Πρόλογος του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου
Τα σύμβολα των θεών στη μυθολογία είναι ένα είδος συνθημάτων, ένα είδος ειδοποιητικής σύνδεσης της ψυχής μας με υπερούσιες ενεργειακές δυνάμεις του θείου κόσμου, ισχυρίζεται ο Πρόκλος. Τα λεγόμενα αυτά σύμβολα ως συνθήματα στην φιλοσοφία του Πρόκλου είναι οι a priori ουσιώδεις λόγοι της ουσίας της ψυχής μας που έθεσε μέσα της ο πλατωνικός δημιουργός κατά την "κατασκευή" της τρόπον τινά. Οι ατομικοί αυτοί a priori λόγοι που είναι σπαρμένοι μέσα στην ψυχή αποτελούν τους σκοπούς της περατότητας/ύπαρξης που έδωσε ο δημιουργός προκειμένου με βάση αυτούς να τεθεί ο ύψιστος προορισμός της ψυχής για να τελειωθεί και να συνδράμει ως επιμέρους αυτοσυνειδητότητα ο άνθρωπος στην άπειρη αυτοσυνείδηση του Όντος. Για να επιστρέψει η ψυχή στην θεία πηγή προέλευσής της πρέπει να ασκηθεί πρώτα στη φιλοσοφία για να τελειωθεί νοητικά και, δεύτερον, στη θεουργία μέσω αυτών των συμβόλων/συνθημάτων για να σμίξει με το άρρητο Εν. Γιατί έχουμε ως δεύτερη επιλογή τη θεουργία, κατά τον Πρόκλο; Γιατί ο κόσμος διακρίνεται από μια ιερότητα. Το θείο δε βρίσκεται κάπου έξω από τον κόσμο (νοητό και αισθητό) αλλά συμπνέει μαζί με αυτόν, όπως μας λέει και ο Σπινόζα. Στη φιλοσοφία του Πρόκλου ο κόσμος έχει μια μυστική ιερότητα, καθετί που μας περιβάλει (ορυκτό, φυτό, ζώο κλπ) ενέχει υπερούσια στοιχεία του θείου κόσμου που τον συνέχουν στο Ένα. Αυτό το υπερούσιο στοιχείο που βυθίζεται μέσα στα ορατά όντα είναι η αφορμή συνάντησης του ανθρώπου με την υπερούσια ενέργεια του θείου κόσμου. Μάλιστα ο Χέγκελ, συνεπαρμένος από τον νεοπλατωνικό Πρόκλο, μας λέει ότι οτιδήποτε κινείται (εκτός από τους ανθρώπους, και πλανήτες, φυτά, ζώα κλπ) είναι ύποπτο συνείδησης.
Αυτή η ιερότητα που προσδίδεται από τον Πρόκλο στη φύση, στον περιβάλλοντα κόσμο, υποδηλώνει και ζητήματα οικολογικής ευαισθησίας και κατ΄επέκταση οργάνωσης των κοινωνιών μας με βάση τον κοινοτισμό και μια καθολική/δημιουργική θεώρηση της πολιτικής ζωής....
Του Εμπεδότιμου
Ας κάνουμε μια ανακεφαλαίωση για το τι είναι σύμβολο στους μύθους και σε πόσα είδη διακρίνουμε τα σύμβολα.
Το Σύμβολο είναι κάτι άυλο το οποίο «σημαδεύει» κάποιον ή κάτι και έτσι το προσδιορίζει σαν το προϊόν μιας αιτίας. Αυτές οι αιτίες είναι οι "θεοί" ως καθαρές υπερούσιες ενέργειες που ενεργοποιούνται σε διάφορα επίπεδα της πραγματικότητας.
Με βάση αυτά τα σύμβολα μπορούμε και επιστρέφουμε στις αιτίες των οποίων φέρουμε τα σύμβολα. Υπό την ευρύτερη – και πιο αντιληπτή σε εμάς – έννοια, σύμβολο είναι ένα αντικείμενο, το οποίο φέροντας το «σημάδι» των θεών, χρησιμοποιείται για να προκαλέσει την «συμπάθεια» των θεών και να υποβοηθήσει την σύνδεση και την επιστροφή στην αιτία του.
Έτσι, τόσο ένας άνθρωπος όσο και ένα αντικείμενο έμψυχο ή άψυχο (π.χ. μέταλλο, λίθος, φυτό, ζώο κλπ) μπορεί να ανήκουν για παράδειγμα στην σειρά του Απόλλωνα, δηλαδή να έχουν τον Απόλλωνα σαν αιτία.
Ο μεν άνθρωπος έχει το σύμβολο χαραγμένο στην ψυχή του – το οποίο και καλείται σύνθημα - ενώ το αντικείμενο έχει το σύμβολο μέσα στην ουσία του. Όμως το ίδιο το αντικείμενο μπορεί να παίξει τον ρόλο του συμβόλου και να χρησιμοποιηθεί ώστε να ενεργοποιήσει την «συμπάθεια» αυτού που το χρησιμοποιεί με την αιτία του.
