στα αετώματα του Παρθενώνα.
Όποιος δεν γνωρίζει ότι οι ναοί, οι τελετές, οι αθλητικοί αγώνες κ.λπ ήταν τα συλλογικά αλεξικέραυνα έναντι της εσωτερικής βίας, δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τίποτε από την ελληνική τέχνη. "
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ: ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
Ορισμοί κοινότητας και κοινωνίας
Ο Lorenz von Stein (1876) διαφοροποιώντας τις γενικές Εγελιανές αρχές, υποστήριξε ότι το κράτος εκφράζει, μέσω της κοινότητας, τον "προσωπικό" τρόπο οργάνωσης των ανθρώπων, ενώ η κοινωνία, τον απρόσωπο, ο οποίος υποστασιοποιείται στις οικονομικές συναλλαγές των ανθρώπων.
Η βασική διάκριση μεταξύ κοινότητας και κοινωνίας αποτυπώθηκε με πληρότητα από τον Ferdinand
ΒΙΒΛΙΟ ΚΩΝ. ΚΑΡΑΒΙΔΑ: Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ
Ο Κωνσταντίνος Καραβίδας, στο έργο του "Δημοκρατία και Αυτοδιοίκηση εν Ελλάδι", κάνει αναφορά στην πολιτική κατάσταση κατά την περίοδο πριν και μετά την μικρασιατική καταστροφή παραθέτοντας την δική του γνώμη για το πώς θα έπρεπε να οργανωθεί το ελληνικό κράτος με βάση τον κοινοτισμό. Οι ιδέες του δεν ήταν απλά ριζοσπαστικές, αλλά είχαν προοπτική κύρους εκατοντάδων χρόνων μπροστά και από μεγάλους πολιτικούς άνδρες της εποχής του (Βενιζέλο, Παπαναστασίου κ.λπ). Στάθηκε απέναντι τόσο στις αριστερές ιδέες όσο και στις δεξιές. Κράτησε σκληρή κριτική στάση απέναντι στον φίλο του Ελευθέριο Βενιζέλο, τόσο επειδή δεν κατανόησε το πώς θα έπρεπε να λειτουργεί μια σύγχρονη δημοκρατία οργανωμένη με βάση τον κοινοτισμό, όσο και για το γεγονός ότι εισήγαγε στη χώρα "ξενικές" δυτικές δομές με έναν κοινοβουλευτισμό που αναπαρήγαγε την εξουσία των λίγων. Για τον Καραβίδα τόσο ο καπιταλισμός όσο και ο σοσιαλισμός αποτελούν τις δύο όψεις του ενός
ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ: ΧΑΟΣ, ΥΒΡΙΣ, ΑΒΥΣΣΟΣ
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Καστοριάδη «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ» (από τον Όμηρο στον Ηράκλειτο)
.......[Το Χάος δεν είναι απλή αταξία. Υπάρχει στα βάθη του κόσμου ένα Χάος ως ακατονόμαστη αταξία. Υπάρχει όμως ασφαλώς φαινομενική τάξη στον συσταθέντα κόσμο: η τάξη αυτή είναι η ατέρμων διαδοχή γέννησης/καταστροφής, τάξη στερούμενη νοήματος. Και ακόμα πιο πέρα: η ὕβρις, ως έκφραση της άνομης χαοτικής ουσίας, του ανθρώπινου βάθους αποτελεί, κατά μία έννοια, μέρος
του μηχανισμού επαναφοράς της τάξεως, δεδομένου ότι ωθώντας στην υπέρβαση προκαλεί την καταστροφή που είναι συγχρόνως αποκατάσταση.
ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Του Γιώργου Οικονόμου, δρ φιλοσοφίας
Το μέγιστο πρόβλημα στις σημερινές κοινωνίες είναι η απουσία των ανθρώπων από την πολιτική σκηνή, όχι μόνο από τα κέντρα των αποφάσεων και τη θέσπιση των νόμων, αλλά και από διεκδικητικούς αγώνες για προάσπιση βασικών δικαιωμάτων που καθιστούν τη ζωή αξιοπρεπή και ασφαλή. Η κυρίαρχη ιδεολογία της αντιπροσώπευσης και των κομμάτων έχει διαποτίσει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αναθέτουν τα ουσιαστικά ζητήματα της ζωής τους σε άλλους, τους υποτιθέμενους «ειδικούς» της πολιτικής, βουλευτές, περιφερειάρχες και δημάρχους. Όμως η ιδεολογία αυτή έχει κλονισθεί μετά την παταγώδη αποτυχία των επί δεκαετίες κυρίαρχων πολιτικών και οικονομικών ελίτ να λύσουν τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Με την μεγάλη ανικανότητα και απληστία τους οι ελίτ οδήγησαν τις κοινωνίες σε πρωτοφανή κρίση, όχι μόνο οικονομική, αλλά και πολιτική, πολιτιστική, ανθρωπιστική.
