ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - Η ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ

                                                         

                          

Η Ανάγνωση και τα Μαθηματικά αποτελούν τις δύο βάσεις πάνω στις οποίες στηρίζεται η εκπαίδευση και η μορφωτική ανάπτυξη του παιδιού. Οποιοδήποτε πρόβλημα δημιουργηθεί στο παιδί προτού ολοκληρώσει την προσέγγισή του σ’ αυτούς τους δύο τομείς θα είναι καθοριστικά αρνητικό για όλη την παραπέρα εξέλιξή του.

ΕΙΔΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Στην Ελληνική Θεολογία διακρίνουμε τρία είδη ενότητας.

- Το πρώτο είδος ενότητας είναι η Εναδική Ενότητα κατά την οποία οι Θεοί ( Ενάδες ) είναι 

ενωμένοι με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι ο ένας μέσα στον άλλο, διατηρώντας όμως

παράλληλα την ατομικότητα τους.

- Το δεύτερο είδος ενότητας είναι η Οντική Ενότητα, κατά την οποία υπάρχει μια 

διευθέτηση υπό τύπον ιεραρχίας της οντικής έκφρασης των Θεών ανάλογα με το επίπεδο

δραστηριοποίησης τους, αρχόμενη από κάποια υψίστη εμφάνιση του όντος ( Ιδέες ) και

με σταδιακή υποβάθμιση του όντος σε σειρές.

Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΝΘΕΟΥ

Οι Θεοί εντάσσονται σε Πάνθεον ανάλογα με την παράδοση στην οποία ανήκουν και στις μυθολογικές σχέσεις που έχουν καταγραφεί για αυτούς.

Σε γενικές γραμμές τα χαρακτηριστικά ενός Πανθέου είναι τα εξής:

- Το Πάνθεον έχει μια αρχή ενότητας που θα έχει σημασία για τους Θεούς και όχι μόνο για μας.

Η ΦΥΣΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΘΕΪΣΜΟΥ

Για κάθε υπόσταση (και κατ'επέκτασιν Οντική λειτουργία) πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μια Ενάδα της οποίας η ενέργεια να είναι "ειδικευμένη" σε αυτή την υπόσταση.

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

Πρόκειται για ένα μέρος μια συζήτησης του Καστοριάδη με τα μέλη του Αντιωφελιμιστικού Κινήματος στις Κοινωνικές Επιστήμες (Mouvment Anti-utilitariste en Science Sociales – MAUSS) που έλαβε χώρα το 1994 και, αφού δημοσιεύτηκε το 1999 στα τεύχη 13 και 14 της Revue de MAUSS, κυκλοφόρησε πέρυσι σε αυτόνομο τόμο με τίτλο C.Castoriadis, Democratie et relativisme. Debat avec le MAUSS [Δημοκρατία και σχετικισμός. Συζήτηση με το MAUSS], Παρίσι, Mille et une nuits, 2012.

Το κείμενο που δημοσιεύουμε είναι μια μετάφραση του Ν.Μάλλιαρη και βρίσκεται στις σελίδες 95-128. (Τα σχόλια και οι διευκρινήσεις είναι της Ομάδας Πρόταγμα, από όπου και το κείμενο αναδημοσιεύεται: Τεύχος 3, σ.89-95). Στη συζήτηση, πέραν του Καστοριάδη, συμμετείχαν οι A.Caille, J.Dewitte, C.Mouffe, S. Latouche, L. Basle, AM-. Fixot

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΚΛΟ - ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Κείμενο Ανάλυσης: Περί τής κατά Πλάτωνα Θεολογίας, 1, 5. 6-8.15

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του φιλοσοφικού συστήματος του Πρόκλου είναι ότι οικοδομείται επί αυστηρώς οριοθετημένων και πολ­λαπλών ιεραρχικών συστημάτων, τα οποία συνάπτονται μεταξύ τους υπό τον τύπο της λογικής και της οργανικής ακολουθίας. Τούτο σημαίνει ότι στα κείμενά του υπάρχει μια πάγια διάκριση ανάμεσα σε κάτι ανώτερο και σε κάτι κατώτερο, ανάμεσα σε κάτι τελειότερο και σε κάτι ατελέστερο, ανάμεσα σε κάτι που μένει αναλλοίωτο και σε κάτι που αλλοιώνεται.

Ο ΘΕΟΣ ΔΙΟΝΥΣΟΣ, Ο ΖΑΓΡΕΑΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΘΡΕΠΤΗΣ

...Για τους Ορφικούς, ο  Διόνυσος Ζαγρέας,  ήταν γιος του Δία και της θεάς του κάτω κόσμου Περσεφόνης. Οι Τιτάνες, οι οποίοι είχαν νικηθεί από το Δία στην Τιτανομαχία,  με εντολή της Ήρας βρήκαν την ευκαιρία να εκδικηθούν το Δία κατακρεουργώντας  το νήπιο  Διόνυσο (1), καθώς  έβλεπε το είδωλο του  σε ένα  καθρέπτη και έπαιζε με τα παιγνίδια του.  Τι συμβoλίζει ο καθρέπτης;

Ο Πλωτίνος στις Εννεάδες εξηγεί: Οι ψυχές των ανθρώπων βλέποντας τα είδωλά τους στον καθρέπτη του Διονύσου, κατέβηκαν στη γη δίχως  να αποκοπούν από το Όντως Ον -Εν. Ο καθρέπτης συμβολίζει:

