Ο ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΗΡΥΚΕΙΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΡΜΗ

Οι περισσότεροι γνωρίζουμε ή έχουμε ακούσει για το σύστημα αξιοποίησης οικονομικών πληροφοριών «Τειρεσίας». Πόσοι όμως γνωρίζουν, ποιος και τι, ήταν ο Τειρεσίας;

Ο Τειρεσίας μαζί με τον Κάλχα υπήρξαν οι διασημότεροι μάντεις στην Αρχαία Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, ο Τειρεσίας ήταν Θηβαίος μάντης γιος του Ευήρους και της Χαρικλούς.

Σύμφωνα με τον μύθο, κάποια ημέρα ενώ περπατούσε στο όρος Κυλλήνη συνάντησε δύο φίδια που ζευγάρωναν. Ο Τειρεσίας τα χώρισε με την ράβδο πού κρατούσε, και αμέσως μεταμορφώθηκε σε γυναίκα. Επτά χρόνια αργότερα, σε ανάλογο περίπατο, τα ξαναείδε να ζευγαρώνουν. Τα χώρισε πάλι, και ξανάγινε άνδρας.

ΠΕΡΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ (ΑΛΗΘΕΙΑ - ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ - ΚΑΛΛΟΣ)

Katharina Fritsch Trafalgar Square, London

Προλογικοί αναστοχασμοί

Αφορμή στοχασμού ο αλέκτωρ (κόκορας). Στην πλατωνική και, γενικότερα, στην ελληνική θεολογία τα όντα κατατάσσονται σε 7 βαθμίδες ως εξής:

1. Θεότητα
2. Άγγελοι
3. Δαίμονες (όχι με την αρνητική χριστιανική έννοια)
4. Άνθρωπος
5. Ζώα
6. Φυτά
7.Ορυκτά

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Η φιλοσοφία είναι βασικός τρόπος ζωής του πνεύματος. Τίποτα σχετικά με το νοείν δεν υπάρχει πάνω από τη Φιλοσοφία, γιατί η τελευταία είναι η μητέρα των επιστημών. Το να ισχυρίζεται κάποιος ότι δεν είναι ανάγκη κανείς να ασχολείται με τη φιλοσοφία και να φιλοσοφεί δεν συνειδητοποιεί ότι  αυτός του ο ισχυρισμός αποτελεί φιλοσοφία.

                                                                                   Αριστοτέλης 

Φιλοσοφία είναι η επιστήμη που ασχολείται με ερωτήματα, προβλήματα ή απορίες που μπορούμε να αποκαλέσουμε οριακά,θεμελιώδη, ή έσχατα, όπως αυτά της ύπαρξης, γνώσης, αξίας, αιτίας, γλώσσας και του νου. Ξεχωρίζει από άλλους τρόπους αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων, από την κριτική και γενικώς συστηματική προσέγγιση των θεμάτων και την οικοδόμησή της πάνω σε λογικές εξηγήσεις.

ΟΙ ΚΟΣΜΙΚΕΣ-ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΝΑΟΥ

Οι διαπιστώσεις που κάνει ο καθηγητής αρχιτεκτονικής αφορούν καθαρά τη βίωση από την ψυχή ενός άλλου κοσμικού επιπέδου αισθαντικότητας που δεν έχει να κάνει με μεταφυσικές εμμονές. Για αυτήν την αισθαντικότητα που απορρέει από την υψηλού κάλλους τέχνη έχει μιλήσει ο Οδυσσέας Ελύτης, Η ελληνική κλασική τέχνη αποτελεί την μίμηση του τρόπου που υπάρχει ο κόσμος. Σε έναν αρχαιοελληνικό ναό έχουν αποτυπωθεί όλα τα αρχέτυπα σύμβολα που σχετίζονται με τη φύση της ανθρώπινης ψυχής και των όντων. 

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟ (ΑΠΕΙΡΟΝ)

Παρατίθενται παρακάτω οι έννοιες με τις οποίες ο Καστοριάδης φιλοτεχνεί το φιλοσοφικό ερμηνευτικό του ψηφιδωτό για το άπειρον του Αναξίμανδρου. Όλα προέρχονται από το άπειρον και σε αυτό επιστρέφουν. Η αδικία και η ύβρις είναι χαρακτηριστικά του κόσμου της γένεσης.

