Ο ΠΡΟΚΛΟΣ ΓΙΑ ΤΟ "ΔΑΙΜΟΝΙΟ" ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ

Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος κατόρθωσε να συλλάβει το σωκρατικό πνεύμα που διαπνέει τα πλατωνικά κείμενα όσο κανείς άλλος στη γενιά του. Θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στον κατάλογο των μεγάλων κλασικών φιλοσόφων (Σωκράτης, Πλάτων, Ηράκλειτος, Παρμενίδης...κ.λπ).

Παρατίθεται παρακάτω ένα έξοχο απόσπασμα του Πρόκλου από το έργο του "Εις τον Πλάτωνα πρώτον Αλκιβιάδη Α΄", για την δαιμονολογία του Σωκράτη, το οποίο αποκαλύπτει τη δαιμόνια φύση και ενέργεια του Σωκράτη:

"......Όπως ο αγαθός δαίμων βρίσκεται ως επί το πλείστον μαζί μας χωρίς να εμφανίζεται, μας παρέχει την πρόνοιά του δίχως να φαίνεται από πριν και με σιωπηρή παρουσία του στηρίζει μυστικά τις ζωές μας, έτσι και ο Σωκράτης έρχεται σιωπηλός πίσω από τον αγαπημένο του (εκάστοτε μαθητής ~ Αλκιβιάδης) και προνοεί για κείνον, χωρίς ακόμα να τον κάνει κοινωνό της συναναστροφής του. Και όπως ακριβώς ο δαίμων φανερώνει τον εαυτό του σε όσους έφτασαν στο υψηλότερο σημείο της προς τούτο καταλληλότητας, τους μιλά και τους καθιστά κοινωνούς των λόγων του, κατά τη γνώμη μου, ο ίδιος ο Σωκράτης, απολαύοντας της παρουσίας του δαιμονίου, θεωρήθηκε αποδέκτης κάποιας φωνής, και κατ΄αυτόν τον τρόπο και ο θεϊκός εραστής μεταδίδει στον αγαπημένο του (μαθητή) τον λόγο του και τον καλεί προς τη δια μέσου των λόγων συναναστροφή τη στιγμή ακριβώς που βλέπει την εντός εκείνου ζωή να αρχίζει να ξελύνεται από τα "δεσμά" της ύλης, να αποσυνθέτει το μεγάλο πλήθος των "εραστών" και να υπερνικά τις γήινες και χθόνιες ενασχολήσεις της......"

Η ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ - Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΓΝΙΟΝ

W. K. C. Guthrie, A History of Greek Philosophy, vol. IV, Plato.

The man and his Dialogues: Earlier Period, Cambridge (Cambridge University Press) 1975, σσ. 56-63 (μτφρ. Ε. Πατρικίου):

        «Το ερώτημα του κατά πόσον ο ίδιος ο Πλάτωνας θεωρούσε τους διαλό­γους του ως μέσον για τη μετάδοση της σοβαρής φιλοσοφικής σκέψης και του ποια, κατά συνέπεια, θα πρέπει να είναι η δική μας στάση απέναντι σε αυτά τα έργα, χρήζει μιας ανάλυσης κάπως μεγαλύτερης από τη σύντομη αναφορά που κάναμε στην Εισαγωγή. Εκεί είχαμε ξεκινήσει με ένα παράθεμα από την Έβδομη Επιστολή, στο οποίο διατυπώνεται η πρόταση ότι η φιλοσοφία μπορεί να αναζητηθεί σοβαρά μόνον μέσω της προφορικής συζήτησης και της ζωντα­νής συντροφικότητας και ότι τα γραπτά έργα πάνω στο θέμα αυτό έχουν μη­δαμινή αξία ή, μάλλον, καμία αξία απολύτως.