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ

Η λατρεία του θεού Διόνυσου ήταν πρώτιστα πολιτική. Τα πρώτα βήματα για την επινόηση αυτού που λέγεται "δημοκρατία" βρίσκονται ακριβώς στη λατρεία του Διόνυσου. Διόνυσος για τον αρχαίο Έλληνα στον δημόσιο βίο είναι το μεριστό του συμπαντικού νου. Δηλαδή, ο συμπαντικός, ο παγκόσμιος νους ως ολότητα (Δίας) μερίζεται, διανέμεται στα επιμέρους όντα, κομματιάζεται προσφερόμενος ως υποσύνολο στους ανθρώπινους νόες. Έτσι μέσω του κοινού βίου, του συνέρχεσθαι, της δημοκρατίας, οι επιμέρους νόες (το κομματιασμένο σώμα του Διόνυσου από τους Τιτάνες) των ανθρώπων συνευρίσκονται, οικοδομούν και συστήνουν το πολιτικό μωσαϊκό του Μεγάλου Νου (Διόνυσος). Στην ουσία η φανέρωση του Διόνυσου μέσα στην πόλη επιτυγχάνεται με την επικράτηση του ορθολογικού συλλογικού βίου μεταξύ των ανθρώπων με τις ΑΡΕΤΕΣ να λειτουργούν ως αρμοί του εν λόγω μωσαϊκού.

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΥΜΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΥΨΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ

Βασικός σκοπός του φιλοσόφου είναι μέσω της φιλοσοφίας να ξεφύγει από τον κόσμο της ύλης, να ζήσει μια πιο διανοητική ζωή και έτσι να επιστρέψει στους κόλπους του Πατέρα-Δημιουργού* απ΄όπου εξέπεσε, να ατενίσει τις Ιδέες που βρίσκονται εκεί και έτσι να ενωθεί με το θείο. Η επιστροφή αυτή της ανθρώπινης ψυχής σε ανώτερες θεϊκές-νοητικές υποστάσεις είναι κυρίαρχο στοιχείο μέσα στους ύμνους του Πρόκλου. Σε αυτή τη διαδικασία ο Πρόκλος ικετεύει τη βοήθεια θεοτήτων που μπορούν να βοηθήσουν την ψυχή σε αυτή την ανύψωση. Καίρια θέση σε αυτή την επιστροφή προς το Νου-Δημιουργό έχουν οι υπερκόσμιοι θεοί, οι οποίοι είναι γνωστοί μέσα στα έργα του Πρόκλου επίσης ως αρχικοί, ηγεμονικοί, αφομοιωματικοί. Καθένας από αυτούς τους θεούς, οι οποίοι βρίσκονται κάτω από τον Δημιουργό και "δημιουργούνται" από αυτόν, είναι αίτιος μιας ολόκληρης σειράς όντων μέσα στο σύμπαν. Στις σειρές αυτές ανήκουν και οι δικές μας ψυχές, οι οποίες για να ανέβουν προς τον Δημιουργό πρέπει πρώτα να φθάσουν στα αίτια της σειράς τους, δηλαδή στους υπερκόσμιους θεούς. 

ΟΙ ΥΜΝΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΚΛΟΥ

ΕΙΣ ΗΛΙΟΝ (ΑΠΟΛΛΩΝΑ)

«Εισάκουσέ με, βασιλέα του νοερού πυρός, Τιτάνα με τα χρυσά ηνία, εισάκουσέ με, ταμία του φωτός, ω άνακτα, που έχεις το κλειδί της ζωογόνου πηγής και εξοχετεύεις από ψηλά πλούσιο ρεύμα αρμονίας στους υλαιούς Κόσμους. Εισάκουσέ με. Γιατί εσύ που βρίσκεσαι πάνω από την μεσαία έδρα του αιθέρα και κατέχεις τον καρδιαίο πολυφεγγή κύκλο του Κόσμου, γέμισες τα πάντα με την δική σου εγερσίνοη πρόνοια. Ζωσμένοι οι πλανήτες με τους δικούς σου αειθαλείς πυρσούς, αεί στέλνουν με τις αδιάκοπες και ακάματες χορείες τους ζωογόνες σταγόνες στα επιχθόνια. Κάτω από τις επαναλαμβανόμενες πορείες του άρματός σου αναβλάστησε σύμφωνα με τον θεσμό όλη η γενιά των Ωρών. Ο ορυμαγδός των στοιχείων που χτυπούν το ένα το άλλο σταμάτησε μόλις εσύ εμφανίστηκες από τον άρρητο γονιό σου. Μπροστά σου υποχώρησε ο ακλόνητος χορός των Μοιρών. Και μεταστρέφουν το νήμα της αναγκαίας μοίρας όταν θελήσεις. Γιατί ολόγυρα κρατείς, ολόγυρα ανάσσεις με ισχύ. Από την δική σου σειρά ξεπήδησε ο βασιλέας του θεοπειθούς τραγουδιού, ο Φοίβος. Μέλποντας τα θέσκελα με την συνοδεία της κιθάρας κατευνάζει το μεγάλο κύμα  της βαρύβουης γενιάς. Από τον δικό σου αλεξίκακο θίασο βλάστησε ο γλυκόδωρος παιάνας, και επίταξε την δική του υγεία, γεμίζοντας τον ευρύ Κόσμο με ιαματική αρμονία. Εσένα υμνούν ως ξακουστό πατέρα του Διονύσου. Άλλοι σε επευφήμησαν στις οδές ως εύιον Άττη στα απώτατα βάθη της ύλης, άλλοι ως αβρό Άδωνη. Φοβούνται την απειλή του γρήγορα κινούμενου μαστίγιου σου οι αγριόθυμοι Δαίμονες, που βλάπτουν τους ανθρώπους και μηχανεύονται κακά για τις δίστιχες ψυχές μας, προκειμένου για πάντα μέσα στον πάτο του βαρύβουου βίου να υποφέρουν πεσμένες στα ζυγόδεσμα του σώματος και να ξεχάσουν την πολυφεγγή αυλή του υψηλού πατέρα. Αλλά, θεών άριστε, στεφανωμένε με πυρ, όλβιε Δαίμονα, εικόνα του πανγγενέτη θεού, αναγώγιε των ψυχών, άκουσέ με και καθάρισέ με για πάντα από κάθε αμαρτία. Δέξου την πολυδάκρυτη ικεσία μου και σώσε με από τις λυγρές κηλίδες, φύλαγέ με μακριά από τις Ποινές, καταπραΰνοντας το γρήγορα κινούμενο όμμα της Δίκης που δέρκει τα πάντα. Με την δική σου αλεξίκακη αρωγή να χαρίζεις για πάντα στην ψυχή μου αγνό φως, που χαρίζει πολύ όλβο, σκορπίζοντας την γεννημένη από δηλητήριο αχλή που είναι όλεθρος για τους βροτούς. Χάρισέ ακόμη την ακεραιότητα και την αγλαόδωρη υγεία στο σώμα μου, και οδήγησέ με σε ευκλεή μονοπάτια, ώστε μέσα στους θεσμούς των προγόνων να φροντίζω για τα δώρα των ερασιπλόκαμων Μουσών. Και δώσε μου άνακτα, εάν το θέλεις, ακλόνητο όλβο από την εράσμια Ευσέβεια. Όλα δύνασαι να τα τελέσεις εύκολα. Γιατί έχεις κρατερή και απείριτη άλκη. Και αν έρχεται προς εμάς κάποιο κακό προερχόμενο από την άτρακτο της Μοίρας, που πορεύεται ελικοειδώς, κάτω από τα αστεροδίνητα νήματα, διώχνετο εσύ με την μεγάλη σου ριπή.»