Ύβρις  - δίκη
Έξ  - εις
Πέρας  -  Άπειρον
Το είναι -  το ον
Χάος  -  κόσμος
Γένεσις  -  φθορά
Αδικία -  Τίσις
Γαρ   -  ειμί
Εξ ων -  εις ταύτα
____________________________

ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΜΕ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ

Ας αναρωτηθούμε... Ποιο κοινοβούλιο μας φαίνεται πιο ελληνικό; Το δικό μας ή της Αυστρίας; Το Αυστριακό βέβαια! Γεμάτο με ιωνικούς κίονες, μετώπες, αγάλματα, ζωφόρους!! Πολλοί από τους σημερινούς Έλληνες θα το θεωρούσαν υπερβολή. Πόσο έχουμε αφελληνιστεί; Αυτό το λέμε στην ελληνική φιλοσοφία ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΙΠΛΗ ΑΓΝΟΙΑ!!

Αλήθεια, μπορούμε να φανταστούμε ποια πολιτική αισθητική ΛΟΓΟΥ ενεργοποιείται στους βουλευτές ενός τέτοιου κοινοβουλίου αντικρίζοντας τέτοιο ΚΑΛΛΟΣ; Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά από την αρχαία ελληνική γραμματεία ότι ένα τέτοιο απείρου κάλλους θέαμα μας μεταμορφώνει εσωτερικά-ηθικά;

Αυτό μαρτυρά την οικουμενικότητα της ελληνικής αντίληψης, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο παρά ΜΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ. ΔΗΛΑΔΗ Η ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΗΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ που διαχέεται στον αισθητό κόσμο μέσα από το ΑΙΩΝΙΟ ΑΛΗΘΕΣ, το ΥΠΕΡΑΙΣΘΗΤΟ ΑΓΑΘΟΝ.

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΤΩΝ ΝΑΩΝ

Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε μια πολύ επιφανειακή προσέγγιση στην συμβολική των ναών.

«πᾶσα δὲ ἐπιτηδειότης μιμήσει καὶ ὁμοιότητι γίνεται, διὸ οἱ μὲν ναοὶ τὸν οὐρανόν, οἱ δὲ βωμοὶ μιμοῦνται τὴν γῆν» - ΣΑΛΛΟΥΣΤΙΟΣ

«Κάθε δε επιτηδειόττης γίνεται με μίμηση και ομοιότητα, για αυτό οι μεν ναοί μιμούνται τον ουρανόν, οι δε βωμοί μιμούνται την γην»

Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ ΚΑΙ Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Παρθενών (447-432 π.Χ.)

Ο μεγάλος ναός της Αθηνάς Παρθένου, της προστάτιδος της Αθήνας, δεσπόζει στην κορυφή του λόφου της Ακροπόλεως. Αρχικά ονομαζόταν «εκατόμπεδος νεώς» (είχε μήκος 100 αττικών ποδών) ή απλώς «νεώς» (570-566 π.Χ.)· ο όρος ‘εκατόμπεδος’ αναφερόταν κυρίως στο κεντρικό τμήμα του ναού, όπου βρισκόταν το λατρευτικό άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου, γι’ αυτό και ο ναός απεκαλείτο επίσης «Παρθενών» (οίκος της Παρθένου). Από τα χρόνια του Δημοσθένους και εξής η ονομασία «Παρθενών» δήλωνε ολόκληρο το ναϊκό οικοδόμημα.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ

Ας σκεφτούμε:

Όταν ρωτήσουμε ένα χριστιανό ή ένα μουσουλμάνο ή έναν Ιουδαίο (μονοθεϊστές) για το πού θα πάνε όσοι δεν είναι τίποτα από τα τρία σου απαντούν ότι ο Θεός θα κρίνει κατά την προαίρεσή του.

Όταν όμως τους πεις ότι τότε σώζονται και οι υποστηρικτές άλλων θρησκειών έτσι και δε χρειάζεται να είναι τίποτα από τα τρία, σου λένε ότι ο διάβολος θα καταφέρει να τους πάρει στο τέλος στην ΚΟΛΑΣΗ.

Όταν όμως τους ρωτάς ποιον παράδεισο βιώνει μία μάνα ή ένας πατέρας όταν θα πάνε στον παράδεισο και θα βλέπουν το παιδί τους στην κόλαση, δεν ξέρουν τι να απαντήσουν. Γιατί ξέρουμε από την Αγία γραφή και τον Χρυσόστομο ότι η ψυχή θυμάται τα πάντα αιώνια!!!!!!!

