ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ, ΑΡΧΕΤΥΠΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ (Η ΚΟΣΜΟΘΕΟΓΟΝΙΑ ΩΣ ΨΥΧΟΓΟΝΙΑ)

 

Καθιστοί: στα αριστερά ο Σίγκμουντ Φρόυντ, στο
κέντρο ο Στάνλεϋ Χωλ και δεξιά ο Καρλ Γιουνγκ

 


 Του Σπυρίδωνα Ράγκου, καθηγητή φιλολογίας πανεπιστημίου Πατρών

Ι. Ψυχανάλυση και αρχαία ελληνική θρησκεία

            Η συντριπτική πλειονότητα των 750 περίπου αναφορών που κάνει ο Freud στον κλασικό πολιτισμό αφορά μύθους ηρώων, δηλαδή ανθρώπων δοξασμένων και προ πολλού χρόνου νεκρών. Ο Freud δεν ενδιαφέρθηκε ούτε για τους θεούς ούτε για τις θρησκευτικές τελετουργίες τους. Η διπλή αυτή παράλειψη δεν μειώνει βεβαίως την αξία του έργου του ιδρυτή της ψυχανάλυσης, όπως και η φιλολογική απόδειξη ότι ο σοφόκλειος ήρωας δεν πάσχει από οιδιπόδειο[1] δεν μειώνει την σημασία που έχει η ανακάλυψη του συμπλέγματος. Ο Freud δεν προσποιήθηκε ότι ενδιαφέρεται για την ιστορική κατανόηση των ελληνικών μύθων. Ωστόσο, από την παράλειψη αυτή, σε συνδυασμό με την ναρκισσιστική αυτάρκεια που έδειχναν μέχρι πρόσφατα οι κλασικές σπουδές, είναι δυνατόν να ερμηνευθεί η μικρή σχετικά επίδραση που άσκησε η ψυχανάλυση στην μελέτη της αρχαίας ελληνικής θρησκείας.  

ΠΟΛΥΚΛΕΙΤΟΣ - ΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ

[ Ο «Δορυφόρος», (αυτός που φέρει το δόρυ), είναι ένα μαρμάρινο Ρωμαϊκό αντίγραφο του χαμένου χάλκινου πρωτοτύπου Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της ώριμης κλασσικής  γλυπτικής (480-323 π. Χ) Βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Νάπολης. Φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Πολύκλειτο από το Άργος. Ο «Δορυφόρος» χρονολογείται γύρω στο 440 π.Χ. Απεικονίζει έναν καλογυμνασμένο αθλητή ο οποίος φέρει βαρύ δόρυ. Το γλυπτό αυτό φέρει όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά της ώριμης κλασσικής περιόδου και θεωρείται σταθμός στην γλυπτική. Ο Δορυφόρος θεωρείται εφαρμογή της αισθητικής θεωρίας του Πολύκλειτου του «κανόνα». Ίσως ενσάρκωνε τον Αχιλλέα. Ταυτίζει την ιδέα της ανδρείας και της ομορφιάς με την ιδέα του ωραίου ήρωα. Ο Πολύκλειτος από το Άργος είχε εξειδικευτεί στην κατασκευή ανδριάντων αθλητών και απεικόνιζε στα αγάλματά του την χαλάρωση μετά τον αγώνα. Το σώμα του Δορυφόρου είναι δοσμένο με μαθηματική ακρίβεια στις αναλογίες και με στοιχεία αφαίρεσης. Επιδεικνύει το τέλος της εφηβείας. Η έμπειρη κατεργασία των μυών και το τριχωτό του ηβαίου επιτυγχάνουν την αποτύπωση της ωριμότητας του ανθρώπου (όπως και στην ώριμη κλασσική γλυπτική) της τέλειας ωριμότητας του ανθρώπου. Το ανθρώπινο ανδρικό σώμα παρουσιάζεται με ιδανικές αναλογίες χάρη σε ένα σύστημα που επινόησε ο Πολύκλειτος γνωστό ως «κανών» Ο Πολύκλειτος έγραψε και σχετική γραμματεία και κατασκεύασε το άγαλμα σύμφωνα με τον κανόνα. Φυσιοκρατία, τρισδιάστατη κάλυψη. Ιδανικό κάλλος, νηφάλιο πρόσωπο ,γυμνασμένο σώμα. ]

ΣΕΪΜΟΥΣ ΧΗΝΥ - Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ (ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ)

Σέιμους Χήνυ  (Ιρλανδός ποιητής, θεατρικός συγγραφέας)

Πρέπει να πω ότι στους Δελφούς νιώθω σαν στο σπίτι μου. Ο τόπος με βάζει στον πειρασμό να τον θεωρήσω γενέθλιο – ίσως γιατί ένας από τους πρώτους ήχους που άκουσα στη ζωή μου προερχόταν από μια παλιά νεραντλία που υπήρχε στην αυλή του σπιτιού μας. Κάθε φορά που κάποιος αντλούσε νερό, ανεβοκατεβάζοντας τη μανιβέλα, εγώ άκουγα την πανάρχαιη λέξη «ομ-φα-λός», «ομ-φα-λός».

ΚΩΝ/ΝΟΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ - ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΜΙΑΣ ΑΝΤΙΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς εκτιμά ότι στη σημερινή κατάσταση που βρισκόμαστε απαιτούνται μείζονες ανατροπές, καθώς ο καπιταλισμός έχει μετατραπεί σε ένα μετακανονιστικό σύστημα, το οποίο δεν μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος όλων. Όσο για τη λύση; Όπως λέει, «το πρόβλημα σε τελική ανάλυση είναι πολιτικό. Είναι πρόβλημα ορισμού της συλλογικότητάς μας, της δυνατότητας των κοινωνιών να φανταστούν το μέλλον τους».

ΣΟΥΖΑΝ ΤΖΩΡΤΖ - ΠΩΣ ΠΗΡΑΝ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΟΙ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΕΣ

Η δοκιμιογράφος Σούζαν Τζωρτζ καταγγέλλει στο βιβλίο της την κυριαρχία των «δι-εθνικών» εταιρειών πάνω στο παγκόσμιο εμπόριο, πέρα από κάθε έλεγχο. Και κυρίως τον έλεγχο των πολιτικών, οι οποίοι έχουν περιέλθει σε κατάσταση πλήρους ανικανότητας.

