Του Αναπολιτάνου Α. Διονύσιου, ομότιμου καθηγητή ΕΚΠΑ
Ποιος είναι ο πυρήνας του προβλήματος της ελεύθερης βούλησης; Ο πυρήνας αυτός σχετίζεται με την ανοικτή απορία, που αναφέρεται στη δυνατότητα ελεύθερης επιλογής του δρώντος ατόμου στο πλαίσιο ενός αιτιοκρατικά δομημένου σύμπαντος ή, έστω, ενός σύμπαντος προκαθορισμένου ως προς την χρονική του εξέλιξη. Η αιτιακή εξάρτηση των πράξεων ή γενικότερα ο προκαθορισμός τους καθιστά την ελεύθερη λειτουργία της βούλησης αδύνατη. Ελεύθερες πράξεις από ελευθέρως βουλόμενα άτομα αποτελούν μικρά θαύματα (με την έννοια ότι είναι αδύνατο να υπάρξουν) στο πλαίσιο μιας αιτιοκρατικά ή προκαθορισμένα δομημένης τάξης πραγμάτων. Θα πρέπει να λεχθεί εδώ, ότι η αιτιοκρατία αποτελεί ειδική μορφή προκαθορισμού των τεκταινομένων.
Η αίσθηση, λοιπόν, ότι πράττω και βούλομαι ελευθέρως είναι ψευδής; Είναι το ίδιο να είμαι πολίτης μιας ελεύθερης δημοκρατικής κοινωνίας και πολίτης μιας δικτατορίας; Είναι το ίδιο πραξιακά, να κυκλοφορώ ελεύθερος και να βρίσκομαι έγκλειστος σε μία φυλακή; Προφανώς όχι. Η αίσθηση, όμως, ελευθερίας σε μια αιτιοκρατικά δομημένη κατάσταση πραγμάτων είναι διαφορετικό πράγμα από την απάντηση στο ερώτημα αν βούλομαι ελευθέρως ή όχι. Αυτό που έχει σημασία για τα δρώντα άτομα, είναι αυτή η αίσθηση, που σχετίζεται με την γνώση ή μη των παραγόντων που καθορίζουν ή και εμποδίζουν ή και περιορίζουν την φαινομενική δυνατότητα επιλογών τους.
πηγή: indeepanalysis