ΜΥΚΗΝΕΣ - ΠΩΣ ΗΤΑΝ Η ΠΟΛΗ-ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

                                                Πατώντας εδώ δείτε στον χάρτη τις Μυκήνες
Ονομασία

Οι Μυκήνες (Μυκήναι, Μυκήνη) ήταν αρχαία πόλη της Αργολίδας κοντά στο βουνό Τρητός κι απέναντι απ' τον Αργολικό κόλπο. Ο αρχαιολογικός χώρος των Μυκηνών βρίσκεται περίπου 90 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Αθήνας, στη βορειοανατολική Πελοπόννησο.

Κατά τη δεύτερη χιλιετηρίδα προ Χριστού, οι Μυκήνες ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα ελληνικού πολιτισμού, αποτελώντας ένα ισχυρό στρατιωτικό φρούριο που δέσποζε στο μεγαλύτερο μέρος της νότιας Ελλάδας. Η περίοδος της ελληνικής ιστορίας μεταξύ 1600 π.Χ. έως περίπου το 1100 π.Χ. ονομάζεται «μυκηναϊκή», αναφερόμενη στις Μυκήνες. Στο απόγειο της δόξας τους, το 1350 π.Χ., το κάστρο και η κάτω πόλη είχαν 30.000 κατοίκους και ήταν έκτασης 32 εκταρίων.^[1] Πρώτος ο Όμηρος αναφέρει την πόλη περιγράφοντάς την με τα λόγια «ευρυάγυιαν, πολύχρυσον».

ΠΛΑΤΩΝΑ ΕΡΓΑ

Από το έργο του φιλοσόφου σώθηκαν 35 διάλογοι και 13 επιστολές. Σήμερα, θεωρούνται γνήσια έργα του 26 διάλογοι, η Απολογία Σωκράτους και η Εβδόμη επιστολή, που αποτελεί την πνευματική και πολιτική αυτοβιογραφία του Πλάτωνα. Η χρονολόγηση των έργων δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια. Στους πρώτους διαλόγους τίθενται ερωτήματα και ακολουθεί σχετική συζήτηση. Ακολουθούν τα μεγάλα έργα (Φαίδων, Συμπόσιον, Φαίδρος, Πολιτεία), όπου εμπεριέχονται οι απόψεις του Πλάτωνα για σημαντικά θεμελιακά ζητήματα. Τέλος, έχουμε τα έργα στα οποία η πλατωνική σκέψη προσεγγίζει πιο ειδικά προβλήματα, κοσμολογικά και πολιτειακά.

ΟΙ ΠΛΕΥΡΕΣ, ΟΙ ΓΩΝΙΕΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΡΙΓΩΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΗ

Εικόνα από τη σειρά βιβλίων "ΑΡΡΗΤΟΙ ΛΟΓΟΙ", (Αλτάνη)

Η τριαδική δομή διατρέχει το παν σύμφωνα με την Ελληνική Θεολογία :

Το Τριαδικόν άνωθεν πρόεισι μέχρι των εσχάτων
(Δηλαδή όλη η εκδήλωση έχει τριαδική δομή, από τους θεούς, μέχρι και την έσχατη ύλη)
Πρόκλος - Σχόλια στον Παρμενίδη - 1091.2-3

Καθάπερ γαρ φασί και οι Πυθαγόρειοι το παν και τα πάντα τοις τρισίν ώρισται. Τελευτά γαρ και μέσον και αρχή τον αριθμόν έχει του παντός, ταύτα δε τον της τριάδος.
Αριστοτέλης- Περί Ουρανού Α 1,268α10-13

Η τριαδική δομή αποτυπώνεται συμβολικά με την έννοια του τριγώνου του οποίου το σχήμα καθώς και οι πλευρές και οι γωνίες αποτυπώνουν σημαντικότατα κοσμολογικά και θεολογικά θέματα.

Το σχήμα του Τριγώνου είχε πολύ σημαντική θέση στον συμβολισμό, κυρίως των Πυθαγορείων.

Οπως μας λέει ο Πρόκλος : "Οι Πυθαγόρειοι έλεγαν ότι το τρίγωνο είναι αρχή της γέννησης και της διαμόρφωσης των γεννημένων όντων. Ο Τίμαιος δε λέει ότι οι φυσικοί λόγοι και οι λόγοι της δημιουργίας των στοιχείων είναι τριγωνικοί".

Ο ΠΡΟΚΛΟΣ ΓΙΑ ΤΟ "ΔΑΙΜΟΝΙΟ" ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ

Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος κατόρθωσε να συλλάβει το σωκρατικό πνεύμα που διαπνέει τα πλατωνικά κείμενα όσο κανείς άλλος στη γενιά του. Θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στον κατάλογο των μεγάλων κλασικών φιλοσόφων (Σωκράτης, Πλάτων, Ηράκλειτος, Παρμενίδης...κ.λπ).