Η Ντελφίν Μπατό πίστευε πως ήταν υπουργός Οικολογίας. Φανταζόταν ότι οι δημοκρατικές εκλογές, τα θεσμικά όργανα της Δημοκρατίας, της είχαν εμπιστευθεί την εξουσία να αναλάβει δημόσια δράση προς όφελος του κοινού συμφέροντος, όπως επιθυμούσαν οι ψηφοφόροι του 2012. Πίστευε πως, ενισχυμένη με αυτή τη νομιμοποίηση, θα μπορούσε να αντιταχθεί κυρίως στις καταστροφικές γεωτρήσεις προς αναζήτηση σχιστολιθικού αερίου στη Γαλλία. Η νεαρή γυναίκα κατέρρευσε ένα πρωί, τον Ιούνιο του 2013, ανακαλύπτοντας ένα άρθρο στην εφημερίδα Les Échos, από το οποίο μάθαινε, και η Γαλλία μαζί της, ότι, σύμφωνα με τα λόγια ενός μεγάλου επιχειρηματία, ήταν μια «πραγματική καταστροφή» και ότι η «επιρροή της στην κυβέρνηση πρόκειται να περιοριστεί».

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ - Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Παναγιώτης Κονδύλης

Στη συγκυρία εκείνη της ιστορίας των ιδεών, μέσα στην οποία το πρόβλημα της ισχύος τέθηκε για πρώτη φορά μ’ όλη του τη φιλοσοφική ένταση, διαγράφηκαν κιόλας ξεκάθαρα τόσο οι δυνατές βασικές τοποθετήσεις όσο και η θεμελιώδης δομή των αντίστοιχων επιχειρημάτων. Γι’ αυτό και η αντιπαράθεση ανάμεσα στη σοφιστική και στον Πλάτωνα κατέχει πρωτεύουσα θέση μέσα στη φιλοσοφική ιστορία του προβλήματος της ισχύος και μέσα στην ιστορία της φιλοσοφίας εν γένει. 

ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ - Η ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ ΣΑΡΑΚΙΑ

Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

Απόσπασμα από το έργο "Υπόγειο" του Ντοστογιέφσκι:

[…] Ἡ λογική, κύριοι, εἶναι καλὸ πράγμα, ἀναμφίβολα, ἀλλὰ ἡ λογικὴ εἶναι ἁπλῶς λογικὴ καὶ ἱκανοποιεῖ μόνο τὴν κριτικὴ ἱκανότητα τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ ἡ βούληση εἶναι ἐκδήλωση τοῦ συνόλου τῆς ζωῆς, δηλαδὴ τοῦ συνόλου τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, συμπεριλαμβανομένης καὶ τῆς λογικῆς καὶ ὅλων τῶν ἄλλων σαρακιῶν. Καὶ παρότι ἡ ζωή μας κατὰ τὴν ἐκδήλωσή της ἀποδεικνύεται ἐν μέρει χυδαία, εἶναι ὡστόσο ζωή, κι ὄχι μόνο ἡ εὕρεση μιᾶς τετραγωνικῆς ρίζας. Νά, ἐγώ, γιὰ παράδειγμα, ἐντελῶς φυσιολογικά θέλω νὰ ζήσω γιὰ νὰ ἱκανοποιήσω ὅλη τὴν ἱκανότητά μου γιὰ ζωή, κι ὄχι μόνο γιὰ νὰ ἱκανοποιήσω μόνο τὴν ἱκανότητά μου νὰ κρίνω λογικά, δηλαδὴ κάποιο ἕνα εἰκοστὸ τοῦ συνόλου τῆς ἱκανότητάς μου γιὰ ζωή. Τὶ ξέρει ἡ λογική; Ἡ λογικὴ ξέρει μόνο αὐτὸ ποὺ πρόλαβε νὰ γνωρίσει (ἄλλα, μᾶλλον, δὲν θὰ τὰ γνωρίσει ποτέ· αὐτό, δὲν εἶναι παρηγοριά, ἀλλὰ γιατὶ νὰ μὴν τὸ ποῦμε;), ἐνῶ ἡ ἀνθρώπινη φύση λειτουργεῖ καθ’ ὁλοκληρίαν, μὲ ὅλα ὅσα ὑπάρχουν μέσα της, συνειδητὰ ἢ ὑποσυνείδητα, καί, παρότι ψεύδεται, ζεῖ.

[…] ὅταν δὲν ὑπάρχει ἀγάπη δὲν ὑπάρχει καὶ λογική.

πηγή: Αδράχτι

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

και εγένετο εν τω στόματι αυτού ως μέλι γλυκάζον…

Του Αντώνη Καρτσάκη, δρ φιλολογίας

1. Η αξία του Παπαδιαμάντη

Γιατί η γλώσσα; [1. Σημαντικός παράγων της ιδιοτυπίας και της γοητείας του. Λυρισμός, ποιητικότητα (Δετορ.) εδράζονται στη γλώσσα. 2. Διάχυτη η άποψη ότι ο Παπαδιαμάντης έχει μια δύσκολη γλώσσα. Ο Π., όπως ο Κάλβος, ο Ροίδης, ο Βιζυηνός, ο Κονδυλάκης, έπεσε θύμα της γλωσσικής μισαλλοδοξίας μας. Ελπίζω να φανεί ότι η γλώσσα του είναι κατανοητή σήμερα, ή ότι έχει τις δυσκολίες που έχει μια παλαιότερη μορφή τέχνης].

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΛΑΣ - Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑ

Το άρθρο του Christopher Lasch δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό © Tikkun, Vol. 4. No.3 (May/June 1989):  Progress: The Last Superstition (pdf) 

Ι

Ούτε ο φιλελευθερισμός ούτε ο μαρξισμός, ο κύριος ανταγωνιστής του, φαίνονται να προσφέρουν πολλές ελπίδες για λύσεις στα αυξανόμενα προβλήματα που απειλούν να μας κατακλύσουν. Εξ ού και η αναζήτηση για κάποια τρίτη θέση, όπως αποδεικνύεται από το πρόσφατο ενδιαφέρον για τον πολιτικό ανθρωπισμό, τον κοινοτισμό, και για άλλες βυθισμένες παραδόσεις κοινωνικής κριτικής, που έχουν επισκιασθεί από τις κυρίαρχες παραδόσεις που απορρέουν από τον Διαφωτισμό. Η αναζήτηση ενός τρίτου δρόμου, ούτε μαρξιστικού ούτε φιλελεύθερου, αντανακλά τον αυξανόμενο φόβο, ότι οι άνθρωποι δεν έχουν πλέον τον έλεγχο της ζωής τους.

Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΚΑΙ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Του Κωνσταντίνου Καβουλάκου, αναπληρωτή καθηγητή φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο της Κρήτης

Ο Καστοριάδης απέφυγε βέβαια να αναγάγει την κοιτίδα των αμεσοδημοκρατικών πρακτικών, την αρχαία ελληνική δημοκρατία, σε αιώνιο πρότυπο ενός τέτοιου πολιτεύματος – προτίμησε να κάνει λόγο γι’ αυτήν ως «δημιουργική πηγή της ιστορίας», από την οποία μπορούμε να εμπνευστούμε για να βρούμε τον δικό μας δρόμο.

Η ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΑΛΛΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

Στους απολίτικους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, εποχή κατά την οποία η πολιτική έχει αναχθεί σε ανταγωνιστικό παιχνίδι κομματικών ισορροπιών, πελατειακών σχέσεων, ακατάσχετου λαϊκισμού, ένθεν κακείθεν, και καθολικής χειραγώγησης και αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου από συστήματα παντοίων ειδών, πολύ λίγοι έχουν μια σαφή γνώση για το τι είναι ιδεολογία και τι πολίτευμα.

Παρουσιάζεται το φαινόμενο πολλοί από τους πολίτες, ακόμα και αυτοχαρακτηριζόμενοι ως αμεσοδημοκράτες, να θεωρούν την άμεση δημοκρατία ιδεολογία.

Ας ξεκαθαρίσουμε πολύ απλές πολιτικές έννοιες και όρους.

Το ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ είναι ένα πλαίσιο θεσμών που μαρτυρά τον τρόπο και την ποιότητα λήψης των πολιτικών αποφάσεων. Το αν δηλαδή αποφασίζουν για το μέλλον μιας χώρας, μιας κοινωνίας, ένας πολίτης, λίγοι πολίτες, μια κοινωνική ομάδα, ή όλοι οι πολίτες.

Η άμεση δημοκρατία είναι λοιπόν ένα από τα είδη πολιτεύματος και όχι ιδεολογία. Στην άμεση δημοκρατία κυβερνούν όλοι οι πολίτες και όχι πολύ λίγοι πολίτες (όπως οι αντιπρόσωποι βουλευτές των κομμάτων στην αντιπροσωπευτική).

Αντίθετα, η ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ αναφέρεται, όχι στον τρόπο λήψης των αποφάσεων, αλλά στο πώς είναι δυνατόν να οργανωθεί σε όλες τις πτυχές της ολόκληρη η κοινωνία, ως προς την οικονομία, την εργατική νομοθεσία, την ποιότητα του κοινωνικού κράτους, τη φορολογία κ.λπ.

Στην πραγματική δημοκρατία, την ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ή ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟ, τον τρόπο οργάνωσης τόσο της οικονομίας όσο και της κοινωνίας δεν τον αποφασίζει μια κομματική πλειοψηφία ολίγων αντιπροσώπων πολιτικών που αναλαμβάνει την εξουσία αλλά οι ίδιοι οι πολίτες μέσα από πολιτειακά δημοψηφίσματα και συνελεύσεις παντοίων ειδών.

Ας κοιτάξουμε στον παρακάτω σύνδεσμο, στην ταξινομία, όλα τα πολιτεύματα με τις υποκατηγορίες τους, άσχετα με το αν συμφωνούμε ή όχι με τον τρόπο σύνταξης των παρατιθέμενων πολιτευμάτων.

ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ - ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ (ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)

Ο ελληνικός ή δημοκρατικός κοινοτισμός ως πολιτειακό σύστημα για πρώτη φορά στην παγκόσμια πολιτική ιστορία εφαρμόστηκε στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία και συνδέθηκε με την άμεση δημοκρατία (508 π.Χ.-326 π.Χ), σύμφωνα με πολλούς διαπρεπείς Έλληνες ιστορικούς. Ο ελληνικός (ή ανθρωποκεντρικός) κοινοτισμός αποτελεί την κατά δήμο, κατά περιφέρεια και κατά κράτος καθολική λήψη αποφάσεων από τους πολίτες μέσα από θεσμούς που έχουν δημιουργηθεί από τους ίδιους τους πολίτες (κοινοτικές πολιτικοοικονομικές δομές και αρχές, δημοψηφίσματα και συνελεύσεις). Πρόκειται δηλαδή για την μόνη ιστορικά εκδοχή εφαρμοσμένης άμεσης δημοκρατίας, και προσλαμβάνει την αμεσοδημοκρατική οργάνωση σε κάθε μορφή πολιτειακής κοινότητας (χωριό, δήμος, περιφέρεια, κράτος, κοινότητα κρατικών οντοτήτων). Ο κοινοτισμός αναπτύχθηκε στις πόλεις-κράτη της ελληνικής κλασσικής εποχής και με τον ερχομό της ελληνιστικής περιόδου και των ρωμαϊκών χρόνων έχασε σε μεγάλο βαθμό την πρότερη δημοκρατική διάσταση που είχε από τον 5ο π.Χ. αιώνα μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα. Μέχρι την μέση και ύστερη βυζαντινή περίοδο ο αμεσοδημοκρατικός κοινοτικός τρόπος οργάνωσης λειτουργεί μόνο στην πολύ μικρή κλίμακα, ενώ στη μέση και μεγάλη κλίμακα διακυβέρνησης κυριαρχεί μια δεσποτικού τύπου αυτοκρατορική εξουσία. Την περίοδο της τουρκοκρατίας ο κοινοτικός τρόπος αρχίζει να ακμάζει πάλι μέσα από τις οργανωμένες κοινότητες σε πολλές περιοχές φθάνοντας στο απόγειο τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας.

