Προλογικά
Στο κεφάλαιο που παρατίθεται εδώ ο Θεόφραστος σκιαγραφεί τον τύπο του εμπαθούς και στενόμυαλου ολιγαρχικού. Ο ολιγαρχικός περιγράφεται σε δύο σκηνές: στην εκκλησία του δήμου, όπου προφανώς συζητείται η εκλογή των δέκα επιμελητών για την πομπή των Μεγάλων Διονυσίων, και στον δρόμο. Και στις δύο περιπτώσεις ο ολιγαρχικός παρουσιάζεται κυρίως μέσα από στερεότυπες φράσεις που απηχούσαν πολιτικά συνθήματα. Η χρήση τους δίνει ζωντάνια στην περιγραφή, αλλά φανερώνει συγχρόνως τη στενότητα της αντίληψης του ολιγαρχικού. Το ίδιο δείχνουν και οι αστείες απαιτήσεις που προβάλλει, (όπως αυτή π.χ. να δοθεί απεριόριστη εξουσία στο σχετικά ασήμαντο αξίωμα των επιμελητών).
144. – Χαρακτῆρες (26) / Ὀλιγαρχίας
[1] Η ολιγαρχία θα μπορούσε να θεωρηθεί είδος φιλαρχίας που επιθυμεί δύναμη και κέρδος. [2] Ιδού τι άνθρωπος είναι ο ολιγαρχικός· όταν ο δήμος διασκέπτεται προκειμένου να εκλέξει τους επιμελητές που θα συνεπικουρήσουν τον άρχοντα στη διοργάνωση της πομπής,1 ανέρχεται στο βήμα και υποστηρίζει ότι αυτοί πρέπει να έχουν απεριόριστη εξουσία. Αν άλλοι προτείνουν δέκα, λέει: «Ένας είναι αρκετός· απλώς, αυτός πρέπει να είναι άντρας». Από τους στίχους του Ομήρου ξέρει ένα μόνο: «Δεν είναι καλό οι πολλοί βασιλιάδες, ένας να είναι βασιλέας»,2 ενώ αγνοεί παντελώς όλους τους άλλους.
[3] Χωρίς αμφιβολία είναι ικανός να λέει πράγματα όπως: «Πρέπει να συνέλθουμε εμείς οι ίδιοι και να πάρουμε αποφάσεις για τα θέματα αυτά και να απαλλαγούμε από τον όχλο και την αγορά και να πάψουμε να διεκδικούμε αξιώματα και έτσι να εξευτελιζόμαστε ή να τιμώμαστε από αυτούς.» Και ακόμη: «Ή αυτοί πρέπει να μείνουν στην πόλη ή εμείς.»
[4] Βγαίνει από το σπίτι του το μεσημέρι με το ιμάτιο φορεμένο όπως πρέπει, με τα μαλλιά του κομμένα σε μέτριο μήκος, με τα νύχια του περιποιημένα, περπατάει αγέρωχα και λέει μελοδραματικά: [5] «Είναι αδύνατο να ζήσει κανείς στην πόλη εξαιτίας των συκοφαντών,» και «στα δικαστήρια δεινοπαθούμε από τους δωροδοκούμενους,» και «απορώ τι θέλουν αυτοί που ασχολούνται με τα κοινά,» και «το πλήθος είναι αχάριστο και πάντοτε άγεται και φέρεται από όποιον μοιράζει και χαρίζει» και ότι αισθάνεται ντροπή στην εκκλησία του δήμου, όταν κάθεται δίπλα του κάποιος καχεκτικός και ρυπαρός. [6] Και λέει ακόμα: «Πότε θα πάψουν να μας εξοντώνουν με τις λειτουργίες και τις τριηραρχίες;»3 και ότι είναι σιχαμένη η φάρα των δημαγωγών, προσθέτοντας ότι ο Θησέας υπήρξε ο πρώτος υπεύθυνος για τα δεινά της πόλης· γιατί αυτός συνένωσε τις δώδεκα πόλεις σε μία4 και κατέλυσε τη βασιλεία· γι᾽ αυτό και είχε την τύχη που του άξιζε, αφού αυτός ήταν ο πρώτος που εξόντωσαν.5
