Νεοελληνική απόδοση:
Επειδή όπως ακριβώς σε ολόκληρη τη φύση υπάρχει αφ’ ενός μεν η ύλη στο κάθε γένος πραγμάτων (και αυτή είναι δυνάμει όλα εκείνα τα πράγματα), και αφετέρου το αίτιο και ποιητικό, υπό την έννοια ότι ποιεί τα πάντα, όπως έχει συμβεί στην τέχνη έναντι της ύλης, έτσι και στη ψυχή είναι ανάγκη να υπάρχουν αυτές οι διαφορές. Και είναι από τη μια μεριά ο νους τέτοιος, που να γίνεται τα πάντα, από την άλλη πάλι τέτοιος, που να ποιεί τα πάντα, σαν μία δεξιότητα, όπως το φως· διότι κατά κάποιον τρόπο και το φως ποιεί τα δυνάμει χρώματα ενεργεία χρώματα. Και αυτός ο νους είναι χωριστός και απαθής και αμιγής, και ως προς την ουσία του ενέργεια.
Διότι αυτό που ποιεί έχει πάντα μεγαλύτερη αξία από αυτό που πάσχει, καθώς και η αρχή (η αρχή της κινήσεως) της ύλη. Και η επιστήμη όταν ενεργεί, εξομοιώνεται με το αντικείμενό της, ενώ εκείνη που βρίσκεται εν δυνάμει είναι μεν πρωτύτερη ως προς τον χρόνο στον καθένα μας, γενικώς όμως στο χρόνο όχι· αλλά ούτε άλλοτε νοεί (ο νους) και άλλοτε όχι. Ενώ μόνον όταν χωριστεί είναι αυτό που πραγματικά είναι, και μόνον τούτο είναι αθάνατο και αΐδιο. Δεν ενθυμούμαστε, διότι αυτός (ο ενεργητικός νους) είναι απαθής, ενώ ο παθητικός φθαρτός, και δίχως αυτόν τίποτε δεν νοεί.
Αριστοτέλους Περί ψυχής (430a.10 έως 430a.25)
Αρχαίο κείμενο:
Αρχαίο κείμενο:
Ἐπεὶ δ’ ὥσπερ ἐν ἁπάσῃ τῇ φύσει ἐστί τι τὸ μὲν ὕλη ἑκάστῳ γένει (τοῦτο δὲ ὃ πάντα δυνάμει ἐκεῖνα), ἕτερον δὲ τὸ αἴτιον καὶ ποιητικόν, τῷ ποιεῖν πάντα, οἷον ἡ τέχνη πρὸς τὴν ὕλην πέπονθεν, ἀνάγκη καὶ ἐν τῇ ψυχῇ ὑπάρχειν ταύτας τὰς διαφοράς. καὶ ἔστιν ὁ μὲν τοιοῦτος νοῦς τῷ πάντα γίνεσθαι, ὁ δὲ τῷ πάντα ποιεῖν, ὡς ἕξις τις, οἷον τὸ φῶς· τρόπον γάρ τινα καὶ τὸ φῶς ποιεῖ τὰ δυνάμει ὄντα χρώματα ἐνεργείᾳ χρώματα. καὶ οὗτος ὁ νοῦς χωριστὸς καὶ ἀπαθὴς καὶ ἀμιγής τῇ οὐσίᾳ ὢν ἐνέργεια.
Ἀεὶ γὰρ τιμιώτερον τὸ ποιοῦν τοῦ πάσχοντος καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς ὕλης. τὸ δ’ αὐτό ἐστιν ἡ κατ’ ἐνέργειαν ἐπιστήμη τῷ πράγματι· ἡ δὲ κατὰ δύναμιν χρόνῳ προτέρα ἐν τῷ ἑνί, ὅλως δὲ οὐ χρόνῳ· ἀλλ’ οὐχ ὁτὲ μὲν νοεῖ ὁτὲ δ’ οὐ νοεῖ. χωρισθεὶς δ’ ἐστὶ μόνον τοῦθ’ ὅπερ ἐστί, καὶ τοῦτο μόνον ἀθάνατον καὶ ἀΐδιον. οὐ μνημονεύομεν δέ, ὅτι τοῦτο μὲν ἀπαθές, ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτός, καὶ ἄνευ τούτου οὐθὲν νοεῖ.
πηγή: aristotelianphilosophy