ΑΠΟΛΛΩΝ - Ο ΜΕΓΑΣ ΑΝΥΨΩΤΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ

      Ο Απόλλων (υψώνοντας την κιθάρα του), η Μουσική και η Ποίηση, 

              του Aimé Millet (1860–1869) στην Όπερα Garnier

1. Οι φιλολογικές, ιστορικές  και μυθολογικές πηγές για τον Απόλλωνα 

Ο Απόλλωνας ήταν ένας από τους 12 Θεούς-Ενάδες του Ολύμπου, ο δημοφιλέστερος μετά τον Δία. Δεν έχουμε σαφείς ενδείξεις για την προέλευσή του. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, η λατρεία του εισήλθε στον ελλαδικό χώρο από την Ανατολή, ως κοινή θεότητα όλων των πανάρχαιων φυσικών πολυθεϊστικών θρησκειών, οι οποίες έχουν κοινή βάση και αφετηρία. Άλλες θεωρίες φέρουν τους Δωριείς ως κομιστές της λατρείας του αλλά και την ως τόπο εμφάνισης του, την Κρήτη, μέσω της οποίας η λατρεία του μεταλαμπαδεύτηκε στην Μικρά Ασία. Διέθετε γύρω στις 350 επικλήσεις, προσωνύμια και τοπικές λατρείες του, θεραπευτής, μάντης και ηλιακός («Φοίβος»). Πιθανότατα να αποτέλεσε έμπνευση για τον θεό Απλού στην ετρουσκική μυθολογία. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι στην Ελληνική μυθολογία και θεολογία όλοι οι θεοί είναι ίσοι μεταξύ τους, είναι αγέννητοι, αιώνιοι, πανάγαθοι και όλοι μαζί λειτουργούν συλλογικά ως δημιουργοί κόσμων και ταξιθέτες. Οι Έλληνες, όπως και στην περίπτωση του Απόλλωνα, έτσι και με όλους τους θεούς τους, μέσω της Φιλοσοφίας και της Αρετής που ανέπτυξαν, κατάφεραν να αποτυπώσουν την πιο ποιοτική, επιστημονική και έντεχνη θέαση για τον τρόπο που υπάρχουν οι θεοί και πώς λειτουργούν μέσα στους κόσμους. Και αυτό επετεύχθη, επειδή ανήλθαν σε πολύ υψηλά  πνευματικά επίπεδα  σε σχέση με τις άλλες μυθολογικές και θεολογικές παραδόσεις. Όσο υψηλότερα ανεβαίνει κανείς προς τον "ουρανό", τόσο καλύτερα και περισσότερα πράγματα βλέπει... 

ΠΛΑΤΩΝ - Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Της Άννας Κελεσίδου, δρ. Φιλοσοφίας

   Οι ελάσσονες πλατωνικοί Διάλογοι δεν είναι ατελείς με την έννοια ότι είναι μεμονωμένες διερευνήσεις εννοιών όπως της ανδρείας, της ευσέβειας, της σωφροσύνης, ούτε είναι απλώς δείγματα μιας καθαρά σωκρατικής περιόδου του Πλάτωνος αφού δεν έχει διατυπωθεί ακόμη η θεωρία των Ιδεών. Είναι και αυτοί παραλλαγές «ενός και μόνου προβλήματος, το οποίον αποτελεί και το κατ’ εξοχήν πρόβλημα….», του ερωτήματος «περί της ουσίας της αρετής»1, γι’ αυτό κι έχουν ύψιστη σημασία από παιδαγωγική άποψη. Εκτός από το ότι δραματοποιούν τις πλατωνικές ιδέες: της προτροπής στη διαρκή διαλεκτική άσκηση, της αρχής της ορθωτικής γνώσης, προϊδεάζουν για τη σημασία του Μεγίστου Μαθήματος της Παιδείας.

Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Θεωρώ την εντρύφηση μου στα κλασσικά γράμματα ως ένα από τα μεγάλα ευτυχήματα και τα αναντικατάστατα ερείσματα της πνευματικής μου συγκρότησης. Η εντρύφηση αυτή άρχισε στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια, παίρνοντας σχεδόν την μορφή μανίας, και διαρκεί, με διάφορες εντάσεις και διακοπές πλέον, έως σήμερα. Χαριτολογώντας εξομολογούμαι σε φίλους μου ότι, καθώς μ' ευχαριστεί τόσο το διάβασμα, δεν θα έπρεπε ποτέ να κάνω επάγγελμα μου το γράψιμο, και αναθυμάμαι με φθόνο τον λόρδο Χένρυ, στο Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ, ο οποίος έλεγε ότι το διάβασμα του άρεσε τόσο, ώστε δεν του έκανε όρεξη να γράψει ο ίδιος βιβλία. Τώρα, όποτε φαντάζομαι ότι θα ξέμπλεκα με όλα τα βάσανα του γραψίματος και θα αφιέρωνα τον χρόνο μου στην απόλαυση του διαβάσματος, το πρώτο που μου έρχεται στο νου είναι η κλασσική γραμματεία, ελληνική και λατινική, σ' όλη της την έκταση. Αν ο αναγνώστης τη γνωρίζει ο ίδιος, τότε περιττεύει να του εξηγήσω το γιατί· αν πάλι δεν τη γνωρίζει, τότε είναι άσκοπο. Ωστόσο επιθυμώ ν' απαντήσω, έστω και μέσες-άκρες, στην ερώτηση σας εξαίροντας μερικά σημεία ιδιαίτερης προσωπικής σημασίας.

MARIO VEGETTI - Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΟΙ

Mario Vegetti
Καθηγητής ιστορίας της αρχαίας φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο 
της Παβίας

