Ο τάφος του Μάρτιν Χάιντεγγερ
Αν ο σύγχρονος άνθρωπος κατορθώσει να ψηλαφήσει, έστω και λίγο, πτυχές τoυ βάθους της ανθρώπινης υπόστασης, θα αντιληφθεί ότι τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Το κύριο ερώτημα της φιλοσοφίας, κατά τον Χάιντεγγερ, αναφέρεται στον προσδιορισμό του όντος. Ον θεωρείται το σύνολο των νοημάτων ως υπαρκτών που συγκροτεί για την πραγματικότητα ο άνθρωπος.
Για να συλληφθεί το εν λόγω νόημα δεν αρκεί να καταστεί γνώριμο ένα συγκεκριμένο ον ή μια κατηγορία όντων αλλά να αποκαλυφθεί η σημασία του όντος στην ολότητά του. Η διερεύνηση αυτή δεν επιχειρείται με τον παραδοσιακό τρόπο προσέγγισης της μεταφυσικής βάσει της αντικειμενοποιημένης έννοιας του όντος αλλά μέσω της ανάλυσης της ανθρώπινης ύπαρξης, μια και αυτή η περιοχή του όντος μάς είναι άμεσα προσιτή. Ο όρος "ανθρώπινη ύπαρξη", στην προκείμενη περίπτωση, είναι ίσως πλεοναστικός, εφόσον η ύπαρξη ταυτίζεται με την ανθρώπινη φύση.
Για τον Χάιντεγγερ, όπως και για τον Κίρκεγκορ, τον εισηγητή της διδασκαλίας του υπαρξισμού, ύπαρξη έχει μόνο ο άνθρωπος. Ένα υλικό αντικείμενο δεν υπάρχει, αλλά υφίσταται, είναι κάτι που στέκεται απέναντί μας, έτοιμο, εφόσον το θελήσουμε να το χρησιμοποιήσουμε - όπως, επίσης, δεν υπάρχει και το ζώο, το οποίο απλά ζει. Ο άνθρωπος υπάρχει, είναι ύπαρξη, επειδή έχει τη δυνατότητα να "εξίσταται", να είναι έκσταση, να βγαίνει έξω από τα όριά του. Χάρη στην ικανότητά του να υπερβαίνει τα όριά του ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να προσεγγίζει τον υπόλοιπο κόσμο γύρω του, να επικοινωνεί με τα άλλα όντα και να τα κατανοεί.
Κατά τον Χάιντεγγερ, για να περιέλθει ο άνθρωπος σε αυτήν την κατάσταση της "έκστασης", της υπέρβασης των ορίων του και να συνειδητοποιήσει το είναι του, την ύπαρξή του πρέπει να "μεριμνά" να ξεδιπλώνει τους όρους που θέτουν οι ανάγκες του, να δρα και να βιώνει γνωρίζοντας αρχικά τον κόσμο με σκοπό τη γνώση του εαυτού του. Η συνύπαρξη με τους άλλους είναι βασικό κομβικό στοιχείο για την αυτοσυνειδησία του.
Ο υπέρτατος όρος και αφορμή για να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος, όμως, την ύπαρξή του είναι η "προοπτική του θανάτου". Ο Χάιντεγγερ, ως δεινός μελετητής της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, υιοθετεί την ελληνική αντίληψη για την υπαρκτικότητα του ανθρώπινου "είναι" (Πλάτωνας, Φαίδων). Η προοπτική της ιδέας του θανάτου καθιστά τον άνθρωπο στοχαστικό και περιέρχεται στην κατάσταση της απόλυτης απομόνωσης. Ο άνθρωπος συνειδητοποιώντας την ιδέα του θανάτου αντιμετωπίζει μόνος τον εαυτό του, τον αυθεντικό εαυτό του. Αντιμετωπίζοντας κανείς τον θάνατό του προδρομικά (λίγο προτού έρθει), βιώνοντας, δηλαδή, την προοπτική του υλικού (φυσικού) τέλους του, το οποίο θα επέλθει στο μέλλον, μαθαίνει ποιος πραγματικά είναι και το γεγονός αυτό του προσφέρει μια γνήσια απελευθέρωση.
Η προδρομική αυτή βίωση του θανάτου του, του παρέχει την αυθεντικότητα και την ελευθερία της ύπαρξής του, δίνοντάς του τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει τα όντα γύρω του, τον κόσμο συνολικά, στις σωστές διαστάσεις. Είναι η υπερβατική συμφιλίωση του ανθρώπου με τον θάνατο. Μια στάση ζωής που νικά το χρόνο και μας διανοίγει έναν άλλο κόσμο στα μάτια μας που ήταν αδύνατο πριν να τον φανταστούμε και να τον βιώσουμε. Είναι μια στάση ζωής που χαρακτήριζε την ελληνική σκέψη για αιώνες και απεμπόλησε ο σύγχρονος Έλληνας εξαφανίζοντας από τη ζωή του κάθε μεταφυσική πυξίδα φωτός. Όσο πιο γρήγορα συμφιλιωθούμε με το θάνατο τόσο περισσότερο χρόνο θα βιώσουμε την ευτυχία και τη χαρά της αιωνιότητας της ανθρώπινης ύπαρξης .
Υ.Γ. Έχουμε σκεφτεί άραγε ότι το να ισχυρίζεται κανείς ότι είναι πολέμιος και εχθρός της μεταφυσικής, καθίσταται αυτόματα αυτή η στάση του μεταφυσική; Για να αποκλείσει κανείς κάθε μεταφυσική πρόταση, είναι αναγκασμένος να μετέλθει μεταφυσικών προτάσεων.
Σύνταξη κειμένου: Μιχαλόπουλος Αθανάσιος