Παρατίθεται παρακάτω ένα έξοχο απόσπασμα του Πρόκλου από το έργο του "Εις τον Πλάτωνα πρώτον Αλκιβιάδη Α΄", για την δαιμονολογία του Σωκράτη, το οποίο αποκαλύπτει τη δαιμόνια φύση και ενέργεια του Σωκράτη:

"......Όπως ο αγαθός δαίμων βρίσκεται ως επί το πλείστον μαζί μας χωρίς να εμφανίζεται, μας παρέχει την πρόνοιά του δίχως να φαίνεται από πριν και με σιωπηρή παρουσία του στηρίζει μυστικά τις ζωές μας, έτσι και ο Σωκράτης έρχεται σιωπηλός πίσω από τον αγαπημένο του (εκάστοτε μαθητής ~ Αλκιβιάδης) και προνοεί για κείνον, χωρίς ακόμα να τον κάνει κοινωνό της συναναστροφής του. Και όπως ακριβώς ο δαίμων φανερώνει τον εαυτό του σε όσους έφτασαν στο υψηλότερο σημείο της προς τούτο καταλληλότητας, τους μιλά και τους καθιστά κοινωνούς των λόγων του, κατά τη γνώμη μου, ο ίδιος ο Σωκράτης, απολαύοντας της παρουσίας του δαιμονίου, θεωρήθηκε αποδέκτης κάποιας φωνής, και κατ΄αυτόν τον τρόπο και ο θεϊκός εραστής μεταδίδει στον αγαπημένο του (μαθητή) τον λόγο του και τον καλεί προς τη δια μέσου των λόγων συναναστροφή τη στιγμή ακριβώς που βλέπει την εντός εκείνου ζωή να αρχίζει να ξελύνεται από τα "δεσμά" της ύλης, να αποσυνθέτει το μεγάλο πλήθος των "εραστών" και να υπερνικά τις γήινες και χθόνιες ενασχολήσεις της......"

Η ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ - Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΓΝΙΟΝ

W. K. C. Guthrie, A History of Greek Philosophy, vol. IV, Plato.

The man and his Dialogues: Earlier Period, Cambridge (Cambridge University Press) 1975, σσ. 56-63 (μτφρ. Ε. Πατρικίου):

        «Το ερώτημα του κατά πόσον ο ίδιος ο Πλάτωνας θεωρούσε τους διαλό­γους του ως μέσον για τη μετάδοση της σοβαρής φιλοσοφικής σκέψης και του ποια, κατά συνέπεια, θα πρέπει να είναι η δική μας στάση απέναντι σε αυτά τα έργα, χρήζει μιας ανάλυσης κάπως μεγαλύτερης από τη σύντομη αναφορά που κάναμε στην Εισαγωγή. Εκεί είχαμε ξεκινήσει με ένα παράθεμα από την Έβδομη Επιστολή, στο οποίο διατυπώνεται η πρόταση ότι η φιλοσοφία μπορεί να αναζητηθεί σοβαρά μόνον μέσω της προφορικής συζήτησης και της ζωντα­νής συντροφικότητας και ότι τα γραπτά έργα πάνω στο θέμα αυτό έχουν μη­δαμινή αξία ή, μάλλον, καμία αξία απολύτως.