Πρόλογος

Ο Mario Vegetti αναπτύσσει τη δική του ματιά για την ελληνική θρησκεία χωρίς να γνωρίζει βέβαια την ορθολογική σύνδεση που έχουν όλα τα πυθαγόρεια και ορφικά κείμενα με την πλατωνική θεολογία και γενικότερα με την συνολική φιλοσοφία της ελληνικής κοσμοθέασης. Παραθέτει τον ορφισμό ως θρησκευτική αίρεση της τότε εποχής, γιατί αγνοεί από τη μια την επιστημονική αστρονομική διάσταση των ορφικών ύμνων και την επιβεβαίωσή τους από τη σημερινή επιστήμη, αλλά και την ένταξή της στο πλαίσιο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ. Στην Ελληνική Θεολογία η ανθρώπινη ψυχή πρέπει να αποφύγει τα πάθη, τις ηδονές και τις υλικές απολαύσεις, για να μπορέσει να τελειοποιηθεί και να ζήσει στον κόσμο του ΑΓΑΘΟΥ, της ΑΤΕΡΜΟΝΗΣ ΧΑΡΑΣ και του ΑΙΩΝΙΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ, διαφορετικά θα ξαναγεννηθεί. Είναι δηλαδή ένας αγώνας του ανθρώπου για το Γνώθι Σ' αυτόν, ένας αγώνας παιδείας παρόμοιος με τους άθλους της πρότυπης ψυχής, του Ηρακλή. Ακολουθεί δηλαδή η ψυχή τον τρόπο που λειτουργεί και ο ίδιος ο κόσμος: ΜΟΝΗ-ΠΡΟΟΔΟΣ-ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ.

Παρατίθεται αυτό το σπουδαίο απόσπασμά του για την ορφική θεολογία που βρίσκεται μέσα στο εν λόγω  κείμενο και  απηχεί και τις θέσεις της ελληνικής κοσμοθέασης:

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΘΑΛΑΜΟΙ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΚΑΙ Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΑΤΗΣ – ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ – ΣΕΛΗΝΗΣ ΣΤΑ ΤΡΙΣΤΡΑΤΑ

Η Θεά Άρτεμις, άγαλμα που βρέθηκε κοντά στο αρχαίο θέατρο της Λάρισας

Η ταφή του σώματος αυτή καθαυτή αποτελεί συμβολική πράξη καθώς συμβολίζει την σχέση ανθρώπου-θανάτου, αναδεικνύοντας την σχέση του θνητού με την θνητότητα μέσα από τις "διαβατήριες τελετουργίες" και την πορεία της ψυχής του νεκρού μετά τον θάνατο. Οι νεκροί έχουν διττή υπόσταση, είναι πρόγονοι αλλά και κριτές από τον Άλλο Κόσμο. Σκοπός αυτών των τελετουργιών είναι να επιτρέψουν στον νεκρό να περάσει το κατώφλι της νέας κατάστασης, του προγόνου και την αποτροπή της επιστροφής του, ορίζοντας τον τάφο ως σύνορο μεταξύ αυτού του Κόσμου των ζωντανών και του Κάτω Κόσμου. Έτσι αποδίδεται τιμή και μνήμη στους προγόνους καθώς με αυτόν τον τρόπο εξασφάλιζαν την προστασία τους στην πόλη στην οικογένεια και στον πόλεμο. Ο όρος "τελετουργία" υπό την ευρεία έννοια δηλώνει εθιμοτυπία, συνήθεια ή έθιμα, υπό την στενή έννοια όμως, λατρεία ή θρησκευτική τελετή. Το τελετουργικό ορίζεται σαν ένα "κωδικοποιημένο σύστημα πρακτικών, τελούμενο σε συγκεκριμένες συνθήκες τόπου και χρόνου, με ένα βιωμένο νόημα και μια συμβολική αξία για αυτούς που συμμετέχουν σ' αυτό. Αλληλένδετα στοιχεία για το τελετουργικό είναι η λατρεία-πίστη, το ιερό και το σώμα καθώς συμβολικές εκφράσεις του είναι η μουσική, ζωγραφικές αναπαραστάσεις, προσφορές στους νεκρούς, αγώνες, θυσίες και άλλες συμβολικές εκδηλώσεις επικοινωνίας με τον άλλο κόσμο.

Ο ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ

Οι περισσότεροι σύγχρονοι μελετητές, ιδιαίτερα αρκετοί φιλόλογοι, έχουν την εντύπωση ότι έχουν κατανοήσει τα νοήματα και τις αναφορές των πλατωνικών διαλόγων μετερχόμενοι μόνο την γλωσσολογική επιστήμη και όλες τις φιλολογικές μεθόδους. Η διδασκαλία και η μελέτη των πλατωνικών διαλόγων στην εκπαίδευση χωρίς την απαραίτητη ουσιαστική συνδρομή και γνώση των μαθηματικών, της γεωμετρίας, της μουσικής, της αστρονομίας και της στερεομετρίας οδηγεί στην διαστρέβλωση και κατακρεούργηση της πλατωνικής φιλοσοφίας. Αυτή τη διαπίστωση κάνει και ο Θέων ο Σμυρναίος. Επίσης, πολλοί έχουν την εντύπωση ότι ο Πλάτων ήταν περισσότερο θεωρητικός και φλύαρος φιλόσοφος. Ακριβώς το αντίθετο συνέβαινε. Ο Πλάτων είχε κατασκευάσει και αστρονομικό πλανητάριο για να παρατηρεί τις κινήσεις των πλανητών. Πάρα πολλοί λίγοι Έλληνες γνωρίζουν  το πραγματικό πλατωνικό μήνυμα για τον κόσμο, τον άνθρωπο, τη φύση και τη θεότητα.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ (ΘΕΑΤΡΟ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ)