ΒΙΒΛΙΟ ΣΠΥΡΟΥ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ: Ο ΚΟΣΜΟΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ
Ο Σπύρος Κουτρούλης είναι ένας από τους σύγχρονους Έλληνες που πρεσβεύουν τον κοινοτισμό. Μέσα από τα έργα του διατρανώνει τη μεγάλη οργανωτική παράδοση κοινοτισμού που χαρακτήριζε τον ελληνικό πολιτισμό μέσα από την οποία αναδεικνυόταν το μοναδικό και ιδιαίτερο στοιχείο που πλαισίωνε την ελληνική δημοκρατική παράδοση αιώνων.
Σχόλιο-κείμενο της Ange - ta:
[ Ο κόσμος μας είναι ένα πολύχρωμο χαλί με πυκνή ύφανση.
Θρησκείες, δοξασίες, γλώσσες, ήθη, έθιμα, συνήθειες, καταβολές, ιστορικότητες και ιστορίες, βουνά, λαγκάδια, θάλασσες και ποτάμια, αποτελούν τα κύρια υλικά αυτού του χαλιού.
Πολύχρωμο και δυνατό φαντάζει αιώνιο και άφθαρτο με όσες αλλαγές γίνονται πότε αργά από μεγάλες αποστάσεις ιδωμένο και πότε γρήγορα, όταν το κοιτάς από κοντά.
Όταν τα υλικά που δένουν αυτό το χαλί σκορπίσουν στους πέντε ανέμους, τότε άχρηστα κουρέλια θα απομείνουν που θα τα σβήσει ο χρόνος
Αυτή την αίσθηση αποκόμισα διαβάζοντας το βιβλίο του Σπύρου Κουτρούλη, «ο κόσμος ο μικρός ο μέγας». Δεν είναι ωστόσο η πρώτη φορά που περνάνε τέτοιες σκέψεις από το μυαλό μου. Πόσο μπορεί να διατηρείται ζωντανή η ανθρωπότητα στηριγμένη στην κουλτούρα της χυδαιότητας, της απομόνωσης και του ατομικισμού αλλά όχι ατομικότητας που δημιουργεί προσωπικότητες;
Τι διαφορετικό συνέβη τους τελευταίους αιώνες (ας πούμε μετά την διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η οποία συμπίπτει με την εξόρμηση της Δύσης) και που προβληματίζει σήμερα πολλούς διανοητές της εποχής μας;
Πολλά έχουν συμβεί, τόσα πολλά που η κατάταξη και η αναφορά τους θα χρειαζόταν δυο και τρεις φορές τους τόνους σε χαρτί που καταναλώθηκε από την εφεύρεση της τυπογραφίας και εντεύθεν για
ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ - ΜΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ
Η γυμναστική ήταν για τους Έλληνες απαραίτητη προετοιμασία για την κοινωνική ζωή του πολίτη. Τέλειος πολίτης ήταν εκείνος που, περνώντας από τα γυμναστήρια και τις παλαίστρες, μπόρεσε να δουλέψει το σώμα του, να το δημιουργήσει ισχυρό και αρμονικό, δηλαδή ωραίο, και να το έχει έτοιμο να υπερασπίσει το γένος. Κοιτάζεις ένα άγαλμα της κλασσικής εποχής και καταλαβαίνεις αμέσως αν ο άντρας που παριστάνει είναι λεύτερος ή δούλος. Το σώμα του το φανερώνει. Ωραίο αθλητικό κορμί, στάση ήρεμη, πειθαρχία του πάθους, είναι τα χαρακτηριστικά του ελεύθερου ανθρώπου. Ο δούλος παριστάνεται πάντα παχύσαρκος ή καχεκτικός, με απότομες χειρονομίες, αχαλίνωτες. Ο Διόνυσος, ο θεός της μέθης, στέκεται γαλήνιος. Και γύρα του ασχημονούν και κορδακίζουν, ολομέθυστοι, οι κατώτεροί του, οι δούλοι του, οι Σειλινοί και οι Σάτυροι.
ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ: Ο ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΣ ΕΡΩΤΑΣ (ΒΙΝΤΕΟ)
Για να υπάρξει πραγματική εκπαίδευση με την αυστηρή έννοια του όρου υπάρχει μια βασική προϋπόθεση: αυτή η εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται αντικείμενο επένδυσης και πάθους και από τους εκπαιδευτές και από τους εκπαιδευόμενους. Και για να τα πω καθαρά, αν δεν υπάρχει έρωτας με την εκπαίδευση, δεν υπάρχει εκπαίδευση.
Εάν κάποιος μαθαίνει στο σχολείο, είναι διότι διαδοχικά τουλάχιστον έναν καθηγητή σε κάθε τάξη -και στο πανεπιστήμιο ακόμα- τον ερωτεύεται, και τον ερωτεύεται διότι ο ίδιος ο καθηγητής είναι ερωτευμένος με αυτό που διδάσκει. Για να τα πω επίσης καθαρά και για να γίνω πλήρως απεχθής σ’ αυτούς που με ακούνε, σήμερα οι εκπαιδευτικοί ασχολούνται με τις εκπαιδευτικές τους διεκδικήσεις, οι οικογένειες ασχολούνται με το να πάρει το παιδί ένα χαρτί και τα παιδιά ασχολούνται με οτιδήποτε άλλο εκτός από την επένδυση των πραγμάτων που μαθαίνουν. Λοιπόν, δεν είναι δυνατό να υπάρξει εκπαίδευση.
Πηγή: tvxs
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)