ΙΜΜΑΝΟΥΕΛ ΚΑΝΤ - Η ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΥ

H κριτική διδασκαλία του Ιμάνουελ Καντ (18ος αιώνας) επιδίωξε να γεφυρώσει τον ορθολογισμό με τον εμπειρισμό. Όπως είδαμε, οι "λύσεις" των μεγάλων αυτών σχολών όσον αφορά το πρόβλημα της σύνδεσης του νου του ανθρώπινου υποκειμένου με τον αντικειμενικό κόσμο, το βασικό δηλαδή αίτημα γνώσης, υπήρξαν μονομερείς: ο εμπειρισμός εστιάζει τη θεώρηση του στο θεμελιώδες γεγονός της "εισροής" γνώσης μέσω των αισθήσεων, ενώ ο ορθολογισμός στον αναγκαίο ρόλο των ορθολογικών μηχανισμών του νου. O Καντ διερεύνησε με επιτυχία κάτι που ίσως θα έπρεπε να είναι προφανές, αλλά ασφαλώς ήταν δύσκολο να περιγραφεί επαρκώς, δηλαδή τη συνεργασία των αισθήσεων με τον ορθό λόγο.

ΙΜΜΑΝΟΥΕΛ ΚΑΝΤ - Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν ότι μόνο όσοι έχουν τις καταβολές τους στη σκέψη του Μαρξ είναι άθρησκοι. Είναι αρκετά διαδεδομένο ότι η φιλελεύθερη σκέψη δεν αντιτίθεται στη θρησκεία.

Αλλά η άποψη αυτή είναι μια πλάνη και πόσο πλούσια είναι η αστική σκέψη στο θέμα αυτό.

Ο θεός στον Καντ (1724-1804) δεν είναι η αιτία ή αρχή εξήγησης του κόσμου. Όπως και η αθανασία της ψυχής, έτσι και η ιδέα της πρωταρχικής αιτίας του κόσμου και του θεού είναι έξω από τη δυνατότητα κατανόησης της ανθρώπινης γνώσης. Σύμφωνα με το κείμενό του Η θρησκεία Μέσα στα Όρια του Λόγου και Μόνο, η ηθική δεν έχει απολύτως καμία ανάγκη τη θρησκεία. Η ηθική σκέψη σε καμία απολύτως περίπτωση δεν θεμελιώνεται στην ιδέα του θεού. Παρ’ όλα αυτά η ηθική μπορεί να μας οδηγήσει στην ιδέα του θεού.

ΠΩΣ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΤΩΙΚΙΣΜΟ

Η ζωή σαν μια γιορτή

Ενθαρρύνει να σκεφτούμε τη ζωή μας σαν γιορτή, κανονισμένη προς όφελός μας από τον Θεό, σαν κάτι που πρέπει να ζούμε με χαρά και να μη λυγίζουμε από τις δυσκολίες, αλλά να βλέπουμε την μεγαλύτερη εικόνα.

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ "ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ" - ΟΤΑΝ ΧΑΝΟΜΑΣΤΕ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ

« Είμαστε πολύ δεμένοι μεταξύ μας.» «Είμαστε πολύ αγαπημένοι, κάνουμε τα πάντα μαζί.»  «Μέχρι τώρα, ποτέ δεν έχουμε χωρίσει, ούτε μια μέρα.»

Φράσεις που ακούγονται συχνά από ζευγάρια, μέσα στα γραφεία των ψυχοθεραπευτών και προηγούνται της περιγραφής του προβλήματος που τους έφερε στο σημείο ν’ αναζητήσουν βοήθεια, γιατί έχει προκύψει κάποιο δυσεπίλυτο πρόβλημα στη (φαινομενικά και μέχρι τώρα) «τέλεια» σχέση τους.

ΠΩΣ ΔΙΑΦΕΡΕΙ Ο "ΛΟΓΙΚΟΣ" ΑΠΟ ΤΟΝ "ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ" ΕΓΚΕΦΑΛΟ

Ορισμένοι άνθρωποι παρασύρονται από τα συναισθήματά τους όταν πρέπει να πάρουν μια σοβαρή απόφαση ή πάρουν θέση σε μια αντιπαράθεση, ενώ άλλοι καταφέρνουν να βάλουν το συναίσθημα στην άκρη και να σκεφτούν λογικά.

Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ

Είναι η πίστη στην αξία του ανθρώπου και η βιοθεωρία που αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως σκοπό και όχι ως μέσο. Αποδίδει στον άνθρωπο ύψιστη προτεραιότητα έναντι οποιουδήποτε άλλου έμβιου όντος ή υλικής αξίας και θέτει ως αυτοσκοπό την ικανοποίηση των βιολογικών και πνευματικών αναγκών του ανθρώπου. Το  ανθρωπιστικό ιδεώδες προασπίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και θέτει ως μέτρο των πάντων τον άνθρωπο ως υλική και ψυχοπνευματική υπόσταση.

ΡΑΣΣΙΑΣ ΒΛΑΣΗΣ - Η ΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

(Εισήγηση του συγγραφέα, στο διήμερο «Α΄ Συνέδριο για τα Αρχαία

Θρακικά Μυστήρια», Αλεξανδρούπολις 19 – 20 Μαϊου “2001”) 

Αγαπητοί Σύνεδροι,  

Εκείνο που ξεχωρίζει το προχριστιανικό Ελληνικό Έθνος από τα υπόλοιπα που επέρασαν κάποια στιγμή επάνω από τα χώματα αυτού του πλανήτη, δεν είναι η γενναιότης (αφού και άλλα Έθνη επέδειξαν αυτήν, σε ίσο βαθμό με τους προγόνους μας) ή η ελευθεροπρέπεια (αφού επίσης ολόκληρη η προχριστιανική Ευρωπαϊκή Παράδοση μετέφερε πάντοτε την τελευταία ως το κατεξοχήν χαρακτηριστικό της). Εκείνο που ξεχωρίζει το προχριστιανικό Ελληνικό Έθνος από τα υπόλοιπα της Ευρωπαϊκής Ομοεθνίας, είναι η λογική σύλληψη και διατύπωση του Κόσμου, η οποία, με τη σειρά της, οδήγησε στη σύνθεση εκείνου του θαυμαστού οικοδομήματος που οι σύγχρονοι, πεπαιδευμένοι τουκλάχιστον, άνθρωποι γνωρίζουμε υπό τον όρο «Ελληνικό Θαύμα». 

ΟΙ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ

Ο βασιλικός είναι φυτό της ανατολής, το οποίο έφερε ο Αλέξανδρος ο Στρατηλάτης από τις Ινδίες όπου ήταν ιερό φυτό αφιερωμένο στον Κρίσνα και τον Βισνού. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν εκτιμούσαν το βασιλικό, καθώς πίστευαν ότι οι σκορπιοί προτιμούσαν να φωλιάζουν κάτω από τις γλάστρες του και ότι η έντονη μυρωδιά του ήταν είδος κατάρας. Τον θεωρούσαν λοιπόν σημάδι θανάτου. Τον χρησιμοποιούσαν σαν επίθεμα μετά από δάγκωμα εντόμου, σκορπιού ή και φιδιού. Αντίθετα οι Ρωμαίοι το θεωρούσαν ερωτικό φίλτρο, σημάδι αγάπης και φυλακτό. Οι Αιγύπτιοι τον χρησιμοποιούσαν μαζί με άλλα φυτά στις ταριχεύσεις λόγω ακριβώς των αντισηπτικών του ιδιοτήτων. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε για τη δυσουρία, την ουρική επίσχεση και για πολλές άλλες αρρώστιες. Οι δραστικές του ουσίες είναι η ελαιορητίνη, η εστραγόλη, η Κινεόλη, καμφορά, λιναρόλη και η τανίνη. Χρησιμοποιείται κατά κόρον στην ομοιοπαθητική, έχει ιδιότητες τονωτικές, σπασμολυτικές, εμμηναγωγικές, και αντισηπτικές.

ΠΛΩΤΙΝΟΣ - Ο ΜΕΓΑΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΗΣ ΤΗΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ο Πλωτίνος ήταν ένας διαπρεπής φιλόσοφος που διακρίθηκε για την δύναμη και οξυδέρκεια του νου του, και για την αγνή και υπερυψωμένη ζωή του. Ήταν όντως σοφός δίχως την ανάμειξη του ανθρώπινου σκοταδιού, και σπουδαίος δίχως τον συνδυασμό της ανθρώπινης αδυναμίας και ατέλειας. Ο χρησμός που έδωσε γι’ αυτόν ο ίδιος ο Απόλλων τον αποκαλεί «Δαίμονα, άνθρωπε παλιά, μα τώρα σύντροφε των θεϊκότερων Δαιμόνων»∙ τον κατατάσσει στην Δαιμόνια Ομήγυριν, εκεί όπου έχουν τον θρόνο τους οι Δικαστές, οι παίδες του Διός, ο Μίνως, ο Αιακός και ο Ραδάμανθυς. Αυτόν δεν θα τον περάσουν από κρίση, αλλά θα τον καλωσορίσουν στην συντροφιά τους, στην οποία προσκαλούνται όσοι είναι άριστοι. Μεταξύ αυτών ο Πλάτων, ο Πυθαγόρας και όλα τα μέλη του χορού του αθανάτου έρωτος. 

