Οι καιροί που διανύουμε, για όσους έχουν ιδιαίτερα απεμπολήσει τις νεωτερικές ιδεολογίες και στρέφονται προς την άμεση δημοκρατία, απαιτούν αποσαφήνιση των αμεσοδημοκρατικών προταγμάτων. Ολοένα και περισσότερο πληθαίνουν εκείνοι οι πολίτες που στρατεύονται με την άμεση δημοκρατία. Όμως είναι λίγοι αυτοί που έχουν κατανοήσει τι ακριβώς είναι η άμεση δημοκρατία και πώς μπορούμε να μεταβούμε σε αυτή από το σημερινό αντιπροσωπευτικό σύστημα και τη φιλοσοφία του που κυριολεκτικά λειτουργεί όπως οι ομηρικές σειρήνες, μαγνητίζει, θέλγει και αποπροσανατολίζει τον πολίτη αλλοτριώνοντας τις πολιτικές σχέσεις που πρέπει να συνάψει στο δημόσιο χώρο.
Πιο απλά λοιπόν. Νομίζουν κάποιοι ότι τα δημοψηφίσματα από μόνα τους αποτελούν άμεση δημοκρατία. Σφάλλουν. Τα δημοψηφίσματα εννοείται ότι αποτελούν από μόνα τους ως διαδικασία μια κοινωνική σύνοψη, μια μέτρηση των γνωμών των πολιτών, αλλά συνδράμουν στην άμεση δημοκρατία μόνο στο βαθμό που δεν διαιρούν μια ολοκληρωμένη κοινότητα, μια χωρική κοινωνία και έχουν καθολική ισχύ. Τι εννοούμε. Το δημοψήφισμα στην άμεση δημοκρατία δεν προσλαμβάνεται με την έννοια του έκτακτου μετρήσιμου που του έχει αποδώσει το αντιπροσωπευτικό σύστημα, αλλά έχει όλα δομικά χαρακτηριστικά της συνέλευσης, της εκκλησίας του δήμου.
Κάτω από ποιους όρους το δημοψήφισμα μπορεί να ενταχθεί στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΜΕΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
α. Ο δημοκρατικός κοινοτισμός προσδιορίζει ακριβώς το καθολικό πλαίσιο λειτουργίας ενός δημοψηφίσματος. Στην άμεση δημοκρατία δεν γίνονται δημοψηφίσματα, προκειμένου να εκφραστεί μια τάξη (αγρότες, εργάτες, δημόσιοι υπάλληλοι κ.λπ). Γιατί; Το δημοψήφισμα σε μια τέτοια περίπτωση συλλαμβάνει ένα μέρος της κοινωνίας και όχι ολόκληρη την κοινωνία, διαιρεί την κοινωνία και εντείνει τη διαμάχη των επιμέρους συμφερόντων των τάξεων. Δεν λαμβάνεται υπόψη το σύνολο της κοινότητας.
Ως εκ τούτου, ένα κίνημα αμεσοδημοκρατίας λοιπόν, δεν δύναται να κάνει λόγο για άμεση δημοκρατία αν μεταφέρει στο κοινοβούλιο ψηφίσματα οργανωμένων αμεσοδημοκρατικά κλάδων και τάξεων της κοινωνίας. ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ χωρίς κοινοτικές δομές δεν υφίσταται ως συνεκτικό σύστημα κοινωνίας.
Στην ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ το δημοψήφισμα δεν απευθύνεται σε ένα κομμάτι της κοινωνίας, αλλά σε ολόκληρη την κοινότητα, την συγκροτημένη κοινωνία (κοινοτισμός, η καθολική ισχύ του δημοψηφίσματος). Στην πραγματική ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, σε κάθε δημοψήφισμα έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν όλοι οι πολίτες σε μια πολιτειακή κοινότητα από οποιαδήποτε τάξη και αν προέρχονται. Ποια μπορεί να είναι η ολοκληρωμένη πολιτειακή κοινότητα οι πολίτες της οποίας μπορούν να συμμετέχουν όλοι; Ένα χωριό, ένας δήμος, μια περιφέρεια, το κράτος. Αυτές οι μορφές κοινότητας αποτελούν τις πολιτειακές κοινότητες και οι επιχειρήσεις ή οι οργανισμοί που υιοθετούν αμεσοδημοκρατική οργάνωση αποτελούν τις συνεργατικές μη πολιτειακές.
β. Στην αληθινή ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ το δημοψήφισμα δεν διενεργείται κατά μόνας από τους πολίτες ή από τους πολιτικούς, αλλά προκαλείται μέσα από τις λαϊκές ή νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών. Το δημοψήφισμα αποτελεί έναν δημόσιο αναγνωρισμένο συνταγματικά πολιτειακό θεσμό μιας αμεσοδημοκρατικής πολιτείας στον οποίο εμπλέκεται και μια κληρωτή ή αιρετή αρχή. Ένα δημοψήφισμα προκαλείται από τους πολίτες, αν ενεργοποιηθεί κάποια πρωτοβουλία πολιτών, ή αν έχει αναχθεί κάποιο σημαντικό θέμα σε δημόσιο ζήτημα. Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αν δεν έχει κατοχυρωθεί συνταγματικά το δημοψήφισμα ως τρόπος διακυβέρνησης και λήψης απόφασης, δεν έχει κανένα απολύτως νόημα η έννοια του δημοψηφίσματος, καμιά αναγνώριση.
γ. Για να κατανοήσουμε τη φιλοσοφία των δημοψηφισμάτων, είναι ανάγκη να αναφέρουμε τι περιέχουν τα δημοψηφίσματα, ποια δομή έχουν. Μην νομίζουμε ότι στα δημοψηφίσματα γράφεται απλά ένα κείμενο με ερωτήματα που χρήζουν αρνητικής ή καταφατικής απάντησης και τίθεται αυτό στη λαϊκή ετυμηγορία προς επιλογή. Κάτι τέτοιο δεν έχει σχέση με την ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Τα δημοψηφίσματα είναι το πλαίσιο στο οποίο συνυπάρχουν διαφορετικές ολοκληρωμένες προτάσεις ταυτόχρονα από πολίτες και από κόμματα (εξαίρεση αποτελούν τα δημοψηφίσματα ακύρωσης νόμου ή ανάκλησης στα οποία παράλληλα πρέπει να αντιπροτείνεται πρόταση ή πρόσωπο). Στην ουσία στο δημοψήφισμα είναι υποψήφιες κάποιες προτάσεις και οι πολίτες επιλέγουν μια από αυτές για το ίδιο θέμα. Αντί να επιλέγουμε δηλαδή πολιτικούς (αντιπροσωπευτικό σύστημα) επιλέγουμε προτάσεις (ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ).
δ. Στα δημοψηφίσματα δεν τίθενται οποιαδήποτε ζητήματα αποφασίσουν οι πολίτες. Το σύνταγμα πρέπει να καθορίζει τα θέματα που πρέπει να εξαιρούνται και να μην μπαίνουν στα δημοψηφίσματα, (όπως ζητήματα ατομικών ελευθεριών ή ανθρωπιστικών αξιών που θέλει να προασπίσει μια κοινωνία). Για αυτό και είναι πολύ σημαντικό να αναγράφονται στο σύνταγμα που θα θεσπιστεί από τους πολίτες οι όροι και οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα διεξάγονται τα δημοψηφίσματα.