Ο ρόλος της κοινότητας στην κοινοτική οργάνωση του ελληνισμού

Η μεγάλη αντινομία της ελληνικής κοινότητας υπήρξε το γεγονός ότι, όπως έχουν αποδείξει οι εγκυρότεροι ιστορικοί της (Παπαρρηγόπουλος, Μοσχοβάκης, Πανταζόπουλος) αποτέλεσε βασικό κύτταρο διοικητικής αυτοοργάνωσης του ελληνισμού ως βασικός συντελεστής διατήρησης της εθνικής ταυτότητας, της ηθικής συγκρότησης και της επαναστατικής αφύπνισης αφ' ενός, και αφ' ετέρου χρησιμοποιήθηκε ως μηχανισμός πολιτικής κυριαρχίας από τον κατακτητή και έμμεσης οικονομικής εκμετάλλευσης των υπόδουλων Ελλήνων. Στην ουσία η κοινότητα διέσωσε την ιδιοσυστασία του ελληνικού τρόπου του βίου με μοναδικό τρόπο. Το ιστορικό θετικό παράδοξο της ελληνικής κοινότητας είναι ότι κατέστη ζωτικός τρόπος οργάνωσης των Γραικών από τα αρχαϊκά χρόνια ως άτυπη μορφή εξουσίας επιτελώντας ένα τεράστιο έργο στη μικρή κλίμακα διακυβέρνησης. Το 1833 και επίσημα ο βασιλιάς Όθωνας κατάργησε μια παράδοση κοινοτισμού χιλιάδων χρόνων εξαφανίζοντας κάθε μορφή κοινοτικής οργάνωσης στον ελληνικό δημόσιο χώρο προκρίνοντας ένα συγκεντρωτικού τύπου ελληνικό κράτος.

Η σχέση της έννοιας πόλις με την έννοια της κοινότητας

Η έννοια  πόλις προέρχεται  από  το  αρχαίο  ρήμα πέλω (οι  υπέρμαχοι  της  ινδοευρωπαϊκής  θεωρίας  και γλώσσας κάνουν λόγο  για  προέλευση  από  τον  τύπο  pel),  το οποίο σημαίνει  συναναστρέφομαι  γύρω από ένα άξονα. Από  την ίδια ρίζα  του ρήματος πέλω προέρχεται  και η λέξη  πόλος,  που σημαίνει  κέντρο  έλξης, άξονας  γύρω  από τον οποίο στρέφεται κάτι. Η  αρχαία  πόλις  αποτελούσε  το κέντρο  έλξης  των πολιτών,  τον πόλο έλξης,  μαγνήτιζε  με  τη λάμψη  της  τους πολίτες,  προκειμένου  να συναντηθούν, να συναναστραφούν  και να  κοινωνήσουν αρχικά μεταξύ τους  ιδέες, ανησυχίες. Στην ουσία  αυτό  που θα πετύχαιναν  ήταν  να μοιραστούν  μεταξύ  τους  τα  κοινά, το απόθεμα  του  πλούτου  που προερχόταν  από  την παραγωγική  τους  εργασία  στους αγρούς  των τότε γεωργικών κοινωνιών. Έτσι,  η έννοια-λέξη  πόλις ήταν συνώνυμη  με την έννοια-λέξη  κοινότητα.

Στην  αρχαιοελληνική  κοινωνική θεώρηση πραγμάτων  πολιτική  σήμαινε  το ενδιαφέρον  για  τη συμμετοχή  στα "κοινά"  της  κοινότητας,  της  αρχαιοελληνικής πόλεως, την  ενασχόληση  με  τα  ζητήματα  της κοινότητας, του  μικρού  τόπου  και  της υπαίθρου,  ζητήματα για τα οποία συναναστρέφονταν σε θεσπισμένα τακτά χρονικά διαστήματα. Πολιτική  σήμαινε  την μεταμόρφωση  της πόλεως  σε οίκο, σε  αγορά  λόγου. Κάτι  τέτοιο  δε  σήμαινε  κοινοκτημοσύνη  ούτε  εξαφάνιση  της  ατομικής  ιδιοκτησίας  ή  της όποιας  ετερότητας,  αλλά  συμπόρευση  του ατομικού και του συλλογικού συμφέροντος.  

Ο ελληνικός κοινοτισμός τον 21ο αιώνα

Στη σύγχρονη πολιτική κοινωνική περίοδο ο ελληνικός κοινοτισμός ως οργανωτικό και διοικητικό σύστημα αστοχωρικής ανάπτυξης έλαβε πολιτικά χαρακτηριστικά ως εναλλακτική πρόταση πολιτισμού διακείμενος απέναντι στα νεωτερικά συστήματα του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού. Σε αντίθεση με τον καπιταλισμό, τον σοσιαλισμό και τις ποικίλες εκδοχές τους που θέτουν ως προτάγματα το άτομο και την κοινωνία προκρίνοντας τον ατομικισμό ή τον κολεκτιβισμό, ο ελληνικός κοινοτισμός θέτει ως πολιτικό θεμέλιο την πολιτική κοινότητα. Ο σύγχρονος ελληνικός κοινοτισμός που προωθεί την κοινοτική οικονομία (κοινοτικοποίηση μέσων παραγωγής) αντιτίθεται στο αντιπροσωπευτικό νεωτερικό σύστημα διακυβέρνησης, επειδή δεν το λαμβάνει ως δημοκρατικό. Το αντιπροσωπευτικό κοινοβουλευτικό πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης δεν θεωρείται καν δημοκρατία για τον ελληνικό κοινοτισμό, γιατί πρώτον, οι πολίτες εκεί υπολαμβάνονται ως ιδιώτες, παθητικά όντα, και δε συμμετέχουν θεσμικά στη διαμόρφωση των πολιτικών αποφάσεων, και δεύτερον, κυριαρχούν σε αυτό μεσολαβητικοί μηχανισμοί εξουσίας που ποδηγετούν και ακυρώνουν την οποιαδήποτε, έστω και ισχνή, απόπειρα των πολιτών να ελέγξουν την πολιτική εξουσία.

Μέσα στην "πολιτική κοινότητα" που προωθεί ο ελληνικός κοινοτισμός, ως πολιτειακό πρόταγμα μιας δημοκρατικής πολιτείας, διασώζεται το άτομο ως πρόσωπο (ως κοινωνικοποιημένη υπεύθυνη οντολογική μονάδα) και κάθε κοινωνική του προοπτική. Το άτομο, δηλαδή, καθίσταται ενεργός πολίτης που συμμετέχει στα κοινά και στη διαμόρφωση της πολιτικής.