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΣ ΣΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ ΚΑΙ ΠΛΟΥΤΩΝΑ

Λέει ο Ερμείας, σχολιάζοντας τον Πλατωνικό διάλογο "Φαίδρο":

«Μετά την δημιουργική μονάδα, μετά δηλαδή τον ένα και εξηρημένο Ζευς, υπάρχουν οι τρείς Δίες. Ο Ζευς Αρχή, ο Ποσειδών ή ενάλιος Ζεύς και ο Ζεύς καταχθόνιος ή Άδης ή Πλούτωνας, τριάδα δίιος αυτή και υποστασιοποιημένη κάτω από την εξηρημένη εκείνη μονάδα, κάτω από τον πρό των τριών τούτων Δία. Έκαστος δε τούτων κάτω από αυτόν έχει 4 θεούς, έναν ουσιοποιητή που παρέχει το είναι, έναν ζωογόνο που παρέχει την ζωή, έναν φρουρητικό που παρέχει την φρουρά και την άτρεπτη (παρα)μονή και έναν αίτιο της επιστροφής & ανόδου των προϊόντων επι των οικείων τους αρχών. Των 12 αυτών υπερκόσμιων Θεών την ύπαρξη στα κρείττονα γένη στις ψυχές και στον Κόσμο την παρέχει ο Ζεύς, Αρχή της ουσιοποιητικής τριάδας, που ονομάζεται με το ίδιο όνομα της νοητικής & Πηγαίας δίιας μονάδας – αυτός είναι ο νοητικός ή Πηγαίος Ζεύς που όντας  ενωμένος με τον θείο νου ή Κρόνο ενέχει θέση διάνοιας για αυτόν-, τους δε άλλους δυο η θεολογία τους αποκαλεί τον μεν Ποσειδώνα τον δε Πλούτωνα. Συντάσσεται δε ο Ζευς -  Αρχή της υπερκόσμιας δημιουργικής τριάδας με τα των λοιπών ένδεκα θεών και είναι ο ηγεμών αυτών. Εξ ου και “μέγας ηγεμών εν ουρανώ” προσαγορεύεται. 

ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ - ΓΝΩΘΙ ΣΕΑΥΤΟΝ

Όπως λέει ο μέγιστος Ιουλιανός:

«τελικός σκοπός είναι το να ζει κανείς κατά φύσει, πράγμα που δεν μπορείς να επιτύχεις αν δεν γνωρίζεις ποιος και τι είσαι. Γιατί ο αγνοών τι και ποιος είναι, δεν ξέρει ασφαλώς τι του ταιριάζει να πράττει,»[1]

Εξ ου και λέγει αφενός ότι:

«Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από το “γνώθι Σ’ αυτόν”, γιατί πρόκειται ακριβώς για θείο κέλευσμα. Εκείνος, λοιπόν, που γνωρίζει τον εαυτό του, γνωρίζει και την ψυχή του και το σώμα του. Αλλά δεν αρκεί μόνο να γνωρίζει ότι ο άνθρωπος είναι μια ψυχή που χρησιμοποιεί ένα σώμα, αλλά και να αναζητήσει την ουσία της και τις δυνάμεις της. Αλλά ούτε αυτό είναι αρκετό, αλλά θα πρέπει να ερευνήσει αν υπάρχει εντός μας κάτι ανώτερο & θειότερο από την ψυχή, κάτι που, αν και δεν γνωρίζουμε τι είναι πάντες όμως πειθόμαστε ότι είναι κάτι θείον, και πάντες από κοινού το θεωρούμε ενιδρυμένο εν ουρανώ. Προχωρώντας θα πρέπει να ερευνήσει και τις αρχές του σώματος, αν είναι σύνθετο ή απλό. Εν συνεχεία θα πρέπει να μελετήσει την αρμονία του σώματος, τα πάθη του και τις δυνάμεις του και γενικά όλα όσα χρειάζεται για την διατήρησή του. Έπειτα θα πρέπει να στραφεί προς τις αρχές των τεχνών, υπό των οποίων μπορεί να βοηθηθεί στην διατήρηση του σώματος, όπως η ιατρική, η γεωργία και κάποιες άλλες. Οπωσδήποτε δεν θα πρέπει να αγνοήσει και κάποια από εκείνα τα άχρηστα και περιττά, τα οποία όμως μπορούν να εξυπηρετήσουν την κολακεία του παθητικού της ψυχής. Δεν θα επιμείνει όμως ιδιαίτερα σε αυτό το σημείο, γιατί θα το θεωρήσει υποτιμητικό, και θα αποφύγει να ερευνήσει εκείνα που φαίνονται πως χρειάζονται πολύ κόπο. Συνολικά, δεν θα πρέπει να αγνοήσει από τι συνίστανται ούτε σε ποιο μέρος της ψυχής ταιριάζουν. Παρατήρησε τώρα το κέλευσμα “γνώθι Σ’ αυτόν” πόσες επιστήμες και τέχνες απαιτεί, ενώ συμπεριέλαβε και τους καθολικούς λόγους. Αφενός δηλαδή τα θεία στοιχεία της εν ημίν ούσας θείας μερίδας και αφετέρου τα θνητά στοιχεία της εν ημήν ούσας θνητοειδούς μερίδας. Σχετικά με τούτα, είπε, ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά: από την μία καθ’ έκαστο είναι θνητό, τω παντί αθάνατο, και βέβαια και ο ένας και ο καθ’ έκαστος αποτελείται εκ θνητής και αθανάτου μερίδας. Διότι το να ομοιάσουμε κατά δύναμην με τον θεό δεν είναι τίποτα άλλο παρά το διασώσουμε την εφικτή για τους ανθρώπους γνώση των όντως Όντων, αυτό φαίνεται από το εξής: γιατί ούτε για πλούτο χρημάτων μακαρίζουμε το θείον, ούτε για κάτι για άλλο από αυτά που νομίζονται αγαθά, αλλά όπως λέγει ο Όμηρος : “οι θεοί τα πάντα γνωρίζουν” και αλλού περί του Διός “αλλά ο Ζευς έγινε πρότερος και γνώρισε περισσότερα”. Γιατί στην επιστήμη οι θεοί διαφέρουν από εμάς. Γιατί ίσως θεωρείται και για αυτούς καλό το ότι γνωρίζουν τους εαυτούς τους. Και όσο κρείττονες είναι από εμάς ως προς την ουσία, τόσο γνωρίζοντας τους εαυτούς τους υπερέχουν στην επιστήμη των βελτιόνων. Κανείς λοιπόν από εμάς ας μην διαιρέσει την φιλοσοφία σε πολλά και ας μην την τέμνει σε πολλά, και περισσότερο να μην δημιουργεί πολλές από μια. Γιατί η αλήθεια είναι μια. Έτσι και η φιλοσοφία. Τίποτα δεν είναι παράξενο. Ακόμα και αν πορευόμαστε προς αυτήν από διαφορετικούς οδούς.»[2]

