Ο μύθος του Πλάτωνα "σπήλαιο" αναφέρει ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι αλυσοδεμένοι εκ γενετής μέσα σε ένα υπόγειο σπήλαιο όπως αυτό που φαίνεται στην πιο κάτω εικόνα.
Τα μόνα πράγματα που γνωρίζουν είναι οι εικόνες – σκιές – που προβάλλονται από τα ξύλινα η πήλινα ομοιώματα που κρατούν κάποιοι θαυματοποιοί που βρίσκονται πίσω από το τοιχίο που τους χωρίζει από τους αλυσοδεμένους.
Ο αποσυμβολισμός του μύθου είναι πως αυτοί οι αλυσοδεμένοι είμαστε εμείς που βλέπουμε και αισθανόμαστε μέσω των αισθήσεων ότι μας σερβίρουν οι διοικούντες και θεωρούμε ότι αυτά που μας επιτρέπεται να δούμε , αυτά που μας σερβίρουν καθημερινά , είναι η μόνη πραγματικότητα.
Κάποια στιγμή μερικοί από αυτούς καταφέρνουν να σπάσουν τα δεσμά και σκαρφαλώνοντας το τοιχίο αντιλαμβάνονται ότι οι σκιές που έβλεπαν δεν ήταν ο πραγματικός κόσμος αλλά αυτοί που πρόβαλλαν τα αντικείμενα.
Όντως κάποιοι από μας που το ψάχνουν περισσότερο από άλλους ανακαλύπτουν ότι ο πραγματικός κόσμος δεν είναι τα αντικείμενα που μας περιβάλλουν στην καθημερινή μας ζωή άλλα κάτι που κρύβεται πίσω από αυτά.
Συνεχίζοντας να ανεβαίνουν προς τα πάνω βγαίνουν κάποια στιγμή στο φως του ήλιου και τυφλώνονται. Τότε καταλαβαίνουν πως η λάμψη της φλόγας που πρόβαλε τις σκιές των ομοιωμάτων δεν έχει καμιά αξία σε σχέση με το φως του ήλιου.
Εδω υπάρχει ο συμβολισμός του φωτός που πέραν της διαφοράς λάμψης της φλόγας σε σχέση με την φωτεινότητα του ήλιου , συμβολίζει επί πλέον και το φως της γνώσης.
Όταν λοιπόν εξοικειώνονται με το φως του ηλίου , αρχίζουν να ανακαλύπτουν τον πραγματικό κόσμο. Ζώα , πουλιά , φυτά , αντικείμενα , η μορφολογία του εδάφους , οι λίμνες , η θάλασσα , ο ουρανός και τα αστέρια , ο αέρας που φυσά άλλοτε δυνατά και άλλοτε λιγότερο , το κρύο και η ζέστη και οτιδήποτε άλλο που μπορούν να αισθανθούν είναι ένας θαυμαστός καινούριος κόσμος . Με το βάδισμα και τις κινήσεις όλων των μελών του σώματος τους και με την διευρυμένη χρήση όλων των αισθήσεων αρχίζουν να ζουν στην πραγματικότητα .Τώρα πια αντιμετωπίζοντας διάφορα καθημερινά προβλήματα αρχίζουν να κάνουν κρίσεις και συγκρίσεις και να εξάγουν συμπεράσματα . Έτσι λοιπόν φτάνουν στο σημείο να μπορούν να παίρνουν αποφάσεις για τη ζωή τους.
Όταν λούζονται λοιπόν με το φως της γνώσης αρχίζουν να κάνουν υπολογισμούς, λογαριασμούς , κατασκευές και να σκέπτονται τις συνέπειες των πράξεων τους. Με λίγα λόγια χρησιμοποιούν τη διάνοια τους με τέτοιο τρόπο ώστε να πιάσουν τη ζωή από τα κέρατα και κατακτώντας τους στόχους που θέτουν να κυριαρχήσουν επί της ζωής.
Όμως ο δρόμος είναι μακρύς και ανηφορικός ακόμη. Παίρνουν αποφάσεις για την υλική ζωή αλλά ακόμη δεν έχουν ιδέα για την δύναμη και τις δυνατότητες του νου.
Ακόμη και αν γίνεις επιστήμων δεν σημαίνει ότι έχεις κατακτήσει και την καθαρή νοητική διαδικασία και πολύ περισσότερο την καθαρή συνείδηση , την αυτογνωσία και άλλες θαυμαστές ικανότητες του νου. Πόσο μάλλον το < ΓΝΩΘΙ ΣΕ ΑΥΤΟΝ >.
Υπάρχει ακόμη ένας προβληματισμός στο μύθο του σπηλαίου. Αυτοί που βγήκαν έξω και έχουν αποκτήσει τόσες γνώσεις τι πρέπει να κάνουν;
1. Να αγνοήσουν τους υπόλοιπους αλυσοδεμένους και να συνεχίσουν τη νέα ζωή τους στο εξωτερικό περιβάλλον;
ή
2. Να επιστρέψουν και να διδάξουν τους έγκλειστους ότι ο πραγματικός κόσμος δεν είναι αυτός του σπηλαίου;
Εδώ τίθεται ο εξής προβληματισμός . Αν αρχίσεις να λες στους σπηλαιόβιους ότι υπάρχει άλλος κόσμος πολύ καλύτερος θα σε πιστέψουν; Μήπως σε χλευάσουν; Μήπως αναστατωθούν; Πάντως είναι σίγουρο ότι θα ταρακουνηθούν, θα ξεβολευτούν και θα σε θεωρήσουν αντικαθεστωτικό!
Έτσι γίνεται και στην πραγματικότητα. Όταν κάποιος φέρει αντιρρήσεις σε πράγματα που είναι καθεστώς και όλοι τα πιστεύουν άνευ όρων γίνεται αμέσως μαύρο πρόβατο...