{Και λέει και άλλα παρόμοια στους ξένους και στους πολίτες που έχουν τον ίδιο χαρακτήρα και είναι ομοϊδεάτες του.}
Αρχαίο κείμενο:
[26.1] δόξειεν δ᾽ ἂν εἶναι ἡ ὀλιγαρχία φιλαρχία τις ἰσχύος καὶ κέρδους γλιχομένη, ὁ δὲ ὀλιγαρχικὸς τοιοῦτος, [26.2] οἷος τοῦ δήμου βουλευομένου, τίνας τῷ ἄρχοντι προσαιρήσονται τῆς πομπῆς τοὺς συνεπιμελησομένους, παρελθὼν ἀποφήνασθαι, ὡς δεῖ αὐτοκράτορας τούτους εἶναι, κἂν ἄλλοι προβάλλωνται δέκα, λέγειν «ἱκανὸς εἷς ἐστι, τοῦτον δὲ» ὅτι «δεῖ ἄνδρα εἶναι·» καὶ τῶν Ὁμήρου ἐπῶν τοῦτο ἓν μόνον κατέχειν, ὅτι «oὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη, εἷς κοίρανος ἔστω,» τῶν δὲ ἄλλων μηδὲν ἐπίστασθαι·
[26.3] ἀμέλει δὲ δεινὸς τοῖς τοιούτοις τῶν λόγων χρήσασθαι, ὅτι «δεῖ αὐτοὺς ἡμᾶς συνελθόντας περὶ τούτων βουλεύσασθαι καὶ ἐκ τοῦ ὄχλου καὶ τῆς ἀγορᾶς ἀπαλλαγῆναι, καὶ παύσασθαι ἀρχαῖς πλησιάζοντας καὶ ὑπὸ τούτων οὕτως ὑβριζομένους ἢ τιμωμένους,» ‹καὶ› ὅτι «ἢ τούτους δεῖ ἢ ἡμᾶς οἰκεῖν τὴν πόλιν.»
[26.4] καὶ τὸ μέσον δὲ τῆς ἡμέρας ἐξιὼν καὶ τὸ ἱμάτιον ἀναβεβλημένος καὶμέσην κουρὰν κεκαρμένος καὶ ἀκριβῶς ἀπωνυχισμένος σοβεῖν τοὺς τοιούτους λόγους τραγῳδῶν· [26.5] «διὰ τοὺς συκοφάντας οὐκ οἰκητόν ἐστιν ἐν τῇ πόλει,» καὶ ὡς «ἐν τοῖς δικαστηρίοις δεινὰ πάσχομεν ὑπὸ τῶν δεκαζομένων,» καὶ ὡς «θαυμάζω τῶν πρὸς τὰ κοινὰ προσιόντων τί βούλονται» καὶ ὡς «ἀχάριστόν ἐστι ‹τὸ πλῆθος καὶ ἀεὶ› τοῦ νέμοντος καὶ διδόντος,» καὶ ὡς αἰσχύνεται ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, ὅταν παρακάθηταί τις αὐτῷ λεπτὸς καὶ αὐχμῶν· [26.6] καὶ εἰπεῖν· «πότε παυσόμεθα ὑπὸ τῶν λειτουργιῶν καὶ τῶν τριηραρχιῶν ἀπολλύμενοι;» καὶ ὡς μισητὸν τὸ τῶν δημαγωγῶν γένος, τὸν Θησέα πρῶτον φήσας τῶν κακῶν τῇ πόλει γεγονέναι αἴτιον· τοῦτον γὰρ ἐκ δώδεκα πόλεων εἰς μίαν καταγαγόντα λῦσαι τᾶς βασιλείας· καὶ δίκαια αὐτὸν παθεῖν· πρῶτον γὰρ αὐτὸν ἀπολέσθαι ὑπ᾽ αὐτῶν·
{καὶ τοιαῦτα ἕτερα πρὸς τοὺς ξένους καὶ τῶν πολιτῶν τοὺς ὁμοτρόπους καὶ ταὐτὰ προαιρουμένους.}
1 Πιθανώς ο λόγος είναι όχι για την πομπή των Παναθηναίων, αλλά για την ετήσια πομπή στα Μεγάλα Διονύσια. Την ευθύνη την είχε ο άρχων επώνυμος, τον οποίο βοηθούσαν οι επιμελητές -η παρέμβαση του ολιγαρχικού γίνεται με αφορμή την επιλογή των επιμελητών.
2 Ιλιάδα Β 204.
3 Βλ. Κείμενο 94, σχόλ. 4.
4 Είναι ο λεγόμενος συνοικισμός, η συνένωση των δώδεκα πόλεων της Αττικής σε μία ισχυρή, την Αθήνα.
5 Σύμφωνα με μια παράδοση ο Θησέας οστρακίστηκε.
πηγή: greek-language