Αφετέρου ότι:

«Έτσι, ενώ ο θεός των Δελφών προστάζει “γνώθι Σ ’αυτόν”, ο Ηράκλειτος λέγει “Αναζήτησα τον εαυτόν μου”. Όμως ο Πυθαγόρας και οι από αυτόν μέχρι τον Θεόφραστο, όλοι αναζητούν, όπως άλλωστε και ο Αριστοτέλης, να ομοιάσουμε όσο γίνεται στον θεό. Γιατί κάποτε "γινόμαστε" εμείς αυτό που ο θεός είναι πάντα. Είναι γελοίο να ισχυριζόμαστε ότι ο θεός δεν γνωρίζει τον εαυτό του. Γιατί δεν θα ήξερε τίποτα για τα άλλα, αν αγνοούσε τον εαυτό του. Γιατί ο θεός είναι τα πάντα, εφόσον εν εαυτώ και παρά εαυτώ έχει κατά κάποιον τρόπο τις αιτίες όλων των όντων, είτε των αθανάτων αθάνατες, είτε των θνητών ούτε θνητές ούτε φθαρτές, αλλά αΐδιες και αεί μένουσες και τέτοιες που να είναι αιτίες της αείγενεσίας τους.»[3]

  

---

[1]  Βλ. Ιουλιανός «Προς τους απαιδεύτους κύνας, 6.13 – 6.18» :

*EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 6.13 ` to     *EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 6.18  τὸ γὰρ ὁμολογουμένως ζῆν τῇ φύσει τέλος ἐποιήσαντο, οὗπερ οὐχ οἷόν τε τυχεῖν τὸν ἀγνοοῦντα τίς καὶ ὁποῖος πέφυκεν· ὁ γὰρ ἀγνοῶν ὅστις ἐστίν, οὐκ εἴσεται δήπουθεν ὅτι πράττειν ἑαυτῷ προσήκει,

[2]  Βλ. Ιουλιανός «Προς τους απαιδεύτους κύνας, 4.1 – 5.16» :

*EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 4.1 ` to     *EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 5.16  Ἀρξώμεθα δὲ πρῶτον ἀπὸ τοῦ «Γνῶθι σαυτόν», ἐπειδὴ καὶ θεῖόν ἐστι τοῦτο τὸ παρακέλευσμα. Οὐκοῦν ὁ γιγνώσκων αὑτὸν εἴσεται μὲν περὶ ψυχῆς, εἴσεται δὲ καὶ περὶ σώματος. Καὶ τοῦτο οὐκ ἀρκέσει μόνον ὡς ἔστιν ἄνθρωπος ψυχὴ χρωμένη σώματι μαθεῖν, ἀλλὰ καὶ αὐτῆς τῆς ψυχῆς ἐπελεύσεται τὴν οὐσίαν, ἔπειτα ἀνιχνεύσει τὰς δυνάμεις· καὶ οὐδὲ τοῦτο μόνον ἀρκέσει αὐτῷ, ἀλλὰ καὶ εἴ τι τῆς ψυχῆς ἐν ἡμῖν ἐστι κρεῖττον καὶ θειότερον, ὅπερ δὴ πάντες ἀδιδάκτως πειθόμενοι θεῖόν τι εἶναι νομίζομεν, καὶ τοῦτο ἐνιδρῦσθαι πάντες οὐρανῷ κοινῶς ὑπολαμβάνομεν. Ἐπιὼν δὲ αὖθις τὰς ἀρχὰς τοῦ σώματος σκέψαιτο, εἴτε σύνθετον εἴτε ἁπλοῦν ἐστιν· εἶτα ὁδῷ προβαίνων ὑπέρ τε ἁρμονίας αὐτοῦ καὶ παθῶν καὶ δυνάμεων καὶ πάντων ἁπλῶς ὧν δεῖται πρὸς διαμονήν. Ἐπιβλέψει δὲ τὸ μετὰ τοῦτο καὶ ἀρχαῖς τεχνῶν ἐνίων, ὑφ᾽ ὧν βοηθεῖται πρὸς διαμονὴν τὸ σῶμα, οἷον ἰατρικῆς,   γεωργίας, ἑτέρων τοιούτων. Οὐ μὴν οὐδὲ τῶν ἀχρήστων καὶ περιττῶν τι παντάπασιν ἀγνοήσει, ἐπεὶ καὶ αὐτὰ πρὸς κολακείαν τοῦ παθητικοῦ τῆς ψυχῆς ἡμῶν ἐπινενόηται. Προσλιπαρῆσαι μὲν γὰρ τούτοις ἀποκνήσει αἰσχρὸν οἰόμενος τὸ τοιοῦτον, τὸ δοκοῦν ἐργῶδες ἐν αὐτοῖς φεύγων· τὸ δ᾽ ὅλον ὁποῖα ἄττα δοκεῖ καὶ οἷστισιν ἁρμόττει τῆς ψυχῆς μέρεσιν οὐκ ἀγνοήσει. Σκόπει δὴ εἰ μὴ τὸ «ἑαυτὸν γνῶναι» πάσης μὲν ἐπιστήμης, πάσης δὲ τέχνης ἡγεῖται τε ἅμα καὶ τοὺς καθόλου λόγους συνείληφε. Τά τε γὰρ θεῖα διὰ τῆς ἐνούσης ἡμῖν θείας μερίδος, τά τε θνητὰ διὰ τῆς θνητοειδοῦς μοίρας· πρὸς τούτοις, ἔφη, τὰ μεταξὺ τού<των> ζῷον εἶναι τὸν ἄνθρωπον, τῷ μὲν καθ᾽ ἕκαστον θνητόν, τῷ παντὶ δὲ ἀθάνατον, καὶ μέντοι καὶ τὸν ἕνα καὶ τὸν καθ᾽ ἕκαστον συγκεῖσθαι ἐκ θνητῆς καὶ ἀθανάτου μερίδος.    Ὅτι μέν τοι καὶ τὸ τῷ θεῷ κατὰ δύναμιν ὁμοιοῦσθαι οὐκ ἄλλο τί ἐστιν ἢ τὸ τὴν ἐφικτὴν ἀνθρώποις γνῶσιν τῶν ὄντων περιποιήσασθαι, πρόδηλον ἐντεῦθεν. Οὐ γὰρ ἐπὶ πλούτῳ χρημάτων τὸ θεῖον μακαρίζομεν οὐδὲ ἐπ᾽ ἄλλῳ τινὶ τῶν νομιζομένων ἀγαθῶν, ἀλλ᾽ ὅπερ Ὅμηρός φησι       «θεοὶ δέ τε πάντα ἴσασι», καὶ μέντοι καὶ περὶ τοῦ Διὸς     «Ἀλλὰ Ζεὺς πρότερος γεγόνει καὶ πλείονα ᾔδει»· ἐπιστήμῃ γὰρ ἡμῶν οἱ θεοὶ διαφέρουσιν. Ἡγεῖται γὰρ ἴσως καὶ αὐτοῖς τῶν καλῶν τὸ αὑτοὺς γινώσκειν· ὅσῳ δὴ κρείττονες ἡμῶν εἰσι τὴν οὐσίαν, τοσούτῳ γνόντες ἑαυτοὺς ἴσχουσι τῶν βελτιόνων ἐπιστήμην. Μηδεὶς οὖν ἡμῖν τὴν φιλοσοφίαν εἰς πολλὰ διαιρείτω μηδὲ εἰς πολλὰ τεμνέτω, μᾶλλον δὲ μὴ πολλὰς ἐκ μιᾶς ποιείτω. Ὥσπερ γὰρ ἀλήθεια μία. οὕτω δὲ καὶ φιλοσοφία· θαυμαστὸν δὲ οὐδέν. εἰ κατ᾽ ἄλλας καὶ ἄλλας ὁδοὺς ἐπ᾽ αὐτὴν πορευόμεθα.