ΑΠΟΛΛΩΝ - Ο ΜΕΓΑΣ ΑΝΥΨΩΤΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ

      Ο Απόλλων (υψώνοντας την κιθάρα του), η Μουσική και η Ποίηση, 

              του Aimé Millet (1860–1869) στην Όπερα Garnier

1. Οι φιλολογικές, ιστορικές  και μυθολογικές πηγές για τον Απόλλωνα 

Ο Απόλλωνας ήταν ένας από τους 12 Θεούς-Ενάδες του Ολύμπου, ο δημοφιλέστερος μετά τον Δία. Δεν έχουμε σαφείς ενδείξεις για την προέλευσή του. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, η λατρεία του εισήλθε στον ελλαδικό χώρο από την Ανατολή, ως κοινή θεότητα όλων των πανάρχαιων φυσικών πολυθεϊστικών θρησκειών, οι οποίες έχουν κοινή βάση και αφετηρία. Άλλες θεωρίες φέρουν τους Δωριείς ως κομιστές της λατρείας του αλλά και την ως τόπο εμφάνισης του, την Κρήτη, μέσω της οποίας η λατρεία του μεταλαμπαδεύτηκε στην Μικρά Ασία. Διέθετε γύρω στις 350 επικλήσεις, προσωνύμια και τοπικές λατρείες του, θεραπευτής, μάντης και ηλιακός («Φοίβος»). Πιθανότατα να αποτέλεσε έμπνευση για τον θεό Απλού στην ετρουσκική μυθολογία. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι στην Ελληνική μυθολογία και θεολογία όλοι οι θεοί είναι ίσοι μεταξύ τους, είναι αγέννητοι, αιώνιοι, πανάγαθοι και όλοι μαζί λειτουργούν συλλογικά ως δημιουργοί κόσμων και ταξιθέτες. Οι Έλληνες, όπως και στην περίπτωση του Απόλλωνα, έτσι και με όλους τους θεούς τους, μέσω της Φιλοσοφίας και της Αρετής που ανέπτυξαν, κατάφεραν να αποτυπώσουν την πιο ποιοτική, επιστημονική και έντεχνη θέαση για τον τρόπο που υπάρχουν οι θεοί και πώς λειτουργούν μέσα στους κόσμους. Και αυτό επετεύχθη, επειδή ανήλθαν σε πολύ υψηλά  πνευματικά επίπεδα  σε σχέση με τις άλλες μυθολογικές και θεολογικές παραδόσεις. Όσο υψηλότερα ανεβαίνει κανείς προς τον "ουρανό", τόσο καλύτερα και περισσότερα πράγματα βλέπει... 

ΠΛΑΤΩΝ - Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Της Άννας Κελεσίδου, δρ. Φιλοσοφίας

   Οι ελάσσονες πλατωνικοί Διάλογοι δεν είναι ατελείς με την έννοια ότι είναι μεμονωμένες διερευνήσεις εννοιών όπως της ανδρείας, της ευσέβειας, της σωφροσύνης, ούτε είναι απλώς δείγματα μιας καθαρά σωκρατικής περιόδου του Πλάτωνος αφού δεν έχει διατυπωθεί ακόμη η θεωρία των Ιδεών. Είναι και αυτοί παραλλαγές «ενός και μόνου προβλήματος, το οποίον αποτελεί και το κατ’ εξοχήν πρόβλημα….», του ερωτήματος «περί της ουσίας της αρετής»1, γι’ αυτό κι έχουν ύψιστη σημασία από παιδαγωγική άποψη. Εκτός από το ότι δραματοποιούν τις πλατωνικές ιδέες: της προτροπής στη διαρκή διαλεκτική άσκηση, της αρχής της ορθωτικής γνώσης, προϊδεάζουν για τη σημασία του Μεγίστου Μαθήματος της Παιδείας.

Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Θεωρώ την εντρύφηση μου στα κλασσικά γράμματα ως ένα από τα μεγάλα ευτυχήματα και τα αναντικατάστατα ερείσματα της πνευματικής μου συγκρότησης. Η εντρύφηση αυτή άρχισε στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια, παίρνοντας σχεδόν την μορφή μανίας, και διαρκεί, με διάφορες εντάσεις και διακοπές πλέον, έως σήμερα. Χαριτολογώντας εξομολογούμαι σε φίλους μου ότι, καθώς μ' ευχαριστεί τόσο το διάβασμα, δεν θα έπρεπε ποτέ να κάνω επάγγελμα μου το γράψιμο, και αναθυμάμαι με φθόνο τον λόρδο Χένρυ, στο Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ, ο οποίος έλεγε ότι το διάβασμα του άρεσε τόσο, ώστε δεν του έκανε όρεξη να γράψει ο ίδιος βιβλία. Τώρα, όποτε φαντάζομαι ότι θα ξέμπλεκα με όλα τα βάσανα του γραψίματος και θα αφιέρωνα τον χρόνο μου στην απόλαυση του διαβάσματος, το πρώτο που μου έρχεται στο νου είναι η κλασσική γραμματεία, ελληνική και λατινική, σ' όλη της την έκταση. Αν ο αναγνώστης τη γνωρίζει ο ίδιος, τότε περιττεύει να του εξηγήσω το γιατί· αν πάλι δεν τη γνωρίζει, τότε είναι άσκοπο. Ωστόσο επιθυμώ ν' απαντήσω, έστω και μέσες-άκρες, στην ερώτηση σας εξαίροντας μερικά σημεία ιδιαίτερης προσωπικής σημασίας.