Ο Κωνσταντίνος Καραβίδας αποτέλεσε τον μεγάλο οραματιστή και εμπνευστή του σύγχρονου ελληνικού κοινοτισμού ως οργανικού πολιτικού συστήματος που εμπλέκει στα προτάγματά του τη λειτουργία της κοινότητας, της πόλης, με την άμεση δημοκρατία και τις συνελεύσεις πολιτών. Η κοινότητα, ως η οργανωμένη πολιτικά και δημοκρατικά πόλη, για τον ελληνικό κοινοτισμό θεωρείται ένας ζωντανός οργανισμός που κομίζει ως συνιστούντα συστατικά του ελεύθερους ενεργούς πολίτες που κοινωνούν τις ανάγκες τους μέσα σε μια συγκροτημένη με θεσμούς (δημιουργημένους από τους ίδιους τους πολίτες) δημοκρατική πολιτεία (Καστοριάδης, η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας). Στην ουσία γίνεται λόγος για την πολιτική συγκρότηση αυτοκυβερνώμενων δήμων, περιφερειών και κεντρικού κράτους με βάση λειτουργίας τους τα πολιτειακά δημοψηφίσματα και τις συνελεύσεις ως θεσμικούς τρόπους πολιτειακής διακυβέρνησης. Τα δημοψηφίσματα στον ελληνικό κοινοτισμό έχουν καθολικότητα και όχι αποσπασματικότητα, δηλαδή δεν συλλαμβάνουν ένα υποσύνολο του σώματος των πολιτών μιας πολιτειακής κοινότητας, όπως μια τάξης ή συντεχνίας επαγγελματιών, αλλά το σύνολο του πολιτικού σώματος μιας πολιτειακής κοινότητας (χωριό, δήμος, περιφέρεια, κράτος). Σε αντίθεση με τον ελευθεριακό κοινοτισμό των νεότερων χρόνων που έχει μαρξιστικές βάσεις και αφετηρίες στην συνολική θεώρησή του και προωθεί δογματικά την κατάργηση κάθε μορφής κράτους ή αγοράς κομίζοντας προτάγματα των κομμουνιστικών και σοσιαλιστικών ιδεωδών, ο σύγχρονος ελληνικός κοινοτισμός προωθεί μια μη κολεκτιβιστική οργάνωση της κοινωνίας στηριζόμενη στις λαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών, στα τακτικά δημοψηφίσματα και στις λαϊκές ή κοινοτικές συνελεύσεις.

Μελέτες και αξιόλογο έργο για την ιστορία και το μέλλον του ελληνικού κοινοτισμού και της άμεσης δημοκρατίας έχουν να επιδείξουν πολλοί συγγραφείς και στοχαστές, όπως ο καθηγητής φιλοσοφίας Χρήστος Γιανναράς, (πρόσωπο και έρως) ο μαθηματικός Θεόδωρος Ζιάκας (Πέρα από το άτομο, Αυτοείδωλον εγενόμην), ο πολιτειολόγος Γιώργος Κοντογιώργης (Το ελληνικό κοσμοσύστημα) και ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας, η ελληνική ιδιαιτερότητα)

Πηγές

• "Σοσιαλισμός και Κοινοτισμός",(Το πρόβλημα της αυτονομίας) Κωνσταντίνος Δ. Καραβίδας
• "Ο νεοελληνικός κοινοτισμός και η ελληνική κοινοτική παράδοση", συγγραφέας: Νικόλαος Πανταζόπουλος
• Αντίφωνο
• "Κοινοτισμός", του Μελέτη Μελετόπουλου
• "Το εν Ελλάδι δημόσιον δίκαιον", του Νικόλαου Μοσχοβάκη
• "Το ελληνικό κοσμοσύστημα", του Γιώργου Κοντογιώργη
• "Η ελληνική ιδιαιτερότητα", του Κορνήλιου Καστοριάδη
• "Πέρα από το άτομο", του Θεόδωρου Ζιάκα

πηγή: Βικιπαίδεια

ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΑ

ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ  2014

Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων

Κυριακή  2  Νοεμβρίου 2014

Εισηγητές-Ομιλητές

Χρήστος Λυντέρης (Ριζική Συνταγματική Μεταρρύθμιση),  

Δημήτρης Τουσιάδης (Ιστοσελίδα – κοινοτικοί χώροι Λυκώρεια),

Θανάσης Μιχαλόπουλος (Ιστοσελίδα Δημοκρατικός Κοινοτισμός),  

Αντώνης Μπρούμας (Ιντερνετικές κοινότητες – ψηφιακά δικαιώματα), 

Παύλος  Κλιματσάκης  

Συντόνισε ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης

ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΚΟΝΔΥΛΗ - ΕΛΛΑΔΑ ΕΘΝΟΣ ΠΟΥ ΦΘΙΝΕΙ Ή ΔΥΣΑΡΜΟΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ο Γιώργος Ριτζούλης σχολιάζει κείμενα του Παναγιώτη Κονδύλη μετριάζοντας την εμβέλεια ρήσεων του Έλληνα στοχαστή για την νεοελληνική παρακμή.

Στο πολύ σημαντικό κείμενο του Παναγιώτη Κονδύλη «Προϋποθέσεις, παράμετροι και ψευδαισθήσεις της ελληνικής εθνικής πολιτικής», που αποτελεί το επίμετρο του βιβλίου του “Πλανητική πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο” (1992), ένα βασικό συμπέρασμα ήταν ότι το ελληνικό κοινωνικό και πολιτικό σώμα στο σύνολο του επωφελήθηκε από τη μεταπολεμική ανάπτυξη της διεθνούς οικονομίας, αντλώντας βραχυπρόθεσμα ωφελήματα. Κατά τον Κονδύλη, η όλη διαδικασία, χωρίς να επηρεάζεται από μεταβολές στην πολιτική ηγεσία (“δεξιά”, “φιλελεύθερη” ή “σοσιαλιστική”, κοινοβουλευτική ή δικτατορική), πήρε τη μορφή ενός “σιωπηρού, αλλά διαρκούς και συνειδητού κοινωνικού συμβολαίου”, με κύριο χαρακτηριστικό τον “παρασιτικό καταναλωτισμό”. Έτσι φθάσαμε στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης, η οποία φαίνεται σαν να επαληθεύει την προφητική διαπίστωση του Κονδύλη, ήδη στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ότι αποτελεί “περίπτωση φθίνοντος έθνους”.
[…]
Ωστόσο, το γραπτό εκείνο είχε κρίσιμα σημεία που μπορούν να αμφισβητηθούν ή να απορριφθούν εντελώς με πολύ ισχυρά επιχειρήματα:
[…]