[3]  Βλ. Ιουλιανός «Προς τους απαιδεύτους κύνας, 5.30 – 5.42» :

*EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 5.30 ` to     *EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 5.42 Οὐκοῦν ὁ μὲν ἐν Δελφοῖς θεὸς τὸ «Γνῶθι σαυτὸν» προαγορεύει, Ἡράκλειτος δὲ     «ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν»,   ἀλλὰ καὶ Πυθαγόρας οἵ τε ἀπ᾽ ἐκείνου μέχρι Θεοφράστου τὸ κατὰ δύναμιν ὁμοιοῦσθαι θεῷ φασι, καὶ γὰρ καὶ Ἀριστοτέλης· ὃ γὰρ ἡμεῖς ποτέ, τοῦτο ὁ θεὸς ἀεί· γελοῖον εἰ τὸν θεὸν ἑαυτὸν μὴ εἰδέναι· κομιδῇ γὰρ οὐθὲν εἴσεται τῶν ἄλλων, εἴπερ ἑαυτὸν ἀγνοοίη· πάντα γὰρ αὐτός ἐστιν, εἴπερ ἐν ἑαυτῷ καὶ παρ᾽ ἑαυτῷ ἔχοι τῶν ὁπωσοῦν ὄντων τὰς αἰτίας, εἴτε ἀθανάτων ἀθανάτους, εἴτε ἐπικήρων οὐ θνητὰς οὐδὲ ἐπικήρους, ἀϊδίους δὲ καὶ μενούσας ἀεὶ καὶ <αἳ> τούτοις εἰσὶν αἰτίαι τῆς ἀειγενεσίας.

πηγή: hellenictheologyandplatonicphilosophy

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ

Το φαινόμενο της πεταλούδας είναι μια ποιητική μεταφορά, στη θεωρία του χάους για το φαινόμενο της ευαίσθητης εξάρτησης ενός συστήματος από τις αρχικές συνθήκες. Σύμφωνα με μια από τις διατυπώσεις, λέγεται ότι “αν μια πεταλούδα κινήσει τα φτερά της στον Αμαζόνιο, μπορεί να φέρει βροχή στην Κίνα”. Διαφορετικές παραλλαγές εκφράζουν ουσιαστικά την ίδια ιδέα: μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων οδηγεί, μετά από την πάροδο αρκετού χρόνου, σε μια εξέλιξη της ιστορίας του συστήματος δραματικά διαφορετική από εκείνη που θα λάμβανε χώρα, αν δεν είχε συμβεί η μεταβολή.

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ - ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΤΟΠΗΜΑ ΤΟΥ UMBERTO ΕCO