Όπως η δημιουργία του κόσμου απαιτεί την συνεχή έκλαμψη-έκρηξη του αέναου φωτός με την αρμονική συνέργεια όλων των συμπαντικών δυνάμεων, έτσι και η δημοκρατία απαιτεί την θέσμιση του κοινού λόγου και του κοινωνείν ως ελάχιστες εκλάμψεις του νου και του φιλοσοφείν 

Του Γιώργου Πεφάνη

Επίκουρου καθηγητή τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών

Στην ιστορία αυτού που ονομάζουμε “δυτικός πολιτισμός” υπάρχει μια προνομιακή περίοδος, κατά την οποία γεννιούνται ταυτόχρονα το θέατρο, η φιλοσοφία και η δημοκρατία ως τριπλός πυρήνας του σκέπτεσθαι και του πράττειν με κοινό παρονομαστή τον διάλογο και κοινή αφετηρία τον μύθο. Και στα τρία αυτά τμήματα του πυρήνα συμβαίνει συχνά οι δημιουργοί τους να είναι ταυτοχρόνως αλλά και εναλλάξ οι “συγγραφείς”, οι “ηθοποιοί” και οι θεατές τους. Στο θέατρο αυτή η ταυτόχρονη ή εναλλασσόμενη δράση είναι αυτονόητη. Αλλά και στην περίπτωση της δημοκρατίας, οι συγγραφείς-δημιουργοί της είναι οι “ηθοποιοί” της, αυτοί που την επιτελούν μέσα από τους πολιτικούς θεσμούς, αλλά και οι θεατές της στις δημόσιες “παραστάσεις” και συνελεύσεις. Το ίδιο θα λέγαμε και για τη φιλοσοφία, στο μέτρο που αυτή δημιουργείται ως δημόσιος λόγος και επιτελείται σε δημόσιους χώρους ως διαλογικό δρώμενο, στο οποίο μπορούν να συμμετάσχουν οι πολίτες ως θεατές, αλλά και ως ενεργητές. Αλλά σε αυτό το πολιτικό και θεατρικό δρώμενο, σε αντίθεση με τα άλλα δρώμενα, η φιλοσοφική σκέψη τρέπει την τραγωδία να εστιάσει όχι τόσο στην τυπική διαδικασία μετάβασης από τη μια σκηνή της ζωής σε μια άλλη, όσο στον ενδιάμεσο χώρο των δύο σκηνών, στην κοινή τους μεθόριο και στην αμφισημία τους.2  Στο τρίπτυχο αυτό, επομένως, ο πολίτης γίνεται ο ενεργός ηθοποιός της (προσωπικής, αλλά και συλλογικής) ιστορίας του.3  Ενεργός ηθοποιός δεν είναι μόνο αυτός που βρίσκεται πάνω στη σκηνή, αλλά και ο απλός θεατής που παίρνει μέρος στα Μεγάλα Διονύσια, και με τον τρόπο αυτόν συμμετέχει όχι μόνο στην εξύμνηση του αθηναϊκού ἄστεως και των ιδανικών του, αλλά και στην ταυτόχρονη αμφισβήτησή τους, αναπτύσσοντας μια κριτική για τους πολιτικούς θεσμούς και μια φιλοσοφική σκέψη για τη θέση του ανθρώπου μέσα στους θεσμούς αυτούς.4

ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ ΕΡΩΣ - ΕΡΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΕΡΩΜΕΝΟΣ

Είναι τόσο ρηχή η εποχή μας, ακριβώς επειδή οι άνθρωποι έχουν σταματήσει να κάνουν αυτό για το οποίο είναι προορισμένοι από τη φύση τους να κάνουν, να ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΝ. Και επειδή οι Νεοέλληνες, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, αγνοούν το τι είναι να φιλοσοφεί κανείς, έχουν δομήσει κοινωνίες στις οποίες πάσχει κάθε πτυχή του βίου τους. Οι περισσότεροι ταυτίζουν το φιλοσοφείν με το αμπελοφιλοσοφείν (χάσιμο χρόνου). Διασύρουν τόσο την τέχνη του να φιλοσοφεί κανείς όσο και την ίδια τη φιλοσοφία που απορρέει από την αληθινή τέχνη, επειδή ο ωφελιμισμός έχει διαποτίσει κάθε καλλιτεχνικό ή διανοητικό οίστρο της ψυχής μας.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ - ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ

Οι νόμοι που διέπουν τις ανθρώπινες ψυχές είναι τρεις :

- Θείος Νόμος :

Τον γνωρίζει ο Νους και τοποθετήθηκε από αυτόν μέσα στις νοήσεις των λογικώνψυχών και ανακαλύπτεται μέσα από την αλήθεια των εσωτερικών τους συλλήψεων.

Ο νους λοιπόν μέσα στην σιωπή του ξεδιπλώνει και δίνει στην ψυχή τον θείο νόμοκαι, στρέφοντας το βλέμμα προς τις εντός του εαυτού του νοερές συλλήψεις, τον αναγνωρίζει εν τέλει αποτυπωμένο μέσα στην ψυχή προαιωνίως.