2. Το πιο σημαντικό σφάλμα αφορά την εικόνα του για την ελληνική κοινωνία και τη μεταβολή της διάρθρωσής της μέσα στο χρόνο. Η γνώμη του Κονδύλη, ότι “η συντριπτική πλειοψηφία του Ελληνικού λαού όλων των κοινωνικών στρωμάτων” συν-διαμόρφωσε τον παρασιτικό καταναλωτισμό, και πολύ περισσότερο, επωφελήθηκε από αυτόν, θυμίζει το διαβόητο “μαζί τα φάγαμε” του κ. Θ. Πάγκαλου, αν και ειπωμένο με άλλο ύφος και ήθος. Έχει όμως την αξία της και πρέπει να συνεκτιμάται.

Ωστόσο, η αξία αυτή μετριάζεται πολύ από τα γεγονότα, τα διαπιστωμένα εμπειρικά και οχυρωμένα με σκληρούς αριθμούς.

Στη φάση της ανάπτυξης και της φούσκας, η κοινωνική ανισότητα στην Ελλάδα ως προς την κατανομή των περιουσιακών στοιχείων (δηλαδή του αποθησαυρισμένου πλούτου), όχι μόνον δεν μειώθηκε, αλλά σαφώς αυξήθηκε και μάλιστα έντονα. Παρόλο που αυξήθηκε το διαθέσιμο εισόδημα των φτωχότερων στρωμάτων και το μερίδιό τους στην κατανάλωση μεγάλωσε, η κατανομή του συσσωρευμένου ιδιωτικού πλούτου δεν έγινε δημοκρατικότερη. Οι αριθμοί δεν μπορούν να πουν ψέμματα, εκτός αν είναι “πειραγμένοι”. Και όταν μιλούν καθαρά οι αριθμοί, τα ιδεολογήματα πρέπει να σωπαίνουν. 

Η αλήθεια είναι, ότι από την ελληνική φούσκα 1990 – 2008 επωφελήθηκε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, όχι μόνο καταναλώνοντας αλλά και με αποθησαύριση ιδιωτικού πλούτου. Μεγάλο μέρος μέν, μειοψηφικό δέ. Από τους λοιπούς, οι περισσότεροι αναλογικά έμειναν ακόμη πιο πίσω, η οικονομική και κοινωνική υστέρησή τους από το μεγαλομεσαίο κοινωνικό σύμπλοκο μεγάλωσε ακριβώς στη φάση της φούσκας. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι για τους μεν μεγαλομεσαίους ήταν και φάση μεγάλης αποθησαύρισης, για τους δε φτωχότερους ήταν εποχή σχετικής ανακούφισης ως προς την αγοραστική δύναμη, αλλά χωρίς αποθησαύριση που θα μείωνε ή θα συγκρατούσε μέσα σε όρια την πραγματική ανισότητα. Ένας συνδυσμός δεδομένων που προέρχονται από την Τράπεζα της Ελλάδος (2009 – εδώ ανάλυση σε pdf), την EKT, από την Eurostat και από άλλες μελέτες και πρόσφατες πηγές, δείχνει ότι η αναλογία των περιουσιακών στοιχείων (κινητών και ακίνητων) που κατείχε το πλουσιότερο 20 % της ελληνικής κοινωνίας σε σχέση με τα περιουσιακά στοιχεία που κατείχε το φτωχότερο 20 %, το 2009 είχε γίνει σημαντικά πιο άνιση σε σύγκριση με το 1990, δηλαδή η διαρκής άνοδος του ΑΕΠ επέφερε μεταβολή δυσμενή για τους ασθενέστερους.

Ανάλογη είναι η μεταβολή για όλες τις χώρες του Ευρωπαϊκού Μεσογειακού Νότου. Στον αντίποδα, στις Σκανδιναβικές χώρες (χώρες με την μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή στην Ευρώπη), η αναλογία περιουσιακών στοιχείων του πλουσιότερου 20 % σε σχέση με τις περιουσίες του φτωχότερου 20 % παρουσίαζε την μισή περίπου ανισότητα σε σχέση με το Νότο, και έμεινε σχεδόν αμετάβλητη από το 1990 έως το 2009.

[…]

4. Τέλος, όπως ήδη είπαμε, όλα τα ποσοτικά στοιχεία που αφορούν την κατοχή περιουσιακών στοιχείων, κινητών και ακίνητων, στην Ελλάδα (και στις λοιπές χώρες της Νότιας Ευρώπης), δείχνουν ότι τα χρόνια της ανόδου των οικονομικών μεγεθών δεν ήταν μόνο χρόνια κατανάλωσης. Για το μεγαλομεσαίο, μειοψηφικό αλλά υπολογίσιμο μέρος της κοινωνίας, εκτός από χρόνια κατανάλωσης, ήταν επίσης (και κυρίως) χρόνια άτακτης συσσώρευσης. Αυτό ακριβώς είναι το κύριο χαρακτηριστικό της περιόδου, και λιγότερο η παράλληλη καταναλωτική έκρηξη. Αυτό είναι που μεγέθυνε και συνεχίζει να μεγεθύνει την ανισότητα στη Μεσογειακή Ευρώπη.

Παρόλα αυτά, ο Κονδύλης του 1992 επαληθεύθηκε ως προς την εξέλιξη του βασικού “σεναρίου”: Το μοντέλο των ετών 1980 – 2008 ήταν πελατειακός πλουτισμός και καταναλωτισμός με δανεικά, με πολύ έντονη ανισότητα, με αδιαφορία για την πραγματική οικονομία, ιδίως την παραγωγική, με κατευθυνόμενη από το κράτος αποβιομηχάνιση και στροφή στον τριτογενή τομέα.