H δημοκρατία είχε ανέκαθεν πολλούς εχθρούς με ποικίλες μορφές και σε ποικίλους χώρους. Η έχθρα προς τη δημοκρατία χαρακτηρίζει ανθρώπους συντηρητικούς, κεντρώους, δεξιούς, αριστερούς υποστηρικτές του σύγχρονου ολιγαρχικού αντιπροσωπευτικού συστήματος, οι οποίοι τρέμουν στην ιδέα ότι μπορεί κάποτε τα σημερινά άτομα από παθητικοί ψηφοφόροι να γίνουν πολίτες, δηλαδή να λαμβάνουν αποφάσεις, να θεσπίζουν νόμους. Στους επικριτές της δημοκρατίας θα μπορούσαν να προστεθούν και αυτοί που αγνοούν την ουσία της  ή νομίζουν ότι την ξέρουν βασιζόμενοι στην ατελή γνώση τους γι΄αυτήν, στην ημιμάθειά τους. Αυτοί συνιστούν τη συντριπτική πλειονότητα, διότι δεν διδάχθηκαν ποτέ τη δημοκρατία, δεν άκουσαν ποτέ γι’ αυτήν ή δεν ενδιαφέρθηκαν να μάθουν. Νομίζουν ότι δημοκρατία είναι τα σημερινά αντιπροσωπευτικά συστήματα, οι εκλογές και τα κόμματα. Από φόβο λοιπόν μήπως συνειδητοποιήσουν οι πολλοί τη δύναμή τους και σταματήσουν να είναι υποτακτικοί στην ολιγαρχία, συστημικοί πολιτικοί και διανοούμενοι προσπαθούν πάντοτε με κάθε μέσον να απαξιώσουν τη δημοκρατία, και φυσικά την αθηναϊκή, αφού αυτή είναι η πηγή και η γενέτειρα των δημοκρατικών ιδεών και η έμπρακτη απόδειξη του ιδίου του πολιτεύματος.

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ - ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ, ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΚΑΚΟ

Περί του βιβλίου της Simone Weil

Για την κατάργηση των κομμάτων

μτφρ. Σ. Γουνελάς, Άγρα, 2011

            Στο πόνημά της αυτό η Simone Weil προβαίνει από νωρίς (δεκαετία 1940) σε τολμηρές και οξυδερκείς διαπιστώσεις για τον αρνητικό ρόλο των κομμάτων και για τους λόγους για τους οποίους θα πρέπει αυτά να καταργηθούν. Ιστορικώς, τα κόμματα εισέρχονται στην πολιτική κονίστρα με την αυγή της νεωτερικότητας των αστικών επαναστάσεων και την εγκαθίδρυση του αβασίλευτου πολιτεύματος της République (Republic,Repubblica), δηλαδή του αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος. Με άλλα λόγια τα κόμματα είναι ταυτόσημα με την αντιπροσώπευση. Το πολίτευμα αυτό στηρίχθηκε στα ανθρώπινα δικαιώματα και την καθολικη ψηφοφορία, που όμως στην αρχή περιορίζονταν σε ένα μικρό αριθμό ανδρών και για να γίνουν τελικώς  καθολικά πέρασαν από πολλά στάδια. Οι γυναίκες λ.χ., το μισό του πληθυσμού, απέκτησαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

            Όμως παρά τη ρητορεία των κοινοβουλευτικών πολιτευμάτων περί δημοκρατίας, αυτά δεν έχουν τίποτα το δημοκρατικό, όπως σωστά διείδε τον 18^ο αιώνα ο Ρουσσώ, επισήμανε η Σιμόν Βέιλ (Σ.Β.) και αργότερα ο Κορνήλιος Καστοριάδης. Είναι καθαρές ολιγαρχίες. Γράφει η Σ.Β. στη γραμμή του Ρουσσώ: «δεν έχουμε γνωρίσει ποτέ τίποτα που να μοιάζει, έστω και από μακριά, με μια δημοκρατία. Σε ό,τι ονομάζουμε έτσι, ο λαός δεν είχε ποτέ την ευκαιρία ούτε το μέσο να εκφράσει μια γνώμη σε οποιοδήποτε πρόβλημα της δημόσιας ζωής». Φυσικά αυτό ισχύει και σήμερα με μερική εξαίρεση την Ελβετία στην οποία γίνονται κάποια δημοψηφίσματα και ο λαός εκφράζει άμεσα την γνώμη του για κάποια συγκεκριμένα ζητήματα.

Ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΕΪ ΜΠΟΥΚΤΣΙΝ

Του Γιάννη Γιαννακούλια

Οικολογισμός

Από την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης, η ανάγκη αποκοπής ή φυγής του ανθρώπου από τη φρενίτιδα του καταναλωτισμού και του αστικού τρόπου ζωής εκφράστηκε ποικιλοτρόπως από τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες της εποχής και μία νέα τάση, του Ρομαντισμού, αναδείχτηκε, στην οποία η φύση κατείχε πρωταγωνιστικό ρόλο είτε ως πηγή δύναμης που προκαλούσε δέος, τρόμο και έναν απόκρυφο μυστικισμό είτε ως οδηγός για την επιστροφή στην παράδοση και στις ρίζες, την επιστροφή στην αμόλυντη αγροτική ζωή. Τα παραπάνω στοιχεία συνδέθηκαν με τα εθνικιστικά κινήματα του 19ου αιώνα την περίοδο της δημιουργίας των εθνικών κρατών στην Ευρώπη και κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα αποτέλεσαν μέρος του πολιτικού προγράμματος του πρώτου κινήματος με πολιτικό προσανατολισμό και οικολογικές ευαισθησίες, του ναζιστικού κόμματος του Χίτλερ. Ο Χίτλερ όπως και ο Χίμλερ, χορτοφάγοι και φιλόζωοι, επηρεασμένοι από τον μυστικισμό της φύσης και τις ανατολικές φιλοσοφίες, μίλησαν για την επανοικειοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος, την εξαφάνιση των ειδών από την περιβαλλοντική καταστροφή και κατέκριναν, τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια του ναζιστικού κόμματος, τον καπιταλισμό, την υπερκατανάλωση και τον οικονομικό ωφελιμισμό. Λίγο αργότερα ο φιλόσοφος ναζιστής Heidegger κατέκρινε την τεχνολογία της εποχής ως αντιοικολογική και το 1935 το ναζιστικό κόμμα, αφού κατέκτησε την εξουσία, θέσπισε τον πρώτο οικολογικό νόμο στην Ευρώπη με μέτρα πρόληψης και ποινές για τους παραβάτες1.