Ο θείος νόμος είναι τροφή για την ψυχή όπως οι υλικές τροφές είναι για το σώμα.

Οι ακάθαρτες ψυχές αγνοούν τον θείο νόμο.

ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ - ΠΛΑΤΩΝ Ο ΕΙΔΩΣ

Αν κατορθώσουμε να αντικρούσουμε το “κλασσικό ήθος”, όχι σαν αφηρημένο ιδεατοτυπικό σχήμα, αλλά σαν μια ζωντανή ιστορική πραγματικότητα, τότε θά 'χουμε και το κλειδί για την κατανόηση αυτής της ειδικής μορφής συνέχειας, που παρουσιάζει η ιστορία του 5ου χρυσού αιώνα.

Κι εδώ χρειάζεται να εφοδιαστούμε με ορισμένες βασικές Ελληνικές απόψεις και ιδέες. Συνέχεια για τους Έλληνες δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά διατήρηση μιας αδιάλειπτα διαφοροποιούμενης Ενότητας. Αυτός ο ορισμός εκφράζει την απόλυτα καταφατική και ενεργητική στάση του Έλληνα απέναντι στην Ιστορία. Ας προσπαθήσουμε ν’ αναπλάσουμε αυτή την πρωταρχική εκδήλωση κάθε γεννωμένου πολιτισμού, αυτή τη μυστική ιδέα τη γεμάτη από βάθη της λαϊκής ψυχής και που μ’ αυτήν κάθε πολιτισμός στα πρώτα του σκιρτήματα εκφράζει το πεπρωμένο του, τη μυστική εικόνα του εαυτού του.

ΠΡΟΚΛΟΣ - ΕΝΑ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ "ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ" ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΣΤΟΝ ΑΙΣΘΗΤΟ ΚΟΣΜΟ

Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος περιγράφει με ποιον τρόπο οι ιδέες του όντως ΑΓΑΘΟΥ, της απόλυτης θεότητας εφαρμόζονται και γίνονται ύλη, αισθητά όντα στον κόσμο μας.

Ο Πρόκλος μας μεταφέρει ένα ενδιαφέρον παράδειγμα συμβολισμού του τρόπου "υλοποίησης"¨των Ιδεών:

Συγκεκριμένα παίρνει σαν συμβολισμό το πως ένας άνθρωπος χρησιμοποιώντας την σφραγίδα του( συνήθως ένα δακτυλίδι ) , δημιουργεί πάνω σε ένα κερί αποτύπωμα της, για να χρησιμοποιηθεί σαν υπογραφή του ή για κάποιον άλλο λόγο.

ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ - ΑΠΛΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΩΞΕΤΕ ΤΟΥΣ ΦΟΒΟΥΣ ΣΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΛΕΓΞΕΤΕ ΤΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ ΣΑΣ

Σκεπτόμενος τις συγκεκριμένες συνθήκες της ανθρώπινης ζωής, βασισμένος στην αμεσότητα των αισθήσεων και σε εμπειρικές παρατηρήσεις, ξεκίνησε ο Επίκουρος για να φτιάξει τη φιλοσοφική θεραπευτική του πρόταση. Όσο κι αν δεν του άρεσε η λογική, οι σκέψεις του μπορούν να μπουν σε μια λογική σειρά, περίπου όπως θα τις δίδασκε σε μια φιλοσοφική σχολή, τότε ή τώρα:

1. Όλοι οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν μια ευτυχισμένη ζωή και το θεωρούν αυτό υπέρτατο στόχο τους (αυτό το ονομάζουμε σήμερα ψυχολογικό ηδονισμό).

ΖΑΚΛΙΝ ΝΤΕ ΡΟΜΙΓΥ - Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Ίσως φαίνεται περίεργο να μιλάμε για τη γέννηση ίσων νόμων σαν ανακάλυψη, όπου μπορούμε να την αποδώσουμε σε κάποιο συγκεκριμένο λαό και σε συγκεκριμένη χρονολογία. Γιατί, a priori, κάθε ομάδα ανθρώπων, όποια κι αν είναι, δεν μπορεί να επιβιώσει παρά μόνο αν τα μέλη της υπακούουν σε ορισμένο αριθμό κανόνων που διέπουν τη συμπεριφορά τους. Και όσα γνωρίζουμε για την αρχαία Ελλάδα λαμπρύνουν αυτό το αξίωμα. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε τη φύση αυτών των κανόνων.

ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ Ο ΤΡΙΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Δ. ΚΑΡΑΒΙΔΑ

Κωνσταντίνος Καραβίδας

“Τι σταμάτησε αυτά τα κινήματα ψυχής

που αξιώθηκε κι έφτασαν ως τις κοινότητες;

Ποιος καπάκωσε μια τέτοιου είδους αρετή…”

Οδυσσέας Ελύτης 

(Δημόσια και ιδιωτικά)

Ήταν ένα πρωινό Σαββάτου, όταν πήρα από το χέρι τον εγγονό μου να πάμε να ψωνίσουμε σε μια κλειστή δημοτική αγορά, η οποία έβριθε προϊόντων. 