Έτσι λοιπόν, αν θέλαμε να κατηγοριοποιήσουμε τα σύμβολα, θα μπορούσαμε να τα χωρίσουμε κατ΄αρχήν σε δύο μεγάλες κατηγορίες.
Η μεν πρώτη κατά την στενή έννοια του όρου όπου σύμβολο είναι το άυλο σημάδι που υπάρχει μέσα σε κάποιον ή κάτι και το οποίο υπάρχει εκ κατασκευής χαραγμένο από τους θεούς, η δεύτερη δε κατά την ευρεία έννοια όπου σαν σύμβολο χρησιμοποιείται ένα προϊόν το οποίο εμπεριέχει ένα σύμβολο.
Στην δεύτερη περίπτωση μπορούμε να διακρίνουμε μια «γλωσσολογική» κατηγορία που περιλαμβάνει τους μύθους, τα ονόματα και τους ύμνους και σε μια άλλη που περιλαμβάνει τα υλικά σύμβολα (μέταλλα, λίθοι, φυτά, ζώα).
Διαγραμματικά :
ΣΥΜΒΟΛΑ :
Α. ΣΥΜΒΟΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΕΝΩΤΕΡΗ ΕΝΝΟΙΑ : ΑΫΛΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ
B. ΣΥΜΒΟΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΕΙΑ ΕΝΝΟΙΑ : ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΑΝ ΣΥΜΒΟΛΑ
B.1 ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ : ΜΥΘΟΙ, ΟΝΟΜΑΤΑ, ΥΜΝΟΙ
B.2 ΥΛΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ : ΜΕΤΑΛΛΑ, ΛΙΘΟΙ, ΦΥΤΑ, ΖΩΑ
Ο νόμος της συμπάθειας δρα με βάση την ομοιότητα και συνεπώς αυτή είναι και η βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η δράση των συμβόλων :
«Στην γη λοιπόν μπορεί να δει κανείς ήλιους και σελήνες με γήινο τρόπο, και στον ουρανό όλα τα φυτά, τους λίθους και τα ζώα να ζουν με ουράνιο και με νοερό τρόπο. Έχοντας διαπιστώσει αυτά, οι παλαιοί σοφοί προσέφεραν σε κάθε ουράνια δύναμη διαφορετικά αντικείμενα και έτσι μέσω της ομοιότητας προσείλκυσαν τις θεϊκές δυνάμεις στην περιοχή των θνητών. Γιατί η ομοιότητα είναι ικανή να συνδέσει μεταξύ τους τα όντα"
(Πρόκλος - Περί Ιερατικής Τέχνης 148.19)
Και συνεχίζει ο Πρόκλος δίνοντας μας, με την χρήση του παραδείγματος ενός φυτιλιού, το πώς επιτυγχάνεται αυτή η δράση :
«Γιατί αν κανείς θερμάνει από πριν ένα φυτίλι και το κρατήσει κάτω από το φως του λυχναριού όχι μακριά από την φωτιά, θα το δει να ανάβει χωρίς να ακουμπάει την φωτιά, και θα δει το άναμμα του κατωτέρου μέρους να ξεκινά από πάνω.
Ας φανταστείς λοιπόν ότι η προθέρμανση του φυτιλιού αντιστοιχεί στην συμπάθεια όσων βρίσκονται εδώ κάτω με όσα βρίσκονται ψηλά, ότι το πλησίασμα και η κατάλληλη τοποθέτηση αντιστοιχεί στην χρησιμοποίηση των υλικών από την ιερατική τέχνη στην κατάλληλη περίσταση και με τον κατάλληλο τρόπο, ότι η μετάδοση της φωτιάς αντιστοιχεί στην παρουσία του θεϊκού φωτός σε όποιον μπορεί να μετέχει σε αυτόν, το άναμμα στην θεοποίηση των θνητών και στην φώτιση των υλικών όντων τα οποία κινούνται προς τα πάνω σύμφωνα με το θεϊκό σπέρμα στο οποίο συμμετέχουν, όπως το φως του αναμμένου φυτιλιού»
Παρατηρούμε επίσης κάτι σημαντικό. Ότι η παρουσία του θείου φωτός γίνεται "σε όποιον μπορεί να μετέχει σε αυτόν".
Άρα δεν αρκεί απλώς να χρησιμοποιούμε κάποια σύμβολα, αλλά πρέπει να είμαστε και εμείς προετοιμασμένοι ώστε τα σύμβολα αυτά να δράσουν και να μας μιλήσουν.
«Γιατί πρέπει πριν από την παρουσία των θείων να παρακινεί κανείς τον εαυτό του και να αναζωπυρώνει το θεϊκό μέρος της ψυχής του για την συμμετοχή των ανωτέρων όντων, και όταν έλθει η φώτιση από εκεί να ηρεμεί»
(Πρόκλος - Σχόλια στον Παρμενίδη 781.11)
πηγή: empedotimos.blogspot.gr