MARIO VEGETTI - Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΟΙ

Mario Vegetti
Καθηγητής ιστορίας της αρχαίας φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο 
της Παβίας

Πρόλογος

Ο Mario Vegetti αναπτύσσει τη δική του ματιά για την ελληνική θρησκεία χωρίς να γνωρίζει βέβαια την ορθολογική σύνδεση που έχουν όλα τα πυθαγόρεια και ορφικά κείμενα με την πλατωνική θεολογία και γενικότερα με την συνολική φιλοσοφία της ελληνικής κοσμοθέασης. Παραθέτει τον ορφισμό ως θρησκευτική αίρεση της τότε εποχής, γιατί αγνοεί από τη μια την επιστημονική αστρονομική διάσταση των ορφικών ύμνων και την επιβεβαίωσή τους από τη σημερινή επιστήμη, αλλά και την ένταξή της στο πλαίσιο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ. Στην Ελληνική Θεολογία η ανθρώπινη ψυχή πρέπει να αποφύγει τα πάθη, τις ηδονές και τις υλικές απολαύσεις, για να μπορέσει να τελειοποιηθεί και να ζήσει στον κόσμο του ΑΓΑΘΟΥ, της ΑΤΕΡΜΟΝΗΣ ΧΑΡΑΣ και του ΑΙΩΝΙΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ, διαφορετικά θα ξαναγεννηθεί. Είναι δηλαδή ένας αγώνας του ανθρώπου για το Γνώθι Σ' αυτόν, ένας αγώνας παιδείας παρόμοιος με τους άθλους της πρότυπης ψυχής, του Ηρακλή. Ακολουθεί δηλαδή η ψυχή τον τρόπο που λειτουργεί και ο ίδιος ο κόσμος: ΜΟΝΗ-ΠΡΟΟΔΟΣ-ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ.

Παρατίθεται αυτό το σπουδαίο απόσπασμά του για την ορφική θεολογία που βρίσκεται μέσα στο εν λόγω  κείμενο και  απηχεί και τις θέσεις της ελληνικής κοσμοθέασης:

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΘΑΛΑΜΟΙ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΚΑΙ Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΑΤΗΣ – ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ – ΣΕΛΗΝΗΣ ΣΤΑ ΤΡΙΣΤΡΑΤΑ

Η Θεά Άρτεμις, άγαλμα που βρέθηκε κοντά στο αρχαίο θέατρο της Λάρισας

Η ταφή του σώματος αυτή καθαυτή αποτελεί συμβολική πράξη καθώς συμβολίζει την σχέση ανθρώπου-θανάτου, αναδεικνύοντας την σχέση του θνητού με την θνητότητα μέσα από τις "διαβατήριες τελετουργίες" και την πορεία της ψυχής του νεκρού μετά τον θάνατο. Οι νεκροί έχουν διττή υπόσταση, είναι πρόγονοι αλλά και κριτές από τον Άλλο Κόσμο. Σκοπός αυτών των τελετουργιών είναι να επιτρέψουν στον νεκρό να περάσει το κατώφλι της νέας κατάστασης, του προγόνου και την αποτροπή της επιστροφής του, ορίζοντας τον τάφο ως σύνορο μεταξύ αυτού του Κόσμου των ζωντανών και του Κάτω Κόσμου. Έτσι αποδίδεται τιμή και μνήμη στους προγόνους καθώς με αυτόν τον τρόπο εξασφάλιζαν την προστασία τους στην πόλη στην οικογένεια και στον πόλεμο. Ο όρος "τελετουργία" υπό την ευρεία έννοια δηλώνει εθιμοτυπία, συνήθεια ή έθιμα, υπό την στενή έννοια όμως, λατρεία ή θρησκευτική τελετή. Το τελετουργικό ορίζεται σαν ένα "κωδικοποιημένο σύστημα πρακτικών, τελούμενο σε συγκεκριμένες συνθήκες τόπου και χρόνου, με ένα βιωμένο νόημα και μια συμβολική αξία για αυτούς που συμμετέχουν σ' αυτό. Αλληλένδετα στοιχεία για το τελετουργικό είναι η λατρεία-πίστη, το ιερό και το σώμα καθώς συμβολικές εκφράσεις του είναι η μουσική, ζωγραφικές αναπαραστάσεις, προσφορές στους νεκρούς, αγώνες, θυσίες και άλλες συμβολικές εκδηλώσεις επικοινωνίας με τον άλλο κόσμο.