Στους πάγκους τους οι μαγαζάτορες είχαν τοποθετήσει με τάξη την πραμάτεια τους. Έβρισκες εκεί όποιο είδος διατροφής επιθυμούσε η ψυχή σου. 

FINANCIAL TIMES - Η ΙΛΙΑΔΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ, ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ! (ΒΙΒΛΙΟ)

             Το έπος των νυχτερινών ουρανών
         αποκωδικοποιημένο

Στο εν λόγω βιβλίο, Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΙΛΙΑΔΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ, των Φλόρενς και Κένεθ Γουντ, που εκδόθηκε το 2000 μετά από 40 χρόνια μελέτης, αποκαλύπτεται η αντιστοίχιση των γεγονότων και προσώπων του έπους με αιώνια αστρονομικά γεγονότα της χωρίς αρχή δημιουργίας του κόσμου. Η αντιστοίχιση των εν λόγω γεγονότων επιβεβαιώθηκε από την σύγχρονη επιστήμη της αστρονομίας με την βάσιμη πλέον ΟΛΟΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ. [Να σημειωθεί ότι και η Οδύσσεια, πέρα από το ότι αποτελεί και αυτή κωδικοποίηση επαναλαμβανόμενων κοσμογονικών γεγονότων, είναι μια περιγραφή του κόσμου της ψυχής, των αρετών και των παθών της, στο δρόμο προς την επιστροφή προς το ΕΝ, την απόλυτη θεότητα.]  
______________

«Διαρκούσης της δεκαετίας τον 1930, ή νεαρή κόρη ενός αγρότη από το Κάνσας των Η.Π.Α, περνούσε νύχτες ολόκληρες παρατηρώντας τις κινήσεις των πλανητών στο ουράνιο στερέωμα. Αργότερα ως δασκάλα στην Αγγλία συνδύασε την αφοσίωση της στην αστρονομία με την αγάπη της για τα Ομηρικά έπη. Αυτό την οδήγησε σε μία ανακάλυψη, πού θα είχε παρασιωπηθεί, εάν ή κόρη της, ή δρ. Φλόρενς Γούντ, δεν είχε αξιολογήσει τις σημειώσεις της μητέρας της το 1991.» 

ΠΛΑΤΩΝ - ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΙΜΑΙΟΣ, Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Όταν καταγινόμασταν στην αρχή του βίου μας με τη ελληνική φιλοσοφία θεωρήσαμε οι περισσότεροί μας ότι πρόκειται για γνώση άσχετη με την πραγματικότητα. Αρχίζαμε τότε να κατανοούμε το πώς είναι φτιαγμένος ο κόσμος, σύμφωνα με την επιστήμη της αστροφυσικής και της αστρονομίας, υπολαμβάνοντας την πλατωνική φιλοσοφία ως κάτι το εξωπραγματικό και θεωρητικά φληναφήματα.

Ποιος να το φανταζόταν όμως ότι τελικά είχαμε αυτή τη γνώμη για τον Πλάτωνα, επειδή εμείς, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων σήμερα, βρισκόμαστε ως δεσμώτες στο σπήλαιο του Πλάτωνα!!

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΠΟΦΑΣΗ, ΒΟΥΛΗΣΗ

  

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης αναζητά στα ομηρικά έπη τις ρίζες τής ελληνικής αντίληψης τού κόσμου

Πολλά χωρία, τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια, παρουσιάζουν ρητά τούς δισταγμούς των ηρώων. Τούς δείχνουν τη στιγμή τής μάχης να αντιπαραθέτουν μέσα τους αντιφατικά πράγματα, αυτό, που θα ονομάσει αργότερα ο Πλάτων «διάλογο ψυχής με τον εαυτό της». Ο Όμηρος χρησιμοποιεί π.χ. την έκφραση «δίχα θυμόν  ἔχειν»,  προκειμένου να περιγράψει το πνεύμα τού ήρωα, που αμφιταλαντεύεται μεταξύ δυο αντιφατικών θέσεων (βλ. Οδ. π 73, που επαναλαβάνεται ελαφρώς παραλλαγμένο στην τ 524). Και η λήψη τής απόφασης συνδέεται άρρηκτα με μια ρητή ενδοσκόπηση, με τον έλεγχο των υπέρ και των κατά, των κινήτρων, που οδηγούν τον ήρωα στην πράξη ή στην αδράνεια. Όλα αυτά είναι απολύτως εμφανή σε όλη την έκταση των επών.

ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Ο  Διόνυσος Ζαγρέας, γιος, κατά τον «ιερό λόγο» των ορφικών, του Δία μεταμορφωμένο σε όφη και της θεάς του Κάτω Κόσμου Περσεφόνης. Οι Τιτάνες,  που είχαν νικηθεί από το Δία κατά την Τιτανομαχία, βρήκαν ευκαιρία να εκδικηθούν το Δία σκοτώνοντας το γιο του που ήταν ακόμη νήπιο, ενώ έπαιζε με τα παιγνίδια του και τους πεσσούς  και  κοιτούσε τον εαυτό του στον καθρέπτη . Τον διαμέλισαν και κατασπάραξαν ,το μόνο που παραμένει άθικτο είναι η καρδιά του την οποία την παίρνει η θεά Αθηνά και με  τη βοήθεια του θεού Διός ο θεός Διόνυσος ξαναγεννιέται. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, τα μέλη του παιδιού τα μάζεψε ο Απόλλωνας και τα έθαψε στο ναό των Δελφών, κοντά στον τρίποδα της Πυθίας. Οι Τιτάνες  κατακεραυνώθηκαν από το Δία, και από τη στάχτη τους δημιουργήθηκαν οι άνθρωποι, γι΄αυτό έχουν μέσα τους  τη θηριώδη «τιτανική φύση» , αλλά έχουν και το θεϊκό στοιχείο αφού οι Τιτάνες είχαν φάει το Διόνυσο Ζαγρέα . Ο άνθρωπος, γεννημένος από την τέφρα των Τιτάνων είναι ένα κράμα καλού και κακού. Οφείλει να πληρώσει για τα εγκλήματα των θεοκτόνων προγόνων του, να εξαγνιστεί από τούτο το αμάρτημα και να ελευθερώσει τα καλά στοιχεία που έχει μέσα του αφιερώνοντας τον εαυτό του στον Διόνυσο.

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΤΥΑΝΕΥΣ - ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ

                         

Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου

Τα παρακάτω  λόγια ανήκουν στον Απολλώνιο Τυανέα. Πρόκειται για μια επιστολή που έστειλε σε έναν από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες όταν ο τελευταίος έχασε τον γιο του.  Στην επιστολή του ο Απολλώνιος αναπτύσσει τόσο τη δική του θεώρηση για τον θάνατο, όσο και τη θεώρηση των περισσότερων αρχαίων φιλοσόφων. Η πρόσληψη του θανάτου από τον Απολλώνιο ταυτίζεται όχι μόνο με τις θέσεις που ανάπτυξαν για τον θάνατο όλοι οι νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι και οι Γερμανοί ιδεαλιστές (Φίχτε, Σέλινγκ, Χέγκελ) αλλά και με τις θέσεις της σύγχρονης κβαντικής φυσικής. Ο κόσμος που μας περιβάλλει και, γενικότερα, όλο το ορατό και το αόρατο σύμπαν με τις δυνάμεις και τους νόμους που το διέπουν δεν δημιουργήθηκε ποτέ. Μας το λέει και ο Ηράκλειτος, άλλωστε. Όλα τα όντα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντοτε πότε γινόμενα έμμορφη φύση και πότε γινόμενα Ιδέες, ουσία. Ο φιλόσοφος Σέλινγκ αναλύοντας την πλατωνική-νεοπλατωνική παράδοση μέσα στο δικό του σύστημα  ισχυρίζεται ότι σοβεί μια αιώνια κίνηση από τη μία κατάσταση στην άλλη, ακριβώς όπως μας την περιγράφει παρακάτω ο Απολλώνιος. Δηλαδή μας λέει ότι η Φύση είναι ένα ορατό πνεύμα και το Πνεύμα είναι μια αόρατη φύση. Ακόμα και η κλασική φυσική το ίδιο μας λέει ως προς τη ροή της ενέργειας. Κανένα είδος ενέργειας δε χάνεται, αλλά μετασχηματίζεται σε ένα άλλο είδος ενέργειας. Τα ίδια περίπου ισχυρίζεται και ο Χέγκελ. Ότι το ίδιο το πνεύμα "εξέρχεται" από το "Είναι" του αναπτυσσόμενο μέσω της πορείας του ως Ουσία για να φανερωθεί ολόκληρος ο φαινομενικός κόσμος, ο αντι-κειμενικός κόσμος. Η φανέρωση του κόσμου δεν είναι άλλο από την ίδια τη λογική του υλομορφική του συγκρότηση, μια διαλεκτική εκτύλιξη του υποκειμενικού στοιχείου με το αντικειμενικό. Με το πέρας αυτής της υλομορφικής εκτύλιξης διαγράφεται ολόκληρη η νοητική κίνηση των λογικών προσδιορισμών του Εαυτού ως πνεύματος που διαπέρασε ή διαπερνά όλα τα συγκροτησιακά επίπεδα του φυσικού και εμπειρικού κόσμου. Η αληθινή "ουσία" μας τότε αναδύεται ως αόρατο (στο αισθητό και εμπειρικό μάτι) πνεύμα. 

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ

Όπως γνωρίζουμε οι μύθοι έχουν μια εξωτερική εικόνα και μια εσωτερική.

Υπάρχει λοιπόν η επιφάνεια του μύθου που είναι η εξωτερική εικόνα που μας δίνει και η εσωτερική εικόνα που αποτελείται από τα βαθύτερα νοήματα που υποκρύπτονται μέσα στον μύθο.

