ΠΩΣ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΤΩΙΚΙΣΜΟ

Η ζωή σαν μια γιορτή

Ενθαρρύνει να σκεφτούμε τη ζωή μας σαν γιορτή, κανονισμένη προς όφελός μας από τον Θεό, σαν κάτι που πρέπει να ζούμε με χαρά και να μη λυγίζουμε από τις δυσκολίες, αλλά να βλέπουμε την μεγαλύτερη εικόνα.

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ "ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ" - ΟΤΑΝ ΧΑΝΟΜΑΣΤΕ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ

« Είμαστε πολύ δεμένοι μεταξύ μας.» «Είμαστε πολύ αγαπημένοι, κάνουμε τα πάντα μαζί.»  «Μέχρι τώρα, ποτέ δεν έχουμε χωρίσει, ούτε μια μέρα.»

Φράσεις που ακούγονται συχνά από ζευγάρια, μέσα στα γραφεία των ψυχοθεραπευτών και προηγούνται της περιγραφής του προβλήματος που τους έφερε στο σημείο ν’ αναζητήσουν βοήθεια, γιατί έχει προκύψει κάποιο δυσεπίλυτο πρόβλημα στη (φαινομενικά και μέχρι τώρα) «τέλεια» σχέση τους.

ΠΩΣ ΔΙΑΦΕΡΕΙ Ο "ΛΟΓΙΚΟΣ" ΑΠΟ ΤΟΝ "ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ" ΕΓΚΕΦΑΛΟ

Ορισμένοι άνθρωποι παρασύρονται από τα συναισθήματά τους όταν πρέπει να πάρουν μια σοβαρή απόφαση ή πάρουν θέση σε μια αντιπαράθεση, ενώ άλλοι καταφέρνουν να βάλουν το συναίσθημα στην άκρη και να σκεφτούν λογικά.

Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ

Είναι η πίστη στην αξία του ανθρώπου και η βιοθεωρία που αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως σκοπό και όχι ως μέσο. Αποδίδει στον άνθρωπο ύψιστη προτεραιότητα έναντι οποιουδήποτε άλλου έμβιου όντος ή υλικής αξίας και θέτει ως αυτοσκοπό την ικανοποίηση των βιολογικών και πνευματικών αναγκών του ανθρώπου. Το  ανθρωπιστικό ιδεώδες προασπίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και θέτει ως μέτρο των πάντων τον άνθρωπο ως υλική και ψυχοπνευματική υπόσταση.

ΡΑΣΣΙΑΣ ΒΛΑΣΗΣ - Η ΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

(Εισήγηση του συγγραφέα, στο διήμερο «Α΄ Συνέδριο για τα Αρχαία

Θρακικά Μυστήρια», Αλεξανδρούπολις 19 – 20 Μαϊου “2001”) 

Αγαπητοί Σύνεδροι,  

Εκείνο που ξεχωρίζει το προχριστιανικό Ελληνικό Έθνος από τα υπόλοιπα που επέρασαν κάποια στιγμή επάνω από τα χώματα αυτού του πλανήτη, δεν είναι η γενναιότης (αφού και άλλα Έθνη επέδειξαν αυτήν, σε ίσο βαθμό με τους προγόνους μας) ή η ελευθεροπρέπεια (αφού επίσης ολόκληρη η προχριστιανική Ευρωπαϊκή Παράδοση μετέφερε πάντοτε την τελευταία ως το κατεξοχήν χαρακτηριστικό της). Εκείνο που ξεχωρίζει το προχριστιανικό Ελληνικό Έθνος από τα υπόλοιπα της Ευρωπαϊκής Ομοεθνίας, είναι η λογική σύλληψη και διατύπωση του Κόσμου, η οποία, με τη σειρά της, οδήγησε στη σύνθεση εκείνου του θαυμαστού οικοδομήματος που οι σύγχρονοι, πεπαιδευμένοι τουκλάχιστον, άνθρωποι γνωρίζουμε υπό τον όρο «Ελληνικό Θαύμα». 

ΟΙ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ

Ο βασιλικός είναι φυτό της ανατολής, το οποίο έφερε ο Αλέξανδρος ο Στρατηλάτης από τις Ινδίες όπου ήταν ιερό φυτό αφιερωμένο στον Κρίσνα και τον Βισνού. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν εκτιμούσαν το βασιλικό, καθώς πίστευαν ότι οι σκορπιοί προτιμούσαν να φωλιάζουν κάτω από τις γλάστρες του και ότι η έντονη μυρωδιά του ήταν είδος κατάρας. Τον θεωρούσαν λοιπόν σημάδι θανάτου. Τον χρησιμοποιούσαν σαν επίθεμα μετά από δάγκωμα εντόμου, σκορπιού ή και φιδιού. Αντίθετα οι Ρωμαίοι το θεωρούσαν ερωτικό φίλτρο, σημάδι αγάπης και φυλακτό. Οι Αιγύπτιοι τον χρησιμοποιούσαν μαζί με άλλα φυτά στις ταριχεύσεις λόγω ακριβώς των αντισηπτικών του ιδιοτήτων. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε για τη δυσουρία, την ουρική επίσχεση και για πολλές άλλες αρρώστιες. Οι δραστικές του ουσίες είναι η ελαιορητίνη, η εστραγόλη, η Κινεόλη, καμφορά, λιναρόλη και η τανίνη. Χρησιμοποιείται κατά κόρον στην ομοιοπαθητική, έχει ιδιότητες τονωτικές, σπασμολυτικές, εμμηναγωγικές, και αντισηπτικές.

ΠΛΩΤΙΝΟΣ - Ο ΜΕΓΑΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΗΣ ΤΗΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ο Πλωτίνος ήταν ένας διαπρεπής φιλόσοφος που διακρίθηκε για την δύναμη και οξυδέρκεια του νου του, και για την αγνή και υπερυψωμένη ζωή του. Ήταν όντως σοφός δίχως την ανάμειξη του ανθρώπινου σκοταδιού, και σπουδαίος δίχως τον συνδυασμό της ανθρώπινης αδυναμίας και ατέλειας. Ο χρησμός που έδωσε γι’ αυτόν ο ίδιος ο Απόλλων τον αποκαλεί «Δαίμονα, άνθρωπε παλιά, μα τώρα σύντροφε των θεϊκότερων Δαιμόνων»∙ τον κατατάσσει στην Δαιμόνια Ομήγυριν, εκεί όπου έχουν τον θρόνο τους οι Δικαστές, οι παίδες του Διός, ο Μίνως, ο Αιακός και ο Ραδάμανθυς. Αυτόν δεν θα τον περάσουν από κρίση, αλλά θα τον καλωσορίσουν στην συντροφιά τους, στην οποία προσκαλούνται όσοι είναι άριστοι. Μεταξύ αυτών ο Πλάτων, ο Πυθαγόρας και όλα τα μέλη του χορού του αθανάτου έρωτος. 

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΣ ΣΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ ΚΑΙ ΠΛΟΥΤΩΝΑ

Λέει ο Ερμείας, σχολιάζοντας τον Πλατωνικό διάλογο "Φαίδρο":

«Μετά την δημιουργική μονάδα, μετά δηλαδή τον ένα και εξηρημένο Ζευς, υπάρχουν οι τρείς Δίες. Ο Ζευς Αρχή, ο Ποσειδών ή ενάλιος Ζεύς και ο Ζεύς καταχθόνιος ή Άδης ή Πλούτωνας, τριάδα δίιος αυτή και υποστασιοποιημένη κάτω από την εξηρημένη εκείνη μονάδα, κάτω από τον πρό των τριών τούτων Δία. Έκαστος δε τούτων κάτω από αυτόν έχει 4 θεούς, έναν ουσιοποιητή που παρέχει το είναι, έναν ζωογόνο που παρέχει την ζωή, έναν φρουρητικό που παρέχει την φρουρά και την άτρεπτη (παρα)μονή και έναν αίτιο της επιστροφής & ανόδου των προϊόντων επι των οικείων τους αρχών. Των 12 αυτών υπερκόσμιων Θεών την ύπαρξη στα κρείττονα γένη στις ψυχές και στον Κόσμο την παρέχει ο Ζεύς, Αρχή της ουσιοποιητικής τριάδας, που ονομάζεται με το ίδιο όνομα της νοητικής & Πηγαίας δίιας μονάδας – αυτός είναι ο νοητικός ή Πηγαίος Ζεύς που όντας  ενωμένος με τον θείο νου ή Κρόνο ενέχει θέση διάνοιας για αυτόν-, τους δε άλλους δυο η θεολογία τους αποκαλεί τον μεν Ποσειδώνα τον δε Πλούτωνα. Συντάσσεται δε ο Ζευς -  Αρχή της υπερκόσμιας δημιουργικής τριάδας με τα των λοιπών ένδεκα θεών και είναι ο ηγεμών αυτών. Εξ ου και “μέγας ηγεμών εν ουρανώ” προσαγορεύεται. 

ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ - ΓΝΩΘΙ ΣΕΑΥΤΟΝ

Όπως λέει ο μέγιστος Ιουλιανός:

«τελικός σκοπός είναι το να ζει κανείς κατά φύσει, πράγμα που δεν μπορείς να επιτύχεις αν δεν γνωρίζεις ποιος και τι είσαι. Γιατί ο αγνοών τι και ποιος είναι, δεν ξέρει ασφαλώς τι του ταιριάζει να πράττει,»[1]

Εξ ου και λέγει αφενός ότι:

«Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από το “γνώθι Σ’ αυτόν”, γιατί πρόκειται ακριβώς για θείο κέλευσμα. Εκείνος, λοιπόν, που γνωρίζει τον εαυτό του, γνωρίζει και την ψυχή του και το σώμα του. Αλλά δεν αρκεί μόνο να γνωρίζει ότι ο άνθρωπος είναι μια ψυχή που χρησιμοποιεί ένα σώμα, αλλά και να αναζητήσει την ουσία της και τις δυνάμεις της. Αλλά ούτε αυτό είναι αρκετό, αλλά θα πρέπει να ερευνήσει αν υπάρχει εντός μας κάτι ανώτερο & θειότερο από την ψυχή, κάτι που, αν και δεν γνωρίζουμε τι είναι πάντες όμως πειθόμαστε ότι είναι κάτι θείον, και πάντες από κοινού το θεωρούμε ενιδρυμένο εν ουρανώ. Προχωρώντας θα πρέπει να ερευνήσει και τις αρχές του σώματος, αν είναι σύνθετο ή απλό. Εν συνεχεία θα πρέπει να μελετήσει την αρμονία του σώματος, τα πάθη του και τις δυνάμεις του και γενικά όλα όσα χρειάζεται για την διατήρησή του. Έπειτα θα πρέπει να στραφεί προς τις αρχές των τεχνών, υπό των οποίων μπορεί να βοηθηθεί στην διατήρηση του σώματος, όπως η ιατρική, η γεωργία και κάποιες άλλες. Οπωσδήποτε δεν θα πρέπει να αγνοήσει και κάποια από εκείνα τα άχρηστα και περιττά, τα οποία όμως μπορούν να εξυπηρετήσουν την κολακεία του παθητικού της ψυχής. Δεν θα επιμείνει όμως ιδιαίτερα σε αυτό το σημείο, γιατί θα το θεωρήσει υποτιμητικό, και θα αποφύγει να ερευνήσει εκείνα που φαίνονται πως χρειάζονται πολύ κόπο. Συνολικά, δεν θα πρέπει να αγνοήσει από τι συνίστανται ούτε σε ποιο μέρος της ψυχής ταιριάζουν. Παρατήρησε τώρα το κέλευσμα “γνώθι Σ’ αυτόν” πόσες επιστήμες και τέχνες απαιτεί, ενώ συμπεριέλαβε και τους καθολικούς λόγους. Αφενός δηλαδή τα θεία στοιχεία της εν ημίν ούσας θείας μερίδας και αφετέρου τα θνητά στοιχεία της εν ημήν ούσας θνητοειδούς μερίδας. Σχετικά με τούτα, είπε, ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά: από την μία καθ’ έκαστο είναι θνητό, τω παντί αθάνατο, και βέβαια και ο ένας και ο καθ’ έκαστος αποτελείται εκ θνητής και αθανάτου μερίδας. Διότι το να ομοιάσουμε κατά δύναμην με τον θεό δεν είναι τίποτα άλλο παρά το διασώσουμε την εφικτή για τους ανθρώπους γνώση των όντως Όντων, αυτό φαίνεται από το εξής: γιατί ούτε για πλούτο χρημάτων μακαρίζουμε το θείον, ούτε για κάτι για άλλο από αυτά που νομίζονται αγαθά, αλλά όπως λέγει ο Όμηρος : “οι θεοί τα πάντα γνωρίζουν” και αλλού περί του Διός “αλλά ο Ζευς έγινε πρότερος και γνώρισε περισσότερα”. Γιατί στην επιστήμη οι θεοί διαφέρουν από εμάς. Γιατί ίσως θεωρείται και για αυτούς καλό το ότι γνωρίζουν τους εαυτούς τους. Και όσο κρείττονες είναι από εμάς ως προς την ουσία, τόσο γνωρίζοντας τους εαυτούς τους υπερέχουν στην επιστήμη των βελτιόνων. Κανείς λοιπόν από εμάς ας μην διαιρέσει την φιλοσοφία σε πολλά και ας μην την τέμνει σε πολλά, και περισσότερο να μην δημιουργεί πολλές από μια. Γιατί η αλήθεια είναι μια. Έτσι και η φιλοσοφία. Τίποτα δεν είναι παράξενο. Ακόμα και αν πορευόμαστε προς αυτήν από διαφορετικούς οδούς.»[2]

Αφετέρου ότι:

«Έτσι, ενώ ο θεός των Δελφών προστάζει “γνώθι Σ ’αυτόν”, ο Ηράκλειτος λέγει “Αναζήτησα τον εαυτόν μου”. Όμως ο Πυθαγόρας και οι από αυτόν μέχρι τον Θεόφραστο, όλοι αναζητούν, όπως άλλωστε και ο Αριστοτέλης, να ομοιάσουμε όσο γίνεται στον θεό. Γιατί κάποτε "γινόμαστε" εμείς αυτό που ο θεός είναι πάντα. Είναι γελοίο να ισχυριζόμαστε ότι ο θεός δεν γνωρίζει τον εαυτό του. Γιατί δεν θα ήξερε τίποτα για τα άλλα, αν αγνοούσε τον εαυτό του. Γιατί ο θεός είναι τα πάντα, εφόσον εν εαυτώ και παρά εαυτώ έχει κατά κάποιον τρόπο τις αιτίες όλων των όντων, είτε των αθανάτων αθάνατες, είτε των θνητών ούτε θνητές ούτε φθαρτές, αλλά αΐδιες και αεί μένουσες και τέτοιες που να είναι αιτίες της αείγενεσίας τους.»[3]

  

---

[1]  Βλ. Ιουλιανός «Προς τους απαιδεύτους κύνας, 6.13 – 6.18» :

*EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 6.13 ` to     *EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 6.18  τὸ γὰρ ὁμολογουμένως ζῆν τῇ φύσει τέλος ἐποιήσαντο, οὗπερ οὐχ οἷόν τε τυχεῖν τὸν ἀγνοοῦντα τίς καὶ ὁποῖος πέφυκεν· ὁ γὰρ ἀγνοῶν ὅστις ἐστίν, οὐκ εἴσεται δήπουθεν ὅτι πράττειν ἑαυτῷ προσήκει,

[2]  Βλ. Ιουλιανός «Προς τους απαιδεύτους κύνας, 4.1 – 5.16» :

*EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 4.1 ` to     *EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 5.16  Ἀρξώμεθα δὲ πρῶτον ἀπὸ τοῦ «Γνῶθι σαυτόν», ἐπειδὴ καὶ θεῖόν ἐστι τοῦτο τὸ παρακέλευσμα. Οὐκοῦν ὁ γιγνώσκων αὑτὸν εἴσεται μὲν περὶ ψυχῆς, εἴσεται δὲ καὶ περὶ σώματος. Καὶ τοῦτο οὐκ ἀρκέσει μόνον ὡς ἔστιν ἄνθρωπος ψυχὴ χρωμένη σώματι μαθεῖν, ἀλλὰ καὶ αὐτῆς τῆς ψυχῆς ἐπελεύσεται τὴν οὐσίαν, ἔπειτα ἀνιχνεύσει τὰς δυνάμεις· καὶ οὐδὲ τοῦτο μόνον ἀρκέσει αὐτῷ, ἀλλὰ καὶ εἴ τι τῆς ψυχῆς ἐν ἡμῖν ἐστι κρεῖττον καὶ θειότερον, ὅπερ δὴ πάντες ἀδιδάκτως πειθόμενοι θεῖόν τι εἶναι νομίζομεν, καὶ τοῦτο ἐνιδρῦσθαι πάντες οὐρανῷ κοινῶς ὑπολαμβάνομεν. Ἐπιὼν δὲ αὖθις τὰς ἀρχὰς τοῦ σώματος σκέψαιτο, εἴτε σύνθετον εἴτε ἁπλοῦν ἐστιν· εἶτα ὁδῷ προβαίνων ὑπέρ τε ἁρμονίας αὐτοῦ καὶ παθῶν καὶ δυνάμεων καὶ πάντων ἁπλῶς ὧν δεῖται πρὸς διαμονήν. Ἐπιβλέψει δὲ τὸ μετὰ τοῦτο καὶ ἀρχαῖς τεχνῶν ἐνίων, ὑφ᾽ ὧν βοηθεῖται πρὸς διαμονὴν τὸ σῶμα, οἷον ἰατρικῆς,   γεωργίας, ἑτέρων τοιούτων. Οὐ μὴν οὐδὲ τῶν ἀχρήστων καὶ περιττῶν τι παντάπασιν ἀγνοήσει, ἐπεὶ καὶ αὐτὰ πρὸς κολακείαν τοῦ παθητικοῦ τῆς ψυχῆς ἡμῶν ἐπινενόηται. Προσλιπαρῆσαι μὲν γὰρ τούτοις ἀποκνήσει αἰσχρὸν οἰόμενος τὸ τοιοῦτον, τὸ δοκοῦν ἐργῶδες ἐν αὐτοῖς φεύγων· τὸ δ᾽ ὅλον ὁποῖα ἄττα δοκεῖ καὶ οἷστισιν ἁρμόττει τῆς ψυχῆς μέρεσιν οὐκ ἀγνοήσει. Σκόπει δὴ εἰ μὴ τὸ «ἑαυτὸν γνῶναι» πάσης μὲν ἐπιστήμης, πάσης δὲ τέχνης ἡγεῖται τε ἅμα καὶ τοὺς καθόλου λόγους συνείληφε. Τά τε γὰρ θεῖα διὰ τῆς ἐνούσης ἡμῖν θείας μερίδος, τά τε θνητὰ διὰ τῆς θνητοειδοῦς μοίρας· πρὸς τούτοις, ἔφη, τὰ μεταξὺ τού<των> ζῷον εἶναι τὸν ἄνθρωπον, τῷ μὲν καθ᾽ ἕκαστον θνητόν, τῷ παντὶ δὲ ἀθάνατον, καὶ μέντοι καὶ τὸν ἕνα καὶ τὸν καθ᾽ ἕκαστον συγκεῖσθαι ἐκ θνητῆς καὶ ἀθανάτου μερίδος.    Ὅτι μέν τοι καὶ τὸ τῷ θεῷ κατὰ δύναμιν ὁμοιοῦσθαι οὐκ ἄλλο τί ἐστιν ἢ τὸ τὴν ἐφικτὴν ἀνθρώποις γνῶσιν τῶν ὄντων περιποιήσασθαι, πρόδηλον ἐντεῦθεν. Οὐ γὰρ ἐπὶ πλούτῳ χρημάτων τὸ θεῖον μακαρίζομεν οὐδὲ ἐπ᾽ ἄλλῳ τινὶ τῶν νομιζομένων ἀγαθῶν, ἀλλ᾽ ὅπερ Ὅμηρός φησι       «θεοὶ δέ τε πάντα ἴσασι», καὶ μέντοι καὶ περὶ τοῦ Διὸς     «Ἀλλὰ Ζεὺς πρότερος γεγόνει καὶ πλείονα ᾔδει»· ἐπιστήμῃ γὰρ ἡμῶν οἱ θεοὶ διαφέρουσιν. Ἡγεῖται γὰρ ἴσως καὶ αὐτοῖς τῶν καλῶν τὸ αὑτοὺς γινώσκειν· ὅσῳ δὴ κρείττονες ἡμῶν εἰσι τὴν οὐσίαν, τοσούτῳ γνόντες ἑαυτοὺς ἴσχουσι τῶν βελτιόνων ἐπιστήμην. Μηδεὶς οὖν ἡμῖν τὴν φιλοσοφίαν εἰς πολλὰ διαιρείτω μηδὲ εἰς πολλὰ τεμνέτω, μᾶλλον δὲ μὴ πολλὰς ἐκ μιᾶς ποιείτω. Ὥσπερ γὰρ ἀλήθεια μία. οὕτω δὲ καὶ φιλοσοφία· θαυμαστὸν δὲ οὐδέν. εἰ κατ᾽ ἄλλας καὶ ἄλλας ὁδοὺς ἐπ᾽ αὐτὴν πορευόμεθα.

[3]  Βλ. Ιουλιανός «Προς τους απαιδεύτους κύνας, 5.30 – 5.42» :

*EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 5.30 ` to     *EI)S TOUA)PAIDEU/TOUS KU/NAS 5.42 Οὐκοῦν ὁ μὲν ἐν Δελφοῖς θεὸς τὸ «Γνῶθι σαυτὸν» προαγορεύει, Ἡράκλειτος δὲ     «ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν»,   ἀλλὰ καὶ Πυθαγόρας οἵ τε ἀπ᾽ ἐκείνου μέχρι Θεοφράστου τὸ κατὰ δύναμιν ὁμοιοῦσθαι θεῷ φασι, καὶ γὰρ καὶ Ἀριστοτέλης· ὃ γὰρ ἡμεῖς ποτέ, τοῦτο ὁ θεὸς ἀεί· γελοῖον εἰ τὸν θεὸν ἑαυτὸν μὴ εἰδέναι· κομιδῇ γὰρ οὐθὲν εἴσεται τῶν ἄλλων, εἴπερ ἑαυτὸν ἀγνοοίη· πάντα γὰρ αὐτός ἐστιν, εἴπερ ἐν ἑαυτῷ καὶ παρ᾽ ἑαυτῷ ἔχοι τῶν ὁπωσοῦν ὄντων τὰς αἰτίας, εἴτε ἀθανάτων ἀθανάτους, εἴτε ἐπικήρων οὐ θνητὰς οὐδὲ ἐπικήρους, ἀϊδίους δὲ καὶ μενούσας ἀεὶ καὶ <αἳ> τούτοις εἰσὶν αἰτίαι τῆς ἀειγενεσίας.

πηγή: hellenictheologyandplatonicphilosophy

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ

Το φαινόμενο της πεταλούδας είναι μια ποιητική μεταφορά, στη θεωρία του χάους για το φαινόμενο της ευαίσθητης εξάρτησης ενός συστήματος από τις αρχικές συνθήκες. Σύμφωνα με μια από τις διατυπώσεις, λέγεται ότι “αν μια πεταλούδα κινήσει τα φτερά της στον Αμαζόνιο, μπορεί να φέρει βροχή στην Κίνα”. Διαφορετικές παραλλαγές εκφράζουν ουσιαστικά την ίδια ιδέα: μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων οδηγεί, μετά από την πάροδο αρκετού χρόνου, σε μια εξέλιξη της ιστορίας του συστήματος δραματικά διαφορετική από εκείνη που θα λάμβανε χώρα, αν δεν είχε συμβεί η μεταβολή.

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ - ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΤΟΠΗΜΑ ΤΟΥ UMBERTO ΕCO

H δημοκρατία είχε ανέκαθεν πολλούς εχθρούς με ποικίλες μορφές και σε ποικίλους χώρους. Η έχθρα προς τη δημοκρατία χαρακτηρίζει ανθρώπους συντηρητικούς, κεντρώους, δεξιούς, αριστερούς υποστηρικτές του σύγχρονου ολιγαρχικού αντιπροσωπευτικού συστήματος, οι οποίοι τρέμουν στην ιδέα ότι μπορεί κάποτε τα σημερινά άτομα από παθητικοί ψηφοφόροι να γίνουν πολίτες, δηλαδή να λαμβάνουν αποφάσεις, να θεσπίζουν νόμους. Στους επικριτές της δημοκρατίας θα μπορούσαν να προστεθούν και αυτοί που αγνοούν την ουσία της  ή νομίζουν ότι την ξέρουν βασιζόμενοι στην ατελή γνώση τους γι΄αυτήν, στην ημιμάθειά τους. Αυτοί συνιστούν τη συντριπτική πλειονότητα, διότι δεν διδάχθηκαν ποτέ τη δημοκρατία, δεν άκουσαν ποτέ γι’ αυτήν ή δεν ενδιαφέρθηκαν να μάθουν. Νομίζουν ότι δημοκρατία είναι τα σημερινά αντιπροσωπευτικά συστήματα, οι εκλογές και τα κόμματα. Από φόβο λοιπόν μήπως συνειδητοποιήσουν οι πολλοί τη δύναμή τους και σταματήσουν να είναι υποτακτικοί στην ολιγαρχία, συστημικοί πολιτικοί και διανοούμενοι προσπαθούν πάντοτε με κάθε μέσον να απαξιώσουν τη δημοκρατία, και φυσικά την αθηναϊκή, αφού αυτή είναι η πηγή και η γενέτειρα των δημοκρατικών ιδεών και η έμπρακτη απόδειξη του ιδίου του πολιτεύματος.

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ - ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ, ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΚΑΚΟ

Περί του βιβλίου της Simone Weil

Για την κατάργηση των κομμάτων

μτφρ. Σ. Γουνελάς, Άγρα, 2011

            Στο πόνημά της αυτό η Simone Weil προβαίνει από νωρίς (δεκαετία 1940) σε τολμηρές και οξυδερκείς διαπιστώσεις για τον αρνητικό ρόλο των κομμάτων και για τους λόγους για τους οποίους θα πρέπει αυτά να καταργηθούν. Ιστορικώς, τα κόμματα εισέρχονται στην πολιτική κονίστρα με την αυγή της νεωτερικότητας των αστικών επαναστάσεων και την εγκαθίδρυση του αβασίλευτου πολιτεύματος της République (Republic,Repubblica), δηλαδή του αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος. Με άλλα λόγια τα κόμματα είναι ταυτόσημα με την αντιπροσώπευση. Το πολίτευμα αυτό στηρίχθηκε στα ανθρώπινα δικαιώματα και την καθολικη ψηφοφορία, που όμως στην αρχή περιορίζονταν σε ένα μικρό αριθμό ανδρών και για να γίνουν τελικώς  καθολικά πέρασαν από πολλά στάδια. Οι γυναίκες λ.χ., το μισό του πληθυσμού, απέκτησαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

            Όμως παρά τη ρητορεία των κοινοβουλευτικών πολιτευμάτων περί δημοκρατίας, αυτά δεν έχουν τίποτα το δημοκρατικό, όπως σωστά διείδε τον 18^ο αιώνα ο Ρουσσώ, επισήμανε η Σιμόν Βέιλ (Σ.Β.) και αργότερα ο Κορνήλιος Καστοριάδης. Είναι καθαρές ολιγαρχίες. Γράφει η Σ.Β. στη γραμμή του Ρουσσώ: «δεν έχουμε γνωρίσει ποτέ τίποτα που να μοιάζει, έστω και από μακριά, με μια δημοκρατία. Σε ό,τι ονομάζουμε έτσι, ο λαός δεν είχε ποτέ την ευκαιρία ούτε το μέσο να εκφράσει μια γνώμη σε οποιοδήποτε πρόβλημα της δημόσιας ζωής». Φυσικά αυτό ισχύει και σήμερα με μερική εξαίρεση την Ελβετία στην οποία γίνονται κάποια δημοψηφίσματα και ο λαός εκφράζει άμεσα την γνώμη του για κάποια συγκεκριμένα ζητήματα.

Ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΕΪ ΜΠΟΥΚΤΣΙΝ

Του Γιάννη Γιαννακούλια

Οικολογισμός

Από την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης, η ανάγκη αποκοπής ή φυγής του ανθρώπου από τη φρενίτιδα του καταναλωτισμού και του αστικού τρόπου ζωής εκφράστηκε ποικιλοτρόπως από τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες της εποχής και μία νέα τάση, του Ρομαντισμού, αναδείχτηκε, στην οποία η φύση κατείχε πρωταγωνιστικό ρόλο είτε ως πηγή δύναμης που προκαλούσε δέος, τρόμο και έναν απόκρυφο μυστικισμό είτε ως οδηγός για την επιστροφή στην παράδοση και στις ρίζες, την επιστροφή στην αμόλυντη αγροτική ζωή. Τα παραπάνω στοιχεία συνδέθηκαν με τα εθνικιστικά κινήματα του 19ου αιώνα την περίοδο της δημιουργίας των εθνικών κρατών στην Ευρώπη και κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα αποτέλεσαν μέρος του πολιτικού προγράμματος του πρώτου κινήματος με πολιτικό προσανατολισμό και οικολογικές ευαισθησίες, του ναζιστικού κόμματος του Χίτλερ. Ο Χίτλερ όπως και ο Χίμλερ, χορτοφάγοι και φιλόζωοι, επηρεασμένοι από τον μυστικισμό της φύσης και τις ανατολικές φιλοσοφίες, μίλησαν για την επανοικειοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος, την εξαφάνιση των ειδών από την περιβαλλοντική καταστροφή και κατέκριναν, τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια του ναζιστικού κόμματος, τον καπιταλισμό, την υπερκατανάλωση και τον οικονομικό ωφελιμισμό. Λίγο αργότερα ο φιλόσοφος ναζιστής Heidegger κατέκρινε την τεχνολογία της εποχής ως αντιοικολογική και το 1935 το ναζιστικό κόμμα, αφού κατέκτησε την εξουσία, θέσπισε τον πρώτο οικολογικό νόμο στην Ευρώπη με μέτρα πρόληψης και ποινές για τους παραβάτες1.

Ο ΥΛΟΖΩΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΥΘΕΪΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΣΜΟΑΝΤΙΛΗΨΗ

Για τον Υλοζωισμό

Του Βλάση Ρασσιά

Υλοζωισμός: Θεμελιώδης κοσμολογική αντίληψη του έθνους των Ελλήνων, κυρία και καθολική κατά την αρχαϊκή εποχή και, εν συνεχεία, βάση της Φιλοσοφίας των Ιώνων φυσικών φιλοσόφων (Θαλή, Αναξίμανδρου, Αναξιμένους, Ηρακλείτου, κ.ά.). Κατά τον Υλοζωισμό, τα πάντα είναι ύλη ζώσα και συνεπώς κάθε τι στη Φύση έχει, τουλάχιστον εν δυνάμει, ικανότητα για αίσθηση και, κατά προέκταση, για συνείδηση (σύμφωνα με την διατύπωση του Θαλή ο Κόσμος είναι όλος «έμψυχος και δαιμόνων πλήρης»). 

Η ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΡΕΝΕ ΝΤΕΚΑΡΤ

Ι. Ο Ντεκάρτ (1596-1650) γεννήθηκε στην Τουραίνη (στην πόλη που σήμερα φέρει το όνομα του και είναι κοντά στην Τουρ (όπου, πριν μερικά χρόνια, έγινε Διεθνές Συνέδριο για τον δυϊσμό), οι γονείς του ήταν ευγενείς, σπούδασε σε Κολλέγιο Ιησουητών, τέλειωσε στα 17 του έχοντας αφομοιώσει όλη τη γνώση της εποχής, αλλά παραμένοντας ανικανοποίητος από όλες τις επιστήμες, εκτός από τα Μαθηματικά. Ταξίδεψε πολύ υπηρετώντας στον βαυαρικό στρατό. Τον χειμώνα του 1619 συνέλαβε, στη Βαυαρία, κοντά στον Δούναβη, ενορασιακά, τη μέθοδο που θεώρησε ως αληθινή για τη γνώση.

Ο Ράσελ, στο ένατο κεφάλαιο της Ιστορίας της Δυτικής Φιλοσοφίας, σ. 253, περιγράφει το γεγονός με τα ακόλουθα λόγια : « Επειδή έκανε πάρα πολύ ψύχρα, μπήκε το πρωί μέσα σε μια χτιστή θερμάστρα»- ο Ράσελ λέει ότι αυτή η θερμάστρα υπήρχε στις βαυαρικές κατοικίες εκείνου του καιρού -, «και έμεινε μέσα όλη μέρα στοχαζόμενος, όπως αφηγείται ο ίδιος» (στο έργο του Λόγος περί της Μεθόδου), «η φιλοσοφία του ήταν κιόλας μισοτελειωμένη όταν βγήκε...Ο Σωκράτης συνήθιζε να στοχάζεται ολοήμερα μέσα στο χιόνι, αλλά το πνεύμα του Καρτέσιου λειτουργούσε μόνον στη ζεστασιά».

ΜΠΕΡΤΡΑΝΤ ΡΑΣΕΛ - ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο ο Ράσελ με αφορμή τα προβλήματα που τίθενται στη θεωρία της φιλοσοφικής γνώσης εκκινεί από τα οντολογικά δίπολα φαινομένου και πραγματικότητας, ιδέας και ύλης, εξετάζει διάφορες μορφές γνώσης (γνώση πραγμάτων και αληθειών, γνώση άμεση, μέσω περιγραφής, a priori, εποπτική) και άλλα σχετικά θέματα (επαγωγή, γενικές αρχές, καθολικά, αλήθεια, ψεύδος) για να καταλήξει στην προσωπική του αντίληψη περί φιλοσοφίας.

Αφετηριακά ο Ράσελ αναλύει τα σκέλη της κλασικής διάκρισης ανάμεσα στο φαινομενικό και το πραγματικό. Η αίσθηση, η οποία είναι μορφή άμεσης γνώσης, μας δίνει τον φαινομενικό χαρακτήρα ενός αντικειμένου (π.χ., χρώμα, σχήμα). Όμως εξαιτίας του ασταθούς των δεδομένων των αισθήσεων οδηγούμαστε στην υπόθεση ότι πίσω από αυτά θα πρέπει να υπάρχει κάποιο σταθερό υπόβαθρο που αποτελεί το πραγματικό, τη γενεσιουργό αιτία των δεδομένων των αισθήσεων. Πρακτικά δεν έχουμε άμεση γνώση αυτού του υπόβαθρου, απλώς το συμπεραίνουμε εμμέσως έχοντας ως βάση τα δεδομένα των αισθήσεων.

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΥΣ ΔΙΑΛΟΓΟΥΣ (Β΄ ΜΕΡΟΣ)

Πράγματι, ένα και μόνο είναι αυτό που υπάρχει σε όλα τα νοητά, στο οποίο αναγνωρίζουμε ουσία και μάλιστα όντως ουσία. Το Αγαθό όμως, τοποθετημένο καθώς είναι πάνω από αυτά, τι είδους ουσία απομένει να έχει, η οποία θα το κάνει να είναι ουσία και όχι υπερούσιο μόνο ;; Διότι κάθε ουσία είναι κατ’ ανάγκη ΟΝ, ενώ ο Σωκράτης είπε ότι το Αγαθό είναι επέκεινα του «Είναι» και για τον λόγο αυτό πάλι ούτε και μη-είναι πρέπει να το πούμε.

 Διότι και το «μη -είναι» αποτελεί μια από τις κοινές ιδιότητες εκείνων στα οποία το μη-ΟΝ είναι οικείο. Πρέπει λοιπόν να πούμε και τα δύο, ότι ούτε ΟΝ είναι ούτε μη-ΟΝ. Αυτό άλλωστε έπεισε κι άλλους να το ονομάσουν «άγνωστο» [δεν είναι αντικείμενο γνώσης] και «άρρητο» ως προς κάθε Ον η μη-Ον, ενώ ούτε ο Πλάτων, όταν το προσονομάζει γνωστό [=αντικείμενο γνώσης], έσχατη μάθηση και όλα τα παρόμοια, μας αφήνει στην αοριστία ώστε να το εκλάβουμε ως γνωστό [=αντικείμενο γνώσης] υπό την έννοια της ταύτισής του με το ΟΝ, και ως αίτιο της ουσίας των όσων υπάρχουν. Διότι αυτά είναι γνωστά [=αντικείμενα γνώσης] και επιστητά [=αντικείμενα επιστήμης] σύμφωνα με τον ακριβέστερο τρόπο της επιστήμης που προσδιόρισε εκείνος, βάσει του οποίου υποβάθμισε όλες τις εξ υποθέσεως επιστήμες και είπε ότι η «ὄντως οὖσαν ἐπιστήμην» είναι μια και μόνη. Μιλάει λοιπόν έτσι για αυτό το ζήτημα, μεταδίδοντας μας την σκέψη του ότι οι άλλες θεωρούμενες επιστήμες κάνουν τις αρχές υποθέσεις, ενώ μόνο η διαλεκτική, που κινείται προς την ίδια της αρχή, αναιρεί τις υποθέσεις έως ότου βρει την αρχή που δεν έχει χαρακτήρα υποθέσεων αλλά είναι όντως ανυπόθετη. Τέτοιοι είδους αρχή βέβαια είναι το Ένα, στο οποίο καταλήγουν οι υποστάσεις όλων των γνωστών [=αντικείμενα γνώσης]. Με βάση λοιπόν αυτά είναι προφανές ότι, ονομάζοντας στην «Πολιτεία, 534.a» την διαλεκτική «θριγκό» των θεωρούμενων ως επιστημών και ορίζοντας την πραγματική επιστήμη, λέει ότι αυτή αφορμάται από μια ανυπόθετη αρχή και εξετάζει τα πάντα στην αληθινή τους φύση, τι είναι εντέλει το καθένα. Και αν λοιπόν θεάται και το αγαθό, ποίος είναι ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του και υπό ποία έννοια διαφέρει από τα άλλα, η εξέταση γίνεται από την σκοπιά της ανυπόθετης αρχής, και τούτο θα μπορούσε να είναι μια μορφή επιστημονικής γνώσης του Αγαθού, τι είναι πραγματικά και τι δεν είναι. Έτσι, αν αυτό είναι αρχή των πάντων και είναι αδύνατον να θεωρήσουμε ότι υπάρχει αρχή της αρχής, πως γίνεται να πούμε ότι υπάρχει και για αυτό κάποια επιστημονική γνώση; 

ΠΡΟΚΛΟΣ - Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΥΣ ΔΙΑΛΟΓΟΥΣ (Α΄ ΜΕΡΟΣ)

Αρχικώς θα πούμε μερικά λόγια για τον Πλάτωνα μιας και το υπό εξέταση θέμα μας είναι πολύ σπουδαίο και ο τρόπος των λογικών συνειρμών που θα χρησιμοποιήσουμε ονομάζεται θεολογία – καταδεικνύοντας τόσο τις μορφές όσο και ποια θεολογικά πρότυπα ο Πλάτωνας προτείνει και ποια απορρίπτει.

ΕΡΝΣΤ ΡΑΟΥΤΕΡ - Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΥΠΗΚΟΩΝ

Στο σχολείο κατασκευάζονται άνθρωποι. Η διαδικασία της κατασκευής ανθρώπων λέγεται εκπαίδευση. Η οικογένεια, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, το θέατρο, το ραδιόφωνο, οι εφημερίδες, τα βιβλία και τα πλακάτ, είναι σχολεία με την ευρύτερη έννοια. Όλα τα κέντρα που μεταδίδουν πληροφορίες είναι σχολεία.

Για την κατασκευή πραγμάτων χρησιμοποιούνται εργαλεία. Το εργαλείο με το οποίο κατασκευάζονται άνθρωποι είναι η πληροφορία. Όταν οι άνθρωποι δεν υπακούουν σε φυσικές ανάγκες, στη συνήθεια ή στη βία, οι πράξεις τους εξαρτώνται από τα όσα ξέρουν. Ακόμα και οι συνήθειες δημιουργούνται ως έναν βαθμό από πληροφορίες. Αφού οι πράξεις ενός ανθρώπου καθορίζουν την πορεία της ζωής του, οι πληροφορίες που παίρνει αυτός ο άνθρωπος καθορίζουν πώς θα ζήσει. Τα σχολεία δεν φτιάχνουν μόνον ανθρώπους, τα σχολεία φτιάχνουν και βιογραφίες.

ΑΙΣΧΥΛΟΣ - ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΩΝΙΑΣ

Στον τραγικό κόσμο του Αισχύλου, ο φόβος, από όλα τα ανθρώπι­να συναισθήματα, είναι αυτός του οποίου η παρουσία γίνεται πε­ρισσότερο αισθητή. Και πρέπει να είμαστε ευγνώμονες προς τον Β. Snell, που μας το έδειξε τόσο καλά με τη μελέτη του, που φέρει τον τίτλο: Aischylos und das Handeln im Drama[1]. Με μιαν έννοια, θα μπορούσαμε να πούμε για όλο το θέατρο του Αισχύλου, αυτό που λέει για τις πρώτες του τραγωδίες, πως ό,τι ακούμε μέσα σε αυτές «δεν είναι παρά η παθιασμένη κραυγή της αγωνίας». Και αυτό κά­νει το θέατρο του Αισχύλου να ξεχωρίζει, όταν το συγκρίνουμε με τις άλλες τραγωδίες που μας έχουν σωθεί[2].

ΜΠΕΡΤΡΑΝΤ ΡΑΣΕΛ - ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ;

Εισαγωγικά

Ο Μπέρτραντ Ράσελ αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους διανοητές και ακτιβιστές του 20ού αιώνα ο οποίος είχε επίσης λάβει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1950. Υπήρξε δάσκαλος του Ludwig Wittgenstein, ο οποίος, όπως και ο δάσκαλός του, εξελίχθηκε σε έναν από τους θεμελιωτές της αναλυτικής φιλοσοφίας.

O Bertrand Arthur William Russell γεννήθηκε στην Ουαλία στις 18 Μαΐου του 1872. Διακρίθηκε κατά τις σπουδές του στη φιλοσοφία και τα μαθηματικά, η σχέση του με τα οποία τον οδήγησε στη μελέτη της Λογικής, ενώ κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να εκλαϊκεύσει την επιστήμη και τη φιλοσοφία. Το έργο του έχει επηρεάσει όχι μόνο τα Μαθηματικά, τη Φιλοσοφία και τη Λογική αλλά και τη Μεταφυσική, την Επιστημολογία, τη μελέτη της Γλώσσας και της Ηθικής.

___________

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΤΟ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ, Ο ΗΛΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΑΘΕΙΑΣ

Του Εμπεδότιμου Αθηναίου

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης έρευνας (βλέπε συνημμένο σύνδεσμο: ΠΩΣ ΤΟ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟΝ ΗΛΙΟ), η αιτία της περιστροφικής κίνησης των ηλιοτροπίων δεν είναι το φως του ηλίου, όπως ήταν αποδεκτό μέχρι σήμερα, καθώς ακόμα και αν τα ηλιοτρόπια τοποθετηθούν σε χώρο ο οποίος φωτίζεται τεχνητά συνεχώς, εκείνα εξακολουθούν την περιστροφή τους από την ανατολή προς την δύση και μετά επιστροφή πάλι προς ανατολάς.

Οι επιστήμονες αιτιολογούν αυτήν την κίνηση με βάσει τον ασύμμετρο πολλαπλασιασμό των κυττάρων τους ακολουθώντας τους βιορυθμούς τους.

Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΤΗΣ ΚΙΡΚΗΣ - Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΡΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ

Του Δημήτρη I. Κυρτάτα

Καθηγητή της Ύστερης Αρχαιότητας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

τχ. 109 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ

Η διαχείριση της ερωτικής επιθυμίας απασχόλησε την ελληνική αρχαιότητα από τη λεγόμενη αρχαϊκή έως την ύστε­ρη εποχή. Με λιγοστές εξαιρέσεις, όπως τις περιπτώσεις που διάφορες υποθέσεις ακραίας ερωτικής συμπεριφο­ράς έφθαναν στα αθηναϊκά δικαστήρια, οι καλοί τρόποι δεν επέτρεπαν να τίθεται το ζήτημα με αναφορές στους ζώντες ή ακόμα και σε υπαρκτά πρόσωπα του παρελθόντος. O προβληματισμός γινόταν ευχερέστερος με όρους μυθολογικούς και με αναφορές σε μύθους. Οι περιπέτειες του Οδυσσέα, για παράδειγμα, γίνονταν συχνά αφορμή για σχολιασμό. Ιδιαίτερη έλξη ασκούσε το επεισόδιο της Κίρκης, το οποίο επικαλέστηκε αιώνες αργότερα και ο Πλούταρχος για να διατυπώσει τις απόψεις του γύρω από τις ηδονές και τους ερωτικούς πειρασμούς. Η ομηρική αφήγηση αφήνει άλλωστε περιθώρια για διαφορετικές ερμηνείες. Από τη μια πλευρά παρουσιάζει την Κίρκη ως απειλητική μάγισσα που μεταμόρφωνε τους επισκέπτες της σε ζώα και που κράτησε δέσμιο τον Οδυσσέα με τον έρωτά της για ένα χρόνο, ενώ από την άλλη προσκαλεί σε μια σύγκριση με την Πηνελόπη. Η συμπεριφορά της Κίρ­κης παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά μιας οικοδέσποινας η οποία προσπαθεί να προστατέψει την τιμή της. Όσα φανερώνονται για την ερωτική της επιθυμία ενδέχεται να αντανακλούν αντιλήψεις για τις προβλεπόμενες συμπερι­φορές γυναικών. Η αναζήτηση μιας μόνιμης σχέσης και ενός γάμου αντιδιαστέλλεται προς τη λαγνεία και την ελευ­θεριότητα. Η προσφυγή στα μαγικά φίλτρα αποσκοπούσε, μεταξύ άλλων, στην ενδυνάμωση μιας σχέσης που την απει­λούσαν οι πειρασμοί του κόσμου.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΘΕΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΥΘΥΠΟΒΟΛΗΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Όταν η δύναμη εκδηλώνεται στον άνθρωπο, μπορεί να πάρει πολλές όψεις, ανάλογα με το επίπεδο στο οποίο αναφέρεται. Ανάμεσα στους δυο άγνωστους και άπειρους κόσμους, των φυσικών δυνάμεων που εκδηλώνονται στον άνθρωπο σαν ένστικτα και του πνεύματος που εκδηλώνεται σαν βούληση, υπάρχει ο χώρος που ανήκει στον άνθρωπο, ο ανθρώπινος κόσμος, ο κόσμος που συλλαμβάνεται με το νου και εκεί η Δύναμη γίνεται γνωστή σαν "θέληση". Σε αυτόν τον κόσμο, ο άνθρωπος έχει άμεση πρόσβαση και είναι σε θέση να τον διαμορφώσει. Η "θέληση" του λοιπόν αναπτύσσεται, καλλιεργείται, υποβάλλεται και ελέγχεται μέσα από τεχνικές. Οι τεχνικές αυτές είναι οι λεγόμενες "τεχνικές αυθυποβολής", μέσα από τις οποίες αυτός που τις εξασκεί γίνεται κύριος της προσωπικότητας του μέσω του νου, μέσω της χρήσης της φαντασίας.

ΘΕΛΗΣΗ

Αναζητώντας τον ορισμό της θέλησης διαπιστώνει κανείς ότι είναι ένας από τους όρους που είναι πολύ δύσκολο να δοθούν. Στη βιβλιογραφία που υπάρχει, υπάρχουν κάποιοι λογοτεχνικοί ορισμοί, αλλά ελάχιστοι από αυτούς δίνουν το βάθος της ιδέας. Ίσως επειδή η αρχή των πραγμάτων δύσκολα μπορεί να μπει σε καλούπι, δύσκολα μπορεί ο δημιουργός να γίνει αντιληπτός από το ίδιο του το δημιούργημα. Και η θέληση, απ’ ότι φαίνεται είναι στο βάθος ο δημιουργός κάθε ανθρώπινης δράσης, κι ακόμα, αν μεγεθύνουμε τα πράγματα, είναι ο δημιουργός και η κινητήρια δύναμη του Σύμπαντος. Είναι η σπίθα εκείνη που πυροδοτεί τα αποθέματα ενέργειας, "καυσίμων", που χρειάζεται κάθε δράση για να εκδηλωθεί.

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι μια από τις περισσότερο σύνθετες δομές της δημιουργίας. Οι μηχανισμοί του είναι τόσο μυστηριώδεις, όσο και οι μηχανισμοί του αστρικού μακρόκοσμου ή του ατομικού μικρόκοσμου. Με τον εγκέφαλο του ανθρώπου εμφανίζεται ένα τρίτο άπειρο, το άπειρο της πολυπλοκότητας. Παρά τις προόδους της επιστήμης αυτά τα άπειρα δεν μειώνονται και μαζί με αυτά αυξάνεται η επίγνωση της άγνοιάς μας. Χτισμένη στις παρυφές μιας ανεξερεύνητης  διανοητικής έκτασης  η γνωσιακή επιστήμη μοιάζει με θεόρατο πύργο που κλυδωνίζεται συθέμελα σε κάθε πρόοδο της επιστήμης  Στην κορυφή του πύργου βρίσκονται οι φιλόσοφοι, που εξετάζουν την νόηση από το υψηλότερο και πιο αφηρημένο επίπεδο, στους πιο κάτω ορόφους οι ψυχολόγοι, οι βιολόγοι και οι φυσικοί ερίζουν για την πατρότητα της έρευνας. Ωστόσο καμιά επιστημονική μεθοδολογία δεν μπορεί από μόνη της να κατευθύνει την πορεία της προόδου. Τα μυστήρια του εγκεφάλου προσεγγίζονται από τις πιο διαφορετικές ειδικότητες. Χρειάζεται να διανύσουμε ακόμα πολύ δρόμο. Αλλά ας δούμε αρχικά τον δρόμο που ήδη έχουμε βαδίσει.

 Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Κατά την εξέλιξη των γνώσεών μας για τον εγκέφαλό δύο ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά:

1. Η προσπάθεια ερμηνείας του ανάλογα με την μόδα της επιστήμης σε κάθε εποχή. Έτσι την εποχή του ηλεκτρισμού ο εγκέφαλος γίνεται ένα πολύπλοκο ηλεκτρικό κύκλωμα, την εποχή της μικροβιολογίας  ένα σύνθετο χημικό εργαστήριο και τέλος στην εποχή των υπολογιστών ένας υπέρ-υπολογιστής.