Ο ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ

Οι περισσότεροι σύγχρονοι μελετητές, ιδιαίτερα αρκετοί φιλόλογοι, έχουν την εντύπωση ότι έχουν κατανοήσει τα νοήματα και τις αναφορές των πλατωνικών διαλόγων μετερχόμενοι μόνο την γλωσσολογική επιστήμη και όλες τις φιλολογικές μεθόδους. Η διδασκαλία και η μελέτη των πλατωνικών διαλόγων στην εκπαίδευση χωρίς την απαραίτητη ουσιαστική συνδρομή και γνώση των μαθηματικών, της γεωμετρίας, της μουσικής, της αστρονομίας και της στερεομετρίας οδηγεί στην διαστρέβλωση και κατακρεούργηση της πλατωνικής φιλοσοφίας. Αυτή τη διαπίστωση κάνει και ο Θέων ο Σμυρναίος. Επίσης, πολλοί έχουν την εντύπωση ότι ο Πλάτων ήταν περισσότερο θεωρητικός και φλύαρος φιλόσοφος. Ακριβώς το αντίθετο συνέβαινε. Ο Πλάτων είχε κατασκευάσει και αστρονομικό πλανητάριο για να παρατηρεί τις κινήσεις των πλανητών. Πάρα πολλοί λίγοι Έλληνες γνωρίζουν  το πραγματικό πλατωνικό μήνυμα για τον κόσμο, τον άνθρωπο, τη φύση και τη θεότητα.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ (ΘΕΑΤΡΟ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ)

Όπως η δημιουργία του κόσμου απαιτεί την συνεχή έκλαμψη-έκρηξη του αέναου φωτός με την αρμονική συνέργεια όλων των συμπαντικών δυνάμεων, έτσι και η δημοκρατία απαιτεί την θέσμιση του κοινού λόγου και του κοινωνείν ως ελάχιστες εκλάμψεις του νου και του φιλοσοφείν 

Του Γιώργου Πεφάνη

Επίκουρου καθηγητή τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών

Στην ιστορία αυτού που ονομάζουμε “δυτικός πολιτισμός” υπάρχει μια προνομιακή περίοδος, κατά την οποία γεννιούνται ταυτόχρονα το θέατρο, η φιλοσοφία και η δημοκρατία ως τριπλός πυρήνας του σκέπτεσθαι και του πράττειν με κοινό παρονομαστή τον διάλογο και κοινή αφετηρία τον μύθο. Και στα τρία αυτά τμήματα του πυρήνα συμβαίνει συχνά οι δημιουργοί τους να είναι ταυτοχρόνως αλλά και εναλλάξ οι “συγγραφείς”, οι “ηθοποιοί” και οι θεατές τους. Στο θέατρο αυτή η ταυτόχρονη ή εναλλασσόμενη δράση είναι αυτονόητη. Αλλά και στην περίπτωση της δημοκρατίας, οι συγγραφείς-δημιουργοί της είναι οι “ηθοποιοί” της, αυτοί που την επιτελούν μέσα από τους πολιτικούς θεσμούς, αλλά και οι θεατές της στις δημόσιες “παραστάσεις” και συνελεύσεις. Το ίδιο θα λέγαμε και για τη φιλοσοφία, στο μέτρο που αυτή δημιουργείται ως δημόσιος λόγος και επιτελείται σε δημόσιους χώρους ως διαλογικό δρώμενο, στο οποίο μπορούν να συμμετάσχουν οι πολίτες ως θεατές, αλλά και ως ενεργητές. Αλλά σε αυτό το πολιτικό και θεατρικό δρώμενο, σε αντίθεση με τα άλλα δρώμενα, η φιλοσοφική σκέψη τρέπει την τραγωδία να εστιάσει όχι τόσο στην τυπική διαδικασία μετάβασης από τη μια σκηνή της ζωής σε μια άλλη, όσο στον ενδιάμεσο χώρο των δύο σκηνών, στην κοινή τους μεθόριο και στην αμφισημία τους.2  Στο τρίπτυχο αυτό, επομένως, ο πολίτης γίνεται ο ενεργός ηθοποιός της (προσωπικής, αλλά και συλλογικής) ιστορίας του.3  Ενεργός ηθοποιός δεν είναι μόνο αυτός που βρίσκεται πάνω στη σκηνή, αλλά και ο απλός θεατής που παίρνει μέρος στα Μεγάλα Διονύσια, και με τον τρόπο αυτόν συμμετέχει όχι μόνο στην εξύμνηση του αθηναϊκού ἄστεως και των ιδανικών του, αλλά και στην ταυτόχρονη αμφισβήτησή τους, αναπτύσσοντας μια κριτική για τους πολιτικούς θεσμούς και μια φιλοσοφική σκέψη για τη θέση του ανθρώπου μέσα στους θεσμούς αυτούς.4

ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ ΕΡΩΣ - ΕΡΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΕΡΩΜΕΝΟΣ

Είναι τόσο ρηχή η εποχή μας, ακριβώς επειδή οι άνθρωποι έχουν σταματήσει να κάνουν αυτό για το οποίο είναι προορισμένοι από τη φύση τους να κάνουν, να ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΝ. Και επειδή οι Νεοέλληνες, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, αγνοούν το τι είναι να φιλοσοφεί κανείς, έχουν δομήσει κοινωνίες στις οποίες πάσχει κάθε πτυχή του βίου τους. Οι περισσότεροι ταυτίζουν το φιλοσοφείν με το αμπελοφιλοσοφείν (χάσιμο χρόνου). Διασύρουν τόσο την τέχνη του να φιλοσοφεί κανείς όσο και την ίδια τη φιλοσοφία που απορρέει από την αληθινή τέχνη, επειδή ο ωφελιμισμός έχει διαποτίσει κάθε καλλιτεχνικό ή διανοητικό οίστρο της ψυχής μας.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ - ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ

Οι νόμοι που διέπουν τις ανθρώπινες ψυχές είναι τρεις :

- Θείος Νόμος :

Τον γνωρίζει ο Νους και τοποθετήθηκε από αυτόν μέσα στις νοήσεις των λογικώνψυχών και ανακαλύπτεται μέσα από την αλήθεια των εσωτερικών τους συλλήψεων.

Ο νους λοιπόν μέσα στην σιωπή του ξεδιπλώνει και δίνει στην ψυχή τον θείο νόμοκαι, στρέφοντας το βλέμμα προς τις εντός του εαυτού του νοερές συλλήψεις, τον αναγνωρίζει εν τέλει αποτυπωμένο μέσα στην ψυχή προαιωνίως.

Ο θείος νόμος είναι τροφή για την ψυχή όπως οι υλικές τροφές είναι για το σώμα.

Οι ακάθαρτες ψυχές αγνοούν τον θείο νόμο.

ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ - ΠΛΑΤΩΝ Ο ΕΙΔΩΣ

Αν κατορθώσουμε να αντικρούσουμε το “κλασσικό ήθος”, όχι σαν αφηρημένο ιδεατοτυπικό σχήμα, αλλά σαν μια ζωντανή ιστορική πραγματικότητα, τότε θά 'χουμε και το κλειδί για την κατανόηση αυτής της ειδικής μορφής συνέχειας, που παρουσιάζει η ιστορία του 5ου χρυσού αιώνα.

Κι εδώ χρειάζεται να εφοδιαστούμε με ορισμένες βασικές Ελληνικές απόψεις και ιδέες. Συνέχεια για τους Έλληνες δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά διατήρηση μιας αδιάλειπτα διαφοροποιούμενης Ενότητας. Αυτός ο ορισμός εκφράζει την απόλυτα καταφατική και ενεργητική στάση του Έλληνα απέναντι στην Ιστορία. Ας προσπαθήσουμε ν’ αναπλάσουμε αυτή την πρωταρχική εκδήλωση κάθε γεννωμένου πολιτισμού, αυτή τη μυστική ιδέα τη γεμάτη από βάθη της λαϊκής ψυχής και που μ’ αυτήν κάθε πολιτισμός στα πρώτα του σκιρτήματα εκφράζει το πεπρωμένο του, τη μυστική εικόνα του εαυτού του.

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΕΝΑ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ "ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ" ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΣΤΟΝ ΑΙΣΘΗΤΟ ΚΟΣΜΟ

Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος περιγράφει με ποιον τρόπο οι ιδέες του όντως ΑΓΑΘΟΥ, της απόλυτης θεότητας εφαρμόζονται και γίνονται ύλη, αισθητά όντα στον κόσμο μας.

Ο Πρόκλος μας μεταφέρει ένα ενδιαφέρον παράδειγμα συμβολισμού του τρόπου "υλοποίησης"¨των Ιδεών:

Συγκεκριμένα παίρνει σαν συμβολισμό το πως ένας άνθρωπος χρησιμοποιώντας την σφραγίδα του( συνήθως ένα δακτυλίδι ) , δημιουργεί πάνω σε ένα κερί αποτύπωμα της, για να χρησιμοποιηθεί σαν υπογραφή του ή για κάποιον άλλο λόγο.