Πολλές φορές η επιφάνεια του μύθου δίνει μια τελείως αντίθετη και πολλές φορές εξωπραγματική εικόνα από ό,τι θέλει να δώσει η εσωτερική, πράγμα που οδήγησε ως γνωστόν τον Πλάτωνα να εναντιωθεί στην χρήση των μύθων των ποιητών από τους νέους, οι οποίοι λόγω του νεαρού της ηλικίας των και της έλλειψης βασικών γνώσεων θα προσλάβουν στραβά τις θεολογικές και κοσμολογικές έννοιες που υποκρύπτουν οι μύθοι.

ΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΗΧΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ (ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ)

Ο ήχος και η μουσική, ανάλογα με τη χρήση που γίνεται από τους δημιουργούς και τους χρήστες τους, έχουν τη δυνατότητα:

α) Να θεραπεύσουν την ψυχή
β) Να "μετακινήσουν" ταξιθετικά την ύλη
γ) Να "διαμορφώσουν", κατά περίπτωση (θετικά ή αρνητικά) την ανθρώπινη συμπεριφορά
δ) Να μεταμορφώσουν σε ορατή ύλη με μορφή την ενέργεια
ε) Να καθοδηγήσουν την συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου
στ) Να ελέγξουν την ανθρώπινη συνείδηση

Ο ήχος και η φωνή επικοινωνώντας άμεσα με τις υποσυνείδητες περιοχές του νου, θεωρείται ως το αρχαιότερο μέσο θεραπείας. Σήμερα είναι πλέον αποδεκτή η θεραπευτική δύναμη του ήχου. Από παλιά ιερείς, θεραπευτές, φιλόσοφοι και μουσικοί πίστευαν, ότι η δύναμη του ήχου και γενικά της μουσικής μπορεί να φέρει σε αρμονία σώμα και νου του ανθρώπου. Ο ήχος έχει πρόσβαση στις βαθύτερες καταστάσεις της συνείδησης.

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ ΣΤΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ (ΠΡΟΚΛΟΣ - ΟΛΥΜΠΙΟΔΩΡΟΣ)

Τι είναι η φαντασία;

Κατ’αρχήν ας θυμηθούμε ότι τα όντως όντα βρίσκονται στο νοητό, στον κόσμο των ιδεών του Πλάτωνα. Αυτά τα όντα υλοποιούνται στον αισθητό κόσμο με αποτέλεσμα εμείς να βλέπουμε τις εικόνες τους, τα είδωλα τους τα οποία και γεννιούνται και φθείρονται σε αντίθεση με τα όντως όντα που είναι αιώνια και αμετάβλητα.

Οι ιδέες λοιπόν πρέπει κατ’αρχήν να αποκτήσουν μορφή η οποία μετά θα «εκτυπωθεί» πάνω στην ύλη και έτσι θα προκύψουν τα αισθητά όντα που αντιλαμβανόμαστε. Επειδή λοιπόν οι ιδέες δεν έχουν μορφή, πρέπει πρώτα να αποκτήσουν τα μορφικά χαρακτηριστικά εκείνα τα οποία θα προσδιορίσουν τα αισθητά , δηλαδή μέγεθος, σχήμα κλπ.

ΠΛΑΤΩΝ - ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, οι ασθένειες οφείλονται καθαρά στη ανισορροπία των στοιχείων του σώματος και στην παρά φύσιν λειτουργία τους.

«Η προέλευση των ασθενειών είναι, φυσικά, εμφανής σε όλους. Τα στοιχεία από τα οποία φτιάχτηκε το σώμα είναι τέσσερα, η γη, η φωτιά, το νερό και ο αέρας. Το πλεόνασμα ή η έλλειψη κάποιου απ' αυτά αντίθετα με τη φύση και η μετακίνηση του από τον τόπο όπου μένει σε κάποιο άλλο σημείο, αλλά και οι διάφορες ποικιλίες της φωτιάς και των υπόλοιπων στοιχείων, τα οποία παίρνουν ιδιότητες που δεν τους ταιριάζουν, και όλα τα παρόμοια, προκαλούν εσωτερικές διαταραχές και αρρώστιες. Όταν ένα στοιχείο υφίσταται κάποια μεταβολή που είναι αντίθετη με τη φύση, τα ψυχρά μέρη θερμαίνονται, τα στεγνά γίνονται υγρά, τα ελαφριά βαριά και το αντίθετο- παθαίνουν δηλαδή κάθε είδους αλλαγή. Υποστηρίζουμε επομένως ότι ένα στοιχείο θα παραμείνει σώο, υγιές και όμοιο με τον εαυτό του μόνο όταν υπάρχει προσθήκη ή αφαίρεση ίδιας ύλης από ίδια ύλη με την ίδια τάξη, τον ίδιο τρόπο και την ίδια αναλογία. Οτιδήποτε ξεφεύγει από αυτές τις συνθήκες μπαίνοντας ή βγαίνοντας, θα προκαλέσει κάθε είδους μεταβολές και αμέτρητες ασθένειες ή φθορές.» [1]