[…]

πηγή: Kondylis.wordpress.com

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ - Η ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΗ ΘΕΣΜΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Περιγραφή από τον Γιώργο Οικονόμου, Δρ, φιλοσοφίας

Η Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας[1] (εφεξής ΦΘΚ) που καθιέρωσε τον συγγραφέα της ως έναν μεγάλο στοχαστή είναι από τα σημαντικότερα έργα του εικοστού αιώνα. Στις σελίδες της –πάνω από πεντακόσιες πυκνογραμμένες- οικοδομείται μια καινούργια αντίληψη για τον άνθρωπο, την ιστορία και την κοινωνία, μια καινούργια οντολογία. Για να οικοδομηθεί όμως αυτή πρέπει να ανατρέψει τις βασικές κατηγορίες της κληρονομημένης ελληνοδυτικής σκέψεως, από τις απαρχές της στην αρχαία Ελλάδα και, δια μέσου του Καντ, Χέγκελ και Μάρξ να φθάσει έως τον Χάιντεγκερ και τις θεωρίες των στρουκτουραλιστών του 20ου αι. Όπως φαίνεται, το έργο είναι βαρύ και δύσκολο και μάλλον υπόθεση πολλών συγγραφέων, αλλά ο Καστοριάδης αποδεικνύεται χαλκέντερος, αφου καταφέρνει να διεξέλθει όχι μόνο τις σημαντικώτερες απόψεις απο την ιστορία της φιλοσοφίας αλλά και ποικίλους επιστημονικούς τομείς και κλάδους του επιστητού: Μαθηματικά, Φυσική, Γλωσσολογία, Σημειολογία, Ψυχανάλυση, Επιστημολογία, Οικονομία, Κοινωνιολογία, Εθνολογία, Πολιτικη θεωρία αλλά και πολιτική ιστορία Ανατολής και Δύσεως.

ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Οι καιροί που διανύουμε, για όσους έχουν ιδιαίτερα απεμπολήσει τις νεωτερικές ιδεολογίες και στρέφονται προς την άμεση δημοκρατία, απαιτούν αποσαφήνιση των αμεσοδημοκρατικών προταγμάτων. Ολοένα και περισσότερο πληθαίνουν εκείνοι οι πολίτες που στρατεύονται με την άμεση δημοκρατία. Όμως είναι λίγοι αυτοί που έχουν κατανοήσει τι ακριβώς είναι η άμεση δημοκρατία και πώς μπορούμε να μεταβούμε σε αυτή από το σημερινό αντιπροσωπευτικό σύστημα και τη φιλοσοφία του που κυριολεκτικά λειτουργεί όπως οι ομηρικές σειρήνες, μαγνητίζει, θέλγει και αποπροσανατολίζει τον πολίτη αλλοτριώνοντας τις πολιτικές σχέσεις που πρέπει να συνάψει στο δημόσιο χώρο.

Ο ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ

“Μοι φαίνεται ως μία αίγλη φωτός, εν φαεινόν βήμα, εν εύηχον κήρυγμα προόδου, ευημερίας και αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων”! Με αυτά τα γεμάτα ενθουσιασμό και από καρδιάς λόγια ο υπέρμαχος του κοινοτισμού  Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης χαιρετίζει το 1908 την ίδρυση συνεταιρισμού άρτι συσταθείσας κοινότητας, προλογίζοντας το καταστατικό της.

Κοινότητες, συνεταιρισμοί, συντροφίες και άλλες συσσωματώσεις και ενώσεις προσώπων αποτελούν συναντήσεις ανθρώπων που αγωνιούν και αγωνίζονται για το κοινό καλό και την κοινή ευημερία. Και μάλιστα μάχονται για την επίτευξη στόχων που εδράζονται επί πραγματικών ζητημάτων που προκύπτουν από τον ζωτικό τους χώρο. Άλλωστε, για να θυμηθούμε πάλι τον μεγάλο Σκιαθίτη συγγραφέα και το επίκαιρο διήγημά του “Χαλασοχώρηδες”, που αναφέρεται στις εκλογές, “όπου γενικότης, εκεί και επιπολαιότης”.

ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ

Του Τάκη Φωτόπουλου (1993)

Με φανφάρες υποδέχθηκε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα τoν Νέο Χρόνο, ενόψει της Ενιαίας Αγοράς (πoυ μόλις τέθηκε σε εφαρμογή) η oποια υποτίθεται ότι αποτελεί τo σημαντικότερο βήμα στην δημιουργία μιας σύγχρονης πολυεθνικής »κοινότητας». Έτσι, στη γενική σύγχυση ιδεών και όρων, φθάσαμε σήμερα να θεωρούμε σαν βήμα για μια ευρύτερη διεθνή κοινότητα την διεύρυνση μιας αγοράς! Και αυτό, τη στιγμή πoυ τo όραμα τoυ κοινοτισμoύ (πoυ σε μια πρώτη, και αναγκαστικά ατελή, μορφή τoυ είχε αναπτύξει στην Ελλάδα ήδη από τoν μεσοπόλεμο o Κωνσταντίνος Καραβίδας[1] σήμερα αποτελεί μια συγκροτημένη πρόταση για ένα νέο τρόπο κοινωνικής οργάνωσης, πέρα από τoν «υπαρκτό καπιταλισμό» και τoν μόλις εκλείψαντα υπαρκτό σoσιαλισμό. 

Η ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΩΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Τον 21ο αιώνα δεν μπορεί να έχει νόημα καμιά συζήτηση για την αληθινή δημοκρατία χωρίς να εμπλέκεται σαν συνοδευτικός της θεσμός η διαβούλευση. Διαβούλευση και δημοκρατική λειτουργία αποτελούν έννοιες συμπληρωματικές και αδιαχώριστες μεταξύ τους. Δημοκρατία χωρίς διαβούλευση δεν υπάρχει, διαβούλευση χωρίς δημοκρατία πάλι δεν υφίσταται. Μετά το τέλος των νεωτερικών ιδεολογιών (φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού) ακόμα και οι θεωρητικοί υποστηρικτές τους μιλούν για την έννοια της διαβούλευσης. Καθίσταται αίτημα των νέων καιρών η ιδιότητα του πολίτη, του ενεργού πολίτη που συμμετέχει στη διαβούλευση και στη λήψη των αποφάσεων για την πόλη του και την πατρίδα του. 

ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Μια προσέγγιση της στρατιωτικής ιστορίας της αρχαίας Ελλάδας μέσα από το πρίσμα της σύγχρονης οικονομίας

Όταν ο Ηράκλειτος διαπίστωνε ότι «πόλεμος πατήρ πάντων εστί», δεν εξέφραζε μία άποψη περιθωριακή ή ακραία. Μάλλον διατύπωνε αυτό που για τους περισσότερους Έλληνες ήταν δεδομένο: ο πόλεμος ήταν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς τους και η μάχη αναπόδραστη μοίρα της ζωής του μέσου πολίτη. Με δεδομένη αυτήν την αδιάρρηκτη σχέση της αρχαίας κοινωνίας και του πολέμου, φυσική συνέχεια θα ήταν μια διερεύνηση της σχέσης του πολέμου με την οικονομία των αρχαιοελληνικών πόλεων-κρατών.

Η ΕΓΓΕΙΟΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ

 

Η έγγειος ιδιοκτησία

Αν και οι οικονομικές πραγματικότητες του Ελληνικού κόσμου δεν μας είναι γνωστές, μπορούμε με κάποια σχετική άνεση να αντιληφθούμε την φύση του κοινωνικού περιβάλλοντος. Τα περισσότερα στοιχεία για την κοινωνική ανάλυση του περιβάλλοντος των αρχαίων Ελληνικών πόλεων γίνεται μέσω στοιχείων που μας έχουν αφήσει λογοτεχνικά κείμενα, από το θέατρο, τους λόγους των ρητόρων και τις διηγήσεις των ιστορικών που μας βοηθάνε να κατανοήσουμε το πώς ήταν δομημένες οι κοινωνίες στην Αρχαία Ελλάδα[1]. Στις αρχαίες Ελληνικές πόλεις κράτη υπήρχαν τρεις πληθυσμιακές ομάδες: οι πολίτες, οι μέτοικοι και οι δούλοι. Βέβαια στην Σπάρτη αυτή η δομή διαφοροποιούνταν μιας και εκεί υπήρχαν οι πολίτες, οι περίοικοι και οι είλωτες, ενώ στην Σπάρτη οι δούλοι εμφανίζονται τον 3^ο π.χ. αιώνα[2].

Ο ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ

Του Αλέξανδρου Κόντου

Βασικές αρχές: 1) Άμεση φορολογία, 2) Οι πενέστεροι είναι αφορολόγητοι.

Ο άνθρωπος είναι ζώο πολιτικό. Ο άνθρωπος δεν είναι ούτε ζώο θρησκευτικό, όπως θέλουν να τον παραστήσουν οι διάφορες θρησκείες, ούτε ζώο οκονομικο-παραγωγικό, όπως θέλουν να τον παρουσιάσουν οι διάφορες οικονομικές θεωρίες και ιδιαίτερα ο μαρξισμός. Δεν είναι καν ζώο εργαζόμενο. Δε ζει για να εργάζεται, όπως η μέλισσα, αλλά εργάζεται για να ζει. Ο άνθρωπος είναι ζώο πολιτικό κι εκείνο που κυρίως τον ενδιαφέρει δεν είναι τόσο η οικονομική ανάπτυξη, όσο η συμμετοχή στην πολιτική απόφαση. Γιατί η πολιτική απόφαση είναι εκείνη που θα ρυθμίσει και την οικονομική ανάπτυξη, αυτή, η πολιτική απόφαση, είναι η υποδομή των ανθρώπινων κοινωνιών και όλα τα άλλα, και η οικονομική ανάπτυξη μαζί, είναι το εποικοδόμημα και εξαρτώνται από το χαρακτήρα του πολιτεύματος.

211 ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!

Οι Αυτοδιαχειριζόμενοι Κοινωνικοί Χώροι είναι οι νέοι κόμβοι της Αλληλέγγυας - Κοινωνικής Οικονομίας. Οι περισσότεροι  από αυτούς τους χώρους δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Σ' αυτούς διοργανώνονται καθημερινά δεκάδες δραστηριότητες αλληλέγγυου, πολιτιστικού και επιμορφωτικού χαρακτήρα. Στεγάζονται: κινηματογραφικές λέσχες,  θεατρικές ομάδες, τοπικά μουσικά γκρουπ, παιδικοί σταθμοί και σε κάποιους υπάρχουν χώροι φιλοξενίας αστέγων και επισκεπτών. Λειτουργούν συλλογικές κουζίνες, καφενεία, δανειστικές βιβλιοθήκες. 

Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ

Από το βιβλίο του Κ.Καστοριάδη "Η ελληνική ιδιαιτερότητα" (Από τον Όμηρο στον Ηράκλειτο)

Το θέμα είναι, όπως είδαμε, εξαιρετικά σύνθετο· οι ερμηνείες πολυάριθμες, αντιφατικές, από την αρχαιότητα, από τον Ξενοφάνη και τον Πλάτωνα ήδη, και χαρακτηρίζονται ενίοτε από ακραία απλοϊκότητα, όπως είναι, φυσικά, η προβολή στο παρελθόν όσων φαίνονται αυτονόητα στον ερμηνευτή μίας ορισμένης εποχής, η άρνηση του να δει τη διαφορά και μάλιστα το αλλότριο που ενυπάρχει, στα έπη. Πρόκειται για μια απλοϊκή προσέγγιση, από την οποία όμως, όπως σας έλεγα στο πρώτο μας σεμινάριο, δεν μπορούμε ποτέ να απαλλαγούμε απόλυτα. Μιλάμε πάντα ξεκινώντας από κάτι, από την εποχή μας, από την κοινωνία όπου ζούμε. 

ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΣΜΟΣ

      

Η άμεση δημοκρατία είναι συνυφασμένη με την παραγωγική επάρκεια και την σχετική τουλάχιστον οικονομική ανεξαρτησία των δήμων

Είναι τεράστια η διαφορά αντίληψης μεταξύ της αρχαίας ελληνικής οικονομικής σκέψης και της σύγχρονης νεωτερικής οικονομοκρατίας ή οικονομισμού. Η οικονομία είναι πραγματική όταν εντάσσεται στο κοινωνικό υπόβαθρο των αναγκών των πολιτών και δεν αυτονομείται αποξενώνοντας τους ανθρώπους σε κάθε μορφή σχέσεων που αναπτύσσουν στο δημόσιο